لوح‌های هخامنشی پس از ۸۱ سال در ایران
لوح‌های هخامنشی پس از ٨١ سال دوری، به ایران بازمیگردند. داستان مهاجرت هشت دهه‌ای لوح‌ها و کتیبه‌های ایرانی دوره هخامنشی، از سال ١٣١٤ آغاز شد؛ یعنی دو سال پس از پیدا شدن در تخت جمشید.
روزنامه شهروند: لوح‌های هخامنشی پس از ٨١ سال دوری، به ایران بازمیگردند. داستان مهاجرت هشت دهه‌ای لوح‌ها و کتیبه‌های ایرانی دوره هخامنشی، از سال ١٣١٤ آغاز شد؛ یعنی دو سال پس از پیدا شدن در تخت جمشید.
سال ١٣١٢ بود که حدود ٣٠هزار کتیبه و لوح در تخت جمشید پیدا شد. دو سال بعد، دولت ایران با ارسال این الواح و کتیبه‌ها برای بررسی و تحقیق موافقت کرد. لوح‌ها پس از شماره‌بندی کامل در ٥٠ صندوق قرار گرفته و راهی شیکاگو شدند. بررسی‌ها نشان داد، زبان الواح ارسال‌شده ایلامی است و لوح‌های مورد بررسی متعلق به سال‌های ١٣ تا ٢٨ حکومت دوره داریوش بزرگ است.
بررسی‌های بیشتر حکایت از این داشت که الواح کشف شده به امور مالی ایالت فارس تعلق دارد.
١٣ سال بعد، پیگیری‌ها برای بازگرداندن لوح‌های هخامنشی آغاز شد. دولت وقت ایران از سال ١٣٢٧ تا سال ١٣٣١، برای بازگرداندن لوح‌ها تلاش کرد و در نهایت ١٧٩ لوح به ایران بازگشت.
تلاش‌ها برای بازگرداندن محموله بزرگ کتیبه‌ها و لوح‌های هخامنشی ادامه پیدا کرد؛ سال ١٣٥٠ در جریان پیگیری‌ها چند هزار خرده لوح به ایران بازگشت. پس از این اتفاق، برنامه استرداد لوح‌ها متوقف شد اما خبرها حاکی از این بود که مطالعات بر روی الواح ادامه داشته است. پیگیری‌ها برای بازگردان الواح هخامنشی بار دیگر در دولت اصلاحات آغاز شد و سال ١٣٨٣، ٣٠٠ لوح دیگر به موزه ملی ایران ارسال شد.
داستان استرداد الواح هخامنشی به ایران ادامه داشت تا این‌که در سال ١٣٨٥ وکلای ٩ نفر از اتباع ایالات متحده آمریکا با وارد کردن اتهام واهی حمایت ایران از تروریسم، در یکی از دادگاه‌های ایالت شیکاگو طرح دعوی کردند و در غیاب ایران به‌عنوان طرف دعوی موفق به اخذ حکم محکومیت ایران و پرداخت غرامت به شاکیان پرونده شدند. وکلای پرونده برای غرامت روی حراج اموال فرهنگی تاریخی ایران که در ایالات متحده بود، دست گذاشتند.
پس از این اتفاق و صدور این حکم در غیاب نمایندگان ایران، رایزنی‌های سازمان میراث فرهنگی، با وزارت خارجه و مرکز حقوقی ریاست‌جمهوری برای پیگیری پرونده آغاز شد. توماس کورکوران، وکیل آمریکایی ایران برای دفاع از اموال فرهنگی، تاریخی کشور شد. در ادامه راه بهمن‌ماه سال ١٣٨٧ بیش از ٥٠٠ نفر از اساتید دانشگاه‌های بزرگ دنیا و بسیاری از دانشمندان ایران‌شناس و باستان‌شناس از سراسر جهان نامه اعتراض‌آمیزی را خطاب به رئیس‌جمهوری آمریکا درباره اقدام غیرقانونی دانشگاه شیکاگو نسبت به عدم بازگرداندن الواح هخامنشی به ایران و جلوگیری از مصادره این الواح امضا کردند.
