تغییر جنسیت؛ ۱۰ میلیون تومان

آرمان- صباالسادات حسيني: شوهر و خانواده شوهرش گفته‌اند اين نوه‌شان بايد حتما پسر باشد تا بتواند وارث نام و مال آنها باشد. با استرس زياد در مطبي در خيابان فرمانيه تهران نشسته تا با نظر دكتر متخصص و روشي آزمايشگاهي جنسيت فرزندش را تعيين كند. پزشك به او گفته اين عمل آزمايشگاهي با داروهايش چيزي نزديك ۱۲ميليون تومان برايش تمام مي‌شود، اما او مي‌گويد حاضراست چند برابر اين مبلغ را بدهد، اما رضايت خانواده شوهر را جلب كند.

دختر يا پسر؟ مساله اين نيست، وسوسه اين است. زن بودن يا مرد بودن از ابتداي تاريخ بشريت مساله مهمي بوده است، اما اهميت اين مساله به موازات رشد فكري بشر كمتر شده است، زيرا فارغ از جنسيت افراد توانايي‌هاي آنها ملاك سنجش آنهاست. در باور ديني و مذهبي همه اديان هر كودكي كه پا به اين دنيا مي‌گذارد بر اساس مقدرات الهي، در نطفه همه ويژگي‌هاي او اعم از ظاهر، جنس و حتي خلق و خوي شكل مي‌گيرد و كودك بر اين اساس وارد اين دنيا مي‌شود، اما برخی انسان‌ها بر آنند تا آن را به شكلي كه باب ميلشان است تغيير دهند! شبيه‌سازي انسان، فرستادن او به كرات ديگر و... بخشي از تلاش‌هايي است كه ما آدم‌ها انجام مي‌دهيم تا تقديرمان را آن‌طور كه باب ميل خودمان است رقم بزنيم!

پسر وارث تاج و تخت است

استرس در نگاهش موج مي‌زند. دائما به منشي مطب غر مي‌زند و مي‌گويد كارش خيلي بيشتر از آن چيزي كه منشي گفته بود سخت و زمان‌بر شده است. پروانه، زن جواني كه براي پسردار شدن به پزشك مراجعه كرده تا در آزمايشگاه باردار شود درباره اين اقدام مي‌گويد: اگر خانواده شوهرم اين همه اسم و رسم برايشان مهم نبود من هرگز چنين كاري نمي‌كردم. او ادامه مي‌دهد: چون دو فرزند اولم دختر بوده‌اند آنها گفته‌اند اين يكي بايد حتما پسر باشد. زن جوان نگاه عميقي به پرونده‌هايي كه در دستش دارد مي‌كند و مي‌گويد: بيشتر از پنج ماه است هر هفته چند بار به مطب پزشك و درمانگاه مراجعه مي‌كنم تا با نظر دكتر بتوانم باردار شوم؛ با تزريق مايع لقاح در رحم و در آزمايشگاه. پروانه مي‌گويد: مراحل قبل و بعد اين كار بسيار سخت است و تا زمان تشكيل نطفه و قطع داروها مسير طولاني و سختي را گذرانديم. از هزينه‌هاي اين كار مي‌گويد و اينكه خانواده شوهرش متمول هستند و چون از خانداني اسم و رسم‌دار هستند كه شوهر او تنها فرزند پسرشان است دوست دارند بعد از او هم پسري نام اين خانواده را حفظ كند و اگر اين فرزند پسر باشد مزايا و شرايط خوبي براي خانواده شان به وجود مي‌آيد. پروانه اينها را كه مي‌گويد براي لحظاتي كوتاه خوشحال مي‌شود، اما باز هم غم در نگاهش خانه مي‌كند و مي‌گويد: با وجود اين، خيلي نگرانم و هميشه استرس دارم. از وقتي اين كار را كردم پشيمان شدم و همه‌اش نگران سلامتي بچه‌ام هستم و می‌ترسم اين كار نتيجه‌بخش نباشد.

قوانين تعيين جنسيت در ايران

انتخاب جنسيت از حدود سال ۲۰۰۴ ميلادي (۱۰ سال قبل) در ايران آغاز شده و با هدف كمك به متعادل‌سازي خانواده دنبال مي‌شود تا خانواده‌هايي كه بنا به دلايلي تمايل به داشتن فرزنداني از هر دو جنس دختر و پسر دارند با اين روش درماني به خواسته خود برسند. با آنكه حدود ۱۰ سال از اين روش باروري غيرطبيعي در كشور مي‌گذرد اما هنوز قانون يا آيين‌نامه مدوني در اين باره وجود ندارد. برخي مراكز درماني هم بنا بر آيين‌نامه‌هاي داخلي يا قوانين و مقررات خود، شرايطي را براي متقاضيان در نظر گرفته‌اند، اما بررسي عواقب اخلاقي، زيستي و اجتماعي اين كار و بحث‌هاي قانوني و شرعي آن مخالفان و موافقاني در همه كشورها از جمله ايران دارد كه دلايل خاص خود را براي اين موضوع ارائه مي‌كنند. برخي نگران اين موضوع هستند كه انتخاب جنسيت باعث برهم خوردن تعادل جنسيتي جمعيت كشور شود، براي رعايت اين امر، انتخاب جنسيت فقط براي خانواده‌هايي انجام مي‌شود كه نخست دو فرزند يك جنس داشته باشند و از جنس مخالف فرزندي نداشته باشند. دوم آنكه احتمال و امكان تبعيض جنسيتي در خانواده وجود نداشته باشد بدين معني كه در اين مراكز خانواده‌ها تحت مشاوره قرار مي‌گيرند تا مشخص شود دليل منطقي و قانع‌كننده‌اي براي انتخاب جنسيت فرزند دارند يا آينده و سرنوشت خانواده به اين انتخاب وابسته است يا خير. اگر ضرورتي وجود نداشته باشد به طور حتم متخصصان از انجام اين كار خودداري خواهند كرد.

تعيين جنسيت با اطمينان ١00 درصد

منشي مطب درمان ناباروري در خيابان فرمانيه مي‌گويد: در نخستين زماني كه لقاح انجام مي‌شود و كروموزوم‌ها با هم تركيب مي‌شوند جنسيت مشخص مي‌شود و ديگر نمي‌توان آن را تغيير داد، اما راه‌هايي وجود دارد تا شما قبل از اينكه نطفه بسته شود خودتان به صورت آزمايشگاهي با تركيب ژن‌ها جنسيت را مشخص كنيد. او توضيح مي‌دهد: البته راه‌هاي ساده‌‌تري هم وجود دارد كه بسيار كم‌هزينه است، اما اين راه‌ها قطعي نيست و نمي‌توان در هيچ كدام از روش‌هاي ديگر به‌یقین به زوج‌ها اطمينان داد كه فرزندشان دختر يا پسر مي‌شود. منشي آزمايشگاه درباره مراجعان انتخاب جنسيت مي‌گويد: برخلاف تصور همه بيشتر افرادي كه اينجا مي‌آيند مايلند فرزندشان دختر باشد و تعداد كمتري دوست دارند پسر داشته باشند. از سوي ديگر، برخلاف تصور همه پولدارها و طبقه اعيان بيشتر دنبال تعيين جنسيت نيستند، بلكه بيشتر مراجعان ما وضع مالي متوسط دارند، اما برايشان دختر يا پسر بودن فرزندشان يك دغدغه مهم است. او مي‌گويد: با روش IVF در آزمايشگاه اسپرم مرد با تخمك زن تركيب مي‌شود و چون دختر يا پسر بودن بر اساس علم ژنتيك و فرمول مشخص نحوه تركيب كروموزوم‌هاست نتيجه كار كاملا قطعي است. در اين روش همان كارهايي كه براي زوج‌هاي نابارور انجام داده مي‌شود براي خانم‌هايي كه ناباروري ندارند نيز انجام مي‌شود. او مي‌گويد: براي تعيين جنسيت روش‌هاي ساده‌تري نيز وجود دارد كه درصد اطمينان‌شان صد درصد نيست اما تا حدود ٨۰ درصد جواب مثبت مي‌دهند. يكي از اين روش‌ها تزريق اسپرم به داخل رحم است. او توضيح مي‌دهد: روش بي‌خرج براي تعيين جنسيت انجام سونوگرافي براي تعيين روز تخمك‌گذاري است. در واقع پزشك بر اساس نتيجه سونوگرافي مي‌تواند بگويد نزديكي در چه روزهايي احتمال دختر شدن يا پسر شدن را بيشتر مي‌كند كه البته اطمينان اين روش نيز بين ۴۰ تا ۵۰ درصد است.

حكم شرعي تعيين

يك كارشناس مذهبي درباره حكم شرعي تغيير جنسيت در اسلام مي‌گويد: در روش‌هاي تعيين جنسيتي كه در هر حال حاضر در دنيا و در كشور ما انجام مي‌شود دو روش كاملا آزمايشگاهي است كه البته قطعيت اين دو روش از ساير روش‌ها خيلي بيشتر است و تقريبا مي‌توان گفت روش‌هاي ديگر مانند رژيم غذايي و روز تخمك‌گذاري هيچ قطعيتي ندارند.

از نظر شرعي و مذهبي تقريبا همه مراجع تقليد و آيات عظام معتقدند تعيين جنسيت چه با روش ساده و چه آزمايشگاهي جايز است و مشكلي ندارد. حجت‌الاسلام محسن محبوب ادامه مي‌دهد: مشكلي كه در اين ميان وجود دارد اين است كه زن يا مردي به واسطه مشكلاتي نظير عقيم شدن يا يائسگي بخواهند از اسپرم يا تخمك فرد ديگري استفاده كند كه اين روش در كشور ما انجام نمي‌شود، اما در كشورهاي ديگر عملي جايز است و حتي بانك‌هاي اسپرم يا تخمك وجود دارد كه افراد مي‌توانند با مراجعه به آن صاحب فرزند شوند. از نظر مراجع ديني ما در اين روش دختر يا پسري كه متولد مي‌شود ديگر متعلق به آن پدر يا مادر نيست و بسته به تركيب اسپرم يا تخمك پدر يا مادرش فرد ديگري است. او درباره حكم شرعي انتخاب جنسيت مي‌گويد: اگرچه از نظر فقها تعيين جنسيت جايز است، اما اگر در نظر فردي دختر يا پسر بودن ملاك باشد، طوري كه يك جنس را نسبت به جنس ديگر ارجح بداند از نظر قرآن اين ظلمي بزرگ است. او ادامه مي‌دهد: در آيه 11 سوره نسا خداوند مي‌فرمايد: تو چه مي‌داني دختر بهتر است يا پسر؟ و حتي حديث داريم به امام چهارم (ع) گفتند خانم‌تان بچه‌دار شده است. امام (ع) پرسيد: سالم است؟ و خدا را شكر كرد.

گفتند: نمي‌پرسيد كه پسر است يا دختر؟ و امام (ع) فرمود: نه نمي‌‌پرسم چون فرقي ندارد. چون قرآن مي‌فرمايد: شما نمي‌دانيد كدام بيشتر به دردتان مي‌خورد. اين كارشناس مذهبي عنوان مي‌كند: حتي درباره تعيين جنسيت در آيه ۴۹ سوره شورا آمده است: خدا به هر كس بخواهد دختر و به هركس بخواهد پسر مي‌دهد. و دختر دادن را اول گفته است و حديث داريم كسي كه فرزند اولش دختر باشد نشان‌دهنده اين است كه انسان سعادتمندي است و اگر كسي بچه‌دار شد و بين دختر و پسر خود فرق گذاشت نشان‌دهنده اين است كه توحيد ضعيفي دارد.