ایران از نگاه یورومانیتور در سال ۲۰۳۰
جمعیت ایران در سال ۲۰۳۰ به ۹۰ میلیون نفر میرسد که از این تعداد بیش از ۴۵ میلیون نفر مرد و بیش از ۴۴ میلیون نفر زن خواهند بود.
موسسه مطالعاتی یورومانیتور در گزارش جامعی به بررسی وضعیت آماری جمعیت ایران در سالهای پیش رو پرداخته و عنوان کرده است که در سال ۲۰۳۰ جمعیت ایران به ۸۹ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر خواهد رسید که در مقایسه با جمعیت ایران در سال ۲۰۱۰ افزایش ۱۹.۳ درصدی نشان میدهد.
نکته قابل توجه اینکه در سال ۲۰۳۰ جمعیت ۴۰ سال به بالای ایران از افزایش زیاد ۱۰۸ درصدی برخوردار خواهد بود و یورومانیتور معتقد است که بیشترین فرصت جمعیتی در ایران در سال ۲۰۳۰ بین ۳۵ تا ۵۰ سال خواهد بود؛ به طوریکه در سال ۲۰۳۰ چیزی حدود ۲۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در این رده سنی قرار خواهند داشت که تقریبا یک نفر از هر سه نفر خواهد بود.
تغییرات جمعیتی/کاهش چشمگیر جمعیت زیر ۷ سال
جمعیت ایران در سال ۲۰۱۶ معادل ۸۰ میلیون نفر تخمین زده شده که در مقایسه با سال ۱۹۸۰ درحدود دو برابر شده است. این در حالی است که نرخ رشد جمعیت ایران با کاهش شدیدی مواجه شده است، به طوریکه این نرخ رشد در دهه ۱۹۸۰ برابر با ۳.۹ درصد در سال بود و انتظار میرود در دهه ۲۰۲۰ به تنها ۰.۸ درصد کاهش پیدا کند.
با کاهش نرخ تولد، جمعیت زیر هفت سال ایران تا سال ۲۰۳۰ کاهش چشمگیری خواهد داشت. در همین حال جمعیت ۱۶ تا ۳۴ سال ایران نیز روند نزولی طی خواهد کرد و این کاهش به دلیل روند نزولی نرخ تولد در دهه ۱۹۹۰ بوده است، به طوریکه نرخ تولد در سال ۲۰۰۰ حدود ۳۰.۸ درصد کمتر از سال ۱۹۹۰ بود.
با این حال انتظار میرود جمعیت بالای ۳۰ سال ایران در فاصله سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ رشد چشمگیری داشته باشد که بیشترین افزایش را در سنین ۴۰ تا ۵۰ سال خواهیم دید و دلیل این امر افزایش شدید زاد و ولد در دهه ۱۹۸۰ است.
جمعیت ایران پیرتر میشود
جمعیت ایران به سرعت در حال افزایش سن هستند، به طوریکه میانگین سن جمعیت ایران که در سال ۲۰۱۰ برابر با ۲۶.۷ سال بود در سال ۲۰۳۰ به ۳۷.۵ سال خواهد رسید و این در حالی است که میانگین سنی ایرانیان تا سال ۱۹۹۷ کمتر از ۲۰ سال بود.
اگرچه بیشترین میزان افزایش جمعیت ایران مربوط به سنین ۴۰ تا ۵۰ سال است اما جمعیت بالای ۶۵ سال ایران نیز افزایش چشمگیری خواهد داشت به طوریکه انتظار میرود این جمعیت در فاصله سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ حدود ۱۲۵ درصد رشد داشته باشد.
حال آنکه پیشبینی شده است که شمار ایرانیان بالای ۸۰ سال تا سال ۲۰۳۰ رشدی ۵۹.۱ درصدی داشته باشد. با این حال جمعیت بالای ۸۰ سال ایران همچنان بسیار کم خواهند بود و انتظار میرود تا سال ۲۰۳۰ این جمعیت تنها ۳۶۴ هزار و ۲۱ نفر افزایش داشته باشد.
يورومانیتور معتقد است که شاخص امید به زندگی در ایران تا سال ۲۰۳۰ هرچند همچنان کمتر از ۸۰ سال خواهد بود، اما پنج سال بيش از حال حاضر افزايش خواهد داشت. اگر یک ایرانی در سال ۲۰۱۰ به دنیا آمده باشد انتظار میرود که به طور میانگین ۷۱.۹ سال زندگی کند اما اگر فردی در سال ۲۰۳۰ در ایران به دنیا بیاید میتوان انتظار داشت که وی ۷۶.۱ سال عمر کند.
طبق اين بررسي اگرچه روند پیر شدن جمعیت ایران آهنگ سریعی به خود گرفته است اما جمعیت ایران در مدت زمان پیشبینی شده همچنان جوان خواهد بود و تعداد ایرانیان زیر ۱۴ سال در سال ۲۰۳۰ دو برابر جمعیت بالای ۶۵ سال خواهد بود. این در حالی است که در سال ۱۹۸۸ به ازای هر ایرانی بالای ۶۵ سال ۱۴ ایرانی زیر ۱۴ سال وجود داشت.
زنان و مردان در ایران/توزیع جمعیتی ایران منحصر به خود است
توزیع جمعیتی ایران نه تنها از هرم استاندارد سنتی بلکه از مدل مستطیلی كه بيشتر در اغلب کشورهای پیشرفته جهان استفاده ميشود، پیروی نمیکند. در عوض توزیع جمعیتی ایران در سال ۲۰۱۰ در بخش سنین ۲۰-۳۰ و در سال ۲۰۳۰ در بخش سنین ۴۰-۵۰ برآمدگی شدیدی دارد و علت این امر افزایش شدید زاد و ولد در دهه ۱۹۸۰ اعلام شده است.
انتظار میرود میانگین سنی جمعیت مونث ایران که در سال ۲۰۱۰ برابر با ۲۶.۸ سال بود در سال ۲۰۳۰ به ۳۸ سال افزایش یابد و این در حالی است که میانگین سنی جمعیت مذکر ایران از ۲۶.۶ در سال ۲۰۱۰ به ۳۷ در سال ۲۰۳۰ برسد.
میانگین سنی زنان ایرانی برای اولین بار در سال ۲۰۱۶ از مرز ۳۰ سالگی خواهد گذشت و آقایان گذر از میانگین سنی ۳۰ سال را در سال ۲۰۱۷ تجربه خواهند کرد.
در سال ۲۰۱۰ هم در میان مردان و هم در میان زنان افراد موجود در سنین ۲۰ تا ۲۹ سال بیشترین سهم را از کل جمعیت خواهند داشت و در سال ۲۰۳۰ این رده سنی ۴۰ تا ۴۹ سال خواهد بود که بیشترین سهم را از مجموع جمعیت ایران به خود اختصاص خواهد داد و این نتایج برای جمعیتی که در حال پیر شدن است روند طبیعی به شمار میرود.
تا سال ۲۰۳۰ شمار زنان بالای ۶۰ سال ایران از مردان بیشتر خواهد بود و این در حالی است که تعداد مردان زیر ۶۰ سال در ردههای سنی مختلف از زنان بیشتر خواهند بود.
نکته اینکه در افراد بالای ۸۰ سال تعداد زنان ۴۵ درصد بیشتر از مردان خواهد بود و این امر به دلیل امید به زندگی بالاتر در میان زنان ایرانی است. البته این گروه سنی سهم بسیار کمی از جمعیت ایران را خواهند داشت.
در مجموع زنانی که در سال ۲۰۱۰ متولد شدهاند به طور میانگین ۲.۸ سال بیشتر از مردان عمر میکنند و این میزان در سال ۲۰۳۰ به ۳.۵ سال افزایش خواهد یافت.
تولد و وفات/ نرخ تولد از ۸ به ۲ کاهش یافته است
بر اساس اعلام سازمان ملل، نرخ باروری در ایران در مقایسه با دیگر کشورهای جهان کاهش بسیار خوبی داشته است و دلیل این امر افزایش دسترسی مردم به ابزار پیشگیری از بارداری و همچنین افزایش آگاهی زنان از سنین مناسب برای بارداری اعلام شده است.
در این زمینه نرخ باروری در بخشهای روستایی کاهش بسیار خوبی داشته است و زنان روستایی که زمانی به طور میانگین هشت فرزند به دنیا میآوردند اکنون شمار فرزندان خود را به دو کاهش دادهاند.
نرخ باروری در میان زنان ایرانی برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ به زیر ۲.۱ تولد در هر زن رسید و در سال ۲۰۱۰ به رقم ۱.۸ تولد کاهش یافت، اما انتظار میرود این نرخ در سال ۲۰۳۰ اندکی افزایش یافته و به ۱.۹ برسد. آمارها نشان میدهد که نرخ باروری زنان ایرانی در میان کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا کمترین میزان است.
در همین حال باید بدانیم که نرخ تولد در ایران هماکنون کم بوده و در حال کمتر شدن هم هست. این نرخ در سال ۱۹۸۱ به اوج خود یعنی ۴۵.۴ تولد در هر هزار نفر رسید و در سال ۲۰۱۰ این نرخ به ۱۸.۵ تولد در هر هزار نفر کاهش یافت. انتظار میرود نرخ تولید در ایران در سال ۲۰۳۰ دوباره کاهش داشته و به ۱۲.۳ برسد.
با افزایش جمعیت و همچنین پیرتر شدن جمعیت ایران، شمار مرگ و میرها نیز روند صعودی به خود خواهد گرفت، اما در مجموع نرخ مرگ و میر روند نزولی دارد و این روند تا سال ۲۰۱۸ ادامه خواهد داشت. پس از سال ۲۰۱۸ نرخ مرگ و میر در ایران به دلیل پیرتر شدن مردم اندکی افزایش خواهد داشت. در سال ۲۰۱۰ بیماریهای مرتبط با دستگاه گردش خون مهمترین علت مرگ و میر در ایران بوده است.
تنوع جمعیتی
این گزارش همچنين با اشاره به پديدهاي كه بهعنوان فرار مغزها در ايران از آن ياد ميشود، به تحليل صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی نیز در اين زمينه اشاره كرده است.
جمعیت و شهروندان/ سهم ۲.۶ درصدی خارجیان از جمعیت ایران
در سال ۲۰۱۰ خارجیان تنها ۲.۴ درصد از جمعیت ایران را تشکیل داده بودند و انتظار میرود که تا سال ۲۰۳۰ این سهم با اندکی افزایش به ۲.۶ درصد یا دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر برسد. سهم زیادی از جمعیت خارجی ایران را پناهندگان تشکیل میدهند و به گفته بانک جهانی این سهم در سال ۲۰۱۰ برابر با ۴۵.۴ درصد بود که اغلب آنها از کشورهای همسایه همچون افغانستان و عراق هستند. در واقع ایران یکی از کشورهای جهان است که پذیرای بیشترین میزان پناهندگان هستند.
بیشتر پناهندگان در ایران را مردان با سهم ۶۱.۲ درصدی در سال ۲۰۱۰ تشکیل دادهاند و سه چهارم این پناهندگان از افغانستان به ایران آمدهاند و این سهم تا سال ۲۰۳۰ تغییری نخواهد کرد.
ایران پذیرای اقوام مختلفی همچون ترک، کرد، فارس، عرب، ارمنی، آشوری، لر، ترکمن و بلوچ است و در سال ۲۰۱۰ چیزی حدود ۳۵.۷ درصد از جمعیت ایران به زبان فارسی تکلم میکردند و انتظار میرود این سهم تا سال ۲۰۳۰ تغییر نداشته باشد.
شهرها/ نرخ شهرسازی در ایران یکی از سریعترینها در جهان
شهرسازی در ایران از رشد سریعی برخوردار بوده و نرخ شهرسازی در ایران یکی از سریعترینها در جهان است. در سال ۱۹۸۰ کمتر از نیمی از جمعیت ایران در مناطق شهری زندگی میکردند اما امروز ایران کشوری با جمعیت غالبا شهرنشین است به طوریکه در سال ۲۰۱۰ ۶۹.۵ درصد از جمعیت ایران در مناطق شهرنشین سکونت داشتهاند و پیشبینی میشود که این سهم تا سال ۲۰۳۰ به ۷۷.۹ درصد افزایش پیدا کند.
یکی از دلایل مهم هجوم مردم به شهرها جنگ عراق عليه ايران بوده است و در جریان این جنگ شمار زیادی از مردم ایران به دلیل کاهش سرمایهگذاریها در مناطق روستایی به شهرهای بزرگ مهاجرت کردند.
در سال ۲۰۱۰ ایران هشت شهر با جمعیت بالای یک میلیون نفر داشت و تا سال ۲۰۳۰ این میزان به ۹ شهر افزایش پیدا خواهد کرد. تاکنون تهران با جمعیت هفت میلیون و ۴۰۰ هزار نفری (در سال ۲۰۱۰) پرجمعیتترین شهر ایران است و با مشهد، نزدیکترین شهر پرجمعیت فاصله زیادی دارد.
انتظار میرود تا سال ۲۰۳۰ جمعیت تهران به هشت میلیون نفر افزایش پیدا کند و در آن سال تهران سکونتگاه یک دهم جمعیت شهری ایران خواهد بود.
ارسال نظر