راز دژاوو کشف شد

مجله دیجی کالا - زهرا غلامی: حتما برای شما هم بارها پیش آمده که احساس کنید لحظه‌ی خاصی را قبلا تجربه کرده‌اید یا اینکه مکان جدیدی که تازه به آنجا رفته‌اید برایتان آشنا به نظر می‌رسد. اکثر ما حس آشنایی غریب دژاوو را تجربه کرده‌ایم. حالا محققان برای اولین بار توانستند هم‌زمان با تجربه این پدیده از مغز اسکن بگیرند. آنها توضیح داده‌اند که دژاوو چرا و چه زمانی اتفاق می‌افتد.

تاکنون تصور بر این بوده که وقتی مغز ما خاطرات کاذب می‌سازد، احساس دژاوو به ما دست می‌دهد. اما تحقیقات «آکیرا اوکانر» و تیمش در دانشگاه سن اندروز نشان داده که این باور اشتباه است. اینکه ساز و کار دژاوو دقیقا چیست مدتهاست که یک راز باقی مانده. علتش هم ماهیت زودگذر و غیرقابل پیش‌بینی آن است که اجازه نمی‌دهد بتوانیم این پدیده را مورد مطالعه قرار دهیم. اوکانر و همکارانش برای حل این مشکل راهی پیدا کردند تا در آزمایشگاه حس دژاوو را برانگیزند.

این تیم از یک روش استاندارد برای برانگیختن خاطرات کاذب استفاده کردند. آنها لیستی از کلمات مرتبط به هم مثل تخت خواب، شب، بالش و رویا را به فرد می‌گویند. اما به کلمه‌ی اصلی یعنی «خواب» که همه‌ی این واژه‌ها را به هم پیوند می‌زند، اشاره‌ای نمی‌کنند. سپس محققان بر مبنای کلماتی که فرد شنیده، از او یک آزمون کوچک می‌گیرند. این افراد معمولا فکر می‌کنند کلمه «خواب» را هم شنیده‌اند که یک خاطره کاذب است.

اوکانر و تیمش در حین اینکه تجربه دژاوو را در ۲۱ داوطلب برانگیختند، از مغز آنها MRI گرفتند. این محققان انتظار داشتند که قسمت‌های مربوط به حافظه در مغز مثل اسبک مغز هنگام تجربه این پدیده فعال باشند، اما این‌طور نبود. تیم اوکانر پی برد که قسمت‌های جلوی مغز که به تصمیم‌گیری مربوط هستند، فعال شدند.

اوکانر حدس می‌زند علت این موضوع این باشد که قسمت‌های جلوی مغز خاطرات ما را چک می‌کند و اگر با خطایی در حافظه مواجه شود، سیگنال می‌فرستد. این خطا در واقع تناقض بین آن چیزی است که ما واقعا تجربه کرده‌ایم و چیزی که فکر می‌کنیم تجربه کردیم.

یافته‌های آنها نشان می‌دهد که هنگام تجربه دژاوو احتمالا مغز می‌خواهد نوعی تناقض را حل کند و درباره آن تصمیم بگیرد. اگر این یافته‌ها تایید شوند، نشان می‌دهند که دژاوو در واقع به این معنی است که سیستم چک کردن حافظه‌ در مغز ما خوب کار می‌کند و کمتر پیش می‌آید که ما دچار خاطرات کاذب شویم.