مشخصات فنی جنگنده‌های جدید عراق

مقام‌های وزارت دفاع عراق از تحویل ۴ فرونده اف-۱۶ دیگر بر اساس قرارداد خرید جنگنده‌های این کشور در سال ۲۰۱۱ خبر داده‌اند. این جنگنده‌ها که به گفته مقام‌های عراقی در عملیات آزادی موصل مورد استفاده قرار خواهد گرفت اما چه مشخصاتی دارند؟

خبرآنلاین: مقام‌های وزارت دفاع عراق از تحویل ۴ فرونده اف-۱۶ دیگر بر اساس قرارداد خرید جنگنده‌های این کشور در سال ۲۰۱۱ خبر داده‌اند. این جنگنده‌ها که به گفته مقام‌های عراقی در عملیات آزادی موصل مورد استفاده قرار خواهد گرفت اما چه مشخصاتی دارند؟

در سال ۲۰۱۱ دولت عراق قراردادی را برای خرید ۳۶ فروند جنگنده اف-۱۶ از آمریکا به امضا رساند که هنوز به سرانجام نرسیده است. آمریکایی‌ها با بدقولی طی ۵ سال گذشته تاکنون تنها ۱۰ فروند از این جنگنده‌ها را تحویل بغداد داده‌اند. ارتش فرسوده عراق برای مبارزه با گروه‌های تروریستی به شدت نیازمند تجهیزات جدید نظامی است.

اف-۱۶ فایتینگ فالکن (F-۱۶ Fighting Falcon) به معنای شاهین مبارز، جنگنده سبُک، کوچک و بسیار چابک آمریکایی است که شرکت جنرال داینامیکس به سفارش دولت ایالات متحده امریکا ساخته است. اف-۱۶ در اصل به عنوان یک جنگنده برتری هوایی روزانه طراحی شد اما در عمل به یک جنگنده چندمنظوره تمام شرایط آب و هوایی تبدیل شده است. اولین پرواز این هواپیما در سال ۱۹۷۴ انجام شده و چهار سال بعد وارد فعالیت رسمی در ارتش آمریکا شد. از سال ۱۹۹۳ در پی فروش شرکت هواپیمایی جنرال داینامیکس به شرکت لاکهید این هواپیما در لاکهید مارتین تولید می‌شود. این هواپیما قابلیت اجرای مأموریت‌های مختلف هوابه‌هوا، هوابه‌زمین و شناسایی را دارد.

اف-۱۶ به‌عنوان یک جنگنده سبک و ساده و ارزان برای نیروی هوایی آمریکا طراحی شده که بتوان تعداد زیادی از آن را در اختیار داشته و از این طریق برتری هوایی را به دست آورد. تاکنون بیش از ۴۵۰۰ فروند از این هواپیما تولید شده و آخرین خریدار آن هم عراق است.

طی دهه ۱۹۶۰، نیروی هوایی و دریایی آمریکا دریافتند که به جنگنده‌ای نیاز دارند که بتواند با موشکهای دقیق و پیشرفته، از پس ماموریتهای سخت برآید. آنها نیازمند جنگنده‌ای سریع، دارای میدان پروازی زیاد و مجهز به سیستم رادار بسیار قوی بودند. تا آن زمان این دو نیرو از جنگنده‌های جنرال داینمیکس اف-۱۱۱ و اف-۴ فانتوم برای ماموریتهای دوربرد و میانبرد خویش استفاده می‌کردند. تجربیات جنگ ویتنام به آنها نشان داد که نمی‌توانند با سیستم‌های موشکی قدیم چندان موفق باشند. جنگنده اف-16 را با این برتری‌ها در دوران خود بسیار مطرح شد و خیلی‌ها را به خود جذب کرد:

1- سيستم پرواز با سيم (FLY BY WIRE)

سيستم پرواز با سيم، يك موفقيت روشن به شمار مي‏‌رفت که در زمان خودش یک پیشرفت بزرگ به حساب می‌آمد. امروز اين سيستم در همهء جنگنده‌‏هاي بال‏‌ثابت و تمام هواپيماهاي تجاري به كار گرفته مي‎شود.

2- ثبات منفي (NEGATIVE STABILITY)

ثبات منفي يا به حداقل‌‏رساني ثبات مثبت (انتقال مركز ثقل از مركز به پشت هواپيما)، بدون مشكل كار مي‌‏كند.تاكنون هيچ جنگندهء F-۱۶ اي به اين دليل در آسمان متلاشي نشده است.

