منتقدان سخنان رئیس‌ جمهور

روزنامه شرق:‌ حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، سه‌شنبه‌شب در صداوسیما با مردم رودررو صحبت كرد. از تأثیرات مثبت برجام - باوجود بدقولی‌های آمریکا- گفت و اینكه سایه شوم جنگ از سر كشور رفع شده است؛ اگرچه او اضافه كرد كه اگر طرف غربی به‌ویژه آمریکا حسن‌نیت داشت، امكان مذاكره در حوزه‌های دیگر هم میسر بود.

از بداخلاقی و هتاكی در جامعه و رسانه‌ها انتقاد كرد و گفت كه نباید هیچ روزنامه، رسانه، فرد یا تریبونی آبروی مردم را خدشه‌دار کند. در انتها هم ورود دستگاه‌هایی را كه مسئولیت‌شان حفظ امنیت كشور است به حوزه اقتصاد نادرست دانست. با فعالان سیاسی درباره صحبت‌های ریاست‌جمهوری گفت‌وگو كرده‌ایم. واكنش آنها در ادامه می‌آید.

كسی نفی‌كننده نتایج برجام نسیت

«عباس سلیمی‌نمین»، تحلیلگر اصولگرا، در واكنش به سخنان رئیس‌جمهوری درباره دستاوردهای برجام به «شرق» گفت: «قطعا كسی در كشور نیست كه نفی‌كننده نتایج برجام باشد؛ اما آنچه محل منازعه است، این است كه آیا جبهه آمریکا در این قضیه پایبند به عهد خود بوده یا خیر؟ درباره برجام نباید همه مسائل را در جبهه آمریکا و انگلستان خلاصه كرد. برخی مشاوران رئیس‌جمهوری یا نیروهای سیاسی نزدیك به آقای رئیس‌جمهوری مایل نیستند این سخن گفته شود كه نباید برجام را به آمریکا محدود كرد. برخی اصلا تمایل ندارند بحث بدعهدی آمریکا در ایران باز و شفاف شود و همه چیز را در هم می‌آمیزند. ما حتما از قبل برجام قطعا دستاوردهایی كسب كرده‌ایم؛ اما نه در جبهه آمریکا و انگلیس، بلكه از ناحیه دیگر كشورهایی كه به ناچار با آمریکایی‌ها همراه شده بودند که آنها موضعشان فرق كرده است. ارتباطات مالی ما با آمریکا حل نشده است؛ اما با هند و چین حل شده است.

باید قبول كنیم كه برجام فقط آمریکا نیست و از قبل برجام باید مسائل اقتصادی خودمان را اگر در جبهه غرب نشد، از دیگر راه‌ها پیش ببریم؛ اما این تمایل خیلی دیده نمی‌شود. این تحلیلگر اصولگرا درباره آن بخش از صحبت‌های رئیس‌جمهوری كه درباره واردنشدن نهادهای تأمین‌كننده امنیت به حوزه اقتصاد بود، افزود: «باید بگویم كه این یك بحث تكراری است. احمدی‌نژاد گاهی‌ وقت‌ها كه درمی‌ماند، در صحبت‌هایش حرف‌های انحرافی این‌گونه می‌زد. متأسفم كه ‌آقای روحانی گاهی وقت‌ها ضمن نقد احمدی‌نژاد، شباهت‌های زیادی به ایشان پیدا می‌كند. درست است كه نهادهایی كه وظیفه‌شان امنیتی، انتظامی و نظامی است، حق ندارند فعالیت اقتصادی بكنند؛ اما عمرانی چه؟

ریاست‌جمهوری محترم و اطرافیانشان اگر مواردی می‌بینند كه این نهادها وارد حوزه انتفاعی شده‌‌اند، باید مصداقی بیان كنند؛ اما كلی بحث‌كردن، هیچ نتیجه‌ای عاید جامعه نمی‌كند. بحثی انحرافی برای ایجاد جدال كاذب است كه بحث‌های اساسی در حاشیه قرار گیرد. ورود كلی به این ماجرا به نظر من مشاوره غلطی است كه برخی مشاوران رئیس‌جمهوری در دوره‌های مختف می‌دهند». «سلیمی‌نمین» درباره اشاره رئیس‌جمهوری به تقبیح هتاكی در جامعه و اشاره غیرمستقیم به بی‌اخلاقی نشریاتی مانند یالثارات گفت: «این بحث درستی است و من هیچ ایرادی به آن ندارم. من نه برخوردهای رسانه‌ای مانند یالثارات را در گذشته قبول داشتم و نه نوع برخورد امروزش را و نه اگر بر همین روال باشد در آینده قبول دارم؛ اما من بحث برخورد‌های غلط را محدود به این هفته‌نامه نمی‌بینم.

جریانات سیاسی ما با هم تعاملات معیوب دارند و این معیوب‌بودن محدود به یك جریان از یك طیف سیاسی نیست. باید از قِبل چالش‌های سیاسی دستاوردی برای جامعه حاصل شود؛ اما نه فقط نمی‌شود بلكه خیلی‌ها با مشاهده این نوع دعواهای بی‌منطق از كل مسائل سیاسی‌ بری می‌شوند». او با اشاره به تأكید رئیس‌جمهوری به رعایت اخلاق افزود: «حتی اشاره بدون مصداق رئیس‌جمهوری به نهادهای خاص را خارج از اخلاق می‌دانم. اتهام و مغلق و كلی‌گویی جزء اخلاق پسندیده نیست. رئیس‌جمهوری در جایگاهی است كه اگر صحبتی می‌كند، بايد مصداقی برایش بیان كند كه همه به چالش کشیده نشوند. من شخصا اگر رئیس‌جمهوری مصداقی و مشخص بگویند كه كجا و به وسیله چه افرادی تخلفی صورت گرفته، از گفته ایشان استقبال می‌كنم؛ چون روی یك مورد تخلف و افراد محدودی كه تخلف كرده‌‌اند، دست گذاشته شده كه اثبات‌کردنی است، از قضا كاری اخلاقی انجام داده است».

بركت الهی در دل‌بریدن از برجام است

«عزت‌الله ضرغامی»، رئیس اسبق صداوسیما، هم در جدیدترین پست اینستاگرامی درباره سخنان روحانی ابتدا به یك روایت تاریخی اشاره كرد و بعد هم به انتقاد از دولت روحانی پرداخت. او نوشت: «مشهور است که طارق‌ابن‌زیاد پس از پیاده‌کردن سربازان خود در ساحل اسپانیا دستور داد تا کشتی‌ها را آتش بزنند؛ سپس به آنان گفت می‌بینید که راهی برای بازگشت وجود ندارد؛ پس با همه قوا و بدون هراس از دشمن به آنها حمله کنید و به‌این‌ترتیب اولین زمینه حضور مسلمانان در اروپا فراهم شد. تا اینجا سخن از یک روایت مشهور تاریخی است؛ اما نتیجه مدیریتی آن، ضرورت دل‌کندن از دستگیره‌های وهمی و فرضی‌ای است که جز کاهش انگیزه و توان ریسک‌پذیری، فایده دیگری ندارد.

سخنان دیشب رئیس‌جمهوری حاکی از بدقولی‌های مکرر آمریکا و بدعهدی آنان بود. این خیلی مهم است و نشان از بیان صادقانه یک تجربه ارزشمند و البته پرهزینه در سطح راهبردی است. سؤال مجری هم که آیا به اندازه فعالیت‌های دیپلماسی در موضوع برجام، در عرصه اقتصاد درون‌زا و توجه به تولید ملی و اقتصاد مقاومتی وقت و انرژی مصرف شده یا نه، پاسخ درخوری پیدا نکرد. به نظر می‌رسد مادام که دولت محترم یازدهم از کمک آمریکایی‌ها و مائده خیالی برجام دل نبریده است، نمی‌تواند کنشگر خوب و موفقی در «مدیریت داشته‌ها» باشد و استفاده بهینه از توانمندی‌های بی‌انتهای داخلی داشته باشد؛ ضمن اینکه برکت الهی نیز شامل این دومی است». «فواد ایزدی» از دیگر چهره‌های سیاسی اصولگرا هم با اشاره به اینكه قرار بود پس از برجام تحریم‌ها دست‌کم در حوزه هسته‌ای لغو شود، به فارس گفت: «ما در صحبت‌های دیشب آقای روحانی نیز شاهد بودیم که ایشان دیگر وعده‌های قبلی خود را مبنی بر لغو تحریم‌ها مطرح نکرد». او افزود: «نگاه آقای روحانی به مذاکرات و برجام، سیاسی و انتخاباتی است و موارد مثبتی که درباره برجام مطرح می‌کند با واقعیت همخوانی ندارد».

خنده‌دار بود

كمال سجادی، سخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری هم با اشاره به اینكه به نظر من صحبت‌های ایشان (ریاست‌جمهوري) خنده‌دار بود، افزود: «درباره برجام خیلی از مسائل حل نشده است، درحال‌حاضر کدام‌یک از بانک‌هایی اروپایی با ما می‌توانند کار کنند؟ ایشان تأکید داشتند که صادرات نفت افزایش پیدا کرده است؛ شما اول نرخ ارز را حساب کنید که به چه صورت است؛ این هنر نیست، وقتی کار انجام نمی‌گیرد بگوییم تورم کاهش پیدا کرده است. این هنر است که پول دست مردم باشد و آنها بتوانند گردش مالی داشته باشند». او در واکنش به این سخن رئیس‌جمهور که سایه جنگ از سر کشور ما برداشته شده است، گفت: «این سخن خنده‌‌دار است، چراکه اگر به‌خاطر داشته باشید بدترین زمان دوره آقای بوش بود که ایران، عراق و کره شمالی را محور شرارت می‌دانستند، اگر قرار بود جنگی صورت گیرد، آن زمان بهترین زمان بود. آنها می‌دانستند اگر با ایران وارد جنگ شوند، کل منطقه را از دست می‌دهند.

این به نظر من توهم بود و گفتن آن برای مردم خنده‌‌دار است. اینکه اشاره کردند اگر طرف مقابل حسن نیت نشان می‌داد ما می‌توانستیم در زمینه‌های دیگر هم وارد مذاکره شویم اصلا این‌گونه نیست؛ مگر می‌شود آنها به ما حسن نیت نشان دهند وقتی که ۱۵۰ میلیارد بودجه عربستان در آمریکا کار می‌کند و هر لحظه به آنها می‌گوید اگر به ایران فشار نیاورید من پول خود را از کشور شما خارج می‌کنم».

دستگاه‌های امنیتی وارد حوزه اقتصاد نشوند

سجادی درباره این بخش از صحبت‌های آقای روحانی که دستگاه‌های امنیتی نباید وارد اقتصاد شوند، گفت: «من کاملا با این امر موافق هستم و آن را قبول دارم، وقتی شما می‌خواهید کاری انجام دهید، امنیت اولین شرط کار اقتصادی است، وقتی یک نفر امنیت ایجاد کند و خودش کار اقتصادی انجام دهد، دیگران نمی‌توانند با او مقابله و رقابت کنند، چرا‌که اولا امنیت ندارند؛ یعنی امنیت آنها دست کسی است که رقیب آنها محسوب می‌شود و هر زمان امکان شکست آنها وجود دارد؛ این واقعا یکی از معضلات مهم کشور است». او افزود: «ایشان در رابطه با برخورد با هتاکان اظهار کردند متأسفانه در جامعه بداخلاقی از بالا تا پایین رایج شده است، این‌گونه مسائل باید از بالا رعایت شود، مسئولان و صداوسیما بیشترین نقش را در این زمینه دارند. رسانه‌ها بیشترین مسئولیت را در این زمینه برعهده دارند، به‌خاطر اینکه مردم ما مطالعه کمی دارند. اگر روی همین تیزرهای فرهنگی به‌درستی کار کنند جامعه تغیر خواهد کرد، به‌خصوص در اماکن عمومی».

از ان‌شاءالله تا نستجیربالله

همچنین به گزارش خبرگزاری فارس، حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان، در اظهارنظر پیامکی به سخنان رئیس‌‌جمهور واکنش نشان داد. در این خبر که مشخص نشده حسین شریعتمداری پیامک را به چه کسی ارسال کرده، آمده است: «آقای رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی تلویزیونی تقریبا هیچ دستاوردی از برجام ارائه نکردند و فاصله میان آنچه قرار بود بشود و نشده است را با وعده پر کردند! و حال آنکه شایسته‌تر آن بود، به‌جای ان‌شاءالله خواهد شد، می‌فرمود نستجیربالله نشده است!»

مداركی كه رئیس‌جمهوری ارائه كرد

«شهربانو امانی»، از اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران، در ارزیابی خود از سخنان تلویزیونی رئیس‌جمهور به «شرق» گفت: «صحبت‌های رئیس‌جمهور در یک فاصله زمانی نسبتا طولانی به دوره قبلی انجام شد، با توجه به سالگرد برجام و فضاسازی‌هایی که از سوی مخالفان در این رابطه انجام می‌شود و البته سؤالاتی که در‌این‌باره در ذهن مردم ایجاد شده است، به نظر می‌رسد آقای روحانی هم تصمیم گرفت بخش عمده‌ای از سخنان خود را به این موضوعات اختصاص دهد». او ادامه داد: «به‌ویژه آنکه دستاوردهای برجام در حوزه اقتصادی یکی از مواردی است که مخالفان بر آن دست گذاشته‌‌اند و برای مردم نيز، همین بخش درخور توجه بود، آقای روحانی تصمیم گرفت با ارائه سند و مدرک در این قسمت و نیز ارائه آمار، از عملکرد دولت خود در برابر نقادان دفاع کند».

امانی اضافه کرد: «ادبیات رئیس‌جمهور به‌نوعی همان ادبیات گذشته بوده و صحبت‌های قبلی را تکرار کردند و گفتند اگر برجام نبود، سایه تهدید و جنگ همچنان بر کشور سنگینی می‌کرد. بااین‌حال ایشان صحبتی درباره وضعیت سیاست داخلی نداشتند و امید است در هفته دولت این امکان فراهم شود تا در‌این‌باره هم بتوانند صحبت کنند و حرف‌های جدیدی را به مردم و افکار عمومی ارائه دهند».

روحانی نتوانست انتظارات را برآورده کند

علی تاجرنیا، از اعضای حزب اتحاد ملت، از صحبت‌های روحانی راضی نبود؛ او در ارزیابی سخنان روحانی به «شرق» گفت: فکر می‌کنم با گذشت سه سال از عمر دولت و با درنظرگرفتن مجموعه اتفاقاتی که در کشور افتاده، فشارهایی که دولت پذیرفته و در‌عین‌حال امکاناتی که داشته، صحبت‌های رئیس‌جمهور راضی‌کننده نبود. او ادامه داد: این صحبت‌ها نه برای منتقدان و نه برای طرفداران دولت حرف جدیدی نداشت. تاجرنیا اضافه کرد: انتظار مردم این است که بعد از مجموعه تحولاتی که در داخل و خارج از کشور به‌ویژه در سطح منطقه افتاده، رئیس‌جمهور جدی‌تر صحبت می‌کرد؛ حتی از نوع سؤالات مجریان هم چنین به نظر می‌رسید که گویا سؤالات هماهنگ‌شده بود تا مصاحبه فرمالیته طراحی شود.

او ادامه داد: اگر روحانی قرار است در انتخابات ریاست جمهوری بعدی هم حضور داشته باشد باید صریح‌تر و شفاف‌تر با مردم مواجه شود. تاجرنیا همچنین گفت: مردم دنبال امید هستند؛ اما فکر می‌کنم روحانی نتوانست آن انتظاری را که در بین مردم و طرفدارانش بود برآورده کند. او ادامه داد: به اعتقاد من بعد از گذشت سه سال باید در تیم رسانه‌ای دولت خانه‌تکانی جدی انجام شود، چراکه وقتی رئیس‌جمهور بعد از مدت‌ها در قاب تلویزیون ظاهر می‌شود، دست‌کم فردای آن باید جامعه را تحت‌تأثیر حرف‌های خود قرار داده باشد.

امیدوارها

با توجه به اینکه چند نفر از فعالان سیاسی به صحبت‌های حسن روحانی نقد داشتند، حجت‌الاسلام رسول منتجب‌نیا، قائم‌مقام حزب اعتماد ملی، سخنان رئیس‌جمهوری را مثبت ارزیابی کرد و گفت: «معتقدم صحبت‌های ایشان اساسی و زیربنایی بود، مواضع سیاست خارجی و برجام را که امروز به آنها حمله و اعتراض می‌شود خوب تشریح کردند. بعید می‌دانم بعد از این کسی بگوید برجام شکست‌ خورده است. درباره مسائل اقتصادی و کاهش تورم هم مسائلی را مطرح کردند که خوب بود و تصمیم دولت درباره مبارزه با فساد را خوب ارزیابی می‌کنم». او افزود: «اما نکته‌ای که وجود دارد این است که این سخنان باید استمرار داشته باشد؛ به‌ويژه در سال آخر دولت، ایشان باید حداقل ماهی یک بار با مردم حرف بزنند و مسائل را تبیین کنند. لزومی ندارد مصداقی وارد مسائل شوند و اسم ببرند؛ اما می‌توانند از مشکلات پرده بردارند. براي نمونه درباره بحث فساد می‌توانند اشاره کنند که قبلا چه مسائلی داشتیم. حسن روحانی در سخنرانی شب گذشته کلی حرف زدند و توقع بود مسائل را باز کنند و بگویند منشأ فساد از کجا بوده است و طوری صحبت کنند که عموم مردم هم آن را متوجه شوند».

این فعال اصلاح طلب گفت: «در مجموع بهتر است هم ایشان با مردم حرف بزنند و هم ستاد خبری ایشان قوی‌تر عمل کند، دولت در این قضیه خیلی ضعیف است. مردم از کارهای دولت خیلی کم خبر دارند و این باعث می‌شود عده‌ای شبهاتی را درباره کارهای دولت القا کنند».

اخبار رئیس‌جمهور بسیار امیدوارکننده است

از سوی دیگر، محمود صادقی، نماینده تهران در مجلس و از اعضای فراکسیون امید، در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به صحبت‌های روحانی گفت: «رئیس‌جمهوری دستاوردهای دولت را در زمینه‌های مختلف به‌ویژه آثار و پیامدهای توافق هسته‌ای و گشایش‌هایی که با ازبین‌رفتن تحریم‌ها ایجاد شده تشریح کرد». او ادامه داد: «رئیس‌جمهوری اظهار کرد برجام اثراتی در ازبین‌بردن تحریم‌ها، فروش نفت و روابط بانکی ایران داشته که این اخبار بسیار امیدوارکننده است». نماینده مردم تهران در مجلس دهم افزود: «برداشت من از سخنان رئیس‌جمهوری این است که او از آثار برجام رضایت دارد، زیرا برجام تهدید را از کشور دور و گشایش‌هایی را در کشور ایجاد کرد؛ اما درعین‌حال بیان کرد که باید مراقب عهدشکنی طرف مقابل باشیم

صادقی یادآور شد: «برای عبور کشور از بحران‌هایی که در اثر تحریم به وجود آمده، فقط نباید قوه مجریه وارد عمل شود، بلکه سایر قوا نیز باید وارد شوند و از دولت حمایت کنند؛ اما متأسفانه گاهی دیده شده برخی از دستگاه‌ها به‌جای پشتیبانی، دولت را زیر سؤال می‌برند». عضو هیأت‌رئیسه فراکسیون امید مجلس تأکید کرد: «برای حل مشکلات به همکاری همه قوا نیاز داریم».