بازگشت ایران به بازی نفتی بزرگان
«محمد باركيندو» نامزد نيجريه‌اي مورد حمايت ايران دبيركل اوپك شد. اين تنها تصميم مهم يكصد‌و شصت و نهمين اجلاس وزراي اوپك بود. پنجشنبه گذشته سيزده كشور عضو اوپك همچنين تصميم گرفتند فعلا درباره «سقف توليد و سهميه توليد نفت» كشورهاي عضو تصميمي نگيرند.
روزنامه اعتماد: «محمد باركيندو» نامزد نيجريه‌اي مورد حمايت ايران دبيركل اوپك شد. اين تنها تصميم مهم يكصد‌و شصت و نهمين اجلاس وزراي اوپك بود. پنجشنبه گذشته سيزده كشور عضو اوپك همچنين تصميم گرفتند فعلا درباره «سقف توليد و سهميه توليد نفت» كشورهاي عضو تصميمي نگيرند.
با اجماع اعضا، گابن به عنوان چهاردهمين كشور عضو به اوپك پيوست و اغلب وزرا از فضاي حاكم اوپك ١٦٩ ابراز خشنودي كردند. «اوپك خوب» شايد رساترين تعريف نخستين جلسه وزرا در سال ٢٠١٦ است؛ جلسه‌اي كه وزير نفت جديد عربستان براي نخستين‌بار در آن شركت كرد و برخلاف وزير پيشين سعودي، مواضعي متضاد با اظهارات وزير نفت ايران نگرفت.
يك روز پس از اجلاس اوپك، افزايش قيمت نفت، كام كشورهاي وابسته به پول را «شيرين‌تر» كرد. قيمت هر بشكه نفت برنت روز پنجشنبه، پيش از برگزاري اجلاس وزرا ٤٩ دلار و ٧١ سنت بود. قيمت نفت عصر روز جمعه از مرز ٥٠ دلار گذشت و ٥٠ دلار و ٤ سنت معامله شد. اوپك حالا سقف توليد ندارد. سهميه‌بندي هم ندارد. پس كشورهاي عضو هر چه مي‌خواهند مي‌توانند توليد كنند. نفت ايران به بازار بازگشته و با اين همه، قيمت نفت نسبت به شش ماه گذشته به ٨٠ درصد افزايش يافته است. «مهره ايران به شطرنج اوپك بازگشته است.» چرا؟
ظرفيت توليد نفت ايران در پنج سال به روزانه چهار ميليون و ٨٠٠ هزار بشكه مي‌رسد
وزير نفت ايران، آخرين وزيري بود كه چهارشنبه شب گذشته وارد وين شد. بلافاصله پس از ورود به «هتل كوبورگ» سرپرست وزارت نفت كويت به محل اقامت زنگنه آمد. بعد از وزير كويتي، وزراي نفت ايران و ونزوئلا با يكديگر ملاقات كردند. خورشيد پنجشنبه كه بالا آمد زنگنه با وزراي نفت قطر و نيجريه گفت‌وگو كرد. پيش از رسيدن وزرا به دبيرخانه اوپك، جز «سكوت» خبر جديدي نبود، اما مي‌شد دريافت كه مهم‌ترين موضوع مذاكره وزرا، انتخاب دبيركل جديد اوپك است. چه، قيمت‌هاي رشد كرده نفت وزيري را براي تغيير در روند فعلي توليد نفت كشورها ترغيب نمي‌كرد.
خبرنگاران در صفي طولاني و فشرده منتظر ورود به محل اجلاس اوپك بودند؛ صفي آنچنان فشرده كه مويد سختي‌هاي حرفه خبرنگاري بود. امكان حضور در صحن اجلاس كه فراهم شد حلقه شلوغ‌تري از خبرنگاران، پشت ميز دو وزير شكل گرفت؛ خالد الفالح، وزير نفت عربستان كه نخستين جلسه اوپكش را در اين سمت تجربه مي‌كرد و وزير نفت ايران كه در اين جلسه، كشورش ديگر تحريم نبود. «ظرفيت توليد نفت ايران در پنج سال آينده به ٤ ميليون و ٨٠٠ هزار بشكه در روز خواهد رسيد و من فكر مي‌كنم توليد نفت كشور در برنامه ششم توسعه به ٤ ميليون و ٦٠٠ هزار بشكه در روز برسد. » اين را زنگنه پيش از شروع جلسه ١٦٩ اوپك به خبرنگاران گفت. ايران در اين جلسه اوپك بازيگري موثر بود. قدرتي كه افزايش توليد نفت در ماه‌هاي پس از لغو تحريم‌ها به اين ايران داده است را مي‌شد در جلسه پنجشنبه اوپك ديد. چطور؟
بازي موثر ايران در اوپك پس از برجام/ دبيركل مورد حمايت ايران راي آورد
«١٠ ماه پيش به وزير نفت نيجريه قول دادم كه از كانديداي آنها براي احراز پست دبيركلي در اوپك حمايت كنيم. البته اندونزي هم از دوستان ايران است. » اين را بيژن زنگنه دقايقي پيش از آغاز جلسه افتتاحيه اوپك گفت. نمايندگان نيجريه و اندونزي دو كانديداي جدي دبيركلي اوپك بودند. رايزني‌ها براي انتخاب دبيركل اوپك، پش از جلسه آغاز شده بود. «سعودي‌ها پيش از اجلاس اوپك در حركتي عجيب از نامزدي اندونزي براي دبيركلي اوپك رونمايي كردند و اين موضوع شايبه‌هايي را براي بقيه اعضا ايجاد كرد.» اين را يك منبع آگاه نزديك به اوپك به «اعتماد» گفت. منبع مطلع ديگري مي‌گويد: «معلوم است كه دبيركل اوپك نمي‌تواند سياست‌هاي بزرگ‌ترين توليدكننده اين سازمان را ناديده بگيرد، عربستان هم به نامزد نيجريه بي‌ميل نبود...
وگرنه محمد باركيندو انتخاب نمي‌شد اما او مسلما كانديداي اول سعودي‌ها نبود. » مهره ايران بالاخره پس از سال‌ها از حصار درآمد و بازي كرد. اگر برجام نبود، اگر تحريم‌ها تشديد مي‌شد و صادرات نفت ايران به مرور از يك ميليون بشكه هم كمتر مي‌شد، آن وقت ايران ابزار قدرتي در اوپك نداشت. پس بعيد بود بتواند در انتخاب دبيركل اوپك بازيگري كند آن هم «بازيگري» موثر. حداكثر شايد مي‌توانست با راي نفعي‌باعث انتخاب نشدن دبيركل اوپك شود. قدرت هر كشور در اوپك، به‌واسطه بشكه‌هاي نفتي است كه توليد مي‌كند. «توليد نفت ايران در حال حاضر ٣ ميليون و ٨٠٠ هزار بشكه در روز است و به زودي به ميزان قبل از تحريم‌ها مي‌رسيم.» اين را وزير نفت به‌هنگام ورود به وين گفت. بازي موثر ايران در اجلاس ١٦٩ از هتل كوبورگ آغاز شد.
چرا وزير نفت ايران به اتاق ظريف در كوبورگ رفت؟
بيژن زنگنه، ساعاتي قبل از ورودش به وين، هتل محل اقامتش را از «هتل ملييا» به «هتل كوبورگ» تغيير داد و در همان اتاقي ساكن شد كه بارها جواد ظريف، وزير امور خارجه ايران در آن سكونت كرده بود، وقتي كه با شش قدرت جهاني براي حصول توافق هسته‌اي مذاكره مي‌كرد. «اتاق شماه ٢٠٦». يك منبع مطلع دليل جابه‌جايي هتل وزير نفت ايران را دوري هتل ملييا به محل اجلاس اوپك و هيات‌هاي ديگر شركت‌كننده عنوان كرد. زنگنه هنگام ورود به كوبورگ در جمع خبرنگاران از بازگشت سهميه‌بندي توليد نفت كشورهاي اوپك دفاع كرد: «اعتقاد ما بازگشت سهميه‌بندي‌هاست اما فكر نمي‌كنم در اين جلسه درباره سهميه‌ها و سقف توليد اوپك صحبتي شود.»
وزير نفت در پاسخ به سوالم كه ايران در چند ماه آينده تا چه ميزان مي‌خواهد توليد نفتش را اضافه كند، به‌صورت كلي به ذكر اين نكته اكتفا كرد: «تلاش مي‌كنيم كه هم توليد و هم صادرات نفت و ميعانات گازي را بالا ببريم. چه از مياديني كه قبلا توسعه يافته‌اند و چه از ميادين توسعه نيافته.» اصلاحات قراردادهاي جديد نفتي ايران انجام شده و براي تصويب به هيات دولت رفته است. در صورت تصويب و اجرايي شدن اين قراردادهاست كه توليد نفت ايران مي‌تواند افزايش قابل توجه داشته باشد. مديران تعدادي از شركت‌هاي خارجي نفتي با همين اميد به كوبورگ آمدند.
تاييد مذاكره با روس‌ها براي سوآپ نفت از ايران
«وجيد الك پروو»مديرعال شركت روسي«لوك اويل» نخستين نفري بود كه بعد از اجلاس اوپك به ديدار زنگنه آمد. او پس از اين ديدار در جمع خبرنگاران گفت: «لوك اويل براي تصفيه نفت ايران در پالايشگاه‌هاي خود برنامه‌ريزي كرده است.» وي همچنين از حمايت وزير نفت ايران از مذاكره براي همكاري نفتي ايران و لوك اويل خبر داد: «به زودي فرمولي را براي امضاي موافقتنامه درازمدت در زمينه تحويل گرفتن نفت از ايران براي استفاده در پالايشگاه‌هاي لوك اويل تهيه مي‌كنيم.» مديرعامل شركت نفتي لوك اويل با بيان اينكه اين شركت پيش از تحريم‌ها سالانه دو ميليون تن نفت از ايران مي‌خريده براي ادامه واردات نفت از ايران ابراز تمايل كرد: «فعال‌ترين شركت حوزه خزر در خريد و فروش نفت هستيم و مي‌خواهيم همين جايگاه را در منطقه خليج فارس هم داشته باشيم.»
زنگنه نيز در جمع خبرنگاران مذاكره با مديرعامل لوك اويل درباره سوآپ نفت از درياي خزر به خليج فارس را تاييد كرد: «درباره سوآپ نفت با لوك اويل مذاكره كرده‌ايم اما براي عمليات اجرايي آن نيازمند قرارداد با اين شركت و شركت‌هاي ديگر هستيم.» وقتي از زنگنه درباره ظرفيت ايران براي سوآپ نفت درياي خزر به خليج فارس سوال شد پاسخ داد: «ظرفيت ايران براي سوآپ نفت از درياي خزر به خليج فارس بيش از ١٥٠ هزار بشكه در روز است.» وزير نفت ايران تاييد كرد كه با مديرعامل لوك اويل درباره توسعه ميادين منصوري، آب تيمور و ميدان‌هاي محدوده درياي خزر مذاكره كرده است.
زنگنه: با توتال درباره توسعه آزادگان جنوبي و فاز ١١ پارس جنوبي مذاكره كردم
پس از خروج وجيد الك پروو روس، «استقان ميشل»، مدير دفتر منطفه‌اي توتال در خاورميانه وارد اتاق زنگنه شد. وزير نفت پنج شنبه شب پس از مذاكره با مديران توتال فرانسه و لوك اويل روسيه در جمع خبرنگاران گفت: «ما درباره پروژه‌هاي نفتي و گازي با اين شركت‌ها صحبت كرديم. » وي در پاسخ به اين پرسش كه درباره كدام ميادين نفتي و گازي با توتال مذاكره كرده‌ايد، اظهار داشت: «با شركت توتال درباره پروژه ميدان نفتي آزادگان جنوبي و فاز ١١ ميدان گازي پارس جنوبي مذاكره داشتيم.» صبح پنجشنبه، مديران شركت نفتي «اني» ايتاليا هم با بيژن زنگنه ديدار كردند. فرانسوي‌ها، روس‌ها و ايتاليايي‌ها احتمالا نخستين پيمانكاران بزرگ نفت ايران باشند. اگر قراردادهاي جديد نفتي ايران به موقع آماده شود. اگر براي عمر دولت اول روحاني دير نباشد.
چه مباحثي در جلسه اوپك مطرح شد؟
«فضاي جلسه امروز اوپك، آرام و بي‌تنش بود. به همين دليل توانستيم با سرعت دبيركل جديد را انتخاب كنيم.» اين را وزير نفت ايران، پنجشنبه عصر بلافاصله پس از خروج از جلسه وزراي اوپك گفت. وزراي نفت امارات و ونزوئلا و سرپرست وزارت نفت كويت هم پيش از خروج دبيرخانه، «اوپك ١٦٩ را خوب» توصيف كردند. خالد الفالح، وزير انرژي عربستان از تعبير «عالي» براي توصيف جلسه اوپك استفاده كرد: «جلسه عالي‌اي داشتيم.» و وزير نفت اندونزي كه نتوانسته بود راي اعضاي اوپك براي كسب صندلي دبيركلي را كسب كند نخستين وزيري بود كه دبيرخانه اوپك را ترك كرد. «در مورد سقف توليد اوپك بحث‌هاي مختلفي بود. يك نظر اين بود كه همين روال را ادامه بدهيم و اعضاي اوپك در ميزان توليدشان دقت كنند تا بازار را متلاطم نكنند.
يك نظر هم اين بود كه سقف توليد تازه‌اي براي اوپك تعيين شود كه اكثريت با اين نظر موافق نبودند. ايران هم با اين نظر موافق نبود» زنگنه با اين جملات تلاش كرد مباحث مطروحه در جلسه وزرا را با خبرنگاران در ميان بگذارد. او در توضيح علت مخالفتش با تعيين سقف تازه‌اي از توليد اوپك كه وزير نفت ونزوئلا مبدع آن بود، گفت: «معتقدم بالا بردن عدد ميزان سقف توليد اوپك خاصيتي براي بازار نفت ندارد. ايران هم قبول ندارد كه به ميزان قبل، توليد نفتش را نگه دارد. ايران معتقد است كه بايد توليد نفت خود را به وضعيت قبل از تحريم‌ها برگرداند. هم از نظر مقدار و هم از نظر درصد سهم توليدش در اوپك.»
زنگنه پيش از آغاز جلسه اوپك گفته بود كه تعيين سقف توليد بدون احياي سهميه بندي‌ها فايده‌اي ندارد. ايران پيش از اعمال تحريم‌ها، همواره حدود ١٤درصد توليد اوپك را در اختيار داشت. در اوج تحريم و با موافقت وزير سابق نفت ايران با نظر ساير وزراي عضو اوپك، سهميه توليد نفت كشورها برداشته و صرفا سقف مجموع توليد ٣٠ ميليون بشكه‌اي در روز براي توليد نفت اعضا اعلام شد. همين سقف توليد هم به‌دليل عدم موافقت كشورها براي محدودسازي توليدشان، از معادلات اوپك حذف شد.
تفاوت سياست وزير جديد انرژي عربستان در برخورد با ايران چه بود؟
نحوه تعامل وزراي نفت ايران و عربستان در اوپك ١٦٩ مورد توجه خبرنگاران بود. «خالد الفالح»، كه به‌جاي «علي النعيمي» بر مسند وزارت انرژي عربستان نشسته است سعي نكرد فضاي روابط نفتي ايران و عربستان را همچون روابط سياسي اين دو كشور تيره كند. پيش از آغاز اجلاس اوپك از وزير نفت عربستان پرسيدم: «آيا برنامه‌اي براي ديدار با وزير نفت ايران در اجلاس اوپك داريد؟» پاسخ خالد الفالح كوتاه بود: «من اميدوارم!». با اين وجود، بيژن زنگنه پس از جلسه اوپك اعلام كرد كه ديداري با وزير نفت عربستان نداشته است.
آنچه در اين ميان مورد توجه است مقايسه واكنش‌هاي الفالح و النعيمي است. زماني كه از وزير سايق نفت عربستان در جلسات گذشته اوپك پرسيده شد: «ايران گفته است اگر تحريم‌ها لغو شود توليد نفتش را افزايش خواهد داد حتي اگر قيمت نفت ٢٠ دلار شود. نظر شما چيست؟» النعيمي با تكرار چند باره كلمه «اگر» ادامه داد كه بگذاريد هر وقت توليد نفت ايران بالا رفت درباره‌اش صحبت كنيم. هر چند در همان پاسخ، از ورود نفت ايران به بازار استقبال كرد. مشابه اين مواضع از زبان وزير سايق نفت عربستان مكرر شنيده شده بود. در جلسه پنجشنبه اوپك اما، وزير نفت تازه عربستان تلاش كرد بدون حاشيه با موضوعات مربوط به ايران برخورد كند.
تا جايي كه از دبيركل شدن نامزد مورد حمايت ايران ممانعت نكرد: «مدتي است كه مي‌بينيم بازار نفت در حال رسيدن به تعادل است. اين موضوع به خاطر عرضه و تقاضاست. ما ديديم كه چقدر عرضه و قيمت نفت به يكديگر وابسته هستند.» اين را خالد الفالح، در حاشيه اوپك به «آرگوس» گفت و تاكيد كرد: «با وجود مشكلات اقتصادي دنيا، تقاضا براي نفت بيشتر شده و رشد توليد از ميادين گران قيمت هم كاهش يافته است.»
خالد الفالح: زمان مناسبي است كه اوپك كنترل بازار را در دست بگيرد
وزير انرژي، صنايع و منابع معدني عربستان در گفت‌وگويش با «آرگوس» پيش‌بيني كرد كه رشد توليد نفت‌هاي گران در آينده كاهش بيشتري داشته باشد: «به‌طور كلي سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي نفت و گاز كمتر شده است اما برنامه‌هاي سرمايه‌گذاري ما در عربستان تغيير نكرده است. اجراي برخي پروژه‌هاي‌مان را عقب انداخته‌ايم اما به پروژه‌هاي اصلي‌مان دست‌نزده‌ايم.» وقتي از خالد الفالح پرسيده شده كه آيا با تغيير علي النعيمي، سياست عربستان براي دفاع از سهم بازارش تغيير خواهد كرد، پاسخ داده است: «استراتژي عربستان به حضور يك نفر وابسته نيست. اين مساله استراتژي بلندمدت عربستان است.»
وزير انرژي عربستان پيش از آغاز جلسه افتتاحيه اوپك به خبرنگاران گفت: «الان زمان مناسبي است كه اوپك كنترل بازار را در دست بگيرد و طوري رفتار كند كه بازار نفت به تعادل برسد.» او با تاكيد بر اينكه تقاضا براي نفت قوي شده و عرضه كشورهاي غير اوپك هم كاهش يافته است پيش‌بيني كرد: «به نظر ما برداشت از نفت‌هاي ذخيره شده بيشتر خواهد شد و قيمت نفت نيز به اين موضوع واكنش نشان خواهد داد. دبيرخانه اوپك در آخرين گزارش ماهانه خود، تقاضاي جهاني نفت را روزانه ٩٤ ميليون و ٢٠٠ هزار بشكه در روز پيش‌بيني كرده است. ٥٦ ميليون و ٤٠٠ هزار بشكه از اين مقدار را كشورهاي غير اوپك تامين خواهند كرد. بنابر گزارش منابع ثانويه بازار نفت، سيزده كشور عضو اوپك در ماه آوريل مجموعا روزانه ٣٢ ميليون و ٤٠٠ هزار بشكه نفت توليد كرده‌اند. بر اساس گزارش اوپك، توليد نفت عربستان در ماه آوريل، ١٠ ميليون و ١٢٥ هزار بشكه در روز بوده است.
رقيبي به نام عراق براي ايران
گزارش منابع ثانويه اوپك حاكي است عراق با توليد نفت روزانه ٤ ميليون و ٣٥٤ هزار بشكه در روز در مقام دوم توليدكنندگان اوپك قرار گرفته است. پيش از اعمال تحريم‌ها، ايران در جايگاه دوم توليدكنندگان نفت اوپك قرار داشت. ايران و عراق در بخش نفت، رقباي ديرينه يكديگرند. بنابراين افزايش توليد سريع و گرفتن سهم بيشتري از بازار نفت، سياست درستي است كه از جانب وزارت نفت دنبال مي‌شود. به گزارش منابع ثانويه بازار نفت، ايران در ماه آوريل ٣ ميليون و ٤٥١ هزار بشكه نفت توليد كرده است كه ٦٨٥ هزار بشكه بيشتر از متوسط توليد روزانه نفت در سال ٢٠١٤ ميلادي است. زماني كه ايران تحت تحريم بود. رقم اعلام شده براي توليد نفت ايران توسط منابع ثانويه، حدود ٣٥٠ هزار بشكه از ميزاني كه زنگنه اعلام كرده كمتر است. در برخي مواقع اعلام ميزان مصرف نفت در پالايشگاه‌هاي داخلي مي‌تواند باعث برخي اختلاف‌ها در ارقام اعلامي باشد. فقط در برخي مواقع.
زنگنه: اميدوارم روابط ايران و عربستان بهتر شود سهم ١٤ و نيم‌درصدي‌مان را مي‌خواهيم
وزير نفت ايران پيش از آغاز اجلاس يكصد‌و‌شصت و نهم اوپك درباره چرايي حمايتش از تعيين سهميه‌بندي توليد نفت در اوپك گفت: «ما حاضريم درباره هر دو موضع تعيين سقف توليد و سهيمه‌بندي در اوپك صحبت كنيم اما قبلا هم گفته‌ام كه تعيين سقف توليد بدون تعيين سهميه توليد كشورها معني ندارد چرا كه اگر سهميه‌بندي نباشد، نمي‌توانيم بفهميم كشورها چقدر نفت توليد كرده‌اند (چقدر بيشتر از سهميه‌شان توليد كرده‌اند.)» زنگنه با استقبال از مذاكره توليدكنندگان نفت غير اوپك با اوپكي‌ها گفت: «قبل از اعمال تحريم‌ها ايران ١٤ و نيم درصد سهم توليد اوپك را در اختيار داشت. حالا ما مي‌خواهيم به همان سهم برسيم.» وقتي از وزير نفت ايران درباره قيمت مناسب نفت پرسيده شد، پاسخ داد: «به نظرم ٧٠ دلار قيمت مناسبي است.» خبرنگاري از وزير نفت ايران پرسيد:
حالا كه وزير نفت عربستان تغيير كرده است فكر مي‌كنيد روابط (نفتي) تهران-رياض بهتر شود يا بدتر؟
«در هر حال اميدوارم رابطه ايران و عربستان بهتر شود. ما همسايگان يكديگر هستيم و بايد هر تلاشي كه مي‌توانيم انجام دهيم تا روابط‌مان بهتر شود.»
چرا ايران خواهان احياي سهميه‌بندي در اوپك است؟
وزير نفت نيجريه كه نماينده كشورش توانست صندلي دبيركلي اوپك را به دست آورد در حاشيه اجلاس اوپك از افزايش توليد نفت اين كشور خبر داد: «توليد نفت نيجريه به يك ميليون و ٦٠٠ هزار بشكه در روز رسيده است.» حملات شورشيان و حادثه در يكي از سكوهاي نفتي اين كشور باعث كاهش سطح توليد نفت اين كشور تا يك ميليون و ٤٠٠ هزار بشكه در روز شده بود. بنا به گزارش منابع ثانويه، نيجريه در سال ٢٠١٤ بطور متوسط روزانه يك ميليون و ٩١١ هزار بشكه نفت توليد كرده است. كاهش توليد نفت نيجريه، ايران و ليبي را عربستان و متحدانش به اضافه عراق جبران كرده‌اند. به همين دليل است كه ايران بر احياي سهيمه‌بندي در اوپك و بازگشت كشورها به سهميه‌هاي قبلي‌‌شان تاكيد دارد.
چرا كه در شرايط كاهش تقاضا، بخشي از مسووليت كاهش قيمت نفت متوجه اضافه توليد اين كشورهاست. وزير نفت نيجريه خوشحال از انتخاب محمد باركيندو به عنوان دبيركل اوپك درباره جلسه ١٦٩ اوپك چنين اظهارنظر كرد: «جلسه اوپك منعطف بود و بايد منتظر نتايج آن باشيم.» باركيندو پيش از اين سال‌ها نماينده نيجريه در هيات عامل اوپك بوده در سال ٢٠٠٦ به عنوان دبيركل موقت، سرپرستي دبيرخانه را بر عهده داشته است. وي براي دوره‌اي رييس شركت ملي نفت نيجريه بود. پنجشنبه پايان حدود ده سال دبيركلي سالم البدري در سازمان اوپك بود.
كاهش ٧٤٠ هزار بشكه‌اي عرضه نفت غير اوپك
در نشست ١٦٩ اوپك وزراي نفت و انرژي اكوادور، عراق و ليبي حاضر نبودند و نمايندگاني از اين كشورها پشت پرچم كشورشان نشستند. در پايان اين جلسه، بيانيه اوپك خوانده شد كه بر اساس آن، كشور «گابن» از اول جولاي به عنوان چهاردهمين عضو به سازمان كشورهاي صادركننده نفت اضافه مي‌شود. اوپك در اين بيانيه ضمن تاكيد بر توجه به چالش‌هاي مرتبط با محيط زيست آورده است: «عرضه نفت كشورهاي غيرعضو اوپك در واكنش به تحولات بازار كه در سال ٢٠١٥ اوج گرفت، رو به كاهش است و انتظار مي‌رود توليد كشورهاي غير عضو اوپك در سال ٢٠١٦ تا ٧٤٠ هزار بشكه در روز كاهش يابد.»
اين مهم‌ترين بخش بيانيه پاياني اوپك بود: «عرضه نفت خام امروز به تنهايي بيش از يك‌ميليون بشكه از بالاترين رقم خود در آغاز سال ٢٠١٥ پايين‌تر است.» اوپك پيش‌بيني كرده است كه تقاضاي جهاني نفت خام پس از رشد يك ميليون و ٥٠٠ هزار بشكه‌اي در سال ٢٠١٥، يك ميليون و ٢٠٠ هزار بشكه ديگر افزايش يابد: «اين رشد تقاضا با توجه به چالش‌ها و تحولات اخير اقتصادي، نسبتا مناسب است.» براساس بيانيه پاياني نشست ١٦٩ اوپك، قيمت نفت از آخرين اجلاس اوپك در دسامبر ٢٠١٥ تاكنون بيش از ٨٠ درصد افزايش يافته است: «دبيرخانه با توجه به شرايط كنوني بازار، بايد به نظارت و رصد دقيق تحولات در ماه‌هاي آينده ادامه دهد در صورت احساس نياز به اعضا توصيه كند كه دوباره نشستي تشكيل دهند.» برگزاري چنين نشست فوق‌العاده‌اي در شرايط فعلي بازار نفت بسيار بعيد است و اجلاس بعدي اوپك آذرماه تشكيل خواهد شد.
امضاي بيش از ٣٠ ميليارد دلار تفاهمنامه براي سرمايه‌گذاري در ايران
برگزاري نشست ١٦٩ وزراي اوپك تنها رويداد مهم نفتي هفته گذشته در وين نبود. وزراي اقتصاد كشورهاي عضو اوپك هم به وين آمده بودند تا در نشست مجمع اين صندوق شركت كنند. صندوق اوپك با كمك مالي كشورهاي عضو اوپك براي كمك به كشورهاي كمتر توسعه‌يافته و فقير تشكيل شده است. علي طيب نيا در حاشيه چهلمين نشست صندوق اوپك در جمع خبرنگاران گفت: «با وزير اقتصاد و مالي و مديرعامل بانك صادرات و واردات اتريش در خصوص سرمايه‌گذاري در طرح‌هاي ايران مذاكره مي‌كنم.» وي درباره ارزش موافقتنامه‌هاي امضاشده براي سرمايه‌گذاري در ايران در فضاي پس از برجام اين‌گونه اظهارنظر كرد: «ارزش مجموع موافقتنامه‌هاي امضاشده با كشورهاي مختلف براي تامين مالي پروژه‌هاي ايران ٣٠ تا ٤٠ ميليارد دلار است.»
وزير اقتصاد ايران از ژاپن، چين، كره جنوبي، ايتاليا، اتريش و آلمان به عنوان كشورهايي كه با آنان براي سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي ايران مذاكره كرده است، نام برد. هفته گذشته همچنين بخش‌هاي ژئوفيزيك شركت‌هاي بزرگ نفتي جهان در مركز نمايشگاهي وين گردهم جمع شدند. از توتال و رپسول گرفته تا شلومبرجر و... از ايران هم بخش ژئوفيزيك و لرزه‌نگاري شركت دانا انرژي به عنوان تنها شركت ايراني در نمايشگاه حضور يافته بود. اين شركت در حاشيه اين نمايشگاه با موسسه معتبر خدمات ژئوفيزيكي و زمين‌شناسي CGG تفاهمنامه همكاري امضا كند. براساس اين تفاهمنامه دو شركت مي‌توانند انواع خدمات زمين‌شناسي، لرزه‌نگاري، آناليز داده‌هاي مخزن و... را براي امور اكتشافي را به‌طور مشترك ارايه كنند.
رييس اوپك: ممكن است در آينده به سهميه‌بندي نياز باشد
پس از شكست اجلاس فريز نفتي در دوحه، بازار نفت نسبتا آرام شده است. در همين فضاست كه وزير نفت قطر قيمت عادلانه نفت را براي تشويق سرمايه‌گذاران ٥٠ دلار اعلام مي‌كند و وزير نفت ونزوئلا با پيشنهاد شكست‌خورده تعيين «بازه تازه‌اي براي توليد نفت» به خانه‌اش بر مي‌گردد. وزير نفت آنگولا قيمت ٨٠ دلار را قيمت مناسب‌تري براي نفت مي‌داند و رييس قطري اوپك باز نگه داشتن راه مذاكره با غيراوپكي‌ها را نه تنها به نفع اوپك بلكه به نفع جهانيان ارزيابي مي‌كند.
«ممكن است در آينده نياز به سهميه‌بندي توليد اعضا داشته باشيم، اما اكنون با وجود فضايي مثبت و بازاري مطلوب نيازي به اين طرح نيست.» اين را محمد بن صالح الساده، وزير صنعت و انرژي قطر در كنفرانس مطبوعاتي پايان اجلاس اوپك گفت. با بازگشت موثر ايران به تصميم‌سازي‌هاي اوپك موازنه قدرت در اين سازمان جهان سومي دوباره در حال شكل‌گيري است.
از اين روز بود كه وزير نفت ايران راحت‌تر به ميان خبرنگاران مي‌آمد. ايران حرفي براي گفتن داشت. براي بازي قدرتمند‌تر، بر گفتن حرف‌هايي رساتر، ما باز هم نياز به افزايش توليد و صادرات نفت داريم. اگر تا اوپك ١٧٠ توليد نفت ايران به بيش ٤ ميليون بشكه برسد اگر تا يك سال ديگر بتوانيم عراق را پشت سر بگذاريم و دوباره دومين توليدكننده نفت اوپك باشيم، بازي‌هاي بهتري پيش‌روي‌مان است. اگر منتقدان داخلي سياست‌هاي جذب سرمايه‌گذاري خارجي در حوزه نفت، اين زوايا را هم ببينند آن وقت...
با اجماع اعضا، گابن به عنوان چهاردهمين كشور عضو به اوپك پيوست و اغلب وزرا از فضاي حاكم اوپك ١٦٩ ابراز خشنودي كردند. «اوپك خوب» شايد رساترين تعريف نخستين جلسه وزرا در سال ٢٠١٦ است؛ جلسه‌اي كه وزير نفت جديد عربستان براي نخستين‌بار در آن شركت كرد و برخلاف وزير پيشين سعودي، مواضعي متضاد با اظهارات وزير نفت ايران نگرفت.
يك روز پس از اجلاس اوپك، افزايش قيمت نفت، كام كشورهاي وابسته به پول را «شيرين‌تر» كرد. قيمت هر بشكه نفت برنت روز پنجشنبه، پيش از برگزاري اجلاس وزرا ٤٩ دلار و ٧١ سنت بود. قيمت نفت عصر روز جمعه از مرز ٥٠ دلار گذشت و ٥٠ دلار و ٤ سنت معامله شد. اوپك حالا سقف توليد ندارد. سهميه‌بندي هم ندارد. پس كشورهاي عضو هر چه مي‌خواهند مي‌توانند توليد كنند. نفت ايران به بازار بازگشته و با اين همه، قيمت نفت نسبت به شش ماه گذشته به ٨٠ درصد افزايش يافته است. «مهره ايران به شطرنج اوپك بازگشته است.» چرا؟
ظرفيت توليد نفت ايران در پنج سال به روزانه چهار ميليون و ٨٠٠ هزار بشكه مي‌رسد
وزير نفت ايران، آخرين وزيري بود كه چهارشنبه شب گذشته وارد وين شد. بلافاصله پس از ورود به «هتل كوبورگ» سرپرست وزارت نفت كويت به محل اقامت زنگنه آمد. بعد از وزير كويتي، وزراي نفت ايران و ونزوئلا با يكديگر ملاقات كردند. خورشيد پنجشنبه كه بالا آمد زنگنه با وزراي نفت قطر و نيجريه گفت‌وگو كرد. پيش از رسيدن وزرا به دبيرخانه اوپك، جز «سكوت» خبر جديدي نبود، اما مي‌شد دريافت كه مهم‌ترين موضوع مذاكره وزرا، انتخاب دبيركل جديد اوپك است. چه، قيمت‌هاي رشد كرده نفت وزيري را براي تغيير در روند فعلي توليد نفت كشورها ترغيب نمي‌كرد.
خبرنگاران در صفي طولاني و فشرده منتظر ورود به محل اجلاس اوپك بودند؛ صفي آنچنان فشرده كه مويد سختي‌هاي حرفه خبرنگاري بود. امكان حضور در صحن اجلاس كه فراهم شد حلقه شلوغ‌تري از خبرنگاران، پشت ميز دو وزير شكل گرفت؛ خالد الفالح، وزير نفت عربستان كه نخستين جلسه اوپكش را در اين سمت تجربه مي‌كرد و وزير نفت ايران كه در اين جلسه، كشورش ديگر تحريم نبود. «ظرفيت توليد نفت ايران در پنج سال آينده به ٤ ميليون و ٨٠٠ هزار بشكه در روز خواهد رسيد و من فكر مي‌كنم توليد نفت كشور در برنامه ششم توسعه به ٤ ميليون و ٦٠٠ هزار بشكه در روز برسد. » اين را زنگنه پيش از شروع جلسه ١٦٩ اوپك به خبرنگاران گفت. ايران در اين جلسه اوپك بازيگري موثر بود. قدرتي كه افزايش توليد نفت در ماه‌هاي پس از لغو تحريم‌ها به اين ايران داده است را مي‌شد در جلسه پنجشنبه اوپك ديد. چطور؟
بازي موثر ايران در اوپك پس از برجام/ دبيركل مورد حمايت ايران راي آورد
«١٠ ماه پيش به وزير نفت نيجريه قول دادم كه از كانديداي آنها براي احراز پست دبيركلي در اوپك حمايت كنيم. البته اندونزي هم از دوستان ايران است. » اين را بيژن زنگنه دقايقي پيش از آغاز جلسه افتتاحيه اوپك گفت. نمايندگان نيجريه و اندونزي دو كانديداي جدي دبيركلي اوپك بودند. رايزني‌ها براي انتخاب دبيركل اوپك، پش از جلسه آغاز شده بود. «سعودي‌ها پيش از اجلاس اوپك در حركتي عجيب از نامزدي اندونزي براي دبيركلي اوپك رونمايي كردند و اين موضوع شايبه‌هايي را براي بقيه اعضا ايجاد كرد.» اين را يك منبع آگاه نزديك به اوپك به «اعتماد» گفت. منبع مطلع ديگري مي‌گويد: «معلوم است كه دبيركل اوپك نمي‌تواند سياست‌هاي بزرگ‌ترين توليدكننده اين سازمان را ناديده بگيرد، عربستان هم به نامزد نيجريه بي‌ميل نبود...
وگرنه محمد باركيندو انتخاب نمي‌شد اما او مسلما كانديداي اول سعودي‌ها نبود. » مهره ايران بالاخره پس از سال‌ها از حصار درآمد و بازي كرد. اگر برجام نبود، اگر تحريم‌ها تشديد مي‌شد و صادرات نفت ايران به مرور از يك ميليون بشكه هم كمتر مي‌شد، آن وقت ايران ابزار قدرتي در اوپك نداشت. پس بعيد بود بتواند در انتخاب دبيركل اوپك بازيگري كند آن هم «بازيگري» موثر. حداكثر شايد مي‌توانست با راي نفعي‌باعث انتخاب نشدن دبيركل اوپك شود. قدرت هر كشور در اوپك، به‌واسطه بشكه‌هاي نفتي است كه توليد مي‌كند. «توليد نفت ايران در حال حاضر ٣ ميليون و ٨٠٠ هزار بشكه در روز است و به زودي به ميزان قبل از تحريم‌ها مي‌رسيم.» اين را وزير نفت به‌هنگام ورود به وين گفت. بازي موثر ايران در اجلاس ١٦٩ از هتل كوبورگ آغاز شد.
چرا وزير نفت ايران به اتاق ظريف در كوبورگ رفت؟
بيژن زنگنه، ساعاتي قبل از ورودش به وين، هتل محل اقامتش را از «هتل ملييا» به «هتل كوبورگ» تغيير داد و در همان اتاقي ساكن شد كه بارها جواد ظريف، وزير امور خارجه ايران در آن سكونت كرده بود، وقتي كه با شش قدرت جهاني براي حصول توافق هسته‌اي مذاكره مي‌كرد. «اتاق شماه ٢٠٦». يك منبع مطلع دليل جابه‌جايي هتل وزير نفت ايران را دوري هتل ملييا به محل اجلاس اوپك و هيات‌هاي ديگر شركت‌كننده عنوان كرد. زنگنه هنگام ورود به كوبورگ در جمع خبرنگاران از بازگشت سهميه‌بندي توليد نفت كشورهاي اوپك دفاع كرد: «اعتقاد ما بازگشت سهميه‌بندي‌هاست اما فكر نمي‌كنم در اين جلسه درباره سهميه‌ها و سقف توليد اوپك صحبتي شود.»
وزير نفت در پاسخ به سوالم كه ايران در چند ماه آينده تا چه ميزان مي‌خواهد توليد نفتش را اضافه كند، به‌صورت كلي به ذكر اين نكته اكتفا كرد: «تلاش مي‌كنيم كه هم توليد و هم صادرات نفت و ميعانات گازي را بالا ببريم. چه از مياديني كه قبلا توسعه يافته‌اند و چه از ميادين توسعه نيافته.» اصلاحات قراردادهاي جديد نفتي ايران انجام شده و براي تصويب به هيات دولت رفته است. در صورت تصويب و اجرايي شدن اين قراردادهاست كه توليد نفت ايران مي‌تواند افزايش قابل توجه داشته باشد. مديران تعدادي از شركت‌هاي خارجي نفتي با همين اميد به كوبورگ آمدند.
تاييد مذاكره با روس‌ها براي سوآپ نفت از ايران
«وجيد الك پروو»مديرعال شركت روسي«لوك اويل» نخستين نفري بود كه بعد از اجلاس اوپك به ديدار زنگنه آمد. او پس از اين ديدار در جمع خبرنگاران گفت: «لوك اويل براي تصفيه نفت ايران در پالايشگاه‌هاي خود برنامه‌ريزي كرده است.» وي همچنين از حمايت وزير نفت ايران از مذاكره براي همكاري نفتي ايران و لوك اويل خبر داد: «به زودي فرمولي را براي امضاي موافقتنامه درازمدت در زمينه تحويل گرفتن نفت از ايران براي استفاده در پالايشگاه‌هاي لوك اويل تهيه مي‌كنيم.» مديرعامل شركت نفتي لوك اويل با بيان اينكه اين شركت پيش از تحريم‌ها سالانه دو ميليون تن نفت از ايران مي‌خريده براي ادامه واردات نفت از ايران ابراز تمايل كرد: «فعال‌ترين شركت حوزه خزر در خريد و فروش نفت هستيم و مي‌خواهيم همين جايگاه را در منطقه خليج فارس هم داشته باشيم.»
زنگنه نيز در جمع خبرنگاران مذاكره با مديرعامل لوك اويل درباره سوآپ نفت از درياي خزر به خليج فارس را تاييد كرد: «درباره سوآپ نفت با لوك اويل مذاكره كرده‌ايم اما براي عمليات اجرايي آن نيازمند قرارداد با اين شركت و شركت‌هاي ديگر هستيم.» وقتي از زنگنه درباره ظرفيت ايران براي سوآپ نفت درياي خزر به خليج فارس سوال شد پاسخ داد: «ظرفيت ايران براي سوآپ نفت از درياي خزر به خليج فارس بيش از ١٥٠ هزار بشكه در روز است.» وزير نفت ايران تاييد كرد كه با مديرعامل لوك اويل درباره توسعه ميادين منصوري، آب تيمور و ميدان‌هاي محدوده درياي خزر مذاكره كرده است.
زنگنه: با توتال درباره توسعه آزادگان جنوبي و فاز ١١ پارس جنوبي مذاكره كردم
پس از خروج وجيد الك پروو روس، «استقان ميشل»، مدير دفتر منطفه‌اي توتال در خاورميانه وارد اتاق زنگنه شد. وزير نفت پنج شنبه شب پس از مذاكره با مديران توتال فرانسه و لوك اويل روسيه در جمع خبرنگاران گفت: «ما درباره پروژه‌هاي نفتي و گازي با اين شركت‌ها صحبت كرديم. » وي در پاسخ به اين پرسش كه درباره كدام ميادين نفتي و گازي با توتال مذاكره كرده‌ايد، اظهار داشت: «با شركت توتال درباره پروژه ميدان نفتي آزادگان جنوبي و فاز ١١ ميدان گازي پارس جنوبي مذاكره داشتيم.» صبح پنجشنبه، مديران شركت نفتي «اني» ايتاليا هم با بيژن زنگنه ديدار كردند. فرانسوي‌ها، روس‌ها و ايتاليايي‌ها احتمالا نخستين پيمانكاران بزرگ نفت ايران باشند. اگر قراردادهاي جديد نفتي ايران به موقع آماده شود. اگر براي عمر دولت اول روحاني دير نباشد.
چه مباحثي در جلسه اوپك مطرح شد؟
«فضاي جلسه امروز اوپك، آرام و بي‌تنش بود. به همين دليل توانستيم با سرعت دبيركل جديد را انتخاب كنيم.» اين را وزير نفت ايران، پنجشنبه عصر بلافاصله پس از خروج از جلسه وزراي اوپك گفت. وزراي نفت امارات و ونزوئلا و سرپرست وزارت نفت كويت هم پيش از خروج دبيرخانه، «اوپك ١٦٩ را خوب» توصيف كردند. خالد الفالح، وزير انرژي عربستان از تعبير «عالي» براي توصيف جلسه اوپك استفاده كرد: «جلسه عالي‌اي داشتيم.» و وزير نفت اندونزي كه نتوانسته بود راي اعضاي اوپك براي كسب صندلي دبيركلي را كسب كند نخستين وزيري بود كه دبيرخانه اوپك را ترك كرد. «در مورد سقف توليد اوپك بحث‌هاي مختلفي بود. يك نظر اين بود كه همين روال را ادامه بدهيم و اعضاي اوپك در ميزان توليدشان دقت كنند تا بازار را متلاطم نكنند.
يك نظر هم اين بود كه سقف توليد تازه‌اي براي اوپك تعيين شود كه اكثريت با اين نظر موافق نبودند. ايران هم با اين نظر موافق نبود» زنگنه با اين جملات تلاش كرد مباحث مطروحه در جلسه وزرا را با خبرنگاران در ميان بگذارد. او در توضيح علت مخالفتش با تعيين سقف تازه‌اي از توليد اوپك كه وزير نفت ونزوئلا مبدع آن بود، گفت: «معتقدم بالا بردن عدد ميزان سقف توليد اوپك خاصيتي براي بازار نفت ندارد. ايران هم قبول ندارد كه به ميزان قبل، توليد نفتش را نگه دارد. ايران معتقد است كه بايد توليد نفت خود را به وضعيت قبل از تحريم‌ها برگرداند. هم از نظر مقدار و هم از نظر درصد سهم توليدش در اوپك.»
زنگنه پيش از آغاز جلسه اوپك گفته بود كه تعيين سقف توليد بدون احياي سهميه بندي‌ها فايده‌اي ندارد. ايران پيش از اعمال تحريم‌ها، همواره حدود ١٤درصد توليد اوپك را در اختيار داشت. در اوج تحريم و با موافقت وزير سابق نفت ايران با نظر ساير وزراي عضو اوپك، سهميه توليد نفت كشورها برداشته و صرفا سقف مجموع توليد ٣٠ ميليون بشكه‌اي در روز براي توليد نفت اعضا اعلام شد. همين سقف توليد هم به‌دليل عدم موافقت كشورها براي محدودسازي توليدشان، از معادلات اوپك حذف شد.
تفاوت سياست وزير جديد انرژي عربستان در برخورد با ايران چه بود؟
نحوه تعامل وزراي نفت ايران و عربستان در اوپك ١٦٩ مورد توجه خبرنگاران بود. «خالد الفالح»، كه به‌جاي «علي النعيمي» بر مسند وزارت انرژي عربستان نشسته است سعي نكرد فضاي روابط نفتي ايران و عربستان را همچون روابط سياسي اين دو كشور تيره كند. پيش از آغاز اجلاس اوپك از وزير نفت عربستان پرسيدم: «آيا برنامه‌اي براي ديدار با وزير نفت ايران در اجلاس اوپك داريد؟» پاسخ خالد الفالح كوتاه بود: «من اميدوارم!». با اين وجود، بيژن زنگنه پس از جلسه اوپك اعلام كرد كه ديداري با وزير نفت عربستان نداشته است.
آنچه در اين ميان مورد توجه است مقايسه واكنش‌هاي الفالح و النعيمي است. زماني كه از وزير سايق نفت عربستان در جلسات گذشته اوپك پرسيده شد: «ايران گفته است اگر تحريم‌ها لغو شود توليد نفتش را افزايش خواهد داد حتي اگر قيمت نفت ٢٠ دلار شود. نظر شما چيست؟» النعيمي با تكرار چند باره كلمه «اگر» ادامه داد كه بگذاريد هر وقت توليد نفت ايران بالا رفت درباره‌اش صحبت كنيم. هر چند در همان پاسخ، از ورود نفت ايران به بازار استقبال كرد. مشابه اين مواضع از زبان وزير سايق نفت عربستان مكرر شنيده شده بود. در جلسه پنجشنبه اوپك اما، وزير نفت تازه عربستان تلاش كرد بدون حاشيه با موضوعات مربوط به ايران برخورد كند.
تا جايي كه از دبيركل شدن نامزد مورد حمايت ايران ممانعت نكرد: «مدتي است كه مي‌بينيم بازار نفت در حال رسيدن به تعادل است. اين موضوع به خاطر عرضه و تقاضاست. ما ديديم كه چقدر عرضه و قيمت نفت به يكديگر وابسته هستند.» اين را خالد الفالح، در حاشيه اوپك به «آرگوس» گفت و تاكيد كرد: «با وجود مشكلات اقتصادي دنيا، تقاضا براي نفت بيشتر شده و رشد توليد از ميادين گران قيمت هم كاهش يافته است.»
خالد الفالح: زمان مناسبي است كه اوپك كنترل بازار را در دست بگيرد
وزير انرژي، صنايع و منابع معدني عربستان در گفت‌وگويش با «آرگوس» پيش‌بيني كرد كه رشد توليد نفت‌هاي گران در آينده كاهش بيشتري داشته باشد: «به‌طور كلي سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي نفت و گاز كمتر شده است اما برنامه‌هاي سرمايه‌گذاري ما در عربستان تغيير نكرده است. اجراي برخي پروژه‌هاي‌مان را عقب انداخته‌ايم اما به پروژه‌هاي اصلي‌مان دست‌نزده‌ايم.» وقتي از خالد الفالح پرسيده شده كه آيا با تغيير علي النعيمي، سياست عربستان براي دفاع از سهم بازارش تغيير خواهد كرد، پاسخ داده است: «استراتژي عربستان به حضور يك نفر وابسته نيست. اين مساله استراتژي بلندمدت عربستان است.»
وزير انرژي عربستان پيش از آغاز جلسه افتتاحيه اوپك به خبرنگاران گفت: «الان زمان مناسبي است كه اوپك كنترل بازار را در دست بگيرد و طوري رفتار كند كه بازار نفت به تعادل برسد.» او با تاكيد بر اينكه تقاضا براي نفت قوي شده و عرضه كشورهاي غير اوپك هم كاهش يافته است پيش‌بيني كرد: «به نظر ما برداشت از نفت‌هاي ذخيره شده بيشتر خواهد شد و قيمت نفت نيز به اين موضوع واكنش نشان خواهد داد. دبيرخانه اوپك در آخرين گزارش ماهانه خود، تقاضاي جهاني نفت را روزانه ٩٤ ميليون و ٢٠٠ هزار بشكه در روز پيش‌بيني كرده است. ٥٦ ميليون و ٤٠٠ هزار بشكه از اين مقدار را كشورهاي غير اوپك تامين خواهند كرد. بنابر گزارش منابع ثانويه بازار نفت، سيزده كشور عضو اوپك در ماه آوريل مجموعا روزانه ٣٢ ميليون و ٤٠٠ هزار بشكه نفت توليد كرده‌اند. بر اساس گزارش اوپك، توليد نفت عربستان در ماه آوريل، ١٠ ميليون و ١٢٥ هزار بشكه در روز بوده است.
رقيبي به نام عراق براي ايران
گزارش منابع ثانويه اوپك حاكي است عراق با توليد نفت روزانه ٤ ميليون و ٣٥٤ هزار بشكه در روز در مقام دوم توليدكنندگان اوپك قرار گرفته است. پيش از اعمال تحريم‌ها، ايران در جايگاه دوم توليدكنندگان نفت اوپك قرار داشت. ايران و عراق در بخش نفت، رقباي ديرينه يكديگرند. بنابراين افزايش توليد سريع و گرفتن سهم بيشتري از بازار نفت، سياست درستي است كه از جانب وزارت نفت دنبال مي‌شود. به گزارش منابع ثانويه بازار نفت، ايران در ماه آوريل ٣ ميليون و ٤٥١ هزار بشكه نفت توليد كرده است كه ٦٨٥ هزار بشكه بيشتر از متوسط توليد روزانه نفت در سال ٢٠١٤ ميلادي است. زماني كه ايران تحت تحريم بود. رقم اعلام شده براي توليد نفت ايران توسط منابع ثانويه، حدود ٣٥٠ هزار بشكه از ميزاني كه زنگنه اعلام كرده كمتر است. در برخي مواقع اعلام ميزان مصرف نفت در پالايشگاه‌هاي داخلي مي‌تواند باعث برخي اختلاف‌ها در ارقام اعلامي باشد. فقط در برخي مواقع.
زنگنه: اميدوارم روابط ايران و عربستان بهتر شود سهم ١٤ و نيم‌درصدي‌مان را مي‌خواهيم
وزير نفت ايران پيش از آغاز اجلاس يكصد‌و‌شصت و نهم اوپك درباره چرايي حمايتش از تعيين سهميه‌بندي توليد نفت در اوپك گفت: «ما حاضريم درباره هر دو موضع تعيين سقف توليد و سهيمه‌بندي در اوپك صحبت كنيم اما قبلا هم گفته‌ام كه تعيين سقف توليد بدون تعيين سهميه توليد كشورها معني ندارد چرا كه اگر سهميه‌بندي نباشد، نمي‌توانيم بفهميم كشورها چقدر نفت توليد كرده‌اند (چقدر بيشتر از سهميه‌شان توليد كرده‌اند.)» زنگنه با استقبال از مذاكره توليدكنندگان نفت غير اوپك با اوپكي‌ها گفت: «قبل از اعمال تحريم‌ها ايران ١٤ و نيم درصد سهم توليد اوپك را در اختيار داشت. حالا ما مي‌خواهيم به همان سهم برسيم.» وقتي از وزير نفت ايران درباره قيمت مناسب نفت پرسيده شد، پاسخ داد: «به نظرم ٧٠ دلار قيمت مناسبي است.» خبرنگاري از وزير نفت ايران پرسيد:
حالا كه وزير نفت عربستان تغيير كرده است فكر مي‌كنيد روابط (نفتي) تهران-رياض بهتر شود يا بدتر؟
«در هر حال اميدوارم رابطه ايران و عربستان بهتر شود. ما همسايگان يكديگر هستيم و بايد هر تلاشي كه مي‌توانيم انجام دهيم تا روابط‌مان بهتر شود.»
چرا ايران خواهان احياي سهميه‌بندي در اوپك است؟
وزير نفت نيجريه كه نماينده كشورش توانست صندلي دبيركلي اوپك را به دست آورد در حاشيه اجلاس اوپك از افزايش توليد نفت اين كشور خبر داد: «توليد نفت نيجريه به يك ميليون و ٦٠٠ هزار بشكه در روز رسيده است.» حملات شورشيان و حادثه در يكي از سكوهاي نفتي اين كشور باعث كاهش سطح توليد نفت اين كشور تا يك ميليون و ٤٠٠ هزار بشكه در روز شده بود. بنا به گزارش منابع ثانويه، نيجريه در سال ٢٠١٤ بطور متوسط روزانه يك ميليون و ٩١١ هزار بشكه نفت توليد كرده است. كاهش توليد نفت نيجريه، ايران و ليبي را عربستان و متحدانش به اضافه عراق جبران كرده‌اند. به همين دليل است كه ايران بر احياي سهيمه‌بندي در اوپك و بازگشت كشورها به سهميه‌هاي قبلي‌‌شان تاكيد دارد.
چرا كه در شرايط كاهش تقاضا، بخشي از مسووليت كاهش قيمت نفت متوجه اضافه توليد اين كشورهاست. وزير نفت نيجريه خوشحال از انتخاب محمد باركيندو به عنوان دبيركل اوپك درباره جلسه ١٦٩ اوپك چنين اظهارنظر كرد: «جلسه اوپك منعطف بود و بايد منتظر نتايج آن باشيم.» باركيندو پيش از اين سال‌ها نماينده نيجريه در هيات عامل اوپك بوده در سال ٢٠٠٦ به عنوان دبيركل موقت، سرپرستي دبيرخانه را بر عهده داشته است. وي براي دوره‌اي رييس شركت ملي نفت نيجريه بود. پنجشنبه پايان حدود ده سال دبيركلي سالم البدري در سازمان اوپك بود.
كاهش ٧٤٠ هزار بشكه‌اي عرضه نفت غير اوپك
در نشست ١٦٩ اوپك وزراي نفت و انرژي اكوادور، عراق و ليبي حاضر نبودند و نمايندگاني از اين كشورها پشت پرچم كشورشان نشستند. در پايان اين جلسه، بيانيه اوپك خوانده شد كه بر اساس آن، كشور «گابن» از اول جولاي به عنوان چهاردهمين عضو به سازمان كشورهاي صادركننده نفت اضافه مي‌شود. اوپك در اين بيانيه ضمن تاكيد بر توجه به چالش‌هاي مرتبط با محيط زيست آورده است: «عرضه نفت كشورهاي غيرعضو اوپك در واكنش به تحولات بازار كه در سال ٢٠١٥ اوج گرفت، رو به كاهش است و انتظار مي‌رود توليد كشورهاي غير عضو اوپك در سال ٢٠١٦ تا ٧٤٠ هزار بشكه در روز كاهش يابد.»
اين مهم‌ترين بخش بيانيه پاياني اوپك بود: «عرضه نفت خام امروز به تنهايي بيش از يك‌ميليون بشكه از بالاترين رقم خود در آغاز سال ٢٠١٥ پايين‌تر است.» اوپك پيش‌بيني كرده است كه تقاضاي جهاني نفت خام پس از رشد يك ميليون و ٥٠٠ هزار بشكه‌اي در سال ٢٠١٥، يك ميليون و ٢٠٠ هزار بشكه ديگر افزايش يابد: «اين رشد تقاضا با توجه به چالش‌ها و تحولات اخير اقتصادي، نسبتا مناسب است.» براساس بيانيه پاياني نشست ١٦٩ اوپك، قيمت نفت از آخرين اجلاس اوپك در دسامبر ٢٠١٥ تاكنون بيش از ٨٠ درصد افزايش يافته است: «دبيرخانه با توجه به شرايط كنوني بازار، بايد به نظارت و رصد دقيق تحولات در ماه‌هاي آينده ادامه دهد در صورت احساس نياز به اعضا توصيه كند كه دوباره نشستي تشكيل دهند.» برگزاري چنين نشست فوق‌العاده‌اي در شرايط فعلي بازار نفت بسيار بعيد است و اجلاس بعدي اوپك آذرماه تشكيل خواهد شد.
امضاي بيش از ٣٠ ميليارد دلار تفاهمنامه براي سرمايه‌گذاري در ايران
برگزاري نشست ١٦٩ وزراي اوپك تنها رويداد مهم نفتي هفته گذشته در وين نبود. وزراي اقتصاد كشورهاي عضو اوپك هم به وين آمده بودند تا در نشست مجمع اين صندوق شركت كنند. صندوق اوپك با كمك مالي كشورهاي عضو اوپك براي كمك به كشورهاي كمتر توسعه‌يافته و فقير تشكيل شده است. علي طيب نيا در حاشيه چهلمين نشست صندوق اوپك در جمع خبرنگاران گفت: «با وزير اقتصاد و مالي و مديرعامل بانك صادرات و واردات اتريش در خصوص سرمايه‌گذاري در طرح‌هاي ايران مذاكره مي‌كنم.» وي درباره ارزش موافقتنامه‌هاي امضاشده براي سرمايه‌گذاري در ايران در فضاي پس از برجام اين‌گونه اظهارنظر كرد: «ارزش مجموع موافقتنامه‌هاي امضاشده با كشورهاي مختلف براي تامين مالي پروژه‌هاي ايران ٣٠ تا ٤٠ ميليارد دلار است.»
وزير اقتصاد ايران از ژاپن، چين، كره جنوبي، ايتاليا، اتريش و آلمان به عنوان كشورهايي كه با آنان براي سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي ايران مذاكره كرده است، نام برد. هفته گذشته همچنين بخش‌هاي ژئوفيزيك شركت‌هاي بزرگ نفتي جهان در مركز نمايشگاهي وين گردهم جمع شدند. از توتال و رپسول گرفته تا شلومبرجر و... از ايران هم بخش ژئوفيزيك و لرزه‌نگاري شركت دانا انرژي به عنوان تنها شركت ايراني در نمايشگاه حضور يافته بود. اين شركت در حاشيه اين نمايشگاه با موسسه معتبر خدمات ژئوفيزيكي و زمين‌شناسي CGG تفاهمنامه همكاري امضا كند. براساس اين تفاهمنامه دو شركت مي‌توانند انواع خدمات زمين‌شناسي، لرزه‌نگاري، آناليز داده‌هاي مخزن و... را براي امور اكتشافي را به‌طور مشترك ارايه كنند.
رييس اوپك: ممكن است در آينده به سهميه‌بندي نياز باشد
پس از شكست اجلاس فريز نفتي در دوحه، بازار نفت نسبتا آرام شده است. در همين فضاست كه وزير نفت قطر قيمت عادلانه نفت را براي تشويق سرمايه‌گذاران ٥٠ دلار اعلام مي‌كند و وزير نفت ونزوئلا با پيشنهاد شكست‌خورده تعيين «بازه تازه‌اي براي توليد نفت» به خانه‌اش بر مي‌گردد. وزير نفت آنگولا قيمت ٨٠ دلار را قيمت مناسب‌تري براي نفت مي‌داند و رييس قطري اوپك باز نگه داشتن راه مذاكره با غيراوپكي‌ها را نه تنها به نفع اوپك بلكه به نفع جهانيان ارزيابي مي‌كند.
«ممكن است در آينده نياز به سهميه‌بندي توليد اعضا داشته باشيم، اما اكنون با وجود فضايي مثبت و بازاري مطلوب نيازي به اين طرح نيست.» اين را محمد بن صالح الساده، وزير صنعت و انرژي قطر در كنفرانس مطبوعاتي پايان اجلاس اوپك گفت. با بازگشت موثر ايران به تصميم‌سازي‌هاي اوپك موازنه قدرت در اين سازمان جهان سومي دوباره در حال شكل‌گيري است.
از اين روز بود كه وزير نفت ايران راحت‌تر به ميان خبرنگاران مي‌آمد. ايران حرفي براي گفتن داشت. براي بازي قدرتمند‌تر، بر گفتن حرف‌هايي رساتر، ما باز هم نياز به افزايش توليد و صادرات نفت داريم. اگر تا اوپك ١٧٠ توليد نفت ايران به بيش ٤ ميليون بشكه برسد اگر تا يك سال ديگر بتوانيم عراق را پشت سر بگذاريم و دوباره دومين توليدكننده نفت اوپك باشيم، بازي‌هاي بهتري پيش‌روي‌مان است. اگر منتقدان داخلي سياست‌هاي جذب سرمايه‌گذاري خارجي در حوزه نفت، اين زوايا را هم ببينند آن وقت...
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر