بعد از ۴۰ سال موزه انقلاب نداریم!

خبرگزاری ایسنا: دبیرکل جشنواره هنر مقاومت گفت: بعد از ۴۰ سال هنوز نتوانسته‌ایم موزه انقلاب را به‌صورت یک موزه جدی درست کنیم. همان‌طور که یک دوره، شهرداری فکر کرد هنر والا را در موزه امام علی (ع) تجمیع کند، از آقای قالیباف می‌خواهیم همین اندیشه را درباره‌ موزه انقلاب داشته باشد.

چهارمین دوره‌ی جشنواره بین‌المللی هنر «مقاومت» پس از یک سال تأخیر با پوشش دادن چهار رشته‌ی هنری، آذرماه ۱۳۹۵ برگزار می‌شود. جشنواره‌ای که با توجه به تحولات منطقه در یکی - دو سال گذشته و نگاه تازه‌ی مردم دنیا به مفهوم مقاومت می‌تواند توجه بیشتر هنرمندان و مخاطبان را نسبت به دوره‌های گذشته به خود جلب کند.

در همین راستا، حبیب‌الله صادقی (هنرمند نقاش و دبیرکل جشنواره هنر مقاومت) و محمد حبیبی (رییس انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس و دبیر اجرایی چهارمین جشنواره هنر مقاومت) با حضور در خبرگزاری دانشجویان ایران به تشریح اهداف و برنامه‌های این دوره از جشنواره و چالش‌های پیش روی هنر مقاومت پرداختند.

حبیب‌الله صادقی با بیان این‌که جشنواره هنر مقاومت به حوزه هنر متعهد، آرمانی و انقلاب اسلامی مربوط می‌شود، اظهار کرد: ضرورت تجمیع با کیفیت هنر مقاومت در سال‌های گذشته باعث شد، جشنواره هنر مقاومت شکل بگیرد و بخش‌های مختلف هنر معاصر ایران را که هنر آرمانی و متعهد را دنبال می‌کردند، در یک نقطه پیوند دهد. تداوم و تسلسل نداشتن خوانش علمی و ریتم و وجود مونولوگ‌های تک به تک در این عرصه باعث شده بود، با وجود مراکز فرهنگی پرتلاش، نقطه پیوندی وجود نداشته باشد و این تفکر به‌وجود آید که اندیشه هنر دینی و دفاع، گونه‌ای ضعیف است و آن‌طور که باید و شاید انجام نمی‌شود.

او به کلید خوردن نخستین دوره‌ی جشنواره‌ی هنر مقاومت اشاره و یادآوری کرد: اولین جرقه حدود ۹ سال پیش در انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس زده شد. تصمیم گرفته شد در زمینه‌ی هنر مقاومت کار تخصصی علمی، جدی و هوشمند انجام شود. پیش از آن مراکز مختلفی مثل وزارت ارشاد، حوزه هنری و ... فعالیت‌هایی در این زمینه انجام می‌دادند، ولی تک به تک و پراکنده بود. آثار به گنجینه‌ها می‌رفت و دیده نمی‌شد. بخشی از ردیف‌ها و سرانه‌هایی که نظام و دولت برای دفاع از ارزش‌های هنر دینی و مقاومت در نظر گرفته بودند غیرمرتبط صرف می‌شد.

او ادامه داد: اولین دوره‌ی جشنواره هنر مقاومت زمانی که من رئیس موزه هنرهای معاصر بودم، به پیشنهاد روایت فتح و انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس برگزار شد. ما در آن زمان نگران بودیم که آیا قد و قواره‌ی جشنواره‌ای که می‌خواهد در موزه برگزار شود، آن‌طور هست که توسط مردم دیده شود یا نه و این‌که از چه کیفیتی برخوردار است. خوشبختانه دوره‌ی اول با دبیرکلی آقای گودرزی به خوبی در هشت بخش برگزار شد و بخشی از هزینه‌ها را هم موزه هنرهای معاصر تقبل کرد.

دبیرکل جشنواره هنر مقاومت گفت: خوشبختانه اگر آمار بخواهند بیاورند، این جشنواره از جمله کارهای نادر هنر اجتماعی بعد از انقلاب از نظر مخاطبان و تعدد رشته‌های هنری است. آن دوره از جشنواره با حضور خوب پیشکسوتان نسل اول و دوم برگزار شد.

صادقی درباره‌ی برگزاری دوره‌های دوم و سوم نیز توضیح داد: دوره دوم مرکز فرهنگی روایت فتح اعلام کرد، این جشنواره با کیفیت برتر و به شکل‌ جهانی برگزار شود. باز نگران بودیم که این جهانی شدن چطور می‌شود. دبیر کلی را برعهده گرفتم و خیلی خوب هم برگزار شد. دوره سوم هم توفیق من شد که باشم. در بخش بین‌الملل توانستیم با هنرمندان طراز اول دنیا ارتباط بگیریم که در این جشنواره شرکت کنند. دو هنرمند طراز اول دنیا یعنی خانم «دانا بارتلر» و «جان لنت» در جشنواره حضور داشتند. بارتلر استاد دانشگاه آمریکاست و با موضوع دفاع از مردم فلسطین حضور خوبی داشت، ولی ایجاد شعف کرد. این روشنفکر هنرمند، غیرتمندانه یک مجموعه گران‌سنگ تصویرگری و گرافیک ۷۰-۸۰ سال معاصر را در قلب کشور آمریکا گردآوری کرده است.

صادقی در بخش دیگری از سخنانش به بی‌حاشیه بودن جشنواره هنر مقاومت اشاره کرد و گفت: ما از ابتدا در این جشنواره، مولفه‌ها و خلق انسان و دینی را در نظر داشتیم و سعی کردیم بدون حاشیه جلو برویم. نگاه رحمانی و انسانی که خدا و رهبری بر آن تأکید داشته‌اند و موضوعاتی که دشمن در حوزه جنگ نرم دنبال می‌کند، در دستور کار ما بوده است. یکی از دلایل موفقیت جشنواره این بود که این کار برای رضا خدا و بدون حاشیه انجام می‌شد. ما به تأسی از شهید آوینی که کار بی‌مزد و منت را در دستور کار قرار می‌داد، سعی کردیم بدون حاشیه کار را دنبال کنیم. کتاب جشنواره سوم که ارائه شود کارشناسان خواهند گفت که میزان رشد تکنیکی و نشانه‌شناسی آثار بسیار خوب بوده است. ما توانستیم مخاطبان زیادی را در بخش‌های مختلف از سراسر دنیا با خود همراه کنیم.

کار هنرمندان ایران در جهان معاصر قدر و قیمت دارد

دبیرکل جشنواره هنر مقاومت در بخش دیگری از سخنانش درباره‌ی دلیل تأخیر یک ساله‌ی برگزاری چهارمین دوره‌ی این رویداد، اظهار کرد: جشنواره هنر مقاومت با یک سال تأخیر، چهارمین دوره‌اش را برگزار می‌کند. بخشی از دلایل مربوط به این تأخیر، تندباد حوادث و شرایطی بود که در حوزه جهان اسلام و بازی پیچیده مرموز و عجیب استکبار به سرکردگی آمریکا، اسراییل و انگلیس و کسانی بود که در مقابل غیرت و عزت و خواسته‌های به حق ملت ما مقابل ما ایستادند. خوشبختانه در برجام، دولتمردان ما موفق شدند نتایج خوبی به‌دست آورند. در این میان، یکی از مسائلی که باید به آن توجه می‌شد، حوزه فرهنگ بود. قطعا هنرمندان ما در مناسبات فرهنگی و آورده‌های هنر مدرن و معاصر، جلوه‌های درخشانی را ارائه دادند و در جهان موفقیت‌های بسیاری به‌دست آوردند. یکی از کارهایی که روی زمین مانده بود و لازم بود به آن توجه شود، در حوزه هنر اجتماعی و متعهد بود که جشنواره هنر مقاومت تنها جلد تابناک و طراز اول است. این رویکرد و جلوه و ویژگی را باید پاس بداریم و دنبال کنیم.

او افزود: هنرمندان معاصر ما در ۱۰ سال گذشته توانستند نظر جهانیان را به خود جلب کنند. هنر مدرن و معاصر ما با درخشش زیادی مواجه شد. در فروش‌های جهانی، هنر تجسمی توانست جلوه جهانی خود را با عظمت و کیفیت دنبال کند. به‌لحاظ دانش بصری و نشانه‌شناسی نیز هنر مقاومت می‌تواند در دنیا تأثیرگذار باشد. اگر به تاریخ هنر مقاومت جهان نگاه کنیم دو اثر مشهور که این قابلیت را دارند در کتاب تاریخ هنر به‌عنوان دو جلوه هنر متعهد که هنر حکومتی و شعاری نیست ثبت شوند، تابلوی گرونیکای «پیکاسو» و تیرباران «گویا» است.

