بیابان زایی در کمین ۱۶۸ کشور جهان
زمین در معرض خطر بزرگی است؛ خطری که این‌بار پوشش گیاهی و حاصلخیزی آن را نشانه گرفته و از آن با عنوان بیایان‌زایی یاد می‌شود.
روزنامه وقایع اتفاقیه - فاطمه آقایی‌فرد: زمین در معرض خطر بزرگی است؛ خطری که این‌بار پوشش گیاهی و حاصلخیزی آن را نشانه گرفته و از آن با عنوان بیایان‌زایی یاد می‌شود. به گفته «لوک‌گناکادجا»، مدیر اجرائی کنوانسیون بیابان‌زدایی سازمان ملل متحد، هم‌اکنون ۱۶۸ کشور در سراسر جهان درگیر چالش بیابانزایی هستند؛ چالشی‌که با فرسایش زمین‌هایی به وسعت سه برابر کشوری مانند سوئیس در جریان بوده و سالانه حدود ۴۹۰ میلیارد دلار هزینه دارد.
هم‌اکنون یک سوم زمین‌های جهان در معرض مواجهه با خشکسالی‌اند و زندگی میلیون‌ها کشاورز با چالشی بزرگ مواجه است. بر اساس گزارش سازمان ملل، ۱,۳۵۵ مایل مربع از زمین‌های حاصلخیز در حال از بین رفتن هستند. همچنین حدود ۳۲۰ تا ۳۵۰ هزار هکتار از زمین‌های این منطقه هرسال به بیابان تبدیل می‌شوند و ۳۵ میلیون نفر در خطر گرسنگی و قحطی حاصل از بیابانزایی در این کشورند. اما در رواندا، بروندی و بورکینافاسو وضعیت بدتر است و بیایان‌زایی با سرعت بیشتری در حال پیشروی است.
خشکی، تغییرات آب‌وهوایی، کشاورزی فشرده و مدیریت ضعیف منابع آبی از جمله عللی است که جهان را در آستانه خشکی قرار می‌دهد و درنهایت گریبان‌گیر همه مردم جهان خواهد بود. این میان گرم‌شدن تدریجی زمین در سال‌های اخیر از مهم‌ترین دلایل توسعه بیابان‌هاست. براساس آمار فائو، با افزایش تعداد افراد جهان در سال ۲۰۵۰، حدود ۱۲۰ هکتار زمین بیشتری برای کشاورزی و تأمین غذا نیاز خواهد بود و مصرف غذا در بین این جمعیت حدود ۶۰ درصد بیشتر خواهد شد اما فرسایش و تخریب زمین با این سرعت، شاید فرصتی برای تأمین این مقدار غذای اضافی برای جهان فراهم نکند.
حالا در چین بیش از ۴۰۰ میلیون نفر گرفتار فرسایش زمین‌های کشاورزی هستند و سالانه ۱۰ میلیارد دلار خسارت متحمل می‌شوند اما در هند وضعیت بسیار بدتر بوده و خشکسالی به میزان شش برابر بیشتر از گذشته رشد کرده است.
در آفریقا نیز به‌تنهایی بین چهار تا ۱۲ درصد از محصولات کشاورزی به علت شرایط نامناسب محیطی هر ساله از بین می‌روند. همچنین مناطقی همچون شمال شرقی برزیل، جنوب غرب آرژنتین، زامبیا و زیمباوه، شمال شرق چین و همیلیای هندوستان در معرض بحران بیابانزایی هستند. بیشترین خطر بیابانزایی نیز گریبان‌گیر مناطق بیابانی نیمه‌گرمسیری، شمال آفریقا، کشورهای شرق میانه، استرالیا، جنوب غرب چین و آمریکای جنوبی خواهد بود اما مناطق ساحلی و جنگل‌ها در معرض خطر کمتری هستند.
