دلار حال و هوای نوروزی ندارد

روزنامه شرق: امسال بازار ارز خرق عادت کرده و برخلاف سال‌های گذشته، با روند نزولی به استقبال نوروز می‌رود. هر سال در اسفندماه رشد قیمت‌ ارز در بازار نمایان و واضح بود و حداقل به بهانه افزایش تقاضای ارز مسافرتی برای مسافران نوروز چند تومانی بالا می‌آمد؛ اما حالا وضعیت بازار ارز به‌ گونه‌ای است که این سنت قدیمی را به چالش می‌کشد.

فعلا به نظر می‌رسد که بازار ارز آرام است و قیمت‌ها، حال و هوای نوروزی ندارند. در این شرایط اغلب کارشناسان، تحلیلگران و فعالان اقتصادی، انگشت اتهام را به سمت دولت اشاره‌ می‌روند و دخالت دولت را عامل اصلی کاهش نرخ ارز عنوان می‌کنند؛ اما در‌این‌میان برخی با یادآوری رونق بازار سرمایه و کاهش تقاضا برای ارز، افت قیمت فعلی در بازار ارز را ناگزیر و البته مقطعی می‌دانند و عقیده دارند کنترل قیمت ارز برای مدت طولانی امکان‌پذیر نیست و در اولین قدم، رونق فعلی بازارهای موازی با ارز، به افزایش نرخ تورم و همچنین افزایش نرخ ارز می‌انجامد.

دانشمند: کاهش نرخ ارز نمایش دولت است

یک فعال اقتصادی، آرامش بازار ارز را خواست و نمایش دولت عنوان کرد و با اشاره به اینکه دولت، بزرگ‌ترین فروشنده ارز کشور است، به «شرق» گفت: دولت دلش می‌خواهد قیمت ارز را پایین نگه دارد. فعلا تصمیم گرفته دلار شب عید را روی سه‌هزار‌و ٤٠٠ تومان حفظ کند و خودش هم روی همین قیمت می‌فروشد و الّا اگر تصمیم بگیرد مثلا دلار را سه‌هزار‌و ٦٠٠ تومان بفروشد، بازار هم قیمتش را حوالی سه‌هزار‌و ٧٠٠ تومان تثبیت می‌کند. رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات، با کنایه به اینکه «بابک زنجانی به همه یاد داد چطور ارز دولتی را در بازار می‌فروشند» گفت: دولت همیشه ارز حاصل از فروش نفت را روی قیمتی که به صرفه باشد، می‌فروشد و ریال می‌گیرد تا هزینه‌های جاری و عمرانی خود را بپردازد؛ اما امسال هزینه‌های دولت به شب عید موکول نشده است و از طرفی به دلیل اینکه بودجه عمرانی تخصیص نداده و بدهی خود را نیز به پیمانکاران نپرداخته است؛ پس لزومی ندارد که حجم زیادی ارز را برای تأمین منابع مورد نیاز در قیمت بالا بفروشد و با پايین‌آوردن قیمت ارز مشکلی ندارد.

مسعود دانشمند ادامه داد: چرخه اقتصاد کشور ما مبتنی بر نفت است و در این چرخه که دولت براساس نفتی که می‌فروشد، باید کشور را اداره ‌کند، اگر خرج دولت پایین باشد، نرخ ارز هم پایین است و اگر مخارجش بالا رفت، نرخ ارز هم بالا می‌رود. او، اقدام فعلی دولت برای کاهش نرخ ارز را این‌گونه تفسیر کرد که «می‌خواهد بگوید من دولت خوبی هستم» اما کار غیر‌منطقی می‌کند. باید اجازه دهد مکانیسم عرضه و تقاضای بازار، کار خودش را بکند، نه اینکه با کنترل قیمت، ارز را روی رقمی که دلش می‌خواهد، ثابت نگه‌دارد. دانشمند گفت: دولت اگر ارز زیادی دارد، باید به بانک‌ها بدهد تا آنها به متقاضیان تخصیص دهند و قیمت‌ها کاهش پیدا کند، نه اینکه خودش ارز را روی قیمتی که می‌خواهد، در بازار بفروشد و بگوید قیمت ارز همین است.

لزوم پایبندی به مکانیسم بازار از مسائلی است که این فعال اقتصادی بر آن تأکید دارد و معتقد است قیمت ارز باید براساس قدرت خرید محاسبه شود و قیمت‌های فعلی به دلیل اینکه بر مبنای عدد واقعی قدرت خرید به دست نمی‌آیند، نمی‌توانند واقعی باشند. دانشمند در پاسخ به این پرسش که هدف دولت از تثبیت نرخ ارز چیست، پای ماجرای نرخ تورم و تلاش دولت برای پایین نگه‌داشتن آن را وسط کشید و افزود: اگر دولت اجازه دهد نرخ ارز به صورت واقعی تعیین شود، افزایش پیدا می‌کند و به دنبال خود، تورم را هم بالا می‌برد. رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات، با بیان اینکه در حالت رکود، کسی نرخ تورم را اندازه نمی‌گیرد؛ بلکه همیشه نرخ تورم دوره رونق را اندازه‌گیری می‌کنند، اقدام دولت برای کاهش نرخ ارز با هدف کنترل نرخ تورم را غیرموجه دانست و ادامه داد: اجناسی که مردم به‌صورت روزمره خریداری می‌کنند، تورم بالایی داشته است و همین مسئله، پافشاری بیش ‌از ‌اندازه دولت برای کاهش نرخ تورم با کنترل نرخ ارز را نیز توجیه‌ناپذیر می‌کند.

شقاقی: دست دولت در بازار ارز بازتر شد

یک اقتصاددان نیز دولت را مسبب بخشی از اتفاقات بازار ارز در یکی، دو ماه اخیر معرفی کرد؛ اما دلیل اصلی نزولی‌شدن قیمت ارز را مربوط به رونق بازارهای موازی و سوق سرمایه‌ها به سمت بورس دانست. وحید شقاقی‌شهری در گفت‌وگو با «شرق» نقدینگی هزار هزار میلیارد تومانی کشور را یادآوری می‌کند که بخشی از آن با رونق‌گرفتن بورس، به این بازار سرازیر شده و تقاضا در بازار ارز را کاهش داده است.

او بازار مسکن را نیز مستعد جذب نقدینگی بالایی دانست که با سیاست‌های فعلی دولت مبنی بر حمایت از طرف تقاضا در این بازار، دارای پتانسیل زیادی شده و در سال آتی با جذب نقدینگی بالا، تقاضای سرمایه‌گذاری در بازار ارز را بیش از این کاهش خواهد داد. شقاقی‌شهری با خطرناک‌خواندن بازی فعلی بازار سرمایه، از ایجاد حباب در این بازار ابراز نگرانی کرد و گفت: در سال آینده بخش بیشتری از صاحبان سرمایه جذب این بازار خواهند شد و شاخص این بازار که از رقم‌های حدود ٦٠ هزار واحد به ٨٠ هزار واحد رسیده ‌است، استعداد فتح قله‌های ٩٠ هزار و ٩٥ هزار واحد را نیز دارد. او افزود: گرچه احتمالا فعالان قدیمی بازار سرمایه در یکی، دو ماه اخیر به سود چندانی نرسیده‌اند و شاید فقط بخشی از زیان آنها جبران شده باشد؛ اما حقیقت این است که سرمایه‌های جدید‌الورود توانسته‌‌ است به صورت میانگین از ٢٠ تا ٤٠ درصد سود کند و همین مسئله بورس را به مقصد اصلی نقدینگی در شرایط فعلی تبدیل کرده است.

این اقتصاددان با بیان اینکه فعلا جذب نقدینگی به بازار سرمایه، به دولت کمک کرده تا برای کاهش نرخ ارز موفق عمل کند، اظهار کرد: این مسئله چندان دوام نمی‌آورد و در سال آینده پس از اینکه بخش ساختمان هم رونق گرفت، شاهد افزایش نرخ دلار به دلیل افزایش نرخ تورم و همچنین تقاضا برای ارز بازرگانی خواهیم بود و احتمال اینکه دلار قیمت چهار هزارتومان را لمس کند زیاد است. او همچنین با یادآوری اینکه بخشی از ملزومات صنعت ساختمان وارداتی است و با رونق این بخش، نیاز به واردات این اقلام و در نتیجه تقاضا برای ارز بازرگانی افزایش می‌یابد احتمال افزایش نرخ ارز را قطعی دانست. شقاقی‌شهری با اشاره به اینکه دولت در افزایش میزان تولید و صادرات نفت موفق بوده و همچنین تحولات بازار نفت، احتمال افزایش قیمت نفت خام تا مبالغ مورد انتظار دولت را افزایش داده، اظهار کرد این مسائل نسبتا توانسته است خیال دولت را از بابت منابع ارزی آسوده‌تر کند و دست دولت برای کنترل قیمت ارز بازتر باشد گرچه رونق بازارهای موازی، به خودی‌خود هم توانسته‌ است نسبتا بازار ارز را از روند صعودی خارج کند.

این اقتصاددان عقیده دارد که دولت، هم از نظر سوداگری، وضعیت بازار ارز را تحت کنترل دارد و هم با مدیریت واردات، در راستای اهداف اقتصاد مقاومتی، تقاضا برای ارز را کاهش داده است. در این شرایط که رونق بورس نیز سرمایه‌ها را وسوسه می‌کند و به سمت خود می‌کشد، افت قیمت در بازار ارز ناگزیر است اما نکته اینجاست که عاقبت این کار چندان خوشایند نیست و احتمال اینکه دوباره اتفاقات دو سال پیش بازار سرمایه را تجربه کنیم یا شاهد سوداگری بانک‌ها و سرمایه‌های بزرگ به بازار ارز باشیم زیاد است و نتیجه همه این موارد به جایی ختم می‌شود که نرخ تورم و همچنین نرخ ارز نیز افزایش می‌یابد.