قیمت اینترنت در ایران و جهان

وب سایت آی تی ایران - سیمین عزیزمحمدی: «مردم کشورمان برای دریافت این خدمات پول خوبی پرداخت می‌کنند اما کیفیت مطلوبی در اختیار ندارند»، این گفته وزیر ارتباطات در انتقاد از اینترنت کشور است که نشان می‌دهد ظاهرا وضعیت فعلی اینترنت هم از لحاظ قیمت و هم از لحاظ کیفیت نتوانسته انتظارات کاربران را برآورده کند و اینکه مقامات ICT کشور را برای اتخاذ تدبیری مبنی بر لزوم کاهش تعرفه‌ها برای دسترسی بیشتر مردم به انتقاد وادارد.

گزارش‌های به روز شده یکی از بزرگترین پایگاه داده به نام Numbeo درباره هزینه زندگی در 124 کشور مختلف نشان می‌دهد بالاترین قیمت خدمات اینترنت مربوط به اتیوپی می‌شود که برای خدمات یک سرویس ADSL نامحدود با سرعت 10مگابیت بر ثانیه باید 71/ 197دلار بپردازند. میانمار و برمودا نیز در رده‌های دوم و سوم کشورهای دارای بالاترین هزینه اینترنت هستند که این خدمات برای شهروندان آنها به ترتیب 150 و 99/ 137دلار عرضه می‌شود. از دیگر نکات قابل توجه در جدول رده‌بندی کشورهای گران از نظر خدمات اینترنت حضور امارات است که خدمات مذکور را به ارزش 70/ 86دلار در ماه عرضه می‌کند.

اگرچه گزارش Numbeo نشان می‌دهد ایران در بین ۱۰کشور دارای گران‌ترین خدمات اینترنتی در جهان است، اما «دنیای اقتصاد» بر مبنای تعرفه‌های مصوب کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی(مصوبه شماره ۲۳۷) حاکی از آن است که بالاترین حجم اینترنت نامحدود عرضه شده در کشور با سرعت ۸ مگابیت بر ثانیه است که ارزش ماهانه آن به ۱۰۰هزار تومان می‌رسد و تقریبا معادل ۳۰دلار است. بر این اساس، رتبه ایران هم‌تراز با کشورهایی مانند فرانسه است که در رده ۷۰ کشور دارای گران‌ترین خدمات اینترنتی قرار دارد. در حالی که رگولاتوری درصدد است با کاهش قیمت بتواند رضایت مردم را از خدمات اینترنتی کشور جلب کند، با این حال، براساس اطلاعات این گزارش شاهدیم قیمت اینترنت در ایران بسیار کمتر از کشورهای توسعه یافته و حتی کشورهای طراز اول در حوزه ICT است. بنابراین، انتظار می‌رود این سازمان سیاست‌های ارتقای کیفیت اینترنت در کشور را جایگزین تصمیمات فعلی خود کند تا به گفته وزیر ارتباطات شهروندان اینترنتی با کیفیت و متناسب با مبلغی که می‌پردازند، دریافت کنند.

ارزان‌ترین اینترنت

روی دیگر سکه این رده‌بندی کشورهایی هستند که برای ارائه همین خدمات هزینه بسیار کمتری را از شهروندان دریافت می‌کنند به‌طوری که اوکراینی‌ها برای خرید یک سرویس ADSL نامحدود با سرعت ۱۰مگابیت بر ثانیه در ماه تنها ۴۴/ ۳دلار پرداخت می‌کنند که حدود ۵۷برابر کمتر از گران‌ترین خدمات اینترنت در دنیا است. پس از اوکراین، ارزانترین اینترنت عرضه شده در جهان به شهروندان روسیه ارائه می‌شود تا روسی‌ها همین خدمات را با هزینه ۵/ ۵ دلار در ماه تهیه کنند. در رتبه بعدی ۱۰ کشور دارای کمترین هزینه اینترنت رومانی قرار دارد که خدمات مذکور را به ارزش ۸ دلار عرضه می‌کند. در رتبه‌های بعدی نیز می‌توان به مولداوی، بلغارستان و بلاروس اشاره کرد.

قیمت خدمات اینترنت در کشورهای دارای بالاترین سرعت

براساس آنچه در گزارش ۲۰۱۶ بیزینس اینسایدر آمده مردم کره جنوبی سریع‌ترین اینترنت در جهان را دریافت می‌کنند. متوسط سرعت اینترنت در این کشور ۲۹ مگابیت بر ثانیه است که ۶/ ۴ برابر سریع‌تر از میانگین جهانی است. با این حال آمار Numbeo از قیمت اینترنت در کره جنوبی نشان می‌دهد سرویس ADSL نامحدود با سرعت ۱۰مگابیت بر ثانیه ماهانه برای شهروندان این کشور حدود ۶۱/ ۲۳ دلار تمام می‌شود. این رقم برای نروژ که پس از کره جنوبی پرسرعت‌ترین اینترنت یعنی ۳/ ۲۱ مگابیت بر ثانیه را ارائه می‌کند معادل ۰۶/ ۴۱ دلار است. سوئد با عرضه اینترنت با سرعت ۶/ ۲۰مگابیت بر ثانیه سومین کشور از لحاظ سرعت اینترنت است که خدمات ADSL نامحدود با سرعت ۱۰مگابیت بر ثانیه برای شهروندان آن حدود ۸۶/ ۲۸دلار است. این گزارش حاکی است که در رتبه‌های بعدی جدول کشورهای دارای پرسرعت‌ترین اینترنت در سال ۲۰۱۶ به ترتیب هنگ‌کنگ با سرعت ۹/ ۱۹مگابیت بر ثانیه، سوئیس ۷/ ۱۸،لتونی ۳/ ۱۸، ژاپن ۲/ ۱۸، هلند ۹/ ۱۷، جمهور چک ۸/ ۱۷ و فنلاند ۷/ ۱۷مگابیت بر ثانیه قرار دارند.

قیمت خدمات اینترنت در کشورهای توسعه یافته

گزارش Numbeo از هزینه ماهانه یک سرویس ADSL نامحدود با سرعت ۱۰مگابیت بر ثانیه برای کشورهای توسعه یافته نشان می‌دهد قیمت این خدمات برای شهروندان آمریکایی بالغ بر ۲۵/ ۵۱ دلار است و شهروندان کانادایی برای این خدمات باید حدود ۴۰/ ۴۵ دلار بپردازند. ارزش این خدمات در دانمارک که بالاترین درجه رفاه اقتصاد جهانی را دارد به ۸۴/ ۲۹ دلار می‌رسد و این رقم درباره دیگر کشورها با درجه رفاه اقتصادی بالا یعنی نیوزیلند به ۶۱دلار برسد. همچنین هزینه ماهانه ADSL نامحدود با سرعت ۱۰مگابیت بر ثانیه برای کشورهایی مانند چین یا برزیل که اخیرا در گروه کشورهای توسعه یافته قرار گرفتند به ترتیب ۲۵/ ۱۶ و ۷۰/ ۲۵ دلار می‌شود. گذشته از امکانات زیرساخت‌های کشور، این اختلاف قیمت‌ها می‌تواند در نوع بازار اعم از رقابتی یا انحصاری بودن خدمات اینترنتی، موقعیت جغرافیایی نسبت به محل استقرار سرورهای اینترنت، عواملی مانند قیمت‌گذاری نیز در تعیین هزینه این خدمات تاثیرگذار است.

شیوه‌های قیمت‌گذاری

اپراتورهای اینترنتی به‌طور سنتی از شیوه‌های قیمت‌گذاری با نرخ ثابت برای تعیین قیمت اینترنت استفاده می‌کردند، اما امروزه با رشد کاربری تلفن همراه و استفاده از اپلیکیشن ها، فیلم‌ها و...، ارائه‌دهندگان خدمات به تدریج به سمت روش‌های قیمت‌گذاری پیچیده و متنوع‌تر می‌روند. شیوه‌های قیمت‌گذاری که کاربران را تشویق می‌کند تا میزان مصرف حجم اینترنتی را مدیریت کند تا به واسطه آن هزینه اپراتورها کاهش و سودشان افزایش یابد. یکی از شناخته شده‌ترین روش‌های سنتی، قیمت‌گذاری بر مبنای یک نرخ ثابت و مشخص(Fixed Flat-rate) است. در این روش، تامین‌کننده پهنای باند، قیمت را صرف نظر از زمان و حجم ترافیک واقعی صرف شده از سوی کاربران، تعیین می‌کند.

در دنیای واقعی، این نوع قیمت‌گذاری به شکل‌های مختلفی و به‌صورت ماهانه، هفتگی یا روزانه اجرا می‌شود به‌طوری که در برخی موارد ظرفیت استفاده از اینترنت نامحدود است و در برخی موارد برای میزان استفاده سقفی تعیین می‌شود و استفاده بیش از حد جریمه به همراه دارد. البته تعیین سقف‌های مختلف برای استفاده از اینترنت برای کاربر این امکان را فراهم می‌کند که متناسب با تقاضای خود سرویس بخرد.

اگر چه این شیوه، قیمت‌گذاری کاربر را به تقاضای بیشتر تشویق کرده و کاربر می‌تواند هزینه‌های ماهانه خود را پیش‌بینی کند، با این حال، این شیوه با نقص‌هایی همراه است. نخست آنکه قیمت‌گذاری بر مبنای یک نرخ ثابت منجر به ناکارآمدی تخصیص منابع و تبعیض در بازار می‌شود به‌طوری که مشتریان کم مصرف معمولا مبالغ بیشتری پرداخت می‌کنند. از طرفی هزینه‌های اوج بار بر کاربران پرمصرف تحمیل می‌شود که یک ناهماهنگی بین قیمت و هزینه ایجاد می‌کند.

قیمت‌گذاری مبتنی بر مصرف نخستین بار سال ۱۹۹۸در نیوزیلند اجرا شد. موقعیت جغرافیایی نیوزیلند، گران بودن لینک‌های انتقالی و عدم پرداخت یارانه از سوی دولت باعث شده ۶ دانشگاه در این کشور برای ارائه خدمات اینترنت پیشگام شده و از این شیوه قیمت‌گذاری استفاده کنند. به این ترتیب، شیوه‌ای فراهم شد که پیش بینی حجم استفاده شده و هزینه کاربر به‌صورت روزانه امکان پذیر بود. در واقع، یک کاربر نسبت به حجم واقعی استفاده از داده صورت حساب می‌پردازد.

در عمل، اپراتورها اغلب از شیوه قیمت‌گذاری بر مبنای مصرف استفاده می‌کنند، در حال حاضر قیمت‌گذاری مبتنی بر مصرف از طرح‌های قیمت‌گذاری شایع در بسیاری از کشورها مانند آمریکا، بریتانیا، کره، ژاپن و هنگ کنگ است. قیمت‌گذاری برحسب ساعات روز: در این شیوه قیمت بر حسب ساعت اوج و غیر اوج مصرف متفاوت است تا تقاضای کاربر به‌طور یکنواخت در طول زمان توزیع شود. اساسی‌ترین شکل این روش قیمت‌گذاری، یک طرح دو زمانه است که نرخ‌های مختلف در طول روز و ساعات شب تعیین می‌کند.

برخی از شرکت‌های عرضه‌کننده اینترنت به منظور افزایش سود از این شیوه استفاده می‌کنند به‌طوری که در ساعاتی از روز مانند ۲ تا هشت صبح که ساعات غیر اوج مصرف است، طرح‌های دانلود نامحدود یا ارزان ارائه می‌کنند. همچنین از دهه ۹۰، در کشورهایی مانند نروژ، سوئد و آمریکا از این شیوه قیمت‌گذاری در شبکه‌های جاده‌ای استفاده می‌شود.

همان طور که اشاره شد، عرضه‌کنندگان اینترنت به دنبال مدل‌های قیمت‌گذاری هستند که در آن قیمت‌های ارائه شده در طول زمان متفاوت باشد؛ چرا که انعطاف پذیری قیمت مدیریت بهتر شبکه را فراهم می‌کند. یکی از این روش ها، قیمت‌گذاری مبتنی بر بخت‌آزمایی (قرعه‌کشی) است. این روش مانند قیمت‌گذاری برحسب ساعات روز، طول روز را به دو دوره اوج و غیر اوج تقسیم می‌کند تا کاربران را تشویق کند، تقاضای خود را دوران غیراوج منتقل کند و به این منظور از طریق قرعه کشی به کاربران جایزه‌های نقدی می‌دهد.

احتمال برنده شدن در قرعه کشی متناسب با سهم کاربر در کاهش تقاضا در زمان اوج مصرف است. معمولا انتظار می‌رود در این شیوه کاربر به خاطر رفاه اجتماعی حاضر باشد تقاضای خود را انتقال دهد، با این حال، ارائه جایزه به‌صورت قرعه کشی ممکن است برای تغییر زمان تقاضا جذاب نباشد و نتواند اثربخش ظاهر شود.