چرا منتقدان پزشکان بیشتر می شوند؟

روزنامه وقایع اتفاقیه نوشت: منتقدان پزشکان روزبه‌روز بیشتر می‌شوند و در ماجرای فوت عباس کیارستمی این انتقادات بیشتر رنگی از واقعیت گرفت و پزشکان را بیشتر در مظان اتهام قرار داد.

وضعیت تخلفات پزشکی و عدم رعایت اخلاق پزشکی، توسط برخی از پزشکان طی سال‌های اخیر به نقطه‌ای رسیده که بسیاری از گروه‌های جامعه آنها را مخاطب انتقادات خود قرار داده‌اند؛ گروهی به بهانه تبعیض، گروهی با استدلال حقوق‌های نجومی پزشکان، عده‌ای به‌واسطه حجم بالای خطای پزشکی، گروهی به‌دلیل عدم انتقادپذیری‌ پزشکان، برخی به‌دلیل فرارهای مالیاتی و... . اتفاقاتی که شاید باعث‌شده کمتر دفاعی این روزها از پزشکان بشنویم. انتقاد از پزشکان حتی به سایر همکاران آنها نیز سرایت کرده است.

به‌طوری‌ که امروز پرستاران به یکی از جدی‌ترین منتقدان رفتارهای برخی پزشکان تبدیل شده‌اند. علاوه بر پرستاران حالا ضلع‌های دیگری نیز از نظام سلامت کشور، انتقاداتی را علیه آنها ایراد می‌کنند. یکی از مهم‌ترین منتقدان خاموش پزشکان اما مسئولان رده بالای وزارت بهداشت هستند که بعضا انتقاداتی را به شکل سازمانی و اداری، روانه سازمان نظام پزشکی کرده‌اند و در ماجرای این روزهای کیارستمی کنار کشیده‌اند تا سازمان نظام‌پزشکی عیار واقعی خود را در مواجهه با پزشکان نشان دهد. درباره چرایی شدت‌گرفتن انتقادات علیه پزشکان سناریو‌های مختلفی وجود دارد. یکی از اصلی‌ترین سناریو‌ها کم‌رنگ‌شدن اخلاق پزشکی و مختصات آن در میان برخی از پزشکان است.

دیگر نکته‌ای که در این‌باره مطرح می‌شود، عدم وجود نظارت‌های کافی بر شکل کار پزشکان است. در ایران قوانین به شکلی است که سازمان نظام پزشکی که اعضای آن با رأی مستقیم پزشکان انتخاب می‌شوند، متولی نظارت بر پزشکان است و این سازمان طی سال‌های اخیر از سوی برخی منتقدان متهم به مماشات و عدم نظارت کافی در برخورد با پزشکان است. علاوه بر این دو نکته، افزایش گردش مالی در حوزه سلامت در ایران به‌واسطه حجم بسیار بالا و کنترل‌نشده تقاضای خدمات درمانی، باعث‌شده برخی عنوان کنند که دیگر در ایران حرفه پزشکی از یک خدمت اجتماعی به یک فعالیت اقتصادی تبدیل شده است. به تبع آن پزشکان نیز در یک رقابت اقتصادی قرار گرفته‌اند و این رقابت باعث شده، استانداردها در خدمات درمانی کاهش پیدا کند و بعد از آن، شاهد افزایش خطاهای پزشکی باشیم. با این حال این گزارش حرف همه منتقدان پزشکان را در سال‌های اخیر بررسی می‌کند.

پرستاران

یکی از جدی‌ترین منتقدان پزشکان، پرستاران هستند. کسانی که هم‌زمان با پزشکان انتقاداتی علیه وزارت بهداشت نیز دارند و طرح تحول نظام سلامت در ایران نیز باعث شد انتقادات آنها بسیار بیشتر شود. بخش مهمی از انتقادات پرستاران علیه پزشکی، ریشه در رفتارهای پزشکان در مواجهه با پرستاران دارد و برخی مواقع نیز باعث بروز درگیری‌هایی نیز می‌شود.

