غرق شد‌ن پنج محوطه باستانی ۵ هزارساله!
سدها همچنان قربانی می‌گیرند. پس از خسارات جبران‌ناپذیری که بر محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور از خود به جای گذاشته‌اند که آثار و تبعات آن اکنون دیده می‌شود، چند سالی است نوبت به آثار باستانی یا به عبارتی میراث فرهنگی رسیده تا قربانی سدها باشند.
روزنامه شهروند: سدها همچنان قربانی می‌گیرند. پس از خسارات جبران‌ناپذیری که بر محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور از خود به جای گذاشته‌اند که آثار و تبعات آن اکنون دیده می‌شود، چند سالی است نوبت به آثار باستانی یا به عبارتی میراث فرهنگی رسیده تا قربانی سدها باشند.
«آبگیری سد سیمره ١٢٠ اثر تاریخی را غرق می‌کند»، «با آبگیری سد تالوار ٢٢ اثر تاریخی زیر آب می‌روند»، «آثار تاریخی ۱۸هزارساله با آبگیری سد بختیاری زیر آب خواهد رفت» و «چشمه تاریخی بل، با غرق‌شدن تنها یک دیوار فاصله دارد»، تنها چند نمونه از خبرهای نگران‌کننده‌ای از سرنوشت میراث فرهنگی کشور، پس از آبگیری سدها هستند. سدهایی که بدون مطالعه زیست‌محیطی ساخته می‌شوند و پس از آن، بررسی‌ها نشان می‌دهند که درکنار تبعاتی که بر محیط‌زیست کشور خواهند داشت، بخشی از میراث فرهنگی کشور را غرق خواهند کرد.
حالا آخرین خبرها از غرق‌شدن پنج محوطه باستانی ٥هزارساله با آبگیری سد کنگیر ایلام حکایت دارند. آبگیری که انجام شد و سرنوشت این محوطه‌های باستانی را به تخریب گره زد. سرپرست واحد باستان‌شناسی طرح‌های عمرانی پژوهشکده میراث فرهنگی با اشاره به این‌که محوطه‌های تاریخی پشت سد کنگیر درحال غرق‌شدن هستند، گفت: «شرکت آب منطقه‌ای پس از افتتاح سد شرایط انجام کاوش‌های نجات‌بخشی را فراهم کردند.»
علیرضا سرداری در مورد آبگیری سد کنگیر و میراث فرهنگی واقع در حوضه آبگیر آن به ایلنا گفت: «سد کنگیر در سال ۱۳۸۶ برای نخستین‌بار از طرف میراث فرهنگی بررسی و ۱۲ اثر تاریخی در آن‌جا شناسایی شد که ۸ اثر آن درمحدوده تراز آب سد است.»
او ادامه داد: «پس از گذشت چند‌سال بودجه مورد نیاز ما برای کاوش در این منطقه تأمین اعتبار نشد تا این‌که در تابستان سال جاری تأمین اعتبار صورت گرفت و با اعتبار اندکی که به ما دادند، ۴ تیم باستان‌شناسی به این منطقه رفتند و به مدت دوماه در مهر و آبان به کاوش‌های باستان‌شناسی نجات‌بخشی پرداختند.»
این باستان‌شناس در مورد آثار کشف‌شده در این منطقه یادآوری کرد: «یکی از آثاری که در آن منطقه پیدا شده، متعلق به ۶هزار‌سال پیش است، محوطه‌ای بسیار مهم متعلق به هزاره چهارم پیش ازمیلاد نیز در این منطقه شناسایی شده که روستایی متعلق به دوران پیش از تاریخ است و آثار بسیار مهم و با ارزشی را درخود جای داده، همچنین یک کوشک مربوط به دوران ساسانی نیز در این منطقه کاوش شده است.»
سرداری توضیح داد: «با وجود مکاتباتی که انجام داده‌ایم و درخواست کردیم، این سد را فعلا آبگیری نکنند، اما متاسفانه شرکت آب منطقه‌ای استان آبگیری را شروع کرده و حداقل ۴ الی ۵ محوطه زیر آب رفته و درحال غرق‌شدن هستند.»
او در پاسخ به این‌که آیا همکاری شرکت آب منطقه‌ای و وزارت نیرو در این پروژه مناسب بوده است یا خیر، گفت: «این همکاری‌ها مناسب نبوده است، بعد از گذشت چند سال که بی‌اعتنا بودند، زمانی که پیشرفت سد به ۹۰ تا ۱۰۰درصد رسید و سد را افتتاح کردند؛ آن زمان به سراغ ما آمدند که آثار را کاوش کنید، درحالی که کاوش‌های باستان‌شناسی حداقل به چند فصل کاوش نیاز دارد.»
آثار دوره ساسانی زیر آب می‌روند
آبگیری سد کنگیر درحالی آغاز شده که با آبگیری آن آثار بسیاری از دوره ساسانی و صدر اسلام را نابود خواهد کرد. لیلا خسروی مدیر پروژه کاوش‌های نجات‌بخشی سد کنگیر دراین‌باره می‌گوید: «کاوش نجات‌بخشی در سد کنگیر به کشف کوشک متعلق به دوره ساسانی، سفال‌های شاخص دوره اوروک، سازه‌های معماری عشایری، ۳بنای بزرگ، کوره سفال‌پزی، هاون‌های سنگی، پیه‌سوز مفرغی و... انجامید.»
اما به نظر می‌رسد کشف چنین آثار ارزشمندی اهمیت چندانی ندارد و ساخت و آبگیری سدها از حفظ میراث کهن کشور مهم‌تر هستند، زیرا به گفته این باستان‌شناس، «تمامی این محوطه‌ها در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند که در اثر آبگیری سد از بین خواهند رفت» که به نظر می‌رسد حتی میراثی که در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند، هم در امان نیستند و اگر اراده‌ای بخواهد سدی بسازد، این میراث به راحتی زیر آب دفن خواهند شد.
این درحالی است که خسروی درباره آثار و نتایج کاوش درچهار محوطه باستانی یادشده می‌گوید: «تپه گوریه یکی از مهم‌ترین آثار این منطقه در فاصله ۱۰۰متری جنوب رودخانه کنگیر و در دامنه شمالی کوهپایه است. با توجه به داده‌های به دست آمده، این مجموعه ساختمانی احتمالا یک کوشک متعلق به اواخر دوران ساسانی و صدر اسلام با پلان مستطیل شکل شامل بخش‌های مختلف ساختمانی، حیاط مرکزی و اتاق‌های مختلف با ابعاد و اندازه‌های متفاوت دارای ستون‌ها و جرزهای گچی است» که با آبگیری این سد، دیگر نشانی از این آثار باقی نخواهد ماند و این آثار پس از کشف، غرق خواهند شد.
«آبگیری سد سیمره ١٢٠ اثر تاریخی را غرق می‌کند»، «با آبگیری سد تالوار ٢٢ اثر تاریخی زیر آب می‌روند»، «آثار تاریخی ۱۸هزارساله با آبگیری سد بختیاری زیر آب خواهد رفت» و «چشمه تاریخی بل، با غرق‌شدن تنها یک دیوار فاصله دارد»، تنها چند نمونه از خبرهای نگران‌کننده‌ای از سرنوشت میراث فرهنگی کشور، پس از آبگیری سدها هستند. سدهایی که بدون مطالعه زیست‌محیطی ساخته می‌شوند و پس از آن، بررسی‌ها نشان می‌دهند که درکنار تبعاتی که بر محیط‌زیست کشور خواهند داشت، بخشی از میراث فرهنگی کشور را غرق خواهند کرد.
حالا آخرین خبرها از غرق‌شدن پنج محوطه باستانی ٥هزارساله با آبگیری سد کنگیر ایلام حکایت دارند. آبگیری که انجام شد و سرنوشت این محوطه‌های باستانی را به تخریب گره زد. سرپرست واحد باستان‌شناسی طرح‌های عمرانی پژوهشکده میراث فرهنگی با اشاره به این‌که محوطه‌های تاریخی پشت سد کنگیر درحال غرق‌شدن هستند، گفت: «شرکت آب منطقه‌ای پس از افتتاح سد شرایط انجام کاوش‌های نجات‌بخشی را فراهم کردند.»
علیرضا سرداری در مورد آبگیری سد کنگیر و میراث فرهنگی واقع در حوضه آبگیر آن به ایلنا گفت: «سد کنگیر در سال ۱۳۸۶ برای نخستین‌بار از طرف میراث فرهنگی بررسی و ۱۲ اثر تاریخی در آن‌جا شناسایی شد که ۸ اثر آن درمحدوده تراز آب سد است.»
او ادامه داد: «پس از گذشت چند‌سال بودجه مورد نیاز ما برای کاوش در این منطقه تأمین اعتبار نشد تا این‌که در تابستان سال جاری تأمین اعتبار صورت گرفت و با اعتبار اندکی که به ما دادند، ۴ تیم باستان‌شناسی به این منطقه رفتند و به مدت دوماه در مهر و آبان به کاوش‌های باستان‌شناسی نجات‌بخشی پرداختند.»
این باستان‌شناس در مورد آثار کشف‌شده در این منطقه یادآوری کرد: «یکی از آثاری که در آن منطقه پیدا شده، متعلق به ۶هزار‌سال پیش است، محوطه‌ای بسیار مهم متعلق به هزاره چهارم پیش ازمیلاد نیز در این منطقه شناسایی شده که روستایی متعلق به دوران پیش از تاریخ است و آثار بسیار مهم و با ارزشی را درخود جای داده، همچنین یک کوشک مربوط به دوران ساسانی نیز در این منطقه کاوش شده است.»
سرداری توضیح داد: «با وجود مکاتباتی که انجام داده‌ایم و درخواست کردیم، این سد را فعلا آبگیری نکنند، اما متاسفانه شرکت آب منطقه‌ای استان آبگیری را شروع کرده و حداقل ۴ الی ۵ محوطه زیر آب رفته و درحال غرق‌شدن هستند.»
او در پاسخ به این‌که آیا همکاری شرکت آب منطقه‌ای و وزارت نیرو در این پروژه مناسب بوده است یا خیر، گفت: «این همکاری‌ها مناسب نبوده است، بعد از گذشت چند سال که بی‌اعتنا بودند، زمانی که پیشرفت سد به ۹۰ تا ۱۰۰درصد رسید و سد را افتتاح کردند؛ آن زمان به سراغ ما آمدند که آثار را کاوش کنید، درحالی که کاوش‌های باستان‌شناسی حداقل به چند فصل کاوش نیاز دارد.»
آثار دوره ساسانی زیر آب می‌روند
آبگیری سد کنگیر درحالی آغاز شده که با آبگیری آن آثار بسیاری از دوره ساسانی و صدر اسلام را نابود خواهد کرد. لیلا خسروی مدیر پروژه کاوش‌های نجات‌بخشی سد کنگیر دراین‌باره می‌گوید: «کاوش نجات‌بخشی در سد کنگیر به کشف کوشک متعلق به دوره ساسانی، سفال‌های شاخص دوره اوروک، سازه‌های معماری عشایری، ۳بنای بزرگ، کوره سفال‌پزی، هاون‌های سنگی، پیه‌سوز مفرغی و... انجامید.»
اما به نظر می‌رسد کشف چنین آثار ارزشمندی اهمیت چندانی ندارد و ساخت و آبگیری سدها از حفظ میراث کهن کشور مهم‌تر هستند، زیرا به گفته این باستان‌شناس، «تمامی این محوطه‌ها در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند که در اثر آبگیری سد از بین خواهند رفت» که به نظر می‌رسد حتی میراثی که در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند، هم در امان نیستند و اگر اراده‌ای بخواهد سدی بسازد، این میراث به راحتی زیر آب دفن خواهند شد.
این درحالی است که خسروی درباره آثار و نتایج کاوش درچهار محوطه باستانی یادشده می‌گوید: «تپه گوریه یکی از مهم‌ترین آثار این منطقه در فاصله ۱۰۰متری جنوب رودخانه کنگیر و در دامنه شمالی کوهپایه است. با توجه به داده‌های به دست آمده، این مجموعه ساختمانی احتمالا یک کوشک متعلق به اواخر دوران ساسانی و صدر اسلام با پلان مستطیل شکل شامل بخش‌های مختلف ساختمانی، حیاط مرکزی و اتاق‌های مختلف با ابعاد و اندازه‌های متفاوت دارای ستون‌ها و جرزهای گچی است» که با آبگیری این سد، دیگر نشانی از این آثار باقی نخواهد ماند و این آثار پس از کشف، غرق خواهند شد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر