ناموس در سال ۹۴ چند نفر را به کشت؟

می توان گفت در سال ۱۳۹۴ برای نخستین بار در تحلیل های پلیس قتل های ناموسی از قتل های خانوادگی تفکیک شد و این در حالی است که هنوز آمارهای جنایی در ایران شفاف اعلام نمی شود و به درستی مشخص نیست چه تعداد قتل در کشور رخ داده و چه تعداد از آن عنوان ناموسی به خود می گیرد.

خبرآنلاین: می توان گفت در سال ۱۳۹۴ برای نخستین بار در تحلیل های پلیس قتل های ناموسی از قتل های خانوادگی تفکیک شد و این در حالی است که هنوز آمارهای جنایی در ایران شفاف اعلام نمی شود و به درستی مشخص نیست چه تعداد قتل در کشور رخ داده و چه تعداد از آن عنوان ناموسی به خود می گیرد.

از ابتدای سال ۱۳۹۴ تا پایان آن می توان حدود ۹۴ عنوان خبری یافت که در آن زنی به قتل رسیده است اما به سادگی نمی توان گفت چه تعداد از این قتل ها ناموسی بوده اند. بخشی از این ابهام مربوط به عدم اطلاع رسانی پلیس و قوه قضاییه در این زمینه است اما بخش دیگری از ابهام متوجه علل و انگیزه و همین طور مفهوم «قتل ناموسی» است.

شاید پیش از آن که به سراغ قتل های ناموسی سال ۱۳۹۴ برویم بهتر باست به سراغ «ناموس» و «غیرت» برویم.

این در حالی است که به گفته سرهنگ «هادی مصطفایی» معاون جنایی پلیس آگاهی کشور، نرخ وقوع قتل در سال ۹۲ در کشور به عدد ۲.۵ نفر در ۱۰۰ هزار نفر رسيد که ادامه دهنده روند کاهشي ۵ سال اخير است. اما پس از این آماری از وقوع قتل در کشور ارائه نشده است.

ناموس و غیرت چیست که قتل های ناموسی را رقم می زند؟

«ناموس» در لغت نامه دهخدا، به «احکام الهی» و«شریعت» معنی شده است. همچنین در فرهنگ فارسی معین «آبرو، نیک نامی»، «قانون و شریعت الهی» و «عصمت ، شرف» تعریف شده است. اما فارغ از معنای لغوی «ناموس» ارزشی فرهنگی در جوامع مردسالار شناخته می شود.

در مفاهیم حقوق بشر نیز این اصطلاح به جوامع مردسالاری که درباره جنسیت و رفتار و روابط درون خانواده غیرت دارند، نسبت داده شده است که در این جوامع حفاظت از ناموس افتخار به شمار می‌آید. با این وصف باید به سراغ مفهوم «غیرت» هم برویم. «غیرت» به معنای رشک و حسد مردانه و سرشار از صفات آن است و در تداول فارسی زبانان به معنای حمیت و محافظت عصمت و آبرو و ناموس ونگهداری عزت و شرف آمده است.

با این وصف می توانیم به وضوح ردپای غیرت را در قتل های خانوادگی اعم از همسرکشی و قتل های ناموسی ببینیم. اما قتل های ناموسی با قتل های خانوادگی از نوع همسرکشی مشابهت و تفاوت هایی دارد. عموما در هر دو رد پای «سوءظن» و «رابطه» برجسته است.

این سوءظن رنگ غیرت و حفاظت از ناموس به خود می گیرد و اینجاست که برای حفاظت از «آبرو» و «شرف» مردها دست به خشونت می برند. بعد وقتی مردان همسران خود را می کشند شاهد همسرکشی هستیم و وقتی برادران و پدر خانواده دختران را به تقل می رسانند همان جنایتی است که بیشتر به قتل های ناموسی تعبیر می شود.

آنچه در این گزارش می بینید مروری بر ۲۴ جنایت است که در آن عناصری چون «رابطه»، «سوءظن» و «حفظ آبرو» نقش داشته است. در این ۲۴ خبر از ۲۴ جنایت در ۳ مورد مردها قربانی شده و به قتل رسیده اند و در ۲۱ مورد نیز این زنان بودند که قربانی جنایت شده اند.

چه اخباری می تواند از قتل ناموسی خبر دهد؟

برای بررسی قتل های ناموسی، اخبارقتل کشور بررسی و اخباری که قربانی آن زن بودند مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این اخبار سه خبرگزاری «خبرآنلاین»، «ایسنا» و «مهر» نیز با جستجو «ناموس»، «قتل ناموسی» و «جنایت ناموسی» مرور شد. از مجموع اخبار مربوط به قتل که شامل ۹۴ عنوان خبری می شد ۲۴ خبر با محورهای قتل در پی رابطه نامشروع، قتل درپی سوءظن، قتل خواهر توسط برادر یا برادر ناتنی از بقیه اخبار تفکیک شد.

همچنین اخباری که در آن زنی به طرز مشکوک نیز به قتل رسیده و علت آن نامشخص بود به این اخبار افزوده شد. اخبار دیگری که در این ارزیابی مورد توجه قرار گرفت اخبار مربوط به همسرکشی بود. از بررسی ۲۴ خبر منتشر شده ای که در این گزارش مد نظر بوده ۴ خبر مربوط به استان خراسان رضوی ، ۲ خبر مربوط به تهران و ۱خبر مربوط به استان گلستان و خبرهایی هم از شهرهای فردیس کرج، منوجان کرمان، سیمرغ در مازندران دیده می شوند.

سرهنگ مصطفایی همچنین در تحلیل قتل های سال ۹۲ گفته بود: ۲۸ درصد قتل‌ها به دليل نزاع، ۱۸.۸ با انگيزه‌هاي ناموسي و منکراتي، ۷.۷ به دليل سرقت، ۱۵.۳ به دنبال اختلافات خانوادگي و ۱۱ درصد با انگيزه‌هاي ديگر رخ داده است که در اين ميان سهم قتل توسط بستگان با ۳۱.۹ درصد بيش‌ترين ميزان را به خود اختصاص داده است. با این عددها می توان به یک تخمین دست یافت. نرخ قتل در یکصدهزارنفر با جمعیت ۷۸ میلیون و ۴۷۵هزار و ۹۴۱ نفر در سال ۱۳۹۴ می تواند عددی چون ۱هزار و ۹۶۲ به دست می آید.

یعنی می توان تخمین زد که در سال ۱۳۹۴ دستکم یک هزار و ۹۶۲ قتل رقم خورده باشد. و بر همین اساس اگر حدود ۸.۱۸ درصد از قتل ها ناموسی بوده باشد یعنی باید انتظار داشته باشیم که در سال ۱۳۹۴ حدود ۳۷ نفر براثر مسائل ناموسی به قتل رسیده باشند.

۷ انگیزه و علت وقوع قتل در ایران

سردار «مهدی مصوم بیگی»، جانشین پلیس پیشگیری نیروی انتظامی و رییس کمیته امنیتی و انتظامی معاونت اجتماعیو پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه سال گذشته وقتی خبر از همکاری مشترک پلیس و قوه قضاییه برای تهیه اطلس قتل کشور می داد گفت: «انگیزه قتل ها در ۷ بخش قابل دسته بندی است: خیانت زوجین، اختلافات مالی - ملکی، قتل ناموسی، نزاع و درگیری خیابانی و لحظه ای، سرقت، قتل ناشی از مصرف مواد صنعتی و جنون آمیز، قومی - قبیله ای». پیشتر در زمانی که سردار حسین بطولی، عهده دار ریاست پلیس آگاهی بود درباره علل قتل تاکید کرده بود: « نزاع و اختلاف، مسائل ناموسی و سرقت سه دلیل عمده قتل در ایران است.»

مسائل ناموسی چه اتفاقات دیگری را رقم زده است

در سالی که گذشت ماجراهایی که به «مسائل ناموسی» شناخته می شود فقط به قتل منجر نشدند! برای نمونه یکی از راه های سوءاستفاده از مسائل ناموسی و حساسیت حاکم بر آن در جامعه ما چند تبهکار در یاسوج اقدام به اخاذی از مردم می کرد. سرهنگ «خداکرم پاکروان» دراین باره گفت: مردی که با همدستی همسرش با فریب مردها به بهانه داشتن رابطه نامشروع با زنش ميليون ها تومان از آنها اخاذی کرده بود ٬ به دنبال خودکشی یکی از قربانيان شناسایی و دستگير شد.

در یک ماجرای دیگر که به شیوع شایعه ای در بندرعباس مبنی بر وقوع سرقت مسلحانه منجر شد نیز یک مسئله ناموسی به تیراندازی در این شهر تبدیل شد. بیستم دیماه، حوالی ساعت ۱۱ ظهر در خيابان مصطفی خمينی بندرعباس ٬ مردی با شليک گلوله سرنشينان خودروی پژو ۲۰۶ را هدف قرار داد. در این حادثه یکی از سرنشينان که زن بود٬ مجروح شد و راننده پژو ۲۰۶ به همراه خودرو متواری می شود. تحقيقات ميدانی پليس در حوزه کلانتری شماره ۱۰ بندرعباس مشخص کرد ضارب٬ شوهر فرد مجروح بوده است و اعتراف کرده است که این موضوع ناشی از مسئله ناموسی بوده است.

نمونه های ملایم تری هم می توان در اخبار با منشا مسائل ناموسی یافت. از آن جمله می توان به خبری که ۲۳ آذر۹۴ منتشر شده اشاره کرد. امیر کلاهدوز، ملی پوش دوچرخه سواری ایران گفت: زمانی که تصميم گرفتم از پتروشيمی تبریز به تيم پيشگامان ملحق شوم٬ یکی از رکابزنان تيم پتروشيمی تبریز به من فحش ناموسی داد و یکی دیگر از آن ها با لحن بدی به من گفت به خانه ام برگردم و همین موجب درگیری در اردوی تیم ملی شد.

