تكرار مناقشه برجام در راهروهای بهارستان
٢٦ فروردين؛ اين تنها يك تاريخ معمولي نيست. اسم رمز جديدي است براي مخالفان برجام. روزي كه آنها مي‌گويند بايد نخستين گزارش اجراي برجام توسط وزارت خارجه به بهارستان بيايد. سه ماه است كه آنها در انتظار اين نخستين گزارش هستند.
روزنامه اعتماد - احسان بداغي: ٢٦ فروردين؛ اين تنها يك تاريخ معمولي نيست. اسم رمز جديدي است براي مخالفان برجام. روزي كه آنها مي‌گويند بايد نخستين گزارش اجراي برجام توسط وزارت خارجه به بهارستان بيايد. سه ماه است كه آنها در انتظار اين نخستين گزارش هستند.
سه ماهي كه البته در سكوت نگذشته و از همان روز اولش گفتند كه برجام توسط طرف مقابل نقض شده است. حالا گزارش وزارت خارجه چه بيايد و چه نيايد، دعواي جديدي پيش روي مخالفان برجام و ديپلمات‌هاي ايراني است. از يك طرف گويا ورود مجلس به بررسي لايحه بودجه ٩٥ باعث به تعويق افتادن ارسال گزارش اجراي برجام شده است.
اين را اما طيف منتقدان و مخالفان قبول ندارند و مي‌گويند همان ٢٦ فروردين بايد گزارش اجراي برجام روي ميزشان باشد. از طرفي هم گزارش كه بيايد مثل روز روشن است كه تازه ايرادها و انتقادات به آنچه مخالفان «نقض برجام» مي‌گويند آغاز خواهد شد. اين چيزي است كه سابقه برخورد منتقدان با توافق هسته‌اي آنقدرها آن را روشن كرده كه مي‌توان بي‌هيچ دغدغه‌اي پيش‌بيني‌اش كرد.
مناقشه اول بر سر تاريخ
آمدن يا نيامدن گزارش اجراي برجام به بهارستان نخستين موضوعي است كه حتي قبل از ورود مقامات وزارت خارجه به بحث، اختلاف نظرهايي در ميان خود نمايندگان دامن زده است. يك طرف از تعويق ارسال گزارش به روزهاي بعد از تصويب لايحه بودجه سخن مي‌گويد و طرف ديگر از اينكه تنها تا تاريخ ٢٦ فروردين براي وزارت خارجه چنين وقتي وجود دارد. ديروز نايب‌رييس كميسيون امنيت ملي در سياست خارجي مجلس به «ايسنا» گفت كه وزير امور خارجه بعد از بررسي بودجه ٩٥ در صحن علني و به دنبال آن تشكيل جلسات كميسيون‌ها، در كميسيون امنيت حاضر خواهد شد.
همزمان با او هم سخنگوي كميسيون امنيت ملي در گفت‌وگويي با «فارس» دليل قانوني اين تغيير زمان را توضيح داد. نوذر شفيعي گفت كه «با توجه به اينكه بررسي لايحه بودجه سال ١٣٩٥ كل كشور از فردا در دو شيفت صبح و عصر در صحن علني پارلمان آغاز خواهد شد، طبق آيين‌نامه داخلي مجلس در جريان بررسي بودجه، تمامي فعاليت‌ها و دستوركارهاي صحن علني متوقف مي‌شود، حتي نطق‌هاي ميان‌دستور نيز مطرح نمي‌شود. با توجه به همه اين موارد، احتمالا فرصت ارايه گزارش روند اجراي برجام توسط وزارت امور خارجه به كميسيون امنيت ملي تا پيش از پايان بررسي بودجه ٩٥ وجود نخواهد داشت و ارايه اين گزارش پس از پايان بررسي بودجه در مجلس، انجام خواهد شد. »
اما ضمن اين توضيحات و در شرايطي كه نوذر شفيعي از اعلام آمادگي وزارت خارجه براي ارايه اين گزارش خبر داده، طيف منتقدان و مخالفان برجام اصرار دارند كه همان روز ٢٦ فروردين بايد گزارش اجراي برجام را در اختيار داشته باشند. ديروز در ميان همه اين اظهارنظرها، نقوي حسيني از منتقدان برجام به خبرگزاري مهر گفت كه «مطابق مصوبه مجلس شوراي اسلامي، وزارت خارجه بايد هر سه ماه يك بار گزارش مكتوبي از روند اجراي برجام به كميسيون امنيت ملي ارايه كند، بنابراين نيازي به حضور آقاي ظريف يا معاونان ايشان براي ارايه گزارش در اين كميسيون نيست.»
اشاره نقوي حسيني به عدم نياز به حضور ظريف و مقامات وزارت خارجه براي ارايه گزارش اجراي برجام شايد به نوعي پاسخ به استدلال نوذر شفيعي باشد كه موضوع آيين نامه مجلس و تعويق فعاليت‌هاي جنبي پارلمان در زمان بررسي لايحه بودجه را پيش كشيده بود. اما ابهام‌ها زماني بيشتر مي‌شود كه سخنگوي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي همان ديروز، يعني همزمان با اظهارنظرش در گفت‌وگو با خبرگزاري فارس كه از تعويق ارايه گزارش اجراي برجام طبق آيين‌نامه مجلس خبر داده بود، در گفت‌وگويي ديگر با «تسنيم» سخناني كاملا متفاوت به زبان آورده و با اشاره به نزديكي تاريخ ٢٦ فروردين ماه گفته كه «تاكنون زماني براي اين نشست تعيين نشده است اما با توجه به اتمام زمان ارايه گزارش تا يك هفته آينده، وزير امورخارجه طبق قانون موظف است در زمان باقي مانده اين گزارش را به كميسيون ارايه كند. » اين دست دو گانه‌گويي‌ها مي‌تواند گمانه‌ها را درباره احتمال بالا گرفتن اختلافات بر سر موضوع اجراي برجام تشديد كند. چيزي كه البته زمينه آن هم از قبل به شكل مشهودي وجود داشته است.
مناقشه اصلي بر سر نقض برجام
اينكه مخالفان و منتقدان برجام براي چه چيزي از هم‌اكنون خيز برداشته‌اند كاملا مشخص است. در همان روزي كه اجراي برجام با امضاي ظريف و موگريني در وين كليد خورد، عليرضا زاكاني در تهران گفت كه اجراي برجام بايد متوقف شود. چرا كه از نظر او و ديگر همفكرانش طرف مقابل و خصوصا امريكايي‌ها نقض اين توافق را آغاز كرده بودند. همين موضع در طول سه ماه گذشته كما بيش محور سياست‌هاي برجامي منتقدان و مخالفان دولت بوده است. در آستانه موعد تقديم گزارش اجراي برجام به مجلس هم همين موضع در دستور كار آنها قرار دارد.
محمد صالح جوكار، عضو منتقد كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس ديروز در همين رابطه به خبرگزاري دانشجو گفت كه «برخي اعضاي گروه رصد اجراي برجام بيان كرده‌اند كه اقدامات امريكا در تدوين قوانين جديد به خصوص در بحث رواديد و تحريم‌هاي جديد برخلاف روح برجام رفتار كرده است. » منظور او از «گروه رصد اجراي برجام» هنوز مشخص نيست و معلوم نكرده اين گروه چه ارتباطي با كميسيون نظارت بر اجراي برجام كه مسووليت آن بر عهده عباس عراقچي است، دارد. هر چند به نظر مي‌رسد وي بيشتر مواضع طيف‌هاي فعال و منتقد برجام در ماه‌هاي گذشته را مدنظر قرار داده است.
چرا كه حداقل تا اينجاي كار كميسيون نظارت بر اجراي برجام موضعي با اين مشخصات نگرفته است. او همچنين گفته كه «برجام امروز به يك موضوع مبهم تبديل شده است و مسوولان وزارت امورخارجه بايد ظرف ١٥ روز آينده گزارش خود را در خصوص روند برجام به‌طور جامع و بسيط به كميسيون امنيت ملي و سيات خارجي ارايه دهد.» اين در حالي است كه نوذر شفيعي، سخنگوي كميسيون امنيت ملي مجلس هم در موضع‌گيري‌اي كه قدري نرم‌تر از موضع‌گيري صالح جوكار به نظر مي‌رسد، گفته است: «در گزارش‌هاي ارايه شده، پيشرفت‌هاي خوبي اعلام شده است اما اين پيشرفت‌ها آن چيزي نيست كه مورد انتظار بوده است.»
١٧اسفند؛ مناقشه در ميان راه
وزارت خارجه اما تا همين‌جاي كار هم دست مجلسي‌ها را چندان در مورد گزارش اجراي برجام خالي نگذاشته است. هر چند منتقدان برجام از بي‌خبري خود درباره تحولات اجراي توافق هسته‌اي سخن مي‌گويند اما روز ١٧ اسفند، عباس عراقچي مهمان كميسيون امنيت ملي مجلس بود و آنجا نخستين گزارش از روند اجراي برجام به بهارستان‌نشينان ارايه شد. گزارشي كه البته به شيوه سنتي تقابل‌ها بر سر موضوع هسته‌اي با انتقادات و ابهامات طيف منتقدان مواجه شد.
طيفي كه نه لغو تحريم‌ها و اتصال سوييفت را قبول دارند و نه معتقد به توازن در اقدامات ايران با طرف مقابل هستند. از همين‌رو بعد از آن جلسه هم همين نمايندگان به صراحت گفتند كه سخنان عراقچي براي آنها اقناع‌كننده نبوده است. اما نكته اينجاست كه احتمال دارد وزارت خارجه همين جلسه را هم در زمره همان سلسله گزارش‌هايي بداند كه بايد به صورت دوره‌اي و سه ماهه به مجلسي‌ها ارايه كند. اگر چنين چيزي مبناي اين وزارتخانه قرار بگيرد يعني آنكه مجلسي‌ها نبايد در دوره نهم منتظر گزارش جديدي باشند.
آخرين مناقشه به ياد كميسيون ويژه
اما با همه اين بحث‌ها نايب‌رييس كميسيون امنيت ملي در گفت‌وگو با «ايسنا» سخني گفته كه مي‌توان بر مبناي آن اين‌گونه برداشت كرد كه حداقل هيات رييسه كميسيون امنيت ملي مجلس براي دريافت اين گزارش و ميزباني از محمد جواد ظريف تصميم قطعي خود را گرفته است. سبحاني‌نيا توضيح داده كه «تصميم هيات‌رييسه كميسيون امنيت ملي و سياست خارجه مجلس اين بود كه اين كميسيون هفته جاري ميزبان وزير امور خارجه باشد اما به دليل ورود مجلس به بررسي جزييات بودجه ٩٥ و به دنبال آن تشكيل نشدن جلسات كميسيون‌هاي تخصصي اين جلسه به بعد از بررسي بودجه موكول شد. » به گفته وي، حضور وزير امور خارجه در راستاي ارايه توضيحاتي درخصوص روند اجراي برجام و تحولات رخ داده در سطح منطقه و بين‌الملل است.
با وجود همه اين نقطه‌نظرات شايد چيزي كه بيشتر از همه در اين ميان مهم باشد، نه نفس برگزاري اين جلسه بلكه فضاي آن است؛ فضايي كه منتقدان و مخالفان برجام قرار است براي نخستين مرتبه با گزارشي رسمي از اجراي آن مواجه شوند. شايد اين مواجهه چه تا روز ٢٦ فروردين اتفاق بيفتد و چه به بعد از اتمام بررسي لايحه بودجه ٩٥ موكول شود، يادآور فضاي جلسات كميسيون ويژه بررسي برجام در سال گذشته باشد. خصوصا در روزهايي كه اين جلسه براي بسياري از منتقدان و مخالفان برجام در مجلس به نخستين و آخرين فرصت آنها براي مواجهه با برجام در چارچوب فضاهاي رسمي بدل شده است.
سه ماهي كه البته در سكوت نگذشته و از همان روز اولش گفتند كه برجام توسط طرف مقابل نقض شده است. حالا گزارش وزارت خارجه چه بيايد و چه نيايد، دعواي جديدي پيش روي مخالفان برجام و ديپلمات‌هاي ايراني است. از يك طرف گويا ورود مجلس به بررسي لايحه بودجه ٩٥ باعث به تعويق افتادن ارسال گزارش اجراي برجام شده است.
اين را اما طيف منتقدان و مخالفان قبول ندارند و مي‌گويند همان ٢٦ فروردين بايد گزارش اجراي برجام روي ميزشان باشد. از طرفي هم گزارش كه بيايد مثل روز روشن است كه تازه ايرادها و انتقادات به آنچه مخالفان «نقض برجام» مي‌گويند آغاز خواهد شد. اين چيزي است كه سابقه برخورد منتقدان با توافق هسته‌اي آنقدرها آن را روشن كرده كه مي‌توان بي‌هيچ دغدغه‌اي پيش‌بيني‌اش كرد.
مناقشه اول بر سر تاريخ
آمدن يا نيامدن گزارش اجراي برجام به بهارستان نخستين موضوعي است كه حتي قبل از ورود مقامات وزارت خارجه به بحث، اختلاف نظرهايي در ميان خود نمايندگان دامن زده است. يك طرف از تعويق ارسال گزارش به روزهاي بعد از تصويب لايحه بودجه سخن مي‌گويد و طرف ديگر از اينكه تنها تا تاريخ ٢٦ فروردين براي وزارت خارجه چنين وقتي وجود دارد. ديروز نايب‌رييس كميسيون امنيت ملي در سياست خارجي مجلس به «ايسنا» گفت كه وزير امور خارجه بعد از بررسي بودجه ٩٥ در صحن علني و به دنبال آن تشكيل جلسات كميسيون‌ها، در كميسيون امنيت حاضر خواهد شد.
همزمان با او هم سخنگوي كميسيون امنيت ملي در گفت‌وگويي با «فارس» دليل قانوني اين تغيير زمان را توضيح داد. نوذر شفيعي گفت كه «با توجه به اينكه بررسي لايحه بودجه سال ١٣٩٥ كل كشور از فردا در دو شيفت صبح و عصر در صحن علني پارلمان آغاز خواهد شد، طبق آيين‌نامه داخلي مجلس در جريان بررسي بودجه، تمامي فعاليت‌ها و دستوركارهاي صحن علني متوقف مي‌شود، حتي نطق‌هاي ميان‌دستور نيز مطرح نمي‌شود. با توجه به همه اين موارد، احتمالا فرصت ارايه گزارش روند اجراي برجام توسط وزارت امور خارجه به كميسيون امنيت ملي تا پيش از پايان بررسي بودجه ٩٥ وجود نخواهد داشت و ارايه اين گزارش پس از پايان بررسي بودجه در مجلس، انجام خواهد شد. »
اما ضمن اين توضيحات و در شرايطي كه نوذر شفيعي از اعلام آمادگي وزارت خارجه براي ارايه اين گزارش خبر داده، طيف منتقدان و مخالفان برجام اصرار دارند كه همان روز ٢٦ فروردين بايد گزارش اجراي برجام را در اختيار داشته باشند. ديروز در ميان همه اين اظهارنظرها، نقوي حسيني از منتقدان برجام به خبرگزاري مهر گفت كه «مطابق مصوبه مجلس شوراي اسلامي، وزارت خارجه بايد هر سه ماه يك بار گزارش مكتوبي از روند اجراي برجام به كميسيون امنيت ملي ارايه كند، بنابراين نيازي به حضور آقاي ظريف يا معاونان ايشان براي ارايه گزارش در اين كميسيون نيست.»
