هنر و تجربه علیه خانه سینما

روزنامه بانی فیلم: خانه سینما که فراز و نشیب های زیادی را از سر گذرانده و جایگاه فعلی آن هنوز چندان محکم است، چند روز پیش اعلام کرد فیلم های ویدئویی که پروانه نمایش سینمایی ندارند، نمی توانند در داوری جشن خانه سینما حضور داشته باشند. بعد از انتشار این خبر، سینماگرانی که فیلم هایشان در گروه هنر و تجربه اکران شده است، با راه اندازی یک کانال تلگرامی با همراهی دبیر گروه سینمایی هنر و تجربه امیرحسین علم الهدی و برخی از چهره های سرشناس سینما مثل شهاب حسینی، مهناز افشار، سهیلا گلستانی و… نامه ای را امضا کردند که عصر روز گذشته مهلت نام نویسی و امضای این نامه به پایان رسید. قرار است افرادی که به این مسئله اعتراض دارند، از امروز در گفت و گو با رسانه ها روشن تر و جدی تر از مشکلات خود و اعتراضی که به تصمیم خانه سینما دارند، صحبت کنند.

خانه یعنی جایی برای جمع شدن همه اعضای یک خانواده بدون هیچ تبعیضی. اگر یکی از اعضای خانواده دچار مشکلاتی باشد و نسبت به سایر اعضای تفاوت، ضعف، کمبود یا اختلافی داشته باشد، وظیفه یک خانه و خانواده واقعی حفظ صمیمیت ها و نگه داشتن همه اعضای خانواده در کنار یکدیگر است. هر گونه فصل و جدایی بین اعضای یک خانواده به هر دلیلی بنیادهای آن خانه را متزلزل می کند و می تواند زمینه ساز مشکلات زیادی شود. سینماگران معترض هم با چنین دیدگاهی به عملکرد خانه سینما برای عدم راهیابی فیلم های ویدئویی که پروانه نمایش سینمایی ندارند، اعتراض دارند و هدفشان از راه اندازی این کمپین و جمع آوری امضا برای نامه ای که نوشته شده، این بوده است که به جای تفرقه و تفکیک سینماگران با ملاک های غیر اصولی و شاخص های نامشخص برای امتیازدهی، همه فیلم ها داوری شود و بعد از داوری عادلانه برچسب با کیفیت یا بی کیفیت بودن به آنها الصاق کنند.

غلامرضا موسوی، یکی از اعضای شورای سیاست گذاری خانه سینما طی گفت و گویی که چند روز پیش در رسانه ها منتشر شد، گفته است که باید تفاوتی بین سینماگران حرفه ای و غیرحرفه ای وجود داشته باشد، اما او توضیح نداده است که واقعا چه معیاری برای سنجش حرفه ای بودن یا نبودن در نظر دارد؟ آیا مدت زمان یک فیلم یا بازیگران می تواند شاخص های درستی برای چنین سنجشی باشد؟ مگر فیلم هایی که در هنر و تجربه اکران می شود، پشتوانه هنری کافی ندارد؟ آیا بازی شهاب حسینی در فیلم سینمایی«چهارشنبه» و اکران این فیلم در گروه هنر و تجربه به معنای ضعیف بودن این بازیگر یا فیلم است؟ یا مگر در سینمای دنیا فیلم های کوتاه، مستند کمی داریم که سینمایی نیستند، ولی هیچ کس در مرتبه کیفی آنها شک ندارد و نمی تواند شک داشته باشد!

به بهانه ابهاماتی که ذهن سینماگران را مشغول کرده است، به خصوص قشر جوان سینما که هنر و تجربه را جایی برای بروز ایده های خلاقانه خود می دانند، همچنین به دلیل رفتارهای متناقض خانه سینما نسبت به فیلم های اکران شده در گروه هنر و تجربه که بسیاری از اعضای اصناف مختلفش در گروه تولیدی همین فیلم ها حضور داشته اند، گفت و گویی با برخی از سینماگران داشتیم و علت اعتراض آنها و واکنشی که نسبت به تصمیم خانه سینما دارند را بررسی کردیم که در ادامه می خوانید.

محمدرضا رحمانی:

جای صنف هنر و تجربه در خانه سینما خالی است

محمدرضا رحمانی کارگردانی که فیلم سینمایی «گاهی» از او در سینماهای هنر و تجربه در حال اکران است، در گفت و گو با ما درباره اعتراض جمعی از فیلمسازان گروه هنر و تجربه به داوری نشدن اثرشان در جشن خانه سینما، گفت: «به نظرم نباید برخورد احساسی و هیجانی با این موضوع شود. به هر حال تا جشن خانه سینما زمان زیادی باقی نمانده است و باید برای سال های بعد فکری شود و پایه گذاری صورت گیرد تا در آینده شاهد یک سینمای مستقل باشیم.» وی درباره تقسیم بندی سینما به بخش حرفه ای و غیر حرفه ای، خاطر نشان کرد: «این تقسیم بندی نادرست است و در همه جای دنیا یک نوع سینما وجود دارد و بارها نیز درباره آن صحبت شده است. به فیلمی که نود دقیقه باشد، اعم از ویدئویی یا سینمایی، سینما گفته می شود.» این کارگردان با بیان اینکه ابعاد زیر ساختی سینمای هنر و تجربه دچار اشکال است، عنوان کرد: «در خانه سینما جای صنفی با عنوان سینمای مستقل یا اندیشه در کنار دیگر اصناف خانه سینما خالی است. در صورتیکه صنفی با این عنوان در خانه سینما تشکیل شود، این مشکلات به خودی خود حل خواهد شد. بسیاری از فیلم سازان بزرگ برای سینمای هنری و تجربی فیلم ساخته اند و اکران شده است و سینمای مستقل جایگاه خود را در کشور ما به دست آورده است.»

او با اشاره به اینکه سینمای هنر و تجربه به عنوان سینمایی مستقل باید با تشکیل صنف یا جریانی غیر دولتی، صدایش را برساند، یادآور شد: «مستندسازان، فیلمسازان کوتاه، انیمیشن سازان و … هر کدام در خانه سینما صنفی دارند و جای صنف سینمای مستقل نا پیداست. سینمای هنر و تجربه در این دو- سه سال جایگاه خود را به دست آورده است و مخاطبانش را پیدا کرده است و مخاطب خاص خود را دارد و نوع ساخت فیلم در آن هنری و تجربی است.»

کارگردان فیلم سینمایی «ستایش» همچنین در ادامه افزود: «سینمای بدنه وامدار سینمای مستقل و اندیشه است و سینمای ما مدیون فیلم های هنری و تجربی است که در بطن آن بوده است. این سینما موج نویی را وارد کرده است و سینمای ارزان و متکی به اندیشه از آنجا شکل گرفت.»

وی یکی از نقاط ضعف سینمای هنری و تجربی را نداشتن تعریفی خاص دانسته و تصریح کرد: «این نوع سینما در هیچ جای دنیا تعریف مشخصی ندارد. سینمای مستند، انیمیشن و … تعاریفی دارد، اما سینمای اندیشه فاقد تعریف است و پس از دیده شدن ماهیت آن مشخص می شود.»

رحمانی زیرساخت های هنر و تجربه را دچار اشکال عنوان کرد و گفت: «سینمای هنر و تجربه باید مستقل گونه باشد و وابسته به جایی نباشد. یکی دانستن سینمای هنر و تجربه و نمایش خانگی نادرست است زیرا در ساختار و محتوا این دو با هم تفاوت دارند. فیلم های تلویزیونی مدعی این هستند که اثرشان هنر و تجربه ای است. بنابراین باید داوران تعاریف مشخصی را برای این سینما داشته باشند تا این مشکلات به وجود نیاید.» او با اشاره به اینکه هنر و تجربه نباید از سینما جدا باشد، عنوان کرد: «به جای تشکیل کمپین و جمع آوری امضا، باید به فکر ایجاد صنفی مستقل برای هنر و تجربه باشیم. بهتر آن است که خانه سینما ایجاد این صنف را بپذیرد در غیر این صورت اشتباه بزرگی مرتکب شده است و سینماگران بهتر است برای این نوع سینما به فکر تشکیل صنفی مجزا و مستقل باشند.»