بیانان‌زایی و جنگل‌زدایی در کشورهای درحال‌توسعه
جنگل‌ها که بیش از یک‌چهارم مساحت جهان را اشغال کرده‌اند، با سرعت زیادی در حال تخریب هستند. با افزایش تخریب جنگل‌ها، نگرانی جهانی درباره بخش‌های اقتصادی وابسته به این بخش و همچنین نتایج زیانبار این تخریب‌ها بر اکوسیستم جهان بسیار بیشتر شده است. جنگل‌زدایی در کشورهای درحال توسعه نیز افزایش زیادی داشته، به‌طوری‌که تاکنون یک‌پنجم این جنگل‌ها به طور کامل تخریب شده‌اند. آمارها نشان می‌دهد که سالانه چهار هکتار از جنگل‌های این مناطق تبدیل به جنگل‌های ثانویه‌ای می‌شوند که پوشش گیاهی آنها کمتر از انواع اولیه است. براساس گزارش بانک جهانی، سالانه بخش بزرگی از جنگل‌های ۱۴ کشور درحال توسعه در آمریکای جنوبی، آفریقا و جنوب شرقی آسیا که ۲۵۰ هزار هکتار تخمین زده می‌شود، از دست می‌رود.
کارشناسان می‌گویند تغییر در روش‌های کشاورزی یکی از عوامل اصلی تخریب جنگل‌ها است و سبب شده که فقط در دهه ۸۰ حدود ۴۵ درصد از جنگل‌ها تخریب شوند. در این دهه ۳۵ درصد از جنگل‌های آمریکای لاتین، ۷۰ درصد در آفریقا و ۹۰ درصد در جنوب شرقی آسیا به طور کلی تخریب شدند. از این مقدار ۱۰۵ هکتار از جنگل‌های چین و اندونزی، ۱۲۰ هکتار در استرالیا، ۸۰ هکتار در هند، ۲۰ هکتار در ژاپن و مالزی تخریب شدند و بیشترین میزان تخریب با ۶۷۰ هکتار سهم آسیا و اقیانوسیه بوده است. همچنین در سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۲ نیز بخش بزرگی از زمین‌ها در کنیا، مالی، تونس، چین، سوریه، یمن و صحرای بزرگ آفریقا تبدیل به بیابان شدند.
خشکسالی و بیابانزایی بزرگ‌ترین ضربه را به بخش‌های اقتصادی و اجتماعی کشورها وارد می‌کنند. اما افزایش مدیریت پایدار زمین و مقاومت در برابر خشکسالی دو اقدام مهم آفریقا برای مقابله خطرات اقتصادی و اجتماعی ناشی از بیابانزایی هستند، اقدامی که نتایج مثبت آن می‌تواند بازتابی جهانی داشته و به دیگر کشورهای درگیر نیز سرایت کند. به گفته کنوانسیون مقابله با بیابانزایی، اکنون همه کشورهای آفریقایی برای مقابله با خشکسالی، عضو این سازمان بوده و همگی حامی برنامه‌های جامع و شایسته این سازمان هستند.
برنامه‌های کنوانسیون بیابانزایی، پویا بوده و با روندی روبه پیشرفت در حال مبارزه با خطر خشکسالی هستند؛ از خصوصیات خوب برنامه‌های این سازمان این است که هر کشوری با عضویت در آن می‌تواند از برنامه‌ای اختصاصی و کاملا دقیق بهره‌مند شود. همچنین این برنامه‌ها با گذر زمان تغییر کرده و با تغییرات آب‌وهوا به روزرسانی می‌شوند و توسط سازمان‌های غیر‌دولتی، مقامات محلی و کارشناسان محیط زیست بازنگری می‌شوند. این کنوانسیون برای تسهیل همکاری کشورهای مختلف برای مقابله با تخریب زمین و افزایش موفقیت در بیابان‌زدایی، زمین‌های درگیر را به دو بخش تقسیم کرده‌اند و با مدیریت دو گروه منطقهای و زیرمنطقه‌ای، آن را مدیریت می‌کنند. حالا در شمال، جنوب و مرکز آفریقا، این برنامه‌ها درحال اجراشدن هستند و بیایان‌زدایی در آنها به‌شدت پیگیری می‌شود.
در سال ۱۹۹۵ بود که روز جهانی بیابان‌زدایی، توسط مجمع عمومی سازمان ملل، با هدف ترویج آگاهی عمومی و همکاری‌های بین‌المللی بین کشورها، به‌طور رسمی وارد تقویم‌های جهانی شد. از آن زمان تاکنون، کشورهای عضو کنوانسیون بیابانزایی، سازمان ملل متحد و سازمان‌های بین‌المللی و غیر‌دولتی، با برگزاری فعالیت‌هایی در جهت مقابله با بیابانزایی، این روز را جشن می‌گیرند. اعضای فعال این سازمان می‌خواهند تا با همکاری‌های بین‌المللی و جامع، برای بازگردان و بازسازی زمین‌های تخریب شده و همچنین ایجاد توسعه پایدار، دست‌دردست هم داده و خشکسالی را به حداقل برسانند.
هم‌اکنون یک سوم زمین‌های جهان در معرض مواجهه با خشکسالی‌اند و زندگی میلیون‌ها کشاورز با چالشی بزرگ مواجه است. بر اساس گزارش سازمان ملل، ۱,۳۵۵ مایل مربع از زمین‌های حاصلخیز در حال از بین رفتن هستند. همچنین حدود ۳۲۰ تا ۳۵۰ هزار هکتار از زمین‌های این منطقه هرسال به بیابان تبدیل می‌شوند و ۳۵ میلیون نفر در خطر گرسنگی و قحطی حاصل از بیابانزایی در این کشورند. اما در رواندا، بروندی و بورکینافاسو وضعیت بدتر است و بیایان‌زایی با سرعت بیشتری در حال پیشروی است.
خشکی، تغییرات آب‌وهوایی، کشاورزی فشرده و مدیریت ضعیف منابع آبی از جمله عللی است که جهان را در آستانه خشکی قرار می‌دهد و درنهایت گریبان‌گیر همه مردم جهان خواهد بود. این میان گرم‌شدن تدریجی زمین در سال‌های اخیر از مهم‌ترین دلایل توسعه بیابان‌هاست. براساس آمار فائو، با افزایش تعداد افراد جهان در سال ۲۰۵۰، حدود ۱۲۰ هکتار زمین بیشتری برای کشاورزی و تأمین غذا نیاز خواهد بود و مصرف غذا در بین این جمعیت حدود ۶۰ درصد بیشتر خواهد شد اما فرسایش و تخریب زمین با این سرعت، شاید فرصتی برای تأمین این مقدار غذای اضافی برای جهان فراهم نکند.
حالا در چین بیش از ۴۰۰ میلیون نفر گرفتار فرسایش زمین‌های کشاورزی هستند و سالانه ۱۰ میلیارد دلار خسارت متحمل می‌شوند اما در هند وضعیت بسیار بدتر بوده و خشکسالی به میزان شش برابر بیشتر از گذشته رشد کرده است.
در آفریقا نیز به‌تنهایی بین چهار تا ۱۲ درصد از محصولات کشاورزی به علت شرایط نامناسب محیطی هر ساله از بین می‌روند. همچنین مناطقی همچون شمال شرقی برزیل، جنوب غرب آرژنتین، زامبیا و زیمباوه، شمال شرق چین و همیلیای هندوستان در معرض بحران بیابانزایی هستند. بیشترین خطر بیابانزایی نیز گریبان‌گیر مناطق بیابانی نیمه‌گرمسیری، شمال آفریقا، کشورهای شرق میانه، استرالیا، جنوب غرب چین و آمریکای جنوبی خواهد بود اما مناطق ساحلی و جنگل‌ها در معرض خطر کمتری هستند.
بیانان‌زایی و جنگل‌زدایی در کشورهای درحال‌توسعه
جنگل‌ها که بیش از یک‌چهارم مساحت جهان را اشغال کرده‌اند، با سرعت زیادی در حال تخریب هستند. با افزایش تخریب جنگل‌ها، نگرانی جهانی درباره بخش‌های اقتصادی وابسته به این بخش و همچنین نتایج زیانبار این تخریب‌ها بر اکوسیستم جهان بسیار بیشتر شده است. جنگل‌زدایی در کشورهای درحال توسعه نیز افزایش زیادی داشته، به‌طوری‌که تاکنون یک‌پنجم این جنگل‌ها به طور کامل تخریب شده‌اند. آمارها نشان می‌دهد که سالانه چهار هکتار از جنگل‌های این مناطق تبدیل به جنگل‌های ثانویه‌ای می‌شوند که پوشش گیاهی آنها کمتر از انواع اولیه است. براساس گزارش بانک جهانی، سالانه بخش بزرگی از جنگل‌های ۱۴ کشور درحال توسعه در آمریکای جنوبی، آفریقا و جنوب شرقی آسیا که ۲۵۰ هزار هکتار تخمین زده می‌شود، از دست می‌رود.