به‌طوری‌که روز گذشته یکی از پرستاران روایت سیلی‌خوردنش از یک پزشک را مطرح کرد و مورد توجه شبکه‌های اجتماعی نیز، قرار گرفت. پرستار بخش ‌آی‌سی‌یو یکی از بیمارستان‌های دولتی تهران در گفت‌وگو با ایسنا درباره این ماجرا می‌گوید: صبح ۱۴ تیرماه، بیماری در‌ آی‌سی‌یو بیمارستان با تشخیص بیماری ستیونز جانسون (مربوط به حساسیت دارویی) در سرویس جراحی بستری شد.

طبق دستور پزشک بیمار باید روزانه دو نوبت حمام می‌شد. نوبت حمام شب قبل، به‌رغم پیگیری و یادآوری ما به رزیدنت‌های جراحی، انجام نشد و با سهل‌انگاری از کنار آن رد شدند. در صورتی که با طی‌شدن ۲۴ ساعت و حمام‌نشدن وی، ترشحات بدن بیمار و فیستول، زیاد شده و منظره ناخوشایندی را ایجاد کرده بود. وی مدعی شد: صبح روز بعد، سرویس جراحی برای ویزیت آمدند و با این منظره روبه‌رو شدند. یک دکتر رزیدنت سال چهارم جراحی، با صدای بلند شروع به بحث‌وجدل با پرسنل و به‌ هم‌ ‌ریختن نظم بخش‌ آی‌سی‌یو کرد. در صورتی که این بخش نیاز به آرامش دارد.

یکی دو نفر از بیماران هم از این سروصدا شاکی شده بودند، اما وی به صحبت‌های خود ادامه داد. ما سعی کردیم وی را متقاعد کنیم که تقصیر خودتان است نه ما و ما به کشیک‌های شب اطلاع دادیم که حمام بیمار انجام نشده است، ولی وی قبول نمی‌کرد و می‌گفت که شما کار بلد نیستید، همه چیز را ما باید به شما بگوییم. این پرستار ‌آی‌سی‌یو، تعریف می‌کند که طبق دستور سرویس جراحی، کاغذی بالای سر این بیمار زده بودیم که حتی تغییر پوزیشن هم در حضور رزیدنت انجام شود. اگر این‌قدر حساسیت نشان نمی‌دادند، پرستاران خودشان حمام بیمار را انجام می‌دادند. ما هم گفتیم ممکن است حساسیتی در این قضیه وجود داشته باشد و از نظر قانونی مشکلی ایجاد شود.

به گفته او، این رزیدنت جراحی زمانی که قصد داشتم درباره ماجرا توضیح دهم، به من گفت که حرفی با تو ندارم و با سوپروایزر تماس بگیر. من هم در پاسخ گفتم که حرفی با سوپروایزر ندارم و اگر حرفی دارید، خودتان با ایشان تماس بگیرید. وی ادامه می‌دهد: پزشک در حضور سوپروایزر همه این قضایا را دوباره و با صدای بلند گفت. بعد از تمام‌شدن حرف‌های وی، من هم با سوپروایزر صحبت کردم و در حال بیان توضیح بودم که به سمت من هجوم آورد و به صورت من سیلی زد. بعد از این اتفاق، سوپروایزر با مترون بیمارستان تماس گرفت و نامه‌ای با امضای شاهدان ماجرا مثل پرستاران و کمک‌بهیاران و رزیدنت‌ها نوشته و به دفتر پرستاری و رئیس بیمارستان فرستاده شد.