سروش محمدزاده:

قبل از داوری آثار را غربال نکنید

فیلم سینمایی «چهارشنبه» به کارگردانی سروش محمدزاده یکی از آثار به نمایش درآمده در گروه سینمایی هنر و تجربه است. طی چند روز گذشته و حواشی مختلفی که بین هنر و تجربه و خانه سینما پیش آمده، گروهی در شبکه مجازی تلگرام شکل گرفته است، که نزدیک به بیش از دوهزار نفر در آن گروه نسبت به تصمیم شورای سیاست گذاری خانه سینما و عدم راه یابی آثاری که فاقد پروانه نمایش سینمایی هستند، اعتراض دارند. سروش محمدزاده که فیلمش در هنر و تجربه اکران شده و یکی افرادیست که نامه اعتراضی به تصمیم خانه سینما را هم امضا کرده، درباره این مسئله به ما گفت: «فکر می کنم سینماگر حرفه ای و غیر حرفه ای ذاتا از هم جدا هستند و از کار کردن افراد می توانیم حرفه ای یا غیر حرفه ای بودنشان را تشخیص دهیم. بنابراین نیازی نیست جمله ای گفته شود و فعالیت افراد مصداقی برای نشان دادن حرفه ای یا غیرحرفه ای بودنشان است».

وی در ادامه افزود: «افراد خیلی مهمی تا امروز در هنر و تجربه آثارشان را نمایش داده اند، مثل رخشان بنی اعتماد، فرزاد موتمن و… فکر نمی کنم اگر هنر و تجربه جای افراد غیرحرفه ای بود، ما باید شاهد حضور چنین چهره های مهمی در این مجموعه بودیم! من با اینکه عضو خانه سینما نیستم، به آنها حق می دهم که نگران باشند و می پذیرم در انتخاب هایشان وسواس نشان دهند. اگر بین خودشان مسابقه برگزار می کنند و آیین نامه ای دارند و… مشکلی نیست، مسئله از جایی شروع می شود که وقتی درست فکر می کنیم، می بینیم که آیا در طول سال خانه در همه امور و هر شرایطی قائل به این جداسازی ها هست؟ وقتی صحبت از اتحاد و نیاز به در کنار هم بودن احساس می شود، ما یک خانواده می شویم و در بازگشایی خانه سینما هم همین اتحاد به ما کمک کرد. پس چرا در این مواقع باید از هم جدا باشیم؟! عضویت در خانه سینما برای اعضایش چه حاصلی دارد؟ چه حمایتی از سینماگران صورت می گیرد که ما از آنها بی نصیب هستیم؟ اینکه درها را به روی دیگران ببندند و بگویند فقط آثار اعضای ما می تواند در جشن خانه سینما شرکت کنند و… درست نیست.

در این شرایط بیش از هرچیز کیفیت اثر مهم است نه اسم سازنده و عضو بودن یا نبودنش. محصول نهایی باید از کیفیت و استاندارد هنری برخوردار باشد و این ملاک هایی برای قضاوت عادلانه است. مردم خودشان بعدا تشخیص می دهند کدام اثر کیفیت داشت و کدام اثر بی کیفیت بوده است. سن و سال کارگردان و عضویتش در خانه سینما چه کمکی به بهبود کیفیت و نتیجه می کند؟».
محمدزاده در ادامه با تاکید به نوع اعتراض هنر و تجربه به این مسئله که کاملا مسالمت آمیز بوده است، گفت: «امیدوارم آنهایی که نگران اصناف خانه سینما هستند، نگاه بازتری داشته باشند و قضایا را با توجه به عدالت و توانایی افراد دنبال کنند. من جزو اولین افرادی بودم که این نامه را امضا کردم و فیلم «چهارشنبه» یکی از محل های دعواست، چراکه ۱۰ نفر از عوامل اصلی این فیلم از اعضای صنوف مختلف خانه سینما هستند. نگرانی من این است که کار این افراد دیده نشود و در جایی که باید قضاوت شوند، این امکان برایشان فراهم نباشد. ما می خواهیم صدای اعتراض مان به گوش شورای سیاست گذاری خانه سینما که همه اعضایش برای ما قابل احترام و ارزش هستند، برسد و اگر امکان داشته باشد، آئین نامه را اصلاح کنند.

اگر عده ای نگران هستند که شأن خانه سینما با حضور فیلم های هنر و تجربه پایین بیاید، بهتر است قضاوت و داوری عادلانه ای انجام دهند و قبل از داوری آثار را غربال نکنند. وقتی افرادچه عضو خانه سینما نباشند، چه باشند در این جشن قضاوت شوند، می توانند در آینده کیفیت کار خود را ارتقا دهند و مشکلات حرفه ای خود را بشناسند. همین حالا هم برای عضویت در اصناف مختلف خانه سینما سنگ اندازی های زیادی صورت می گیرد و آنهایی که عضو هستند که امتیاز خاصی ندارند. امیدوار هستم این امضاها و اعتراض های ما در نهایت به نفع همه سینماگران تمام شود».