صادقی به ظرفیت هنرمندان ایرانی در زمینه‌ی هنر مقاومت اشاره کرد و گفت: کشور ما یک کشور انقلابی است. ما هنرمندان طراز اولی داریم که کارشان در جهان معاصر قدر و قیمت دارد آثار آن‌ها را به خوبی می‌خرند. موزه‌های مهم جهان عاشقانه به هنرمندان ما نگاه می‌کنند. گردآوری آثار این هنرمندان که ارزش‌های انسانی و بشری و موضوعاتی مثل غزه، تاریخ جعلی اسراییل، استکبار جهانی و ... را به تصویر می‌کشند، می‌تواند یک هدیه به مردم دنیا باشد. هنرمندان انقلاب ما چون در جنگ شرکت کردند . در روزهای انقلاب بودند، خود را همراه انقلاب می‌دانند و به‌عنوان چشمان بینا در کنار انقلاب هستند. این ویژگی جزو ویژگی‌های ارزشمند هنرمند فداکار، کاریزماتیک و خردمند انقلابی است.

از کسی طلبکار نیستیم

صادقی در ادامه، به بحث‌هایی درباره‌ی سفارشی بودن هنر مقاومت اشاره کرد و گفت: همه راویان این سطور و جلوه‌های بصری، کسانی هستند که بدون واسطه و خویشتن‌فرمایانه و با شعف درونی خودشان کار کرده‌اند. هنوز انقلاب پیروز نشده بود که من تابلوی کشتار فیضیه را کار کردم. سال ۵۷ دانشجوی سال اول پیش‌بینی نمی‌کرد انقلاب با چه کیفیتی قرار است پیروز شود. نسل جوان بی‌مزد و منت و برای رضای خدا رفته بود و دنبال نام و نشان نبود. هنرمندان انقلاب از روز اولی که آمدند آثار را خلق کردند که فقط آینه‌گی بود، یعنی سفارش فطری و وجدان خودشان را پاسخ دادند. آن بخشی از هنرمندان که نقد می‌کنند و قبول ندارند باید جواب وجدان و عاطفه خودشان را بدهند.

او افزود: ما کسی را محاکمه نمی‌کنیم؛ از همان اول هم که کار کردیم یک کار خویشتن‌فرمایانه بود که هر کسی کار خودش را کرد. زمانی که مادران این سرزمین بچه‌های گل‌شان را به جنگ می‌فرستادند و پیکرشان را در پلاستیک جمع می‌کردند و برای‌شان می‌آوردند، ما سهم ویژه‌ای ادا نکردیم. ما فقط آینه‌گی کردیم. به‌دنبال این هم نبودیم که یک طبقه جدیدی شویم. هنرمندانی نزدیک چهار دهه وفادارانه پای ارزشی ایستاده‌اند که کرسی‌های دانشگاهی دارند و اگر در آتلیه‌های‌شان کار آبستره و مدرن خلق کنند، مشتری و مخاطب خودشان را دارند. آن‌ها به‌دنبال پاسخ دادن به فطرت خودشان بودند. آن نسلی که این‌ها را نقد می‌کند، یا نیامد و همراه نشد، یا آداب جوانمردی و فتوت را رعایت نکرد. هنرمندان انقلاب بخشی بودند که با حداقل‌ها و با صداقت و عاشقانه باورهای ملت را روایت کردند. آن بخشی که نیامدند خودشان می‌دانند. ما این تلقی را داشته‌ایم که آیین فتوت این است که در کنار انقلاب، شهدا، رهبری و ارزش‌های ملت بایستیم و تصویر کنیم. هنرمندان فقط یک بخشی از زمان و توان را داشتند، قدرت اصلی، تجسمی بود که باید می‌آمد و در ملازمت و رکاب انقلاب قرار می‌گرفت.

دبیرکل جشنواره هنر مقاومت ادامه داد: ما مدعی، پرخاشگر یا طلبکار نیستیم. من سهم فردی داشتم برای تصویر کردن انقلاب. ما شاخه‌های کوچکی بودیم که فکر کردیم بیاییم زیر این بیرق و خدمت کنیم. یک بخشی از هنرمندان هم بودند که کم‌توجهی کردند. ما به جای این‌که تقصیرها را به گردن هم بیندازیم، باید ببینیم کارهایی که برای عزت و بزرگی مردم انجام دادیم چه بوده است. باید قسمت‌های خالی لیوان را ببینیم. برخی فرصت حیات انسان را از دست دادند و ارزش‌های بزرگی را که ملت خلق کردند تصویر نکردند. ما همچنان از نقاشان و همه هنرمندان دعوت می‌کنیم دل در گرو ملازمت و رکاب انقلاب و ارزش‌های ملت بدهند و به باورها و غیرت ملت فراجناحی نگاه کنند.

صادقی اظهار کرد: عده‌ای می‌گفتند این‌ها که هنر مقاومت کار می‌کنند، یک گروه خاص چهار - پنج میلیون نفری هستند، اما این‌طور نیست. جشنواره هنر مقاومت مثل اندیشه صاحبان و طراحانش که بسیج است، فراگیر است. دستان و آغوش ما برای همه هنرمندان و کسانی که دل در گرو هنر تعالی‌خواه ما دارند، باز است.

بعد از ۴۰ سال هنوز موزه انقلاب نداریم

دبیرکل جشنواره هنر مقاومت درباره‌ی تاسیس نشدن موزه هنر انقلاب بعد از چهار دهه، بیان کرد: بعد از ۴۰ سال هنوز نتوانسته‌ایم موزه انقلاب را به‌صورت یک موزه جدی درست کنیم. یک موزه امام علی (ع) داریم که چند کار با موضوع شیعی برای احوالات تغزلی و آرمانی ما که اهل بیت (ع) را دوست داریم، در آن قرار دارد. ما حدود ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ اثر طراحی و نقاشی درخشان داریم و آماده‌ایم که انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس آن‌ها را به جامعه هدیه کند. این آمادگی وجود دارد که این آثار را در در یک موزه بزرگ به رخ جهان بکشیم.

او افزود: در صحبتی که با آقای صلاحی در سازمان فرهنگی - هنری شهرداری تهران داشتیم، بحث بازخوانی گنجینه موزه امام علی (ع) مطرح شد. موزه انقلاب هم که قطعا نمی‌تواند در باغ - موزه باشد. باغ - موزه حالت گزارشی دارد. یک موزه تخصصی تجسمی ان‌شاءالله با همکاری شهرداری نیاز است و مدیران فرهنگی باید همه کمک کنند. همان‌طور که یک دوره شهرداری فکر کرد هنر والا را در موزه امام علی (ع) تجمیع کند، از آقای قالیباف درخواست می‌کنیم، همین اندیشه را درباره‌ی موزه انقلاب داشته باشد. هنر ما هنر چهار - پنج میلیون نفر نیست؛ هنر بسیج، یک حقیقت بزرگ است.

هنرمند نمی‌تواند بلندگو دستش بگیرد

صادقی با تأکید بر بخش بین‌الملل جشنواره، گفت: نگاه آرمانی ما این بود که بتوانیم در شکل جهانی، جشنواره را داشته باشیم و ارتباط هنرمندان را به دنیای معاصر ارائه دهیم. هنرمندان بسیاری دل در گرو این معنا دارند. جریانی به نام داعش و وهابیت و طالبان یکی از رندی‌ها و شیطنت‌های آمریکا و و اسراییل و استکبار بوده‌اند. خودشان رفتند قایم شدند و آدم‌های مجهول‌الصورت و مجهول‌السیرت را که جنایت می‌کنند، در منطقه گذاشتند و برای حضورشان در منطقه به نیروهای عجیب‌تر وصل شدند. هنرمندان و ملت ما دشمنان بشری را خوب می‌شناسند. اگر غزه بمباران می‌شود، شاهد هستید که مردم ما در کشور مرثیه سر می‌دهند. هر ظلمی در هر جای دنیا شود، مردم ایران برای کمک، قلب‌شان باز است.

او ادامه داد: جشنواره هنر مقاومت این قابلیت را دارد که با امکانات وسیع، این آرمان ملی را در یک شکل جهانی‌تر بیشتر به خوانش دعوت کند. تا همین جا هم با همین امکانات ساده و حداقلی در نوع خودش خوب بوده است. درباره به آیلان (کودک کشته‌شده سوری)، داعش، طالبان و هولوکاست، جشنواره هنر مقاومت کارهای زیادی از اقصی نقاط دنیا جذب کرده است. ما در بخش بین‌الملل با طرفداران زیادی مواجه می‌شویم که در کنار ما هستند.

دبیرکل جشنواره هنر مقاومت در بخش دیگری از سخنانش به چگونگی ارتباط نسل جوان با هنر مقاومت اشاره کرد و گفت: پیکاسو وقتی می‌فهمد گرونیکا کشتار شده، نشانه‌های فردی‌اش را جمعی می‌کند و از کهن الگوهای زندگی شخصی خود در تابلویش بهره می‌گیرد. هنرمندان با قرائت‌های مختلف، یک اثر را نقاشی می‌کنند. آن‌ها حال و احساس و استنباط خود را روایت می‌کنند. چند گروه هستند که این‌ها را جهانی و نقش آن را در ذهن مخاطب ساری و جاری می‌کنند. هنرمند اگر دست و نشانه‌شناسی ضعیفی داشته باشد و نتواند مخاطب خود را مجاب کند، کارش در حد یک سخنران و بیانیه مطرح می‌شود؛ ولی اگر قرار است تصویری شود و در حافظه بصری مردم بماند باید هنرمندش فرزند زمان و اهل تعامل باشد.

صادقی ادامه داد: آرای تصویری ما چگونه باید به کلام و نوشتار درآید که جهانی شود؟ هنرمند که نمی‌تواند با یک بلندگو دستی دنبال کارش بدود و آن را تأویل کند. او باید خلق کند و بقیه کارها برعهده‌ی وجدان اجتماعی و رسانه است که اندیشه هنرمند را جاری و ساری کند.

برگزاری چهارمین جشنواره هنر مقاومت در چهار رشته

دبیرکل جشنواره هنر مقاومت گفت: جشنواره هنر مقاومت دو دوره در فرهنگستان هنر و یک دوره در موزه هنرهای معاصر برگزار شد. امسال هم در حال مذاکره با چند مرکز هستیم تا نمایش خوبی برای جشنواره داشته باشیم. جشنواره دوره گذشته در ۱۲ بخش برگزار شد، اما چون بودجه‌مان به یک‌سوم تقلیل پیدا کرد، گفتیم برای این‌که کیفیت کار از بین نرود، در این دوره چهار بخش نقاشی، گرافیک، کاریکاتور و حجم را داریم. هنر جدید را هم در حوزه تصویرسازی و گرافیک دنبال کردیم.

صادقی در پایان این نشست تأکید کرد: ایسنا، خبرگزاری مورد علاقه من است به جهت سلامت، هوشمندی در سوال و قابلیت و کاریزمایی که در انتقال خبر دارد و یک خبرگزاری آبرومند و شرافتمند است.

راه‌اندازی موزه انقلاب از دغدغه‌های ماست

در بخش دیگری از این نشست، محمد حبیبی - رییس انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس و دبیر اجرایی چهارمین جشنواره هنر مقاومت - نیز درباره‌ی گنجینه‌ی در اختیار این انجمن، اظهار کرد: انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس، مجموعه آثاری در رشته‌های مختلف در گنجینه و آرشیو خود دارد. مجموعه آثاری که داریم فقط به جشنواره هنر مقاومت در دوره‌های مختلف مربوط نیست، چون از جمله وظایف انجمن، تولید اثر است.

او گفت: یکی از دغدغه‌های هیأت مدیره انجمن در این سال‌ها، بحث موزه انقلاب است. پیشنهادهایی هم داشتیم، ولی ظاهرا مجموعه‌های دیگر کار در این زمینه را شروع کرده‌اند. نمی‌دانم چقدر موفق شوند، قضاوت هم نمی‌کنم، فقط امیدوارم به نتیجه مطلوب برسیم. ما آثار و محتوا را تا جایی که بتوانیم در اختیار موزه قرار می‌دهیم. شهرداری و بنیاد حفظ آثار قطعا نقش مهمی می‌توانند در زمینه‌ی راه‌اندازی موزه داشته باشند.

حبیبی ادامه داد: مجموعه بین‌المللی ما برای این‌که بتواند این اتفاق را بهتر رقم بزند، به‌صورت مستقل کار می‌کند. تمام بحث‌های دعوت از هنرمندان و ارتباط با آن‌ها را خود مجموعه انجام می‌دهد. تا کنون نیز توانسته این اتفاق را به خوبی رقم بزند. حدود ۳۰۰ اثر داخلی و بین‌المللی رسیده که بیشتر در حوزه نقاشی است.

او درباره‌ی برگزاری ورک‌شاپ‌ها نیز گفت: به‌مناسبت سوم خرداد ۳۰ تا فارغ‌التحصیل دانشکده هنر شهر تهران ورک‌شاپ‌هایی با موضوع آزادسازی خرمشهر داشتیم. در ۱۵ استان نیز بعد از ماه رمضان ورک‌شاپ خواهیم داشت. سعی می‌کنیم یک ورک‌شاپ کشوری گرافیک نیز در قم برگزار کنیم.