حقوق کارگران در دنیا؛ برده داریِ مدرن

ماهنامه جامعه پویا: «کارگر یک کالا نیست». در پایان نخستین کنفرانس بین المللی کار در سال ۱۹۴۴ بیانیه ای به نام بیانیه فیلادلفیا منتشر شد. نخستین سطر آن جمله ای است که برای روزگار امروز واقعیتی واضح به حساب می آید، اما دست یافتن به این واقعیت برای کارگران آن زمان پیروزی بزرگی قلمداد می شد.

سال ها پس از فعالیت سازمان بین المللی کار همچنان کشورهایی وجود دارند که به کارگران، مخصوصا کارگران مهاجر به دیده کالا نگاه می کنند. با تغییرات پیش آمده در دنیا حالا این اتحادیه های صنفی و کارگری هستند که وظیفه خطیر پیگیری حق و حقوق کارگران در کشورهای مختلف دنیا را برعهده دارند، اما آمار اخیر طبقه بندی حقوق کارگران که کنفدراسیون بین المللی اتحادیه های کارگری آن را منتشر کرده، نشان داد برخلاف تصور، کشورهایی که به نظر می رسد در زمینه رعایت حقوق کارگران سردمدار هستند، توجهی به این مسئله ندارند. این بررسی تازه در سال ۲۰۱۵ و با مقایسه آمارهای ۱۴۱ کشور و بررسی ۹۷ شاخص شناخته شده بین المللی برای ارزیابی رعایت حقوق کارگران در قانون و در عمل، به دست آمده است.

همان گونه که انتظار می رفت براساس این طبقه بندی نروژ و دانمارک بیشترین امتیاز را در زمینه احقاق حقوق کارگری کسب کردند. این دو کشور، ید طولایی در اجرای قوانین کار دارند و اجرای آن برای این دو کشور، به نوعی تبدیل به سنت شده است.از سوی دیگر، این آمارها از وضعیت اسفناک کارگران مهاجری در قطر خبر می دهد که برای ساخت ورزشگاه های جام جهانی سال ۲۰۲۲ در حال از دست دادن جانشان هستند.

نکته درخور توجه در این آمار، وضعیت تاسف بار رعایت حقوق کارگردان در ایالات متحده آمریکاست. امتیاز کسب شده از سوی این کشور، نشان دهنده آن است که «نقض سینماتیک حقوق کارگران» در این کشور در حال وقوع است، اما ورای تمامی این آمار در قرن بیست و یکم، همچنان کشورهایی پیدا می شوند که شرایط کار در آنها برای کارگردان بغرنج و مرگ آور است و بسیاری از آنها از حقوق اولیه انسان در حال کار نیز محروم هستند. مطابق با گزارش کنفدراسیون بین المللی اتحادیه های کارگری ۱۰ کشوری که بدترین شرایط کار برای کارگران را فراهم کرده اند، به شرح زیر هستند.

بلاروس


کارگران در این کشور در شرق اروپا، با تبعیض، کار اجباری و ممنوعیت های مختلف رو به رو هستند و همچنان به شیوه های قبل از جنگ جهانی تنبیه می شوند. این موضوع پس از تصویب قوانین کار جدید از سوی رییس جمهور لوکاشنکو تشدید شد. براساس قانون کار جدید این کشور، کارگران کشاورزی و جنگل داری حق ندارند کار خود را ترک کنند. بسیاری از کارگران این کارها تصویب چنین قانونی را هم تراز برده داری در دوران مدرن می دانند و تا آنجا که بتوانند به شیوه های خود با آن مخالفت می کنند.

چین


حضور کشور چین در فهرست ۱۰ کشور نامناسب برای کارگران، به دلیل نقض گسترده قوانین کار که مهم ترین آن استخدام کارگران در مشاغل مخاطره آمیز است، به دست آمده است. در صورت هرگونه عمل غیرقانونی، کارگران در این کشور، علاوه بر کارفرمایان باید با ماموران دولت نیز رو به رو شوند. علاوه بر اینها، کارگران چینی باید با تبعیض گسترده در محیط کار و بازداشت شدن در روند اعتراض به این تبعیض کنار بیایند.

کلمبیا


کلمبیا را می توان جهنم اعضای اتحادیه های کارگری نامید. در سال ۲۰۱۵، ۲۲ نفر به جرم فعالیت در اتحادیه های کارگری جانشان را به طرز مرموزی از دست دادند. اگر تیراندازی موتورسواران به سمت رهبران اتحادیه های مختلف را نیز جزیی از این آمار به حساب بیاوریم، آمار بسیار بالاتر از چیزی می شود که دولت کلمبیا آن را رسما اعلام کرده است؛ چرا که در این تیراندازی تنها رهبران اتحادیه جان خود را از دست ندادند، بلکه تماشاگران این قتل عام نیز خوش شانس نبودند و تاوان شاهد قتل بودن رهبران اتحادیه را به بدترین شکل ممکن پرداخت کردند.

در کنار همه سختی های کار در این کشور کارگران کلمبیایی باید با تبعیض در زمینه کار و حقوق اجتماعی کنار بیایند و مطالباتشان را از راه های غیرقانونی و زیرزمینی دنبال کنند.

مصر


با توجه به خشونت های آشکار پلیس، دستگیری های گسترده، آدم ربایی و تلاش برای ترور، مصر برای زندگی کارگران مکانی سخت محسوب می شود. در ژوئن ۲۰۱۵، ۵۰۰ نفر از کارگران یک شرکت ملی فولاد اعتراضشان را به پرداخت نشدن حقوق با یک اعتصاب «دوساعته» نشان دادند. در مقابل مسئولان کارخانه پس از تماس با پلیس برای برخورد شدید با کارگران در اقدامی تلافی جویانه ۱۶ نفر از کارگران این کارخانه را که عضو انجمن کارگری بودند، از کار اخراج کردند. به گزارش رسانه های داخلی مصر، کارفرمایان توانسته اند اعتصاب را غیرقانونی کنند و کارگران اعتصاب کننده را با آوردن فشار برای بازنشستگی پیش از موعد، از کار، بی کار کنند.

گواتمالا


قتل، حملات مسلحانه و فقدان جریان های قانونی برای حمایت از حقوق کارگران، واقعیتی است که اعضای اتحادیه های کارگری باید پیش از ورود به فعالیت های اعتراضی برای کسب حق و حقوقشان با آن کنار بیایند. در سال ها ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ رهبران کارگران در حوزه های مختلف حمل و نقل، شهری و بازار در این کشور به ضرب گلوله کشته شدند. به همین دلیل کمپانی کوکاکولا تصمیم گرفت با روند «کارگران عضو اتحادیه های غیرقابل اعتماد هستند»، مبارزه کند.

براساس این قانون نانوشته، کارگران غیرعضو از موهبت افزایش حقوق و مزایا بهره مند می شوند و استخدام کارگران معترض و عضو اتحادیه های کارگری، همواره به تاخیر می افتد. با وجود موفقیت این روند، کارگرانی که به ممنوعیت اضافه کاری اعتراض کردند، باز هم اخراج شدند.

پاکستان


آنچه کارگران پاکستانی باید با آن مبارزه کنند گستره عظیمی از محرومیت، نبود قانون کار، خشونت و دستگیری است. اعتراض به کشته شدن کارگران در محیط کار به یک اتفاق روزمره در پاکستان تبدیل شده که همیشه به خشونت های پلیس ختم می شود، اما اتفاق مهم سال ۲۰۱۵ این بود که در این سال پلیس پاکستان نیز به نشانه اعتراض به نگرفتن حقوق، تظاهرات راه اندازی کرد، اما خود آنها نیز دستگیر و از کار اخراج شدند.

قطر


قطر به عنوان یک کشور حوزه خلیج فارس با سیستم بدنام «کفالت»، می تواند جهنمی واقعی برای کارگران مهاجر باشد. سیستم کفالت که سیستمی برای نظارت بر کار کارگران مهاجر است، در کشورهای زیادی، از جمله لبنان، بحرین، عراق، اردن، کویت، عمان، قطر و عربستان سعودی اعمال می شود. با این حال سیستمی که کارگران مهاجر در قطر باید با آن کار کنند، چیزی فراتر از جامعه است. کارگرهای مهاجر در قطر باید در ازای بستن قرارداد پاسپورت هایشان ضبط و گاهی پاره شود و تحت قرارداد و دستمزدی کار کنند که تقریبا یک سوم آن مبلغ قراردادی است که بر سر آن توافق شده بود.

محیط های کارگری اغلب خطرناک هستند و کارگران در صورت اعتراض برای مدت نامعلومی دستگیر می شوند. دولت قطر نیز از این موضوع برای ساخت ورزشگاه و زیرمجموعه های مورد نیاز برای جام جهانی سال ۲۰۲۲ نهایت استفاده را می کند تا با کمترین هزینه انسانی ممکن، زیرساخت های مورد نیازش را داشته باشد.

عربستان سعودی

شرایط کارگران در عربستان دست کمی از کارگران در قطر ندارد. ۳.۸ میلیون نفر از کارگران این کشور را مهاجران دیگر کشورها تشکیل می دهند. مهاجران بین ۹۰ تا ۹۵ درصد از نیروی کار در بخش خصوصی را تامین می کنند. اما از تمامی حقوق و مزایای کارگری محروم هستند و باید در شرایط برده داری مدرن کار کنند. سیستم کفالت در عربستان نیز به کارفرمایان این اجازه را می دهد تا براساس حسن نیت خود هر زمان که خواستند، کارگران را اخراج کنند، اما اجازه خروج به آنها ندهند؛ چرا که قانونا اجازه بازگشت کارگر منوط به رضایت کارفرماست. پیشرفت لاک پشتی نظام حقوقی کارگران در عربستان سعودی، به این معنی است که کارگران مهاجر باید همچنان هزینه های هنگفتی برای کار در این کشور بپردازند.


سوازیلند

این کشور آفریقایی توانسته عنوان بدترین کشور برای کارگران در میان ۱۰ کشور را به واسطه وجود رژیم سرکوبگر، ارعاب، خشونت پلیس و زندانی کردن کارگران به دست بیاورد. فعالیت اتحادیه صنفی در این کشور ممنوع است و سردمداران این کشور با اعضای اتحادیه کارگری تحت عنوان قوانین ضدتروریسم برخورد می کنند. تعدادی از اعضای اتحادیه کارگری که برای احقاق حقوق همکارانشان فعالیت می کردند و بدون حکم قانونی بازداشت شدند، همچنان در زندان به سر می برند.

امارات متحده عربی

کارگران غیربومی و عموما مهاجر، بیش از ۸۸ درصد کل جمعیت امارات را تشکیل می دهند. براساس قوانین این کشور، کارگران مهاجر مشمول قانون کار نمی شوند و باید با شرایطی مانند مصادره گذرنامه، کار در شرایط سخت و ساعات طولانی، با دستمزد پایین زندگی شان را بگذرانند. کارگران مهاجر در امارات متحده عربی حق عضویت در اتحادیه های کارگری یا برگزاری اعتصاب را ندارند؛ از این رو دست کارفرمایان آنها برای بازداشت و زندانی کردن کسانی که معترض به شرایط خود هستند، کاملا باز و آزاد است.