اشاره نقوي حسيني به عدم نياز به حضور ظريف و مقامات وزارت خارجه براي ارايه گزارش اجراي برجام شايد به نوعي پاسخ به استدلال نوذر شفيعي باشد كه موضوع آيين نامه مجلس و تعويق فعاليت‌هاي جنبي پارلمان در زمان بررسي لايحه بودجه را پيش كشيده بود. اما ابهام‌ها زماني بيشتر مي‌شود كه سخنگوي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي همان ديروز، يعني همزمان با اظهارنظرش در گفت‌وگو با خبرگزاري فارس كه از تعويق ارايه گزارش اجراي برجام طبق آيين‌نامه مجلس خبر داده بود، در گفت‌وگويي ديگر با «تسنيم» سخناني كاملا متفاوت به زبان آورده و با اشاره به نزديكي تاريخ ٢٦ فروردين ماه گفته كه «تاكنون زماني براي اين نشست تعيين نشده است اما با توجه به اتمام زمان ارايه گزارش تا يك هفته آينده، وزير امورخارجه طبق قانون موظف است در زمان باقي مانده اين گزارش را به كميسيون ارايه كند. » اين دست دو گانه‌گويي‌ها مي‌تواند گمانه‌ها را درباره احتمال بالا گرفتن اختلافات بر سر موضوع اجراي برجام تشديد كند. چيزي كه البته زمينه آن هم از قبل به شكل مشهودي وجود داشته است.
مناقشه اصلي بر سر نقض برجام
اينكه مخالفان و منتقدان برجام براي چه چيزي از هم‌اكنون خيز برداشته‌اند كاملا مشخص است. در همان روزي كه اجراي برجام با امضاي ظريف و موگريني در وين كليد خورد، عليرضا زاكاني در تهران گفت كه اجراي برجام بايد متوقف شود. چرا كه از نظر او و ديگر همفكرانش طرف مقابل و خصوصا امريكايي‌ها نقض اين توافق را آغاز كرده بودند. همين موضع در طول سه ماه گذشته كما بيش محور سياست‌هاي برجامي منتقدان و مخالفان دولت بوده است. در آستانه موعد تقديم گزارش اجراي برجام به مجلس هم همين موضع در دستور كار آنها قرار دارد.
محمد صالح جوكار، عضو منتقد كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس ديروز در همين رابطه به خبرگزاري دانشجو گفت كه «برخي اعضاي گروه رصد اجراي برجام بيان كرده‌اند كه اقدامات امريكا در تدوين قوانين جديد به خصوص در بحث رواديد و تحريم‌هاي جديد برخلاف روح برجام رفتار كرده است. » منظور او از «گروه رصد اجراي برجام» هنوز مشخص نيست و معلوم نكرده اين گروه چه ارتباطي با كميسيون نظارت بر اجراي برجام كه مسووليت آن بر عهده عباس عراقچي است، دارد. هر چند به نظر مي‌رسد وي بيشتر مواضع طيف‌هاي فعال و منتقد برجام در ماه‌هاي گذشته را مدنظر قرار داده است.
چرا كه حداقل تا اينجاي كار كميسيون نظارت بر اجراي برجام موضعي با اين مشخصات نگرفته است. او همچنين گفته كه «برجام امروز به يك موضوع مبهم تبديل شده است و مسوولان وزارت امورخارجه بايد ظرف ١٥ روز آينده گزارش خود را در خصوص روند برجام به‌طور جامع و بسيط به كميسيون امنيت ملي و سيات خارجي ارايه دهد.» اين در حالي است كه نوذر شفيعي، سخنگوي كميسيون امنيت ملي مجلس هم در موضع‌گيري‌اي كه قدري نرم‌تر از موضع‌گيري صالح جوكار به نظر مي‌رسد، گفته است: «در گزارش‌هاي ارايه شده، پيشرفت‌هاي خوبي اعلام شده است اما اين پيشرفت‌ها آن چيزي نيست كه مورد انتظار بوده است.»
١٧اسفند؛ مناقشه در ميان راه
وزارت خارجه اما تا همين‌جاي كار هم دست مجلسي‌ها را چندان در مورد گزارش اجراي برجام خالي نگذاشته است. هر چند منتقدان برجام از بي‌خبري خود درباره تحولات اجراي توافق هسته‌اي سخن مي‌گويند اما روز ١٧ اسفند، عباس عراقچي مهمان كميسيون امنيت ملي مجلس بود و آنجا نخستين گزارش از روند اجراي برجام به بهارستان‌نشينان ارايه شد. گزارشي كه البته به شيوه سنتي تقابل‌ها بر سر موضوع هسته‌اي با انتقادات و ابهامات طيف منتقدان مواجه شد.
طيفي كه نه لغو تحريم‌ها و اتصال سوييفت را قبول دارند و نه معتقد به توازن در اقدامات ايران با طرف مقابل هستند. از همين‌رو بعد از آن جلسه هم همين نمايندگان به صراحت گفتند كه سخنان عراقچي براي آنها اقناع‌كننده نبوده است. اما نكته اينجاست كه احتمال دارد وزارت خارجه همين جلسه را هم در زمره همان سلسله گزارش‌هايي بداند كه بايد به صورت دوره‌اي و سه ماهه به مجلسي‌ها ارايه كند. اگر چنين چيزي مبناي اين وزارتخانه قرار بگيرد يعني آنكه مجلسي‌ها نبايد در دوره نهم منتظر گزارش جديدي باشند.
آخرين مناقشه به ياد كميسيون ويژه
اما با همه اين بحث‌ها نايب‌رييس كميسيون امنيت ملي در گفت‌وگو با «ايسنا» سخني گفته كه مي‌توان بر مبناي آن اين‌گونه برداشت كرد كه حداقل هيات رييسه كميسيون امنيت ملي مجلس براي دريافت اين گزارش و ميزباني از محمد جواد ظريف تصميم قطعي خود را گرفته است. سبحاني‌نيا توضيح داده كه «تصميم هيات‌رييسه كميسيون امنيت ملي و سياست خارجه مجلس اين بود كه اين كميسيون هفته جاري ميزبان وزير امور خارجه باشد اما به دليل ورود مجلس به بررسي جزييات بودجه ٩٥ و به دنبال آن تشكيل نشدن جلسات كميسيون‌هاي تخصصي اين جلسه به بعد از بررسي بودجه موكول شد. » به گفته وي، حضور وزير امور خارجه در راستاي ارايه توضيحاتي درخصوص روند اجراي برجام و تحولات رخ داده در سطح منطقه و بين‌الملل است.
با وجود همه اين نقطه‌نظرات شايد چيزي كه بيشتر از همه در اين ميان مهم باشد، نه نفس برگزاري اين جلسه بلكه فضاي آن است؛ فضايي كه منتقدان و مخالفان برجام قرار است براي نخستين مرتبه با گزارشي رسمي از اجراي آن مواجه شوند. شايد اين مواجهه چه تا روز ٢٦ فروردين اتفاق بيفتد و چه به بعد از اتمام بررسي لايحه بودجه ٩٥ موكول شود، يادآور فضاي جلسات كميسيون ويژه بررسي برجام در سال گذشته باشد. خصوصا در روزهايي كه اين جلسه براي بسياري از منتقدان و مخالفان برجام در مجلس به نخستين و آخرين فرصت آنها براي مواجهه با برجام در چارچوب فضاهاي رسمي بدل شده است.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر