مزیت‌های جاده ابریشم جدید برای ایران
طرح جاده ابریشم قرن بیست‌ویکم از سال ٢٠١٣ از سوي رئیس‌جمهوری چین به عنوان یک کمربند اقتصادی ابریشم و جاده ابریشم دریایی قرن بیست‌ویکم مطرح شد که در نهایت قادر است چین را به غرب متصل کند. در گذشته نیز جاده ابریشم با هدف اتصال چین به غرب و غرب به چین شکل گرفته بود.
روزنامه شرق - مجید سلیمی‌بروجنی- کارشناس اقتصادی: طرح جاده ابریشم قرن بیست‌ویکم از سال ٢٠١٣ از سوي رئیس‌جمهوری چین به عنوان یک کمربند اقتصادی ابریشم و جاده ابریشم دریایی قرن بیست‌ویکم مطرح شد که در نهایت قادر است چین را به غرب متصل کند. در گذشته نیز جاده ابریشم با هدف اتصال چین به غرب و غرب به چین شکل گرفته بود.
برخی جزئیات بیشتر این ابتکار چین که در سال ٢٠١٣ با عنوان «ابتکار یک کمربند- یک جاده» ارائه شد، دربرگیرنده دو شبکه عظیم، یعنی «جاده ابریشم جدید» و «جاده ابریشم دریایی- قرن بیست‌ویک» است. این ابتکار به مسیرهای زمینی و دریایی‌ای اشاره دارد که هدف آن اتصال حلقه اقتصادی شرق آسیا از یک سو و حلقه اقتصاد اروپایی توسعه‌یافته از سوی دیگر است که پتانسیل توسعه عظیم اقتصادی را برای این کشور به‌دنبال خواهد داشت.
در سه دهه گذشته، مرکز ثقل اقتصاد جهانی به دلیل جمعیت بالا، افزایش شهرنشینی و چشم‌اندازهای مثبت تجارت و سرمایه‌گذاری به سمت شرق تمایل پیدا کرده است. انتظار می‌رود رشد اقتصادی آینده آسیا به‌دلیل توسعه طبقه متوسط در داخل این کشورها، موجب افزایش ارتباطات و توسعه اقتصادی از طریق مسیرهای زمینی و دریایی از رهگذر انتقال کالا، خدمات، اطلاعات، نیروی کار و... شود که اقتصاد چین را با همسایگانش یکپارچه کرده است.
«سر هالفورد جان مکیندر» جغرافیادان بریتانیایی در اوایل قرن بیستم زمانی که نیروی دریایی انگلستان قدرت بلامنازع دریاهای جهان بود گفته است که آینده قدرت جهان چنانکه بسیاری از انگلیسی‌ها تصور می‌کنند، در کنترل خطوط دریایی قرار ندارد؛ بلکه در کنترل سرزمین وسیعی است که اوراسیا نام دارد. در نقشه مکیندر، اروپا، آسیا و آفریقا، سه قاره جدا از هم نبودند؛ بلکه سرزمینی واحد درست مانند یک جزیره جهانی واقعی بودند. قلب و منطقه محوری این سرزمین وسیع، منطقه‌ای است از خلیج فارس تا رودخانه یانگ تسه چین. مکیندر نوشته است کسی که مسلط بر این منطقه باشد، تمام جهان را کنترل می‌کند.
به عقیده وی خطوط ریلی‌ای که در سراسر استپ‌ها کشیده می‌شود، می‌تواند هزینه انتقال دریایی را کاهش دهد و این موضوع قدرت ژئوپلیتیک را از دریا به خشکی انتقال می‌دهد. حالا این‌چنین است که می‌خواهد با طرح بزرگ جاده ابریشم که از راه باستانی آن الهام گرفته است، خود را به قلب جهان متصل کند. مسیر ریلی و هوایی جاده ابریشم هم از قدیم وجود نداشته است. حال اگر بخواهیم جاده ابریشم را در چهار حوزه دریایی، ریلی، جاده‌ای و هوایی بازسازی کنیم، یک کریدور می‌تواند از شرق چین شروع شود، مسیر خراسان‌شمالی را سپری کند و بعد از آن با عبور از قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان و بخشی از قزاقستان و سپس ترکمنستان یا افغانستان، از طریق ایران به سمت ترکیه و سوریه، دریای مدیترانه و بعد به ایتالیا برود.
بازسازی این مسیر بسیار مؤثر و کاربردی است؛ ولی سؤال این است: چه کسی حاضر است این سرمایه‌گذاری را برای ایجاد این مسیر انجام‌دهد؟
هدف جاده ابریشم جدید که به نام یک مسیر، یک جاده نیز شناخته می‌شود، فایده‌رساندن به چهار میلیارد نفر از طریق گشایش مسیرهای جدید از چین تا اروپا با پنج کریدور اقتصادی (چین - مغولستان آسیای میانه، چین و پاکستان چین میانمار- بنگلادش- هند و آسه‌آن- و به شرق یک مسیر دریایی به کره جنوبی و ژاپن) و سپس به خلیج فارس، خاورمیانه آفریقای شمالی و اروپاست. برخلاف توافق‌نامه‌های فرا‌آتلانتیک و فراپاسیفیک که هزینه پولی ندارند، جاده ابریشم جدید، به سرمایه‌گذاری عظیم در زیرساخت‌ها نیاز دارد. آن‌گونه که مجله اکونومیست برآورد کرده است، این سرمایه‌گذاری‌ها به یک تریلیون دلار آمریکا بالغ می‌شود و انواع حملونقل ازجمله در راه‌آهن، جاده و فرودگاه و بندرگاه را در بر می‌گیرد.
بخشی از سرمایه موردنیاز از طریق سرمایه‌گذاری بخش خصوصي صورت می‌گیرد؛ اما بخش عمده آن از طریق سرمایه‌گذاری عمومی خواهد بود. ایران در این پروژه جایگاه ویژه‌ای دارد؛ چون هم یک گذرگاه انرژی در خاورمیانه است، هم اینکه با ١٥ کشور مرز دریایی یا زمینی دارد. به لحاظ دریایی نيز گذرگاه آبی مهم برای رسیدن به مناطق شمالی و جنوب‌غربی جهان است. ایران در حملونقل کالا از چین به قفقاز و آسیای میانه، نقش توزیع‌کننده دارد؛ موضوعی که مهم است، اینکه ایران باید سعی کند در چیزهای دیگری با چین به‌واسطه این جاده، از یک سو رقابت و از سوی دیگر مشارکت کند. کشورهای استقلال‌یافته از شوروی سابق، گرایشات زیادی به ایران به لحاظ فرهنگی، تاریخی و ... دارند. ایران باید با شناسایی سلایق و ارتقای محصولات خود، فراگیری زبان‌های این کشورها برای ارتباط بهتر با مردم این مناطق و ... را به لحاظ اقتصادی دریابد. در این راهکار می‌توان از چین خیلی چیزها یاد گرفت که توانسته در مدت نسبتا کوتاه بازارهای صادراتی بسیاری را پیدا کند.
در ایران باید با محصولات طراز اول خود مانند فرش، قالی، صنایع دستی و سنتی خود و نیز انجام تحقیقات بازار، موقعیت ویژه‌ای برای خود به یاری این جاده ایجاد کند. جاده ابریشم در کنار شکوفایی اقتصادی باید راهی برای گفت‌وگوی فرهنگی برای ایران باشد.
ایران می‌تواند براساس مطالعات و محاسبات صندوق بین‌الملی پول، تولیدات و صادرات غیرنفتی خود را تا دو برابر افزایش دهد. ایران نباید از کشورهای استقلال‌یافته از شوروی سابق غافل باشد. در این حوزه و با توجه به مرز مشترک ایران با آنها، با دنیای عرب در این حوزه رقابتی ندارد. تاریخ مشترک، ریشه‌های فرهنگی و ... امکان ارتباط ایران را با آنها افزایش می‌دهد. ما در چند دهه گذشته تلاش بسیاری کرد‌ه‌ایم که با کشورهای عربی و خاور نزدیک مراودت اقتصادی داشته باشیم؛ اما واقعیت این است که کشورهایی که در شمال ایران قرار دارند، راه‌هاي بسیاری برای پیشرفت اقتصادی، پیش‌رویمان گذاشته‌اند.
ارسال نظر