۲ سال حبس برای مدل‌های اینستاگرامی

روزنامه ابتکار: همه چیز از روزی آغاز شد که به آتلیه رفت و پس از آن چند عکس از خودش را در صفحات مجازی منتشر کرد. آن زمان «فیسبوک» در اوج فعالیت خود در ایران بود. او خود را مدل نامید و از جمع کردن هزاران دنبال کننده لذت می برد؛ اینکه آن‌ها او را Like کنند، Share کنند و Comment- هایی که گل از گونه او می شکفد را برایش بگذارند.

او و امثال او پس از آن و با پیشرفت شبکه‌های اجتماعی از غافله عقب نماندند چرا که تعداد نفراتی که نام «مدل» و اصلاح مدلینگ در بیوگرافیشان نوشته شده بود، کم نشد. اینستاگرام اضافه شد، عکسهای بیشتر از او منتشر شد. چند خواننده زیرزمینی او را برای بازی در کلیپ‌های خود انتخاب کردند. همچنان پولی عایدش نمی‌شد و حق‌الزحمه اش لایک ها و کامنت ها بود. تعداد لایک ها بالا رفت و او باورش شده بود که یک مدل است. از نام او استفاده کردند و تصاویرش در شبکه های مجازی دست به دست شد، عده‌ای فحش نثارش کردند.

اما او پشیمان است؛ می‌گوید راه را اشتباه انتخاب کرده و مدل و مدلینگ شدن راه و رسم خود را دارد. همه صفحات خود را در فضای مجازی بسته و خودش مانده با آبرویی که به جوب بازنخواهد گشت. اما سوالی که پرسیده می شود این است که پلیس و دستگاه قضایی چگونه وارد مقوله مدلینگ خواهند شد؟ یک مدل چه تخلفاتی انجام داده است و بر اساس قانون چه جرمی را مرتکب می شود؟ قوانین فضا سایبری برای چنین شخصی چیست؟ آیا مدلینگ بودن جرم است؟

وظیفه پلیس رصد و شناسایی تخلفات و موارد غیرقانونی است

چندی پیش ویدئویی منتشر شد از پشیمانی های یک زن جوان که پیش از این در برنامه تلویزیونی ماه عسل خود را «پزر» نامید. او یک داوطلب مدلینگ پشیمان خودرا معرفی می‌کند. اما جمله ای که بیشتر از همه در این موارد به چشم می خورد، «یک مدل به تناسب این کار حجابش را از دست می دهد»؛ این اتفاقی است که در شبکه‌های مجازی رخ داده است و با واکنش‌هایی نیز همراه بوده است. شاید انتشار چنین مواردی در فضای مجازی و افزایش مدلینگ های اینستاگرامی مسئولان امر را به واکنش وادار کرده است.

روز گذشته سردار سعید منتظرالمهدی، سخنگوی ناجا درباره فعالیت برخی افراد با فالوئر‌های چند هزارتایی و حتی میلیونی تحت عنوان مدل در فضای مجازی و عدم رعایت هنجارهای اجتماعی گفت: «درباره آنچه که در فضای مجازی رخ می‌دهد وظیفه پلیس رصد و شناسایی تخلفات و موارد غیرقانونی است. ما گزارش‌های مربوطه را جمع‌آوری کرده و به مراجعه قضایی می‌دهیم و اگر حکمی مبنی بر برخورد با این افراد صادر شود، قطعا با متخلفان برخورد خواهیم.»

سخنگوی ناجا درباره نحوه ورود پلیس به این موضوع اظهارکرد: «این کار مربوط به حوزه ارشاد است و پلیس نیز در حد توانش با تخلفات برخورد می‌کند اما نباید فراموش کرد که دستگا‌های دیگری هم در این زمینه مسئولیت دارند و باید وارد عمل شوند. پلیس به وظایف قانونی خود عمل می‌کند؛ اما دیگر دستگاه‌ها هم مسئولیت‌هایی دارند که باید به آن عمل کنند، ما آنچه را که در حد توانمان باشد انجام می‌دهیم و اتفاقا نسبت به آن حساسیت هم داریم و همانطور که گفتم در صورتی که مقام قضایی دستوری در این زمینه بدهد حتما مطابق آن عمل خواهیم کرد. سردار سعید منتظر المهدی درباره فیلترینگ هوشمند نیزگفت: «این موضوع بر می‌گردد به مصوبات و تصمیمات شورای عالی فضای مجازی و ناجا نیز به عنوان عضو این شورا هر تصمیمی که در آنجا اتخاذ شود را اجرا خواهد کرد و البته نظراتمان را هم بیان می‌کنیم.»

مدلینگ بودن جرم نیست اما...

عبدالصمد خرمشاهی، وکیل پایه یک دادگستری در ارتباط با جرایمی که مدلینگ‌های فضای مجازی مرتکب می شوند و نحوه برخورد کتاب قانون با آن ها، به خبرنگار اجتماعی روزنامه «ابتکار» می گوید: به طور کلی در قانون مدلینگ بودن جرم نیست؛ اما اشاره شده است که اگر عکس‌هایی از فرد توسط شخص او منتشر داده شود برای او جرایمی در نظر گرفته می‌شود. وی با اشاره به اینکه این جرایم جزو جرایم رایانه ای است، می‌افزاید: باتوجه به ماده ۶۳۸ و ۷۴۲ قانون مجازات اسلامی این تخلفات قابل پیگیری است؛ باید در نظر داشت با پیشرفت تکنولوژی این جرایم درحال گسترش هستند. ممکن است خلأ قانونی در این نوع تخلفات حس شود اما با استناد به جرایم رایانه ای مثل انتشار تصاویر و پخش آن مشمول برخی ماده های قانونی شود.

خرمشاهی می‌گوید: با اعمال مجازات این مسائل قابل حل نبوده و نیست؛ مشکل همچنان ادامه دارد. مردم به خواست خود در شبکه های مجازی مدلینگ می‌شوند و این میل خود فرد است. عده‌ای نیز در این بین به عنوان فالوئر آن‌ها را پیگیری می‌کنند یا به هر دلیلی جذب این افراد می‌شوند. با اعمال جرایم نمی‌توان آن‌ها را کنترل کرد چراکه یک مشکل فرهنگی و اجتماعی است و نیاز به فرهنگسازی دارد.

۲ سال حبس و ۴ میلیون تومان جریمه نقدی

خرمشاهی گفت: براساس قانون کسی که تصاویر مستهجن (که این هم بستگی به قانونگذار دارد) را در فضای مجازی منتشر کند تا دوسال حبس و یا جریمه نقدی ۴ میلیون تومانی شامل حالش می‌شود. هرچند این چاره راه نیست و همانگونه که اشاره کردم این مشکلات مالی و فرهنگی جامعه ما است. خلاء قانونی را می شود پر کرد اما بحث این است که این مسائل باید فرهنگی حل شود و برخورد قانونی همانگونه که تاکنون جواب نداده است، همچنان بی تاثیر و کم تاثیر خواهد بود.

ماده ۷۴۲ و ۶۳۸ چیست؟

به گزارش «ابتکار»، براساس ماده ۷۴۲ قانون مجازات اسلامی، فصل چهارم ـ جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی، (ماده۱۴) هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده محتویات مستهجن را منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد تجارت یا افساد تولید یا ذخیره یا نگهداری کند، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

این ماده دارای ۴ تبصره بوده که به شرح زیر است:

تبصره۱ـ ارتکاب اعمال فوق درخصوص محتویات مبتذل موجب محکومیت به حداقل یکی از مجازاتهای فوق می‌شود. محتویات و آثار مبتذل به آثاری اطلاق می‌گردد که دارای صحنه و صور قبیحه باشد. تبصره۲ـ هرگاه محتویات مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شود، مرتکب به یک میلیون (۱.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد. تبصره۳ـ چنانچه مرتکب اعمال مذکور در این ماده را حرفه خود قرار داده باشد یا به طور سازمان یافته مرتکب شود چنانچه مفسد فی‌الارض شناخته نشود، به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد. تبصره۴ـ محتویات مستهجن به تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیر واقعی یا متنی اطلاق می‌شود که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.

همچنین تبصره ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی تشکیل دهنده جرم عدم رعایت حجاب شرعی است .براساس این ماده «هرکس علناً در انظار عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید علاوه بر کیفر عمل به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نمی باشد ولی عفت عمومی را جریحه دار می نماید، فقط به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.» تبصره «زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ۱۰ روز تا دوماه یا از ۵۰ هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.»

باتوجه به قوانین بهتر است نگاهی به صفحات مجازی خود کنیم و تخلفات خود را بیازماییم. تخلفاتی که ممکن است ندانسته مرتکب آن شده ایم. همچنین مطالعه ماده ۷۴۲ و ۶۳۸ برای مدلینگ های اینستاگرامی بسیار توصیه می شود چرا که اخبار منتشر شده در این روزهای رسانه ها هشدارهایی هرچند کمرنگ را نشان می دهد.