حداد عادل: «حمید» برای انقلاب ناز نکرد

خبرگزاری فارس: غلامعلی حدادعادل در مراسم یادبود استاد حمید سبزواری اظهار داشت: آشنایی من با استاد سبزواری برابر با عمر انقلاب است. یعنی از آغاز انقلاب این آشنایی آغاز شده است و به خصوص شهیدی پیوند این آشنایی بود.

* حداد عادل: حمید به سبزواری بودنش افتخار می‌کرد

وی در ادامه با بیان اینکه در این مجال به برخی از خصوصیت‌های استاد سبزواری اشاره می‌کنم، ابراز داشت: نخست اینکه حمید سبزواری به یک خانواده دانش‌پرور و ادب‌پرور تعلق داشته پدر بزرگ او شعر می‌گفت، در میان اقوام مادری او نویسندگانی بودند که حمید در مصاحبه‌ به نام و آثار آنها اشاره کرده است.

به گفته رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارس مهم‌تر از تعلق او به خانواده‌اش تعلق او به سبزوار است که تنها یک شهر تاریخی بزرگ از خراسان بزرگ است بلکه در میان شهرهای خراسان شهری سرشار از شخصیت‌های بزرگ تاریخی، سبزوار در میان شهرهای ایران یکی از چند شهری است که از آغاز اسلام به تشیع معروف بوده است.

وی افزود: این شهر بزرگان بسیاری داشته، بنابراین خاطره‌ای نقل می‌کنم از شهید استاد مطهری؛ استاد مطهری وقتی کتاب «خدمات اسلام و ایران» را قرار بود بازتألیف کنند به بنده سپردند تا نگاهی به آن اندازم. در این میان روزی از من پرسیدند به نظر تو در میان همه بزرگان حکمت و فلسفه در تاریخ اسلام و ایران من به چه شخصیتی از همه بیشتر علاقه‌ نشان دادم از قلم من چه می‌فهمی؟ گفتم حاجی سبزواری گفت درست فهمیدی.

حدادعادل تأکید کرد: فردی چون استاد مطهری شیفته یکی از بزرگان سبزوار بود حمید به سبزواری بودنش افتخار می‌کرد اما خصوصیت دومی که قابل توجه است عمر پربرکت و طولانی او است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارس با بیان اینکه حمید ۵ دوره حکومت را دیده بود تولدش مقارن با آغاز سلطنت ستم‌شاهی رضاخان است، گفت: دوران نوجوانی استاد سبزواری منتهی به سقوط رضا شاه خود و دوران جوانی و شور و هیجان مقارن با حوادث سیاسی و طوفان‌های دهه ۲۰ تا ۳۰ بوده است که حمید در انواع جریان‌های سیاسی وارد شده و تجربه اندوخته است.

وی گفت: بد شاهد نهضت ملی شدن صنعت نفت و ناکام ماندن آن صنعت در کودتای ۲۸ مردادماه بود و دیگر سراغ شغل دولتی نرفت و گاهی در معادن فلانی‌ها کار کردن یا بانک بازرگانی و... اما بعد به انقلاب رسید. شاهد انقلاب، بازگشت امام، برپایی جمهوری اسلامی ایران و ۲۷ سال از دوران رهبری مقام معظم رهبری را دیده است و همه فراز و فرودهای قبل و بعد از انقلاب را تا اینجا شاهد بود که خودش سرمایه است.

غلامعلی حدادعادل در جملاتی با بیان اینکه حمید فردی است که برخی از اقوال بهلول را تصحیح کرده، گفت: خصوصیت سوم سبزواری قریحه‌ شاعری، دانش ادبی، ذوق سلیم، فصاحت و بلاغت شعری است حمید سبزواری کسی است که حتی مخالفان انقلاب به استادی او در شعر و ادب معترفند. انصافاً یک شاعر توانا، استاد خوش‌سخن، تیکه بر هزار سال شعر فارسی آن هم شعر خراسانی و حضور در انجمن‌های ادبی خراسان که در خاطراتش ذکر می‌کند.؟؟

وی گفت: این انجمن‌های ادبی مشهد خود تاریخی دارد که او از همه سرمایه‌ها بهره‌مند بوده است از او می‌پرسند تحت تأثیر چه شاعرانی است که پاسخ می‌دهد ناصر خسرو، مسعود سعد سلمان، فرخی یزدی، عشقی و....

به گفته رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارس، جنبه دیگر که مهم است ایمان به خدا، معنویت، مسلمانی، تشیع، عدالت‌طلبی، آرمان‌خواهی، انقلابی‌ بودن، عشق به ایثار و جانباز و شور حماسی است که در روح حمید قرار داشت. بعد از انقلاب هم آغاز نشده بلکه پیش از انقلاب حمید این خصوصیات را در شعر خود داشته است.

حدادعادل با بیان اینکه پایداری یا پافشاری بر سر عهد و پیمان از خصوصیت دیگری استاد سبزواری است که او با خدا،امام و شهیدان بسته بود، متذکر شد: حمید تا زنده بود رزمنده در عرصه شعر برای انقلاب بود. در هیچ برهه‌ای و بحرانی حمید غایب و ساکت نبود و نمان چه در اصل پیروزی انقلاب و چه در آن سال‌های اول انقلاب که ما نیاز انقلاب به این شعرا را می‌فهمدند چه اندک‌شمار بودند شاعرانی در تراز حمید که هم خوب سخن بگویند و هم سخن خوب بگویند.

وی حمید سبزواری را تکیه‌گاه و باعث افتخار نامید و گفت: ما به شعر او می‌نازیدیم و او به جوانان با شعر خود روحیه می‌داد.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارس گفت: او پس از امام راه خودش را گم نکرد ولی برخی گم کردند او در همان مسیری که در زمان امام بود پس از امام پشت‌سر رهبری طی طریق کرد و در فتنه ۸۸ هم مرد و مردانه دفاع کرد.

حدادعادل در پایان سخنان خود به سرودسازی برای انقلاب تأکید کرد و بیان داشت: حمید از دو حیث در بین شاعران و انقلاب ممتاز بود یکی سرودهای زیاد و دیگر از حیث قصیده‌سرایی یعنی از این جهت ممتاز بود او سلامت شخصیتی داشت حمید در طول این ۳۷ سال پس از انقلاب انحراف فکری نشان نداد، انحراف سیاسی و اخلاقی نداشت لکه کدری هم بر چهره او سراغ نداریم او هیچ‌گاه برای انقلاب ناز نکرد، طلب‌کار نبود و کسی از او منم نشنید و ندید.

* مومنی‌شریف: سبزواری نقش مهمی در مردمی شدن ادبیات انقلاب داشت

محسن مومنی‌شریف رئیس حوزه هنری در مراسم بزرگداشت مرحوم حمید سبزواری که یک‌شنبه ۳ مردادماه در حوزه هنری برگزار شد، با اشاره به آیه‌ای از قرآن کریم، اظهار کرد: انقلاب اسلامی یکی از نسیم‌های الهی است و آنان که هوشمند بودند خود و دارایی هایشان را در معرض این نسیم قرار دادند و حمید سبزواری یکی از این اشخاص بود.

وی تصریح کرد: زمانی که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید حمید سبزواری شاعری کامل بود و ایشان چند دهه پیش از انقلاب نیز اشعارشان با نام مستعار منتشر می‌شد و انسانی متعهد و معترض به شرایط آن روزگار بود.

رئیس حوزه هنری همچنین گفت: شاعرانی همچون مرحوم اوستا، مشفق کاشانی، صفارزاده همچون سبزواری پیش از انقلاب اسلامی هم شعر می سرودند و اشخاص بزرگی بودند. سبزواری در دهه ۳۰ در اعتراض به معاهده نفتی، شعر «بر فلک یک نقطه روشن نمی بینم...» را سروده بود. ایشان از همان قدیم شاعر معترض به ظلم‌ها و ستم‌ها بودند و نام مستعار حمید سبزواری را هم به دلیل شعرهای اعتراضی شان انتخاب کردند. هر چند ایشان طعم زندان را در رژیم پهلوی چشیدند و مدتی هم زندانی بودند.

مومنی‌شریف با تاکید بر اینکه یکی از ویژگی‌های ادبیات انقلاب اسلامی مردمی بودن آن است، گفت: حمید سبزواری نقش مهمی در مردمی شدن ادبیات انقلاب اسلامی داشت. اگر بخواهیم مانیفستی برای نهضت امام (ره) بیان کنیم و کوتاه هم باشد، می‌توانیم به سرود «این بانگ آزادی ست ...» اشاره کنیم که تمام عناصر اصلی انقلاب اسلامی را به زیبایی بیان می‌کند.

در این مراسم شخصیت های برجسته شعر و ادبیات کشور همچون علیرضا قزوه، احد ده بزرگی، موسی بیدج، محسن پرویز، کمال شفیعی، فریبا یوسفی، قادر طراوت پور و ... به همراه خانواده مرحوم حمید سبزواری حضور داشتند.

* موالی‌زاده: مشترکات شخصیتی جلال با حمید/سبزواری یک شخصیت مردد نبود

موالی‌زاده مشاور وزیر ارشاد در بزرگداشت مرحوم استاد حمید سبزواری در حوزه هنری اظهار داشت: در خصوص ویژگی‌های شخصیتی او از بعد روانشناختی نیم‌نگاهی خواهم داشت. یک دوره از زندگی استاد سبزواری در دوران نوجوانی، جوانی تا حدود ۴۰ سالگی استاد به چند کار و مرام سرکی کشید اما بلافاصله پا پس کشید و از یک دوره‌ای از نیمه خرداد سال ۴۲ می‌بینیم که یک شخصیتی شکل گرفت که این شخصیت یک سیر روبه رشدی را از همان زمان آغاز می‌کند و از این مدار خارج نمی شود.

مشاور وزیر ارشاد با بیان اینکه اگر بخواهم شخصیت ایشان را تحلیل کنم باید بگویم او یک شخصیت مردد نبود و نداشت بلکه تکلیف خود را با خود مشخص کرده بود و چنین شخصیت‌هایی تکلیف خود را با اجتماع روشن کرده و اجتماع هم می‌داند با آنها چطور رفتار کند، گفت: او در فضای پیچیده حرکت نمی‌کرد بلکه در گفتار و رفتار مسیر شفاف را برگزید چرا که او انسان زودانگیخت نبود. انسانی بود که دقیقاً به موقع تصمیم می‌گرفت و عملی می‌کرد.

موالی‌زاده در جملاتی با اشاره به اینکه سبزواری در همه این زمینه‌ها تمام این موارد را به عنوان گذرگاه نگاه می‌کرد نه منزلگاه بیان کرد: افرادی گاهی سال‌های سال از یک تفکر یا کاری راضی نمی‌شوند اما کماکان در آن کار به سر می‌برند و ادامه می‌دهند و تکلیف خودشان را با خودشان روشن نمی‌کنند کسانی که مصمم هستند می‌توانند اثرگذار باشند و استاد سبزواری شخصیت مصمم، مستحکم و صاحب اراده بود و زمانی که تصمیم گرفت در وادی انقلاب قدم گذارد ورود کرد و قدم گذاشت.

به گفته این مقام مسئول، ویژگی شناخت صحیح از شرایط روز، ولایت‌مداری و عکس‌العمل خردمندانه و توأم با محتوای دقیق و عمیق اسلامی را به نمایش گذاشت.

وی افزود: برخی از انسان‌ها مرکز ثقل شخصیت‌شان در بیرون آنها است چون آن ثبات عقیده و قلم و قدم در آنها شکل نگرفته است. سبزواری میزان خود بود و موزون خود شد و راه خود را شناخته بود وقتی سرودها و ترانه‌هایش را می‌نگری می‌بینیم با چه زمان‌شناسی دقیقی شرایط را رصد می‌کرد و هرجا لازم بود شعر می‌سرود و در قالب‌های مختلف آن را برزبان جاری می‌کرد.

وی افزود: برخی از مشترکات و شخصیت او با مرحوم جلال آل احمد یکی است جلال التهاباتی در ابتدای زندگی داشت عنصری که باعث شد او خود را برکشد و به سمت حقیقت گرایش پیدا کند او را ممتاز ساخت این شباهت به آثار شهید مطهری نیز وجود دارد عنصر زمان‌شناسی به اقتضای ضرورت در آثار شهید مطهری موج می‌زند.

مشاور وزیر ارشاد گفت: استاد سبزواری خود را در یک قاب محصور نمی‌کرد هرجا لازم بود ولو یک عبارت دو سه واژه‌ای همین که بتواند اثرگذار باشد می‌سرود. این نکته مهمی است یکی از ویژگی‌های بسیار ممتازی است که ما در چنین شخصیت‌هایی ملاحظه می‌کنیم اما باید صرفاً تجلیل کنیم یا تحلیل هم نیاز است علاوه براینکه ادبا، شعرا، نویسندگان باید گرد هم جمع شوند و در وصف چنین مقام و شخصیت‌هایی سخن بگویند حتماً باید رفتارشناسان و روان‌شناسان و کسانی که اصحاب علوم ارتباطات هستند از زوایای مختلف به چنین شخصیتی بپردازند.

موالی‌زاده گفت: اینها به صورت ماندگار در تاریخ ما خواهد ماند اتفاقی افتاده که شکل گرفته و ماندگار شده این نمودهایی است که ما مشاهده می‌کنیم هر نمودی متعلق به بود و وجودی است اشعار او نمود شخصیت و جوهره او هستند که از جهات مختلف باید مورد مطالعه قرا گیرد.

وی ضمن اشاره به تجلیل و تحلیل گفت: در کنار تجلیل که یک فعل اخلاقی است و باید به صورت پیوسته انجام شود باید به تحلیل و کاوشی دقیق در مورد چنین شخصیت‌هایی بپردازیم و در جهت تکثیر شخصیت‌هایی با بهره‌گیری از چنین الگوهایی قدم برداریم.

مشاور وزیر ارشاد در پایان گفت: با شخصیت عادی سروکار نداریم چرا که او در پیش‌بینی فوق‌العاده بود یک حرکت پیش‌دستانه سریع در پیش‌بنی شرایطی که در حال وقوع است داشت و به استقبال آن می‌رفت و با زبان بلیغ در وصف آن شعر می‌سرود که این موضوع کار هر کسی نیست و سرعت در دریافت پردازی و انتقال به جامعه ذهن خلاق می‌خواهد کرد.

در این مراسم عبدالرحیم سعیدی راد و علی مظفری به شعرخوانی پرداختند. همچنین در پایان مراسم سعید حداد مداح اهل بیت به مرثیه خوانی پرداخت.

* شاهنگیان: زمان‌شناسی حمید سبزواری استثنایی بود

در ادامه مراسم شاهنگیان آهنگساز سروده‌های انقلابی حمید سبزواری درباره او اظهار کرد: زمان انقلاب وارد ایران شدم و اندیشیدم که با هنر موسیقی می‌شود کارهایی انجام داد. اتفاقی به همراه حسین شمسایی حمید را دیدیم. باید یک نکته را بگویم. اگر از هزاران نفر درباره حمید سبزواری بپرسید قطعا او را با سروده‌هایی می‌شناسند که با موسیقی همراه بوده است. با موسیقی که امروز نشان دادن سازش حرام است.

او ادامه داد: زمان‌شناسی حمید سبزواری استثنایی بود. مثلا در سرود به پا خیزید ای شهیدان او به خوبی می‌دانست پیکر امام راحل را به بهشت زهرا می‌برند. این پیش‌گویی و نگاه عجیب و شجاعت او یکی از مهم‌ترین خصوصیاتش بود.

شاهنگیان صداقت را مهم‌ترین خصوصیت سبزواری دانست و گفت: صراحت لهجه و صداقت او در برخورد با همه حتی افراد نزدیک به خودش مشخص بود و ماندگاری او هم دقیقا به همین خاطر است بیایید حداقل صداقت و صراحت را از حمید یاد بگیریم.

* منتظری: حمید شعر انقلاب را با به‌گزینی نعمت الهی برگزید و به صدر نشست

غلامرضا منتظری رییس سازمان بسیج هنرمندان با بیان اینکه سبزواری در فرهنگ اهالی ادب جایگاه ویژه‌ای دارد اظهار کرد: فرهنگ زمینه ساز بالندگی است. حمید شعر انقلاب را با به‌گزینی نعمت الهی برگزید و به صدر نشست. اینک میراث ارزشمندی از او باقی مانده و ما باید راهش را استمرار دهیم و میراث مانایش را نگه داریم. امیدوارم تلاش‌های ما قدمی کوچک در راه این مقصود باشد.

* براتی‌پور: حمید با کوله‌باری از ایمان و صداقت به دیدن معبود حقیقی رهسپار شد

عباس براتی‌پور شاعر انقلابی پیش از خواندن قصیده‌ای برای حمید سبزواری گفت: فقدان استاد عزیز داغ سنگینی بر گرده ماست. بیش از ۳۰ سال همراهی و دوستی برای من مشکل است که از او بگویم. اما آنچه باعث خشنودی من می‌شود این است که حمید با کوله‌باری از ایمان و صداقت به دیدن معبود حقیقی رهسپار شد.

* انسانی: حمید سبزواری ان زمان که بویی از استقلال، انقلاب نبود شعرهایش بیداری بخش و اعتراضی بود

علی انسانی نیز درباره پدر شعر انقلاب شرح داد: سال ۴۵ به پابوس امام رضا مشرف شده بودم، خدمت استاد روانشاد کمال در محضرش در چایی فروشی رسیدم.

وی ادامه داد: ایشان با آقای حمید قراری داشت، قبل از آمدن استادصحبت بود و تلمذ می‌کردیم ایشان گفت: شاعری تمام معرفی خواهم کرد. بعد از چند دقیقه استاد سبزواری آمد. در همان مغازه چایی فروشی. او شعرخواند. ما فهم شعر نداشتیم ولی استاد کمال فردی نبود که زود به کسی شاعر اطلاق کند. استاد کمال زمان شعرخوانی ایشان مدام تاییدشان می‌کردند.

وی با بیان اینکه پس از سه سال در تهران قرار شد شعرای مذهبی دور هم بنشینند گفت: پیش از انقلاب در انجمن‌ها، شعرهای اعتراضی می‌گفت. زمانی که شعرها بوی انقلاب و آزادی نداشتند اشعارش چنان اعتراض‌آمیز بود که مرحوم قدس از من خواستند تا به ایشان بگویم کمی آرام‌تر باشند. مرحوم حمید سبزواری به حرفش باور داشت و شعر را سخن به مزد نمی‌گفت. آنچه فهمیده بود در راه انقلاب می‌گذاشت البته بی‌مهری‌هایی هم دید.

وی تصریح کرد: حمید سبزواری ان زمان که بویی از استقلال، انقلاب نبود شعرهایش بیداری بخش و اعتراضی بود. مرحوم قدسی که تازه از زندان آزاد شده بود به من گفت : به او بگو قدری آرام. گرفتار می‌شود. اما او راه خودش را ادامه می‌داد.