اعتراض‌ها به اقدام‌های غیرفرهنگی علیه میراث تاریخی ایران ادامه داشت تا این‌که فروردین سال ٩٠ دادگاه آمریکا به نفع ایران حکم داد و موزه ملی کشور برای تشکیل کمیته فنی با هدف پیگیری و بازگرداندن الواح هخامنشی از آمریکا ماموریت یافت. این ماموریت بی‌نتیجه ماند تا این‌که دیروز محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور در نشست خبری خود به مناسبت روز جهانی موزه‌ها اعلام کرد: «قرار است الواح هخامنشی از موزه شیکاگو مسترد شوند.
این الواح آماده انتقال به کشور است و درحال حاضر در مورد نحوه بسته‌بندی و ارسال آنها در حال گفت‌و‌گو هستیم.» این خبر پایانی خوش برای مهاجرت هشت دهه‌ای شد. الواح هخامنشی که قرن‌ها در خاک ایران زندگی کرده و به مهاجرت اجباری تن داده بودند، پس از ٨٠ سال به کشور بازمیگردند. طالبیان دیروز در کنار این خبر خوش، درباره اتفاقات دیگری هم در حوزه میراث فرهنگی همچون، عمارت مسعودیه، ساخت فیلم در فضاهای تاریخی و... هم صحبت کرد.
او در ارتباط با تعیین حریم موزه‌های ثبت شده در کشور اظهار کرد: در مورد مجموعه موزه ملی، در طرح تفصیلی حریم کل آن منطقه تاریخی در نظر گرفته شده است و بنایی بیش از ارتفاعات همجوار یعنی ١٢ متر اجازه ساخت ندارد، درواقع حریم‌های گذشته به قوت خود باقی است؛ اما تعیین حریم موزه‌های دیگر مانند موزه هنرهای معاصر خوب است که انجام شود؛ هرچند این موزه خوشبختانه درون پارک است، اما در مورد بناهای روبه‌روی آن باید فکری شود.
بنیه کارشناسی سازمان میراث فرهنگی در سال‌های اخیر تضعیف شد
معاون میراث فرهنگی کشور ادامه داد: مسأله تعیین حریم کار دقیق و طاقت‌فرسایی است که باید با کار کارشناسی صورت بگیرد؛ زیرا در غیر این صورت ممکن است حق مردم یا حق بیت‌المال ضایع شود؛ بنابراین تعداد تعیین حریم‌هایی که در سال گذشته انجام شد، نسبت به کل آثار ناچیز است. سال گذشته کارگاهی برای تعیین حریم و آموزش کارشناسان برگزار کردیم و این برنامه را داریم که در استان‌های مختلف کارگاه میدانی نیز داشته باشیم. بنیه کارشناسی سازمان در سال‌های اخیر تضعیف و سبب شده کمتر چنین مسائلی را پیگیری کند؛ ضمن این‌که در سال‌های اخیر بر روی بحث حریم خیلی کار نکرده بودند و تنها تعیین حریم آثار مهم و شهرهای تاریخی انجام شده بود.
طالبیان با اشاره به وضع عمارت مسعودیه اظهار کرد: در مسعودیه نیز اگر کاربری درست تعریف می‌شد، این مشکلات به وجود نمی‌آمد، من زمانی که پرونده کاخ گلستان را نوشتم به اهمیت عمارت مسعودیه پی بردم؛ زیرا فهمیدم که مسعودیه ادامه سنت کاخ‌‌سازی دوره قاجار است. باید توجه کنیم که ساختمان اصلی عمارت کشش آبریز هتل را ندارد؛ اما می‌توانست این بنا موزه شود و ساختمان‌های الحاقی اطراف آن‌که متعلق به دوره پهلوی است کاربری دیگری مانند اقامتگاه پیدا کند، این اتفاق در کرمان، در کاروانسراي وکیل افتاد که هتل شد و اکنون پر از دستشویی و حمام است و این یعنی شما وارد یک دخالت عظیم در بنا شده‌اید، درحالی‌که می‌توانستند این بنا را مرمت کنند و کاربری ظریفی مرتبط با بازار مجاور آن مانند جواهرسازی ایجاد کنند.
او افزود: این بناها هزینه زیاد نمی‌خواهند و با یک مرمت کاربری اصلی خود را پیدا می‌کنند. ما باید یک سیستم متعادلی در تعیین کاربری‌ها و واگذاری‌ها داشته باشیم، زیرا شاهدیم همین شرکت در خانه عامری‌های کاشان بسیار خوب کار کرده اما در دیگر پروژه خود یعنی عمارت مسعودیه مشکلاتی دارد.
بخشنامه چگونگی ساخت فیلم در فضاهای تاریخی به‌زودی ابلاغ می‌شود
طالبیان در ارتباط با ساخت فیلم یا سریال در بناهای تاریخی اظهار کرد: کسی مخالف ساختن مستند یا فیلم در فضاهای تاریخی نیست، اما گروه فیلمبرداری باید سناریو و هرکاری که قرار است آنجا انجام دهد را به ما توضیح دهند که البته گاهی بعضی موارد را نمی‌گویند، مثلا زمانی که من مدیر تخت‌جمشید بودم یک گروه فیلمبرداری با مجوز و طی کردن همه مراحل و ارایه سناریو درحال فیلمبرداری بود، اما طی کار برخلاف آنچه در سناریو نوشته بودند، در تخت جمشید دود به پا کردند که من جلو کارشان را گرفتم هرچند که بسیار به من فشار وارد کردند.
در پروژه عکاسی که در مسعودیه درحال انجام بود و متوقف شد، نیز باید پیش از شروع کار سناریو را به سازمان ارایه می‌کردند و اجازه می‌گرفتند. او تصریح کرد: ما بخشنامه‌ای را در این زمینه آماده کرده‌ایم که تمام فیلمبرداری‌ها به جز مستندسازی باید از دستورالعمل مرکزی پیروی کنند و نسخه‌ای از سناریو را برای معاونت میراث فرهنگی بفرستند و کارگردان نورپرداز و طراح صحنه به‌طور مشخص بگویند که چه کاری می‌خواهند انجام دهند. ما نمی‌خواهیم کار فیلمبرداری در آثار تاریخی را تعطیل کنیم اما در حفاظت از آثار نیز نباید خللی وارد شود.
طالبیان درخصوص برگزاری مسابقات اسب‌دوانی در حریم تخت‌جمشید، گفت: این مسابقات مشکلی ایجاد نمی‌کند، زیرا مردم در آنجا اسب دارند و در زندگی روزمره نیز از آن استفاده می‌کنند، اما اگر این اتفاق در عرصه اثر باشد، مشکل ایجاد می‌شود.
سال ١٣١٢ بود که حدود ٣٠هزار کتیبه و لوح در تخت جمشید پیدا شد. دو سال بعد، دولت ایران با ارسال این الواح و کتیبه‌ها برای بررسی و تحقیق موافقت کرد. لوح‌ها پس از شماره‌بندی کامل در ٥٠ صندوق قرار گرفته و راهی شیکاگو شدند. بررسی‌ها نشان داد، زبان الواح ارسال‌شده ایلامی است و لوح‌های مورد بررسی متعلق به سال‌های ١٣ تا ٢٨ حکومت دوره داریوش بزرگ است.
بررسی‌های بیشتر حکایت از این داشت که الواح کشف شده به امور مالی ایالت فارس تعلق دارد.
١٣ سال بعد، پیگیری‌ها برای بازگرداندن لوح‌های هخامنشی آغاز شد. دولت وقت ایران از سال ١٣٢٧ تا سال ١٣٣١، برای بازگرداندن لوح‌ها تلاش کرد و در نهایت ١٧٩ لوح به ایران بازگشت.
تلاش‌ها برای بازگرداندن محموله بزرگ کتیبه‌ها و لوح‌های هخامنشی ادامه پیدا کرد؛ سال ١٣٥٠ در جریان پیگیری‌ها چند هزار خرده لوح به ایران بازگشت. پس از این اتفاق، برنامه استرداد لوح‌ها متوقف شد اما خبرها حاکی از این بود که مطالعات بر روی الواح ادامه داشته است. پیگیری‌ها برای بازگردان الواح هخامنشی بار دیگر در دولت اصلاحات آغاز شد و سال ١٣٨٣، ٣٠٠ لوح دیگر به موزه ملی ایران ارسال شد.
پس از این اتفاق و صدور این حکم در غیاب نمایندگان ایران، رایزنی‌های سازمان میراث فرهنگی، با وزارت خارجه و مرکز حقوقی ریاست‌جمهوری برای پیگیری پرونده آغاز شد. توماس کورکوران، وکیل آمریکایی ایران برای دفاع از اموال فرهنگی، تاریخی کشور شد. در ادامه راه بهمن‌ماه سال ١٣٨٧ بیش از ٥٠٠ نفر از اساتید دانشگاه‌های بزرگ دنیا و بسیاری از دانشمندان ایران‌شناس و باستان‌شناس از سراسر جهان نامه اعتراض‌آمیزی را خطاب به رئیس‌جمهوری آمریکا درباره اقدام غیرقانونی دانشگاه شیکاگو نسبت به عدم بازگرداندن الواح هخامنشی به ایران و جلوگیری از مصادره این الواح امضا کردند.
اعتراض‌ها به اقدام‌های غیرفرهنگی علیه میراث تاریخی ایران ادامه داشت تا این‌که فروردین سال ٩٠ دادگاه آمریکا به نفع ایران حکم داد و موزه ملی کشور برای تشکیل کمیته فنی با هدف پیگیری و بازگرداندن الواح هخامنشی از آمریکا ماموریت یافت. این ماموریت بی‌نتیجه ماند تا این‌که دیروز محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور در نشست خبری خود به مناسبت روز جهانی موزه‌ها اعلام کرد: «قرار است الواح هخامنشی از موزه شیکاگو مسترد شوند.
این الواح آماده انتقال به کشور است و درحال حاضر در مورد نحوه بسته‌بندی و ارسال آنها در حال گفت‌و‌گو هستیم.» این خبر پایانی خوش برای مهاجرت هشت دهه‌ای شد. الواح هخامنشی که قرن‌ها در خاک ایران زندگی کرده و به مهاجرت اجباری تن داده بودند، پس از ٨٠ سال به کشور بازمیگردند. طالبیان دیروز در کنار این خبر خوش، درباره اتفاقات دیگری هم در حوزه میراث فرهنگی همچون، عمارت مسعودیه، ساخت فیلم در فضاهای تاریخی و... هم صحبت کرد.
او در ارتباط با تعیین حریم موزه‌های ثبت شده در کشور اظهار کرد: در مورد مجموعه موزه ملی، در طرح تفصیلی حریم کل آن منطقه تاریخی در نظر گرفته شده است و بنایی بیش از ارتفاعات همجوار یعنی ١٢ متر اجازه ساخت ندارد، درواقع حریم‌های گذشته به قوت خود باقی است؛ اما تعیین حریم موزه‌های دیگر مانند موزه هنرهای معاصر خوب است که انجام شود؛ هرچند این موزه خوشبختانه درون پارک است، اما در مورد بناهای روبه‌روی آن باید فکری شود.
بنیه کارشناسی سازمان میراث فرهنگی در سال‌های اخیر تضعیف شد
معاون میراث فرهنگی کشور ادامه داد: مسأله تعیین حریم کار دقیق و طاقت‌فرسایی است که باید با کار کارشناسی صورت بگیرد؛ زیرا در غیر این صورت ممکن است حق مردم یا حق بیت‌المال ضایع شود؛ بنابراین تعداد تعیین حریم‌هایی که در سال گذشته انجام شد، نسبت به کل آثار ناچیز است. سال گذشته کارگاهی برای تعیین حریم و آموزش کارشناسان برگزار کردیم و این برنامه را داریم که در استان‌های مختلف کارگاه میدانی نیز داشته باشیم. بنیه کارشناسی سازمان در سال‌های اخیر تضعیف و سبب شده کمتر چنین مسائلی را پیگیری کند؛ ضمن این‌که در سال‌های اخیر بر روی بحث حریم خیلی کار نکرده بودند و تنها تعیین حریم آثار مهم و شهرهای تاریخی انجام شده بود.
طالبیان با اشاره به وضع عمارت مسعودیه اظهار کرد: در مسعودیه نیز اگر کاربری درست تعریف می‌شد، این مشکلات به وجود نمی‌آمد، من زمانی که پرونده کاخ گلستان را نوشتم به اهمیت عمارت مسعودیه پی بردم؛ زیرا فهمیدم که مسعودیه ادامه سنت کاخ‌‌سازی دوره قاجار است. باید توجه کنیم که ساختمان اصلی عمارت کشش آبریز هتل را ندارد؛ اما می‌توانست این بنا موزه شود و ساختمان‌های الحاقی اطراف آن‌که متعلق به دوره پهلوی است کاربری دیگری مانند اقامتگاه پیدا کند، این اتفاق در کرمان، در کاروانسراي وکیل افتاد که هتل شد و اکنون پر از دستشویی و حمام است و این یعنی شما وارد یک دخالت عظیم در بنا شده‌اید، درحالی‌که می‌توانستند این بنا را مرمت کنند و کاربری ظریفی مرتبط با بازار مجاور آن مانند جواهرسازی ایجاد کنند.
او افزود: این بناها هزینه زیاد نمی‌خواهند و با یک مرمت کاربری اصلی خود را پیدا می‌کنند. ما باید یک سیستم متعادلی در تعیین کاربری‌ها و واگذاری‌ها داشته باشیم، زیرا شاهدیم همین شرکت در خانه عامری‌های کاشان بسیار خوب کار کرده اما در دیگر پروژه خود یعنی عمارت مسعودیه مشکلاتی دارد.
بخشنامه چگونگی ساخت فیلم در فضاهای تاریخی به‌زودی ابلاغ می‌شود
طالبیان در ارتباط با ساخت فیلم یا سریال در بناهای تاریخی اظهار کرد: کسی مخالف ساختن مستند یا فیلم در فضاهای تاریخی نیست، اما گروه فیلمبرداری باید سناریو و هرکاری که قرار است آنجا انجام دهد را به ما توضیح دهند که البته گاهی بعضی موارد را نمی‌گویند، مثلا زمانی که من مدیر تخت‌جمشید بودم یک گروه فیلمبرداری با مجوز و طی کردن همه مراحل و ارایه سناریو درحال فیلمبرداری بود، اما طی کار برخلاف آنچه در سناریو نوشته بودند، در تخت جمشید دود به پا کردند که من جلو کارشان را گرفتم هرچند که بسیار به من فشار وارد کردند.
در پروژه عکاسی که در مسعودیه درحال انجام بود و متوقف شد، نیز باید پیش از شروع کار سناریو را به سازمان ارایه می‌کردند و اجازه می‌گرفتند. او تصریح کرد: ما بخشنامه‌ای را در این زمینه آماده کرده‌ایم که تمام فیلمبرداری‌ها به جز مستندسازی باید از دستورالعمل مرکزی پیروی کنند و نسخه‌ای از سناریو را برای معاونت میراث فرهنگی بفرستند و کارگردان نورپرداز و طراح صحنه به‌طور مشخص بگویند که چه کاری می‌خواهند انجام دهند. ما نمی‌خواهیم کار فیلمبرداری در آثار تاریخی را تعطیل کنیم اما در حفاظت از آثار نیز نباید خللی وارد شود.
طالبیان درخصوص برگزاری مسابقات اسب‌دوانی در حریم تخت‌جمشید، گفت: این مسابقات مشکلی ایجاد نمی‌کند، زیرا مردم در آنجا اسب دارند و در زندگی روزمره نیز از آن استفاده می‌کنند، اما اگر این اتفاق در عرصه اثر باشد، مشکل ایجاد می‌شود.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
ممنون