چرا اسلام‌گرايان در ليبي پيروز نشدند؟
هنگام برگزاری نخستین انتخابات پارلمانی پس از سقوط معمر قذافی در لیبی، هفته گذشته بیشتر تحلیلگران پیش‌بینی می‌کردند آنچه در مصر و تونس اتفاق افتاده است، در این کشور آفریقایی نیز تکرار شود: پیروزی اسلام‌گرایان.
ایسنا: "به‌رغم پيروزي‌هاي انتخاباتي در مصر و تونس، اسلام‌گرايان به شكست در انتخابات پارلماني ليبي اذعان كردند. احزاب اسلام‌گرا در ليبي به دليل سركوب شديد از سوي رژيم معمر قذافي در كشور خودشان ناشناخته مانده‌اند، اما اين بدان معنا نيست كه با روي كارآمدن سكولارها، قوانين اسلامي اجرا نشود."
هفته‌نامه انگليسي تايم در بررسي دلايل شکست اسلام‌گرایان ليبي در انتخابات پارلماني مي‌نويسد: «هنگام برگزاری نخستین انتخابات پارلمانی پس از سقوط معمر قذافی در لیبی، هفته گذشته بیشتر تحلیلگران پیش‌بینی می‌کردند آنچه در مصر و تونس اتفاق افتاده است، در این کشور آفریقایی نیز تکرار شود: پیروزی اسلام‌گرایان.
موقعیت ویژه محمود جبریل
نتایج اولیه انتخابات اما نشانگر تحقق واقعیت دیگری است. حتی در بسیاری از مناطق تحت نفوذ اخوان‌المسلمین و سایر گروه‌های اسلام‌گرا نیز، احزاب لیبرال هوادار محمود جبریل، نخست وزیر مستعفی منتخب شورای انتقالی لیبی، اکثریت آراء را از آن خود کردند.
محمود جبریل یک لیبرال غرب‌گراست. وي تا سال ۲۰۰۷ در دانشگاه‌های آمریکا علوم سیاسی تدریس می‌کرد. در این سال به دعوت دولت لیبی برای شرکت در توسعه کشور به طرابلس بازگشت اما در جریان خیزش مخالفان علیه قذافی به آنها پیوست. وی شورای انتقالی را در بنغازی تشکیل داد و با نفوذی که در غرب داشت، توانست به سرعت پشتیبانی فرانسه را برای انقلابيون جلب کند. اما اينكه چه شد که برخلاف انتظار کارشناسان و برخلاف آنچه در تونس و مصر اتفاق افتاد، اسلام‌گرایان نتوانستند در لیبی اکثریت را کسب کنند، افکار عمومی منطقه و جهان را به خود مشغول کرده است.
تفاوت‌های بهارعربی در سه کشور آفریقایی
تحلیلگر تایم در ابتدا تفاوت‌های روند جنبش بهار عربی را در مصر، تونس و لیبی بررسی می‌کند و به این واقعیت اشاره می‌کند که آنچه در لیبی اتفاق افتاد، از جهات مختلف شبیه مصر و تونس نبود: در شرایطی که مردم تونس و مصر سرگرم تظاهرات مسالمت‌آمیز بودند، مردم لیبی نبرد مسلحانه را علیه دیکتاتور ترجیح دادند. در دو کشور دیگر عربی، مردم تنها سقوط قدرتمندترین مرد را نشانه گرفتند، اما لیبیایی‌ها کل سیستم را زیرورو کردند. اکنون هم با روشن شدن نتیجه انتخابات، لیبیایی‌ها چشم‌انداز کاملا متفاوتی از بهار عربی ارائه می‌دهند که در آن پیش‌روی اسلام‌گرایان متوقف می‌شود.
در لیبی آنچه بر انتخابات تاثیر گذاشت، به جای پیوندهای ایدئولوژیک و سیاسی، رابطه‌های قبیله‌ای بود. بسیاری از تحلیلگران مي‌گويند که هم اسلام‌گرایان و هم ائتلاف گسترده لیبرال‌های پیرامون محمود جبریل، از نبود تجربه مردم لیبی در امر انتخابات سود بردند.
نکته دیگری که بر نتیجه انتخابات تاثیر گذاشت این واقعیت بود که اخوان‌المسلمین مصر و همچنین شبه‌نظامیان اسلامگرای لیبی به رهبری "عبدالحکیم بلحاج" در میان مردم لیبی محبوبیت برادران دینی خود را در مصر نداشتند.
نقش عبدالحکیم بلحاج در لیبی
بلحاج کسی است که سال‌ها در افغانستان می‌جنگید بعد به اتهام عضویت در القاعده دستگیر و تسلیم آمریکا شد. وي مدت‌ها در آمریکا زندانی بود و با آغاز شورش‌ها در لیبی به این کشور بازگشت و فرماندهی شبه‌نظامیان را به عهده گرفت. از همان آغاز بسیاری از لیبیایی‌ها نسبت به حضور وي در انقلاب لیبی ترديد داشتند.
در مقایسه موقعیت اسلام‌گرایان در مصر و لیبی، تحلیلگر تایمز به این نکته اشاره می‌کند که اخوان‌المسلمین در مصر، از سوی حسنی مبارک، ديكتاتور مخلوع مصر دست‌کم به صورت گروهی که می‌توانست خدمات اجتماعی به مردم ارائه دهد و گهگاهی هم نمایندگانی به مجلس بفرستد، تحمل می‌شد، اما معمر قذافی مردان مذهبي را دائما تحت‌نظر داشت و به‌گونه‌ای تبلیغ کرده بود که بسیاری از لیبیایی‌ها گمان مي‌كردند كه بيان اعتقادات و يا مذهبي بودن، جرم است.
در پایان سال گذشته میلادی، الامین بلحاج، یکی از رهبران اصلی اخوان‌المسلمین در طرابلس به خبرنگاران خارجی گفت: اخوان‌المسلمین از سال ۱۹۵۱ در لیبی حضور داشت، اما بعد از به قدرت رسیدن قذافی از صحنه محو شد.
نقش پول‌های عربستان و قطر
عامل دیگر شکست اسلام‌گرایان این بود که در جریان انقلاب لیبی شایعات گسترده‌ای در این مورد وجود داشت که آنها از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به ویژه قطر پول می‌گیرند.
ناظران امور لیبی بر این عقیده‌اند که مخالفان قذافی با اینکه برای غلبه بر دیکتاتور از ناتو کمک بگیرند مشکلی نداشتند، اما اکنون حاضر نیستند دست‌های بیگانه در تعیین سرنوشت سیاسی آنها پس از انقلاب دخالت داشته باشد. بسیاری از لیبیایی‌ها، اسلام‌گرایان این کشور را عوامل عربستان سعودی و قطر می‌دانند.
در بخش دیگری از تحلیل تایم، بر این نکته تاکید شده است که پیروزی اسلام‌گرایان در مصر و تونس، به‌جای آنکه جبهه اسلام‌گرایان را در لیبی تقویت کند، هشداری برای مردم لیبی بود که از آنها فاصله بگیرند. بسیاری از رهبران اخوان‌المسلمین در مصر و تونس پس از پیروزی‌های انتخاباتی از "وحدت منطقه‌ای" سخن می‌گفتند. همین موضوع سبب شد که مردم لیبی هشیار‌تر عمل کنند.
مواضع نرم لیبرال‌ها در برابر اسلام
البته مواضع محمود جبريل در برابر اسلام نیز در پیروزی نیروهای لیبرال طرفدار وی بی‌تاثیر نبود. وي و نزدیکانش در یک سال گذشته هرگز روی سکولار بودن خود تاکید نکردند، بلکه همواره گفتند که اسلام مبناي قانو‌ن‌گذاری در لیبی خواهد بود. همین نکته سبب شد بسیاری از مردم سنی مذهب لیبی، تقویت جبریل را به گزینش افراد مشکوکی مانند عبدالحکیم بلحاج ترجیح بدهند.»
ارسال نظر