در جدول زیر تعدادی از قتل هایی که ناموسی بوده است را می بینید؛

ردیف	تاریخ	مختصری از ماجرا	منشاء	منبع
۱	اول فروردين	مرد متاهلي كه با دختري در وايبر دوست شده بود براي اينكه لو نرود او را در تهران به قتل رساند.	رابطه	مهر
۲	آخر فروردين	در استان گلستان مردي كه رابطه پنهاني با زني به نام مينا داشت پس از آنكه آن زن زخمي شد از ترس افشا شدن رازش به جاي اينكه او را به بيمارستان برساند سرش را بريد.	رابطه	خبرآنلاين
۳	۳۱ فروردين	مردي خواهر خود را در ورامين و در حالي كه داشت به سر كارش مي رفت با چاقو به قتل رساند.او ادعا كرد كه خواهرش با نامزد او(زن برادر)اختلاف داشته و برادر هم به تحريك او دست به قتل خواهرش زده است.	سوءظن	خبرآنلاين
۴	۱ ارديبهشت	در كهريزك تهران زني با هم دستي مردي ديگر پسر خاله اش را به دليل تعرض به قتل رساند.	رابطه	خبرگزاري مهر
۵	۲۶ ارديبهشت	در شهر خواف خراسان رضوي مردي، مرد ديگري را با تصور اينكه پيش از ازدواج با همسر او در ارتباط بود با شليك سه گلوله به قتل رساند	سوءظن	خبرآنلاين
۶	۱ خرداد	در شاليزارهاي شهر سيمرغ استان مازندران جسد سوخته دختر جواني پيدا شد كه دو برادرش او را به قتل رسانده و اتش زده بودند.	سوءظن	خبرگزاري مهر
۷	۱۶ خرداد	جسد زني در بولوار اماميه مشهد لابه لاي شمشادها كشف شد هنوز خبري از دستگيري عامل يا عاملان اين جنايت وجود ندارد.	-	خبرگزاري مهر
۸	۲۳ خرداد	دامادي در آمل پدر همسرش را محض خاطر مادر زنش به قتل رساند.	رابطه	خبرگزاری مهر
۹	۲ تير	در شهرستان سبزوار مردي با جناق خود را به دليل شك و بدبيني نسبت به او به قتل رساند	سو ظن	خبرآنلاين
۱۰	۱۷ تير	در تربت جام سه مرد، مرد ديگري را در برابر ديدگان همسرش ربودند و سپس به قتل رساندند. انگيزه انها مربوط به ايجاد مزاحمت مقتول براي همسر يكي از آنها بود .	رابطه	خبرگزاري مهر
۱۱	۲۵ تیر	مرد ۶۶ ساله به سبب اصرارهمسرش به طلاق با اودرگیرشده و او را به قتل رساند.	-	مهر
۱۲	۳۰ مرداد	سوء ظن های مداوم مرد باعث شد همسرش را ضربه دسته کلنگ و چاقو به قتل برساند.	سوء ظن	خراسان
۱۳	شهریور	مرد جوان به خاطر بدبینی به نامزدش او را به قتل رساند	اختلافات خانوادگی	جام جم
۱۴	۳۰ مهر	مردی با پیچاندن روسری دور گردن همسرش او را خفه کرد.	اختلاف خانوادگی	شرق
۱۵	۱۸ آبان	مردی که همسر ۱۸ ساله خود را مانعی بر سر راه رسیدن به خواهرزن خود می دید وی را با هم دستی خواهر زن به قتل رساند.	-	جام جم
۱۶	۱۷آذر	پنج سرنشين یک خودروی پژو که سه نفر از آنان نقاب بر صورت داشتند ٬ با تبر و چاقو و چوب ٬ زن و مرد ميانسالی را در ميدان دانش آموز بجنورد مضروب کردند. ضاربان در محل فریاد می زدند که موضوع ناموسی است و دیگران دخالت نکنند.	-	ایسنا
۱۷	۵ دی	مرد میانسال همسر سابق خود را با ضربات متعدد چاقو به قتل رساند.	اختلافات خانوادگی	جام جم
۱۸	۱۳ دی	مردی همسرش را با ۱۰ ضربه چاقو به کام مرگ فرستاد.	اختلافات خانوادگی	خراسان
۱۹	۲۱ دی	پسرجوانی خواهرش رابه دلیل ارتباط بادخترخاله اش باشلیک ۴ گلوله به قتل رساند.	اختلافات خانوادگی	آرمان
۲۰	۲۹دی	مقصود عبدی ٬ رئيس دادگستری شهرستان فردیس گفت: دو برادر وارد منزل پدری خود در منطقه مشکين دشت شدند و با سلاح گرم اقدام به تيراندازی به خواهران خود کردند که بر اثر اصابت گلوله به سر یکی از خواهرها٬ در دم جان باخت.	سوءظن	ایسنا
۲۱	۲۸ دی	مرد میانسالی که قصد تنبیه دختر تازه عروسش را داشت با ضربات دسته بیل او را به قتل رساند.	اختلافات خانوادگی	اعتماد
۲۲	۲۸ دی	مرد جوانی در منوجان استان کرمان، با حضور در منزل دختر جوان اقدام به قتل خواهر خود کرد. قاتل قصد داشته خواهر ناتنی خودش را با یک اسلحه از نوع کلت کمری به قتل برساند اما به علت عدم توانایی در مسلح کردن اسلحه با وارد کردن بيش از ۱۰ ضربه چاقو ٬ مقتول را به طرز فجيعی به قتل رساند.	-	ایسنا
۲۳	۳۰ بهمن	دخترملی پوش والیبالیست برای فرار از تجاوز خودش را ازساختمان پایین انداخت. (شبه قتل)	بیم تجاوز	خبرآنلاین
۲۴	آخر زمستان	زن و مرد میانسالی پس از تهاجم دامادشان و دوستان او به قتل رسیدند.	اختلافات خانوادگی	فرهیختگان