فیسبوک بازی مجوز می‌خواهد!

روزنامه آرمان - صبا حسینی: «کسانی که در شبکه های اجتماعی فعالیت رسانه ای دارند باید خود را برای اخذ مجوز از این شورا آماده کنند.» دبیر شورای عالی فضای مجازی هر چند روز گذشته این اظهار نظر را انجام داده اما به روشنی مشخص نکرده است که منظور از فعالیت رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی چه نوع فعالیتی است. بر این اساس به نظر می‌رسد ابوالحسن فیروز آبادی از اجرای طرحی خبر داده است که بر اساس آن فعالیت همه افرادی که در شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک، اینستاگرام و ... فعالیت می‌کنند باید با اخذ مجوز باشد.

در سال‌های اخیر با افزایش ضریب نفوذ اینترنت و همچنین فراگیر شدن استفاده از گوشی‌های هوشمند میزان فعالیت ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی و خبررسان رشد قابل توجهی داشته است، اما مقارن با اقبال عمومی مردم به این رسانه‌ها، همواره سعی شده است نظارت‌ها بر این فضا بیشتر شود. از زمانی که شورای عالی فضای مجازی با حضور مسئولانی از دستگاه‌های مختلف تشکیل شد، نگرانی از توقف فعالیت رسانه‌های جدید و شبکه‌های اجتماعی وجود داشت. این شورا هربار که تشکیل جلسه می داد خبر فیلتر شدن یا نشدن پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام و یا اینستاگرام در قالب شایعه تا واقعیت مطرح بود، در حالی که به مرور زمان اعضای این شورا دریافتند نمی‌توان در مقابل مطالبات عمومی مردم و واقعیات دنیای مدرن ایستادگی کرد.

بنابراین مسئولان و تصمیم‌گیران این حوزه با طرح این شعار که سیاست‌های مسدودسازی منجر به شکست خواهد شد، سعی کردند از راه‌های دیگر و اعمال سیاست‌های مختلف محدودسازی را جایگزین مسدودسازی کنند. از تمهیداتی مانند تاسیس شبکه‌های اجتماعی داخلی و لزوم دریافت مجوز برای آنها گرفته تا نظارت بر محتوای شبکه‌های اجتماعی به کار بسته شد تا گزینه مسدودسازی اجرا نشود. با وجود این، چالش جدید لزوم دریافت مجوز برای فعالیت در شبکه‌های مجازی در حالی که به‌نظر می‌رسد با توجه به جمعیت عظیم کاربران ایرانی در فضای مجازی قابل تحقق نخواهد بود، بیش از سایر روش‌های مطرح‌شده شورا در زمینه مدیریت فضای مجازی، رنگ و بوی مسدودسازی دارد.

عضویت ۵۳ درصد مردم در شبکه‌های اجتماعی

بر اساس آخرین نظرسنجی صورت گرفته در دی ۹۴، ۵۳ درصد از کل مردم ایران حداقل عضو یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند که در این میان تلگرام به پرطرفدارترین شبکه اجتماعی در بین مردم ایران تبدیل شده و تعداد کاربران تلگرام در ایران بیش از ۲۰ میلیون نفر است. بر اساس آخرین آمار الکسا کاربران ايراني بيشترين بازديد جهاني را از سايت تلگرام دارند. در این رتبه بندی سايت تلگرام رتبه ۷۴۵ جهان و ۱۷ ايران را دارد. در مورد اینستاگرام هم با اينکه در ابتدا کاربران ايراني اشتياق زيادي به آن نشان مي دادند، اما اين سرويس در فضاي مجازي نتوانست در ميان ايراني ها با تلگرام رقابت کند و به همين دلیل کاربران ايراني در رتبه ۱۲ بازديد کنندگان اينستاگرام قرار دارند. سايت اينستاگرام در رتبه بندي جهاني رتبه ۲۴ جهاني را دارد. در مورد شبکه اجتماعی فیسبوک هم از سال ۹۱ تاکنون رتبه فیسبوک در میان ۵۰۰ وبسایت برتر و پربازدید در میان کاربران ایرانی اینترنت از صدر جدول به رتبه ۱۴۷ و اکنون به رتبه ۳۶۴ تنزل یافته و سیر نزولی پیدا کرده است.

فعالیت رسانه‌ای مجوزدار می‌شود

شاید همین اقبال بی نظیر و تمایل بخش زیادی از مردم به این رسانه‌ها که در کمترین حالت نیمی از جمعیت را در بر می گیرد، برخی نهاد‌ها را بر آن داشته تا به روش‌های دیگری غیر از مسدودسازی در مورد این رسانه‌ها روی بیاورند. روش هایی که یکی بعد از دیگری شکست خورد و رویای نظارت بدون دخالت در حریم شخصی افراد را محقق نکرد. وجود جرایم و خطاهایی که در این حوزه رخ می داد به دلیل عدم فرهنگ‌سازی است و به جای برنامه‌ریزی برای حضور افراد در این فضا که به هرحال جزئی از اقتضائات دنیای مدرن است، نباید به صف کشورهای مقابله کننده با رسانه های جمعی پیوست.

در آخرین این اقدامات که با اعمال محدودیت در روند فعالیت کاربران شبکه های مجازی همراه است، روز گذشته دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: کسانی که در شبکه های اجتماعی فعالیت رسانه ای دارند باید خود را برای اخذ مجوز از این شورا آماده کنند.ابوالحسن فیروزآبادی رعایت الزامات دینی، اخلاقی و قانونی را برای فعالیت شبکه های اجتماعی ضروری دانست و خاطرنشان کرد: رسانه‌های داخلی چه در بخش مکتوب و چه در بخش صوتی و تصویری تاکنون پایبندی خود را به این الزامات نشان داده‌اند. به گزارش ایرنا، فیروز آبادی یادآور شد: اکثر شبکه‌های اجتماعی مجازی در خارج از مرزهای کشورمان قرار دارند که همین عاملی است تا چندان پایبند به الزام های داخلی نباشند.

دبیر شورای عالی فضای مجازی به تصویب طرحی در این شورا که در آن مقرر شده همه شبکه‌ های پیام‌ رسان فعال در کشور در یک دوره یک ساله، ذخیره‌‌سازی داده‌‌های خود را در داخل کشور انجام دهند، اشاره و ابراز امیدواری کرد پس از این الزام همه کسانی که قصد دارند در شبکه های اجتماعی برای ایران فعالیت داشته باشند با انتقال سرورهای خود پایبندی به قوانین کشورمان نشان دهند تا امنیت این شبکه‌ها برای کاربران داخلی ارتقا یابد.

رسانه‌ها و مقابله با فساد

یک استاد دانشگاه و کارشناس علوم ارتباطات این نحوه مواجهه با وسایل ارتباط جمعی را برگرفته از رژیم حقوقی مبتنی بر اجازه قبلی می داند و به «آرمان» می‌گوید: در دنیا در رابطه با نحوه مواجهه دولت‌ها با شبکه‌های اجتماعی دو رژیم حقوقی حاکم است. اسماعیل قدیمی می افزاید: رژیم حقوقی تنبیهی که در کشورهای توسعه یافته اجرا می شود و در آن افراد می توانند آزادانه و بدون نگرانی از محدودیت و فیلتر در همه رسانه های مجازی یا غیرمجازی وارد شده و فعال باشند و دولت هم فقط در صورتی که اقدامات افراد نظم عمومی را خدشه دار کرده و یا به ضرر مصالح کشور باشد مداخله می کند که البته این مداخله هم بدون حضور پلیس و در دستگاه قضائی و دادگاه صنفی که قضات آن همه روزنامه‌نگار و صاحبان رسانه هستند، محقق می شود.

این استاد ارتباطات به رژیم حقوقی مستقر در کشورهای در حال توسعه مانند ایران اشاره کرده و می گوید: در بسیاری از کشورهای در حال توسعه نحوه مواجهه با رسانه ها مبتنی بر اجازه قبلی است و افراد نمی توانند بدون اجازه و نظارت هیچ فعالیتی در این عرصه داشته باشند، در حالی که همه کشورهایی که از این رژیم حقوقی پیروی کردند در نهایت در برنامه های خود شکست خورند و اعلام کردند مسدودسازی دردی را دوا نخواهد کرد. قدیمی به نقش رسانه هایی مانند روزنامه‌ها در مقابله با فساد در ادوار مختلف تاریخی کشور اشاره کرده و می گوید: کارنامه تاریخی کشور ما نشان می‌دهد مبارزه با ظلم و ستم بدون وجود رسانه محقق نخواهد شد و در واقع افرادی که از طرق مختلف آزادی بیان افراد را محدود می‌کنند باید خودشان را برای افزایش ظلم و ستم و ریشه دواندن آن در خلأ نبود افشاگری رسانه‌ها آماده کنند.