۳- تحمل فشار ثقل بالا (HIGH G LOADS)

استاندار تحمل فشار ثقل 9 برابر (9G) كه به وسيلهء F-16 پايه‏‎گذاري شد، امروزه در طراحي تمام جنگنده‌‏ها مورد استفاده قرار مي‏گيرد، هرچند برخي خلبانان به سختي، توانسته‌‏اند به مقادير بيشتري نيز دست يابند.

خواص داشتن زاويهء ۳۰ درجهء حمله، هنوز به روشني محرز نگرديده است و بسيار از خلبانان اعتقاد دارند كه با افزايش يا كاهش زاويهء حمله، در هنگام انجام مانورهاي سنگين، كنترل ساعت ۶ (پشت هواپيما) بسيار دشوار مي‎شود. بنابراين بسياري از طرح‏هاي جديد در توسعهء صندلي و جايگاه خلبان، از چنين روشي الگو نمي‌‏گيرند.

به همين ترتيب محل دستهء كنترل هواپيما كه در سمت راست صندلي خلبان تعبيه شده است نيز به خوبي كار مي‌‏كند و دقيقا انتظارات طراحان را برآورده ساخته است.

يك بحث طولاني وجود دارد در مورد اينكه آيا سيستم كنترل (پرواز با سيم) مي‏تواند طوري برنامه‌‏ريزي شده باشد كه بتواند F-۱۶ اي را از كنترل عادي خارج شده و فشار بيش از حد ثقل به آن وارد مي‏شود تحت كنترل درآورده و شتاب وارده را به ۹G محدود كند، يا اينكه فشارهاي واردهء بيش از ۹G در شرائط اضطراري مجاز هستند و به هواپيما و خلبان صدمه‏‌اي وارد نمي‏‌كنند.

۴- ديد خلبان (PILOT VISION)

خلبانان F-16، طرح كاناپي (شيشه بالاي سر خلبان) را بسيار دوست دارند زيرا براي ديدن اطراف، نيازي به خم شدن ندارند. يك اشكال وارده اين است كه جهت جلوگيري از ديد مغشوش اطراف در كابين حبابي‏‌ شكل، از تركيبات معمول ضخيم پلي‏ كربنات براي قسمت مقابل كاناپي استفاده مي‌‏شود و اين به دليل ايجاد مقاومت در هنگام برخورد پرندگان با شيشهء مقابل خلبان است و از تركيبات نازك‏تر پلي‏كربنات نمي‌‏توان براي طراحي كاناپي استفاده كرد.

از آنجا كه در طراحي كل كاناپي F-۱۶ تماما از تركيبات ضخيم پلي‏‌كربنات استفاده شده است، هنگام استفاده از صندلي‏‌پران (جهت مواقع اضطراري خروج خلبان از هواپيما) صندلي خلبان به تنهايي نمي‏‌تواند شيشهء كاناپي را خرد كرده و صندلي را به بيرون برساند. بدين جهت، در هنگام خروج اضطراري، به علت نياز به خرد كردن كاناپي به وسيلهء خرج‏‌هاي انفجاري، زمان خروج اضطراري، اندكي افزايش مي‌‏يابد.

۵- محدوديت در رشد (GROWTH PREVENTION)

مفهوم اوليهء يك جنگندهء كوچك، مخصوص عمليات در روز و هوا به هوا، قبل از ساخت اولين نمونه، از دست رفته تلقي مي‏‌شد. دماغهء هواپيما آن قدر كشيده طراحي شده بود كه طول مدل يك نفره به اندازهء طول مدل دو نفره به نظر مي‏‌رسيد، ضمن اينكه قابليت عملياتهاي «هوا به زمين» نيز بدان افزوده شده بود.

با پيشرفت برنامهء توليد، F-۱۶ به طور فزاينده‏اي بزرگتر و سنگين‌‏تر شد و قادر شد توانايي‏هاي بيشتري داشته باشد: حمل و پرتاب موشكهاي هدايت‌‏شوندهء راداري آمرام، پرتاب كننده‏‏هاي Chaff و Flare (گمراه‌‏كنندهء موشكهاي ضدهوايي) و جايگاههاي خارجي بسياري براي حمل و پرتاب انواع تسليحات.

۶- شعاع عمل رزمي و برد پروازي (COMBAT RADIUS AND PERSISTENCE)

F-16 با بدنهء آئروديناميكي يك تكه (blended)، بسيار عالي عمل مي‌‏كرد هر چند كه چنين طرحي در اغلب طرح‏هاي جديد، تقليد و به كار گرفته نشد.

۷- رادار يكپارچه‏‌سازي شده (RADAR INTEGRATION)

يكپارچه‏‌سازي رادار با سيستم‏هاي بصري، بسيار موفقيت‏آميز از كار درآمد و اكنون به استانداردي در طراحي جنگنده‏‌ها، تبديل شده است.

8- مشخصات فنی