هادی محقق:

خانه سینما فقط دانه درشت‏ها را می‏ بیند

فیلم سینمایی «ممیرو» دومین ساخته هادی محقق پس از «او خوب سنگ می زند» است. این فیلم از جشنواره بوسان که یکی از جشنواره های معتبرآسیایی است، جایزه فیپرشی، جایزه فدراسیون جهانی منتقدان را به دست آورده است. عواملی که در ساخت این فیلم حضور داشتند، اکثرا جزو چهره های شاخص و اعضای خانه سینما هستند و این فیلم در ایران در گروه هنر و تجربه اکران شده است.

محقق در مورد عدم راهیابی برخی از آثار اکران شده در گروه هنر و تجربه به داوری جشن خانه سینما که دلیلش نداشتن پروانه نمایش سینمایی است، توضیح داد: «من ابتدا از هنر و تجربه و حمایت هایی که از سینماگران جوان و بااستعداد می کنم سپاسگزارم و فکر می کنم، این گروه کار بزرگی انجام می دهد. اعتراضی که ما به این برخورد داشتیم، در قالب دموکراتیک و یک نامه است که در فضای مجازی وجود دارد و افراد صاحب نامی از این جریان تا امروز حمایت کرده اند. مشکل اصلی ما تصمیم شورای سیاست گذاری خانه سینما است که مشخص نیست بر اساس چه معیاری این موضوع را مطرح کرده است. واقعا می خواهم بدانم چرا هیأت انتخاب و داوری خانه سینما تا به حال واکنشی به این حرکت هنر و تجربه نشان نداده است؟

آیا این سکوت آنها دهن کجی به اعتراض و خواسته های ما نیست؟! می خواهند چه چیزی را ثابت کنند؟ اینکه ما را نمی بینند یا کوچک فرضمان می کنند؟! بهتر است دوستان بدانند که عواقب این کار خیلی بدتر از آن چیزیست که فکر می کنند. آنها هم می توانستند یا به این نامه و خواسته های ما واکنش نشان دهند، یا تغییری در تصمیمی گیری خود داشته باشند». وی در ادامه افزود: «من به غلامرضا موسوی که گفت و گویی در مورد این مسئله داشته است، بسیار ارادت دارم و فقط می خواهم به او بگویم این تصمیم گیری ها درست نیست و ای کاش بیشتر فکر می کردند. فیلم ها هر کدام شاخص ها و ویژگی هایی دارند که به استانداردها نزدیک تر یا دورتر هستند و این می تواند آنها را در قضاوت یاری دهد. پروانه نمایش سینمایی یا ویدئویی نمی تواند ملاک عادلانه ای برای داوری باشد. به نظر می رسد در تصمیم گیری اعضای شورای سیاست گذاری و خانه سینما بوی افکار سرمایه داری می آید و مثل خوان های قدیم عمل می کنند و چنین ادبیاتی دارند».

محقق تاکید به کیفیت بالای برخی از آثاری که در هنر و تجربه نمایش داده شده اند، توضیح داد: «بازیگران بسیار مهم و صاحب نامی در فیلم هایی بازی کرده اند که در همین گروه اکران شده و برخی از این فیلم ها در جشنواره های معتبر مطرح شده اند. جشن خانه سینما می توانست محک دوباره ای برای چنین آثاری باشد تا ارزششان مشخص شود. امیدوارم به زودی جایگاه واقعی هنر و تجربه در کشور روشن شود و همه بدانند معنای اکران در گروه هنر و تجربه، ضعیف بودن اثر نیست و قطعا این فیلم ها بارها و بارها اعتبار برای سینمای ایران آورده اند و نباید نادیده گرفته شوند. پارادوکس عجیبی که در رفتار خانه سینما و سیاست گذارانش وجود دارد، آزار دهنده است و واقعا دیگر نمی توانیم به هیچکس اعتماد کنیم. این خانه دیگر بافت و جلوه حمایتی ندارد و فقط دانه درشت ها برایشان اهمیت دارند و اکثریت را فراموش کرده اند. من خیلی خوشحالم که تا به حال افراد زیادی نامه اعتراضی ما را امضا کرده اند».