دشواری های یک شغل عجیب
ساعت ۲ بعدازظهر شیفت کارش شروع می‌شود؛ تا ۱۰ شب؛ روزی ۸ ساعت، بدون تعطیلی، بدون استراحت، بدون بیمه، هوا سرد باشد یا گرم، آلوده باشد یا پاک؛ فرقی نمی‌کند. او باید هر روز ۸ ساعت کنار اتوبان بایستد و حواسش شش دانگ جمع باشد که مسافری، بدون کارت زدن سوار نشود. او یک عامل بی‌آر تی است.
روزنامه ایران: ساعت ۲ بعدازظهر شیفت کارش شروع می‌شود؛ تا ۱۰ شب؛ روزی ۸ ساعت، بدون تعطیلی، بدون استراحت، بدون بیمه، هوا سرد باشد یا گرم، آلوده باشد یا پاک؛ فرقی نمی‌کند. او باید هر روز ۸ ساعت کنار اتوبان بایستد و حواسش شش دانگ جمع باشد که مسافری، بدون کارت زدن سوار نشود. او یک عامل بی‌آر تی است.
حرفه‌ای که نه از سر دلخواه، که به حکم اجبار و از بد زمانه، حالا به آن اشتغال دارد. 50 ساله است. 9 سالی می‌شود که سر این کار است. قبل از آن برای خودش کار می‌کرده. چاپخانه داشته. خودش می‌گوید: «زمین خورده‌ام. بیشتر کسانی که این شغل را دارند، میانسال هستند و زمین خورده. جوان هم بین‌مان هست. دانشجو هم داریم. دانشجوی هنر.»
نیم ساعت از شروع شیفت‌اش گذشته. ایستگاه چندان شلوغ نیست. مسافرها تک و توک از راه می‌رسند و منتظر اتوبوس می‌شوند. دو تا خانم توی ایستگاه نشسته‌اند. طوری با هم حرف می‌زنند که انگار وسط یک دورهمی خودمانی هستند.
انگار نه انگار که توی ایستگاه اتوبوس، کنار اتوبان نشسته‌اند و صدای بوق ماشین‌ها، دم به دم شنیده می‌شود. خانم‌ها خوش و بشی با سوژه گزارش می‌کنند. همه او را می‌شناسند. خوش‌اخلاق است و امکان ندارد جواب سلام کسی را با صدای بلند ندهد و پشت بندش حال و احوال پرسی نکند. یک «بابا جان» هم می‌گذارد تنگ چاق‌سلامتی‌اش.
خودش هم پدر است. یک دختر دانشجو دارد. همان که آرزو به دلش مانده یک دل سیر بنشیند کنارش و با او حرف بزند. « من که هر روز سر کارم. جمعه و روز تعطیل که نداریم. عاشورا هم سر کار هستیم. شب ساعت ۱۰ کارم تمام می‌شود. تا برسم خانه، دیگر باید بخوابم. صبح هم همسر و دخترم خانه نیستند. همسرم شاغل است. دخترم هم که دانشجو. آنها می‌روند و من تا ظهر خانه هستم و بعدش هم که می‌آیم اینجا. جمعه هم که خانه هستند، من‌نیستم. باز خدا را شکر.»
اتوبوس آلبالویی رنگ ترمز می‌کند. راننده از دور لیوانش را بالا می‌آورد. این، یعنی «چای هست، اگر می‌خواهی.» آقا رضا، این را می‌گوید. بگذارید او را با این اسم بشناسیم، از بس که راضی است و مهربان. دلش نمی‌خواهد نام اصلی‌اش در گزارش بیاید. دوست ندارد رئیس‌هایش ناراحت شوند. حالا سوژه گزارش‌مان اسم دارد. آقا رضا دست راستش را به سمت راننده بالا می‌برد و بعد آن را به نشانه تشکر روی سینه‌اش می‌گذارد. توی دست چپش کارتخوان است. همان دستی که دستبند طبی دارد.
«راننده‌ها به من خیلی لطف دارند. ما شرکتی هستیم. دست پیمانکار. کار راننده‌ها اصلاً ربطی به کار ما ندارد. منظورم این است که رئیس و کارفرمای‌مان یکی نیست ولی همیشه هوای من را دارند. نمی‌خواهم گله کنم ولی اینجا ما هیچی نداریم. حتی یک آلونک که سرپناهی باشد. زیر باران و در هوای آلوده، همین جا باید بایستیم.
فوقش دو دقیقه در ایستگاه بنشینم. چیزی هم در این بر و بیابان پیدا نمی‌شود. راننده‌ها معمولاً به من چای می‌دهند و گاهی غذا. بعضی مسافرها هم لطف دارند و گاهی میوه‌ای چیزی تعارف می‌کنند. راستی چای میل دارید؟!»
میزبانی‌اش به دل آدم می‌نشیند. از بس که خوشروست. حالا دستگاه را توی دست راست‌اش گرفته. پوست انگشت‌ها چین خورده و ضخیم شده است.
دستگاه را طوری جلوی مسافرها می‌گیرد، انگار می‌خواهد چیزی را تعارف‌شان کند. کارت را می‌گذارند و صدای بوق دستگاه درمی‌آید. هرکس که کارت می‌زند، تشکر آقا رضا را می‌شنود و می‌رود. بعضی‌ها کارت‌شان اعتبار ندارد. آقا رضا عین خیالش نیست. همانطور مهربان می‌گوید: «کارت‌ات اعتبار ندارد بابا جان، دفعه بعد دو بار بزن!»
اساس کارش بر اعتماد است. همه را دوست دارد و در مورد هیچ مسافری گمان بد نمی‌کند: «خیلی وقت‌ها پیش می‌آید که از سر و وضع کسی می‌فهمم وضع مالی‌اش خوب نیست. یک جوری حالی‌اش می‌کنم که اشکالی ندارد، برو سوار شو. بالاخره آدم باید کمک حال بقیه باشد. همین جا پشت همین ایستگاه، معتادها و کارتن خواب‌ها شب می‌آیند و بساط می‌کنند. آنها هم که می‌خواهند سوار اتوبوس شوند، می‌گویم اشکال ندارد. بروید سوار شوید اما مراقب باشید برای مسافرها اذیتی درست نکنید. دلم برای آنها هم می‌سوزد. بنده خدا هستند. به بدبختی افتاده‌اند دیگر. باید بهشان کمک کرد. من همینقدر از دستم برمی‌آید.»
ما روزمزد هستیم
مردی جوان با کاپشن خاکی کهنه از راه می‌رسد. توی دست‌اش پاکت‌های ام آر آی و سی تی اسکن دیده می‌شود؛ همان‌ها که آنقدر بزرگ‌اند که نمی‌شود توی نایلون جایشان داد. از چندمتری داد می‌زند که یا بیمار است و یا همراه بیمار. مرد سراغ فلان بیمارستان را از آقا رضا می‌گیرد. از همان ایستگاه می‌شود رفت. اتوبوس که می‌رسد، آقا رضا سرش را به حرف زدن گرم می‌کند؛ جوری که مرد اصلاً فراموش کند که باید کارت بزند.
مرد سوار می‌شود. چشم آقا رضا روی پاکت‌های بزرگ ام آر آی است. سرفه‌های گاه و بی‌گاه، نشان از دوره نقاهت بیماری‌های این فصل دارد: « ریه‌ام عفونت کرده بود. دوهفته نتوانستم سر کار بیایم. حالم خیلی بد بود. بالاخره آلودگی هوا و اینها تأثیر می‌گذارد روی آدم. حسابش را بکنید توی این ترافیک و آلودگی هر روز 8 ساعت سرپا بایستید. آدم است دیگر. مریض می‌شود. به زور سرپا شدم و سر کار برگشتم. حالا هم هنوز خوب خوب نشده‌ام ولی چاره‌ای نیست. یک روز از بس حالم بد بود همین جا خم شده بودم و کنار ایستگاه از حال رفته بودم. نمی‌توانم صاف بایستم. دو هفته حقوق نداشتم. دیگر مجبور بودم برگردم. ما روزمزد هستیم.»
روزی ۸ ساعت بدون هیچ تعطیلی؛ می‌شود ماهی ۲۴۰ ساعت. خیلی بیشتر از موظف قانون کار، با این حال خبری از بیمه نیست. عاملان بی‌آر تی اگر یک روز سرکار نروند، حقوق آن روز را ندارد. شهرداری هم کاری به این حرف‌ها ندارد. کاری برایشان نکرده و نمی‌کند. کار را داده دست پیمانکار و دیگر پیمانکار می‌داند و کارگر که یک جوری باید باهم کنار بیایند.
از حقوق آقا رضا می‌پرسم و او این طور جواب می‌دهد:«حقوق ما بستگی به تراکنش دستگاه دارد و اینکه چقدر کارت بخورد. در بهترین حالت روزی 30 هزار تومان می‌شود. این، یعنی ماهی 900 هزار تومان آن هم در بهترین حالت. البته منهای 9 روز حقوقی که پیمانکار همیشه گرو نگه می‌دارد برای دستگاه کارتخوان که دست عاملان بی‌آر تی داده است. آقا رضا از این هم گله نمی‌کند:« بالاخره دستگاه قیمت دارد دیگر!»
سرفه باز سراغش می‌آید. هربار که سرفه می‌کند یا مجبور است جواب مسافری را بدهد، مرتب عذر می‌خواهد. می‌گوید:« توی این کار مریضی زیاد سراغ آدم می‌آید. آن هم با این آلودگی هوا.»
متخصصان توصیه می‌کنند افراد در روزهای آلوده از لبنیات و بویژه شیر استفاده کنند. محل کار آقا رضا که خبری از این چیزها نیست. دریغ از یک وعده غذای گرم و حتی سرد. «سرما آدم را اذیت می‌کند.
من سیگاری هستم. چه کار کنم دیگر. بدبختی من هم این است. به ما دستور داده‌اند وقتی می‌خواهیم سیگار بکشیم باید حتما کاپشن‌مان را که آرم عاملان بی‌آر تی را دارد، دربیاوریم. اطاعت امر می‌کنم. بالاخره جزو قوانین کارمان است ولی انتظار دارم که حداقل امکاناتی برای ما فراهم کنند. من که بیمه ندارم ولی خودم را بیمه کرده‌ام. 180 هزار تومان در ماه بابت آن می‌پردازم.»
توی ذهنم محاسبه می‌کنم ته ماه چقدر برای آقا رضا می‌ماند. پشیمان می‌شوم. عددها یک جور بی‌قواره‌ای کنار هم ردیف می‌شوند. آن‌طور که هیچ جوره با عددهای مخارج زندگی جور درنمی‌آیند.
کارت روی سینه آقا رضا، مشخصات‌اش را نشان می‌دهد. اسم و فامیل و نام ایستگاه و عکسی که جوانتر از خود اوست. «هر روز مأمور حضور غیاب شرکت می‌آید و از ما عکس می‌گیرد و در گروه تلگرامی رئیس‌ها می‌فرستند تا بدانند سرکار هستیم.»
آقا رضا کارش را دوست دارد. از اینکه هر روز با مردم ارتباط دارد، راضی است. مسافرها دوست‌اش دارند. می‌گوید:« مردم به من لطف دارند. همیشه آنقدر برخوردشان خوب بوده که شرمنده‌ام کرده‌اند. هیچ وقت کج‌خلقی و خدای نکرده بی‌احترامی از مردم ندیده‌ام. گاهی می‌روم تا وسط اتوبان که ببینم اتوبوس چه موقعی می‌آید. از حق نگذریم، رئیس‌هایم چند بار تذکر داده‌اند که مراقب خودم باشم ولی جوابم همیشه این بوده که خدا خودش هوای آدم را دارد. تا نخواهد و اراده نکند، هیچ اتفاقی نمی‌افتد.»
ایستگاه کم کم شلوغ می‌شود. یک گروه دختر جوان سر می‌رسند. به نظر دانشجو هستند. می‌گویند و می‌خندند و کارت‌ها را یکی یکی روی کارتخوان می‌گذارند. کارت یکی‌شان اعتبار ندارد. می‌دانم آقا رضا چه جوابی می‌دهد:« اشکال ندارد بابا جان، دفعه بعد دو بار کارت بزن!»
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
همین آقارضاها کارگر رو به خاک سیاه نشوندن.نکنه یه هو پیمانکار زورگو ناراحت بشه
پاسخ ها
معلومه نمیدونی نداری و بیکاری یعنی چی ؟ و ترس از بیکار شدنم نداری
اشکال نداره بابا جان
زنده باشی بابا جان