این پرستار از ادامه روند پیگیری قانونی شکایت خود خبر می‌دهد و می‌گوید: جلسه کمیته انضباطی برگزار شد و ایشان فقط از من عذرخواهی ساده کرد و باقی اقدامات قانونی در حال پیگیری است، اما گفتم که این عذرخواهی را قبول می‌کنم، ‌ کینه‌ای هم به دل ندارم، ولی رفتاری کردند که به شخصیت کاری و حرفه‌ای من لطمه خورده است. این مسئله یک جنبه از انتقادات پرستاران علیه پزشکان است. بخش دیگر از انتقادات پرستاران علیه پزشکان ناشی از تفاوت حقوق و درآمد آنهاست. پرستاران معتقدند آنها به اندازه پزشکان در دانشگاه‌های علوم پزشکی تحصیل کرده‌اند و گرچه تخصصی در فعالیت‌های موردی پزشکی ندارند اما اختلاف درآمد آنها با پزشکان نباید اختلاف فاحشی باشد. یکی از مصادیق اعتراض پرستاران طرح تحول نظام سلامت است. براساس این طرح درآمد پزشکان با افزایش قابل‌ توجهی همراه شد اما درآمد پرستاران افزایش قابل‌ توجهی نداشت.

اصحاب رسانه

رسانه‌ها هم طی سال‌های اخیر به یکی از منتقدان پزشکان تبدیل شده‌اند. گرچه این انتقادات مربوط به همه رسانه‌ها نمی‌شود اما مصادیق متعددی در رسانه‌های کشور دارد. اوج این انتقادات اما در سه اتفاق خود را نشان داد. رها کردن بیماری از بیمارستان به‌دلیل عدم توانایی پرداخت مالی، ماجرای انتقادات پزشکان از مهران مدیری، کارگردان طنزپرداز ایرانی، به‌واسطه ساخت سریال درحاشیه و کشیدن بخیه از صورت دختر اصفهانی که توانایی مالی نداشت. در این اتفاقات همگی رسانه‌ها متهم به بزرگ‌نمایی و برخورد سلیقه‌ای شدند و همین اتهامات باعث شد رسانه‌ها بیشتر انتقادات خود علیه پزشکان را علنی کنند.

هنرمندان

هنرمندان نیز حالا به یکی از اصلی‌ترین منتقدان پزشکان تبدیل شده‌اند. ماجرای بیماری عباس کیارستمی در اصل یکی از مهم‌ترین مقاطعی بود که هنرمندان به‌واسطه پایگاه اجتماعی پرقدرتی که در میان مردم دارند، به انتقاد از پزشکان بپردازند. حالا پرونده پزشکی کارگردان شاخص و از دست‌رفته سینمای ایران بنا به شکایت خانواده‌اش در حال پیگیری است. سازمان نظام پزشکی خارج از نوبت در حال بررسی این پرونده است. خانواده این هنرمند بزرگ به شدت به دنبال پیگیری این پرونده هستند تا شاید راه برای اشتباهات این‌چنینی بسته شود، اما حرف جامعه هنری در مواجهه با جامعه پزشکان این است: «از کیارستمی که گذشت. ما او را به راحتی از دست دادیم. هزاران هزار بیمار مانند کیارستمی روی تخت بیمارستان‌ها خوابیده‌اند. صدای آنها به گوش چه کسی می‌رسد؟»

بخشی دیگر از مواجهه هنرمندان با پزشکان نیز مربوط به مسئله برنامه‌سازی در این حوزه است. تجربه ثابت کرده که پرداختن به حرفه پزشکی در سینما و تلویزیون به یکی از پردردسر‌ترین موضوع‌ها تبدیل شده است. حال می‌خواهد در قالب یک گزارش انتقادی از جامعه پزشکی باشد یا یک سریال طنز نود قسمتی. از اعتراض و تحصن پرستاران جلوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و گذراندن چند شب در میدان بهارستان برای فیلم «شوکران» بهروز افخمی گرفته تا اعتراض روانپزشکان به‌دلیل به سخره‌گرفته‌شدنشان در سریال «ساختمان پزشکان»، اما شاید پردردسر‌ترین و شدید‌ترین این اعتراض‌ها حال گریبانگیر آخرین ساخته مهران مدیری شده است. اعتراض‌هایی که در میان آنان شخص وزیر و رئیس سازمان نظام پزشکی هم دیده شدند.

تحریم سریال، انتشار نامه‌هایی توهین‌آمیز، تهدید به تجمع، همگی به سوی عوامل سریال و مسئولان صداوسیما نشانه رفتند تا از ادامه پخش آن جلوگیری کنند. حتی اعلام نارضایتی برخی پزشکان از سریال «در حاشیه»، در برخی موارد ناجوانمردانه شد. پزشکان در نامه‌هایی توهین‌آمیز نوشتند که مشاغل دیگر اقشار جامعه پایین‌تر از آنهاست و آنان لباسی مقدس بر تن کرده‌اند. به این ترتیب خودشان را از باقی افراد جدا و اعلام کردند که کسی حق نقدکردنشان را ندارد. در همین راستا مشاور رئیس سازمان نظام پزشکی هم علنا بعد از خبر اعلام آمادگی پزشکان برای اعتراضی گسترده و شدید گفت: «ما پرسش داریم چرا نسبت به سایر حرفه‌ها و مشاغل سریال طنز ساخته نمی‌شود و آنان مورد انتقاد قرار نمی‌گیرند.»

انتقاد از حقوق‌های نجومی پزشکان

بخش دیگری از انتقادات از پزشکان نیز مربوط به حقوق‌های نجومی است که آنها می‌گیرند. اوج این انتقادات به یکی از جلسات مجلس نهم در شهریورماه سال گذشته برمی‌گردد، زمانی که پس از گزارش وزیر بهداشت از روند اجرای طرح تحول نظام سلامت در مجلس مسعود پزشکیان در انتقاد و حسینعلی شهریاری در دفاع از عملکرد وزارت بهداشت در دو سال گذشته، نظرات خود را بیان کردند. مسعود پزشکیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، پس از سخنان وزیر بهداشت در انتقاد به نحوه اجرای طرح تحول نظام سلامت، گفت: در اجرای این طرح پرداخت‌های خارج از سطح‌بندی صورت می‌گیرد که این خلاف قانون است.

وی با بیان اینکه«بیمه‌های تکمیلی برخلاف قانون تقویت می‌شود»،عنوان کرد: فقط در دانشگاه ما ۴۸ نفر از هیئت علمی تمام‌وقت را پاره‌وقت کردند. نماینده مردم تبریز در مجلس، ادامه داد: در حال حاضر پزشک متخصصی داریم که در حد یک میلیون تومان هم درآمد ندارد، ولی پزشکی داریم که تخصص چشم یا قلب دارد و بالای صد میلیون تومان درآمد دارد؛ این بی‌عدالتی است. پزشکیان گفت: خارج از ایران میانگین درآمد پزشکان متخصص بین ۸ تا ۱۲ هزار دلار است، اما در کشور ما برخی پزشکان بالای ۳۰ هزار دلار درآمد دارند که این شکاف و بی‌عدالتی است.

وی با اشاره به اینکه ما قادر نیستیم با این ولخرجی‌ها سیستم بهداشت و درمان را اداره کنیم، گفت: اگر با این روش پیش برویم حتما پول کم می‌آوریم. با نصب چند دستگاه در مناطق محروم کار قانونی جلو نمی‌رود. پزشکیان با اشاره به اینکه اجرای قانون انتظار ما از وزارت بهداشت بود، گفت: در کجای دنیا این‌گونه بود که پزشکی در سیستم دولتی هیئت علمی ۶۰ میلیون بگیرد و پزشک دیگری فقط پنج میلیون درآمد داشته باشد؛ ما امروز پزشکی داریم که در سیستم دولتی ۹۰میلیون پول می‌گیرد، این بی‌عدالتی، بی‌نظمی ایجاد می‌کند.