کارشناسان می‌گویند تغییر در روش‌های کشاورزی یکی از عوامل اصلی تخریب جنگل‌ها است و سبب شده که فقط در دهه ۸۰ حدود ۴۵ درصد از جنگل‌ها تخریب شوند. در این دهه ۳۵ درصد از جنگل‌های آمریکای لاتین، ۷۰ درصد در آفریقا و ۹۰ درصد در جنوب شرقی آسیا به طور کلی تخریب شدند. از این مقدار ۱۰۵ هکتار از جنگل‌های چین و اندونزی، ۱۲۰ هکتار در استرالیا، ۸۰ هکتار در هند، ۲۰ هکتار در ژاپن و مالزی تخریب شدند و بیشترین میزان تخریب با ۶۷۰ هکتار سهم آسیا و اقیانوسیه بوده است. همچنین در سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۲ نیز بخش بزرگی از زمین‌ها در کنیا، مالی، تونس، چین، سوریه، یمن و صحرای بزرگ آفریقا تبدیل به بیابان شدند.
خشکسالی و بیابانزایی بزرگ‌ترین ضربه را به بخش‌های اقتصادی و اجتماعی کشورها وارد می‌کنند. اما افزایش مدیریت پایدار زمین و مقاومت در برابر خشکسالی دو اقدام مهم آفریقا برای مقابله خطرات اقتصادی و اجتماعی ناشی از بیابانزایی هستند، اقدامی که نتایج مثبت آن می‌تواند بازتابی جهانی داشته و به دیگر کشورهای درگیر نیز سرایت کند. به گفته کنوانسیون مقابله با بیابانزایی، اکنون همه کشورهای آفریقایی برای مقابله با خشکسالی، عضو این سازمان بوده و همگی حامی برنامه‌های جامع و شایسته این سازمان هستند.
برنامه‌های کنوانسیون بیابانزایی، پویا بوده و با روندی روبه پیشرفت در حال مبارزه با خطر خشکسالی هستند؛ از خصوصیات خوب برنامه‌های این سازمان این است که هر کشوری با عضویت در آن می‌تواند از برنامه‌ای اختصاصی و کاملا دقیق بهره‌مند شود. همچنین این برنامه‌ها با گذر زمان تغییر کرده و با تغییرات آب‌وهوا به روزرسانی می‌شوند و توسط سازمان‌های غیر‌دولتی، مقامات محلی و کارشناسان محیط زیست بازنگری می‌شوند. این کنوانسیون برای تسهیل همکاری کشورهای مختلف برای مقابله با تخریب زمین و افزایش موفقیت در بیابان‌زدایی، زمین‌های درگیر را به دو بخش تقسیم کرده‌اند و با مدیریت دو گروه منطقهای و زیرمنطقه‌ای، آن را مدیریت می‌کنند. حالا در شمال، جنوب و مرکز آفریقا، این برنامه‌ها درحال اجراشدن هستند و بیایان‌زدایی در آنها به‌شدت پیگیری می‌شود.
در سال ۱۹۹۵ بود که روز جهانی بیابان‌زدایی، توسط مجمع عمومی سازمان ملل، با هدف ترویج آگاهی عمومی و همکاری‌های بین‌المللی بین کشورها، به‌طور رسمی وارد تقویم‌های جهانی شد. از آن زمان تاکنون، کشورهای عضو کنوانسیون بیابانزایی، سازمان ملل متحد و سازمان‌های بین‌المللی و غیر‌دولتی، با برگزاری فعالیت‌هایی در جهت مقابله با بیابانزایی، این روز را جشن می‌گیرند. اعضای فعال این سازمان می‌خواهند تا با همکاری‌های بین‌المللی و جامع، برای بازگردان و بازسازی زمین‌های تخریب شده و همچنین ایجاد توسعه پایدار، دست‌دردست هم داده و خشکسالی را به حداقل برسانند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر