چرا زنان خشن شده اند؟

فرارو: آیا خشونت در زنان افزایش پیدا کرده است؟

در ۵ ماه اول امسال پای ۱۶ هزار و ۱۳۴ زن تهرانی به پزشکی قانونی باز شده است. این زنان به دلیل نزاع به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند. به طور کلی تا مرداد ماه ۴۶ هزار و ۱۳۹ نفر در تهران در معرض آسیب های ناشی از نزاع قرار گرفتند. نزاع از اولین آسیب ها در ایران به حساب می آید. حضور درصد زیاد زنان در این آسیب اهمیت دارد. آیا خشونت در زنان افزایش پیدا کرده است؟

به گفته پزشکی قانونی، نزاع در ۵ ماه اول امسال به نسبت مدت مشابه در سال قبل ۴.۷ درصد کاهش داشته است. در حالی که تعداد ورود زنان به عرصه نزاع رو به افزایش است.

در دو ماه اول امسال ۵ هزار زن در کشور به دلیل نزاع و درگیری به پزشکی قانونی مراجعه کرده اند. آمار فروردین و اردیبهشت ۹۴ از سهم ۳۵ درصدی زنان در نزاع حکایت دارد. همچنین بنابر آمار زنان تهرانی در مقایسه با زنان دیگر استان ها حضور پررنگ تری در نزاع ها داشته اند.

حضور زنان استان های دیگر نیز در دعواها رو به افزایش است. بنابر گفته روابط عمومی پزشکی قانونی درگیری زنان با نزاع در سه ماه اول امسال در آذربایجان شرقی سه درصد افزایش داشته است.

اما چرا زنان ایرانی نقش بیشتری در نزاع پیدا کرده اند؟ کارشناسان در بررسی این موضوع عوامل روانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را کنار هم می چینند. آن ها معتقدند نگاه زنان به خود، خشونت و احقاق حقوقشان تغییر کرده است. دیگر نمی توان انتظار داشت تا زنی خشمش را مانند گذشته فرو خورد.

** زنان خشونتِ دیده

مورد خشونت قرار گرفتن از دلایل کارشناسان برای بروز خشونت در زنان است. مصطفی اقلیما مددکار اجتماعی و رییس انجمن مددکاری ایران در این خصوص گفت: دلیل باز شدن پای زنان به پرونده های نزاع این است که آن ها مورد خشونت واقع شده اند. اگر روزی زنان در برابر این خشونت سکوت می کرده اند حالا شرایط فرق کرده است. آن ها به دلیل فشارهای روزمره نسبت به چیزی که حقوقشان در آن پایمال شود واکنش نشان می دهند و همین موجب نزاع آن ها با دیگران خواهد شد.

وی در ادامه اظهار کرد: اعمال خشونت و بروز خشم به طور کلی زن و مرد نمی شناسد. عوامل محیطی در جامعه ما مولد خشم هستند. وقتی زنی با درآمد پایین، تبعیض، عدم امنیت شغلی و چیزهای دیگری که مردان نیز ممکن است با آن مواجه باشند، روبروست، بروز خشونت توسط او افزایش پیدا خواهد کرد. هنگامی که خشونت افزایش پیدا کند، افراد مختلف خانواده آن را به دیگر اعضا منتقل می کنند و این خشونت بازتولید خواهد شد.

در حال حاضر خشونت در جامعه ایرانی در تمام خانه ها؛ از غنی تا فقیر و در تمام قشرها از تحصیلکرده تا تحصیل نکرده وجود دارد. افراد جامعه گمان می کنند که باید حقشان را با فریاد از دیگران بگیرند؛ وگرنه به آن نمی رسند.

** خشونت از اندرونی به بیرون راه یافته است

افسر افشارنادری کارشناس دیگری است که می گوید نگاه زنان به خود و نگاه جامعه به آن ها تغییر کرده است. این جامعه شناس تصریح کرد: به صورت کلی باید گفت زنان خشونت را تا جای ممکن به بیرون از خود منتقل نمی کنند. آن ها به دلیل آموزش ها و قالب های فرهنگی کمتر اعتراض می کنند و خشمشان را بروز می دهند. درنتیجه به مرور کارایی اشارن را از دست داده، دچار افسردگی و یا بیماری های جسمی و روحی می شوند.

افشارنادری با اشاره به تاریخ خشونت در زنان ایرانی گفت: این اما بدان معنا نیست که نزاع در میان زنان وجود نداشته، بلکه خشونت در زنان سابقه دار است. در حرم سراها و اندرونی ها نزاع همواره جریان داشته است. تفاوت در این بوده که زنان هنگامی که به فضاهای عمومی می آمدند به دلیل ساختارهای روانی و اجتماعی باید به قولی با حجب و حیا رفتار می کردند. این موضوع باعث می شد تا آن ها رفتارهای خشونت بار در فضای عمومی را دلیلی بر کم ارزشی اشان تلقی کنند.

عضو انجمن جامعه شناسی ایران درباره وضعیت زنان در حال حاضر اظهار کرد: در حال حاضر وضعیت فرق کرده و زنان به حوزه عمومی آمده اند. حضور اجتماعی زنان و تغییر در قالب های فرهنگی، آمارها را نیز تغییر داده است. هرچند هنوز هم شکل برخورد با زنان تا حدود زیادی تغییر نکرده و قضاوت خوبی هنگامی که یک زن اعمال خشونت کند نسبت به وی نمی شود، اما موضوع اینجاست که دیگر زنان زیادی به این قضاوت اهمیت نمی دهند.

** خشم زنان بروز پیدا کرده است

در بعد دیگر دکتر مهدی ملک محمد عوامل روان شناختی افزایش خشونت در زنان را بررسی کرد. این روان شناس گفت: میزان زنانه شدن خشونت نسبت به گذشته افزایش داشته؛ همانگونه که آسیب های اجتماعی همچون اعتیاد در بین آن ها زیاد شده است. اما دلایل این افزایش خشونت چیست؟

وی ادامه داد: اولین دلیل به تربیت و سبک های تربیتی باز می گردد. در گذشته اعمال خشونت توسط یک زن یا دختر امری نهی شده بوده و هیچ خشونتی از جانب آن ها در جامعه پذیرفته نبود.

این روان شناس با اشاره به تغییر نگرش خانواده ها نسبت به دختران گفت: در ۱۰-۱۵ سال اخیر اما نگرش خانواده های ایرانی نسبت به این موضوع تغییر پیدا کرده است. آن ها دیگر خشونت در فرزند دخترشان را یک تابو نمی دانند. آزادی رفتاری دختران نیز افزایش پیدا کرده و مثلا اگر در گذشته دختری حق نداشت از ساعتی دیرتر به منزل برگردد، حالا خانواده ها دیرتر آمدن به خانه را می پذیرند. این عوامل همه به یکدیگر مرتبط اند.

ملک محمد ضمن تعریف خشونت در ادامه اظهار کرد: خشونت یک امر فیزیکی است که در پی خشم شکل می گیرد. در گذشته خشم در میان زنان یک امر درونی بوده و زنان چون نمی توانسته اند نماد بیرونی این خشم که خشونت است را اعمال کنند، آن را درون خود می ریختند.

وی گفت: حالا همان خشم به شکل واقعی خودش در حال بروز پیدا کردن است. در این رابطه تغییر نگاه جامعه ایرانی به زن ها مهم ترین مسئله است. مسئله ای که باعث شده خشونت در زن ها درصد بیشتری را داشته باشد.

این روان شناس آگاهی زنان در سال های اخیر برای کسب برابری جنسیتی، تساوی حقوق و... را در بروز خشم نیز موثر دانست و گفت: باید فرض را بر این گرفت که در موارد منفی نیز این تساوی در حال شکل گرفتن است.

مهدی ملک محمد همچنین اظهار کرد: در گذشته هنگامی که پسری رفتاری را علیه دختری در خیابان انجام می داد، باورش این نبود که با پاسخی از جانب آن دختر روبرو شود؛ در حالی که زنان و دختران ما امروز در بعد زیادی باور دارند که خشونت را باید با خشونت پاسخ گفت. اگر زن یا دختری رفتار خشونت آمیزی را با خشونت جواب نمی دهد، دلیل عمده آن این است که به طور کلی به خشونت اعتقادی ندارد.

این روان شناس واکنش زنان به خشونت را نیز مهم دانسته و در ادامه تصریح کرد: همچنین نمی توان این را نادیده گرفت که در ایران زن های زیادی تا سال ها مورد خشونت قرار گرفته اند. در حال حاضر شاهد واکنش متقابل برای این خشونت هستیم.

وی با اشاره به باورهای سنتی موجود نسبت به زنان گفت: در باور سنتی ما اینکه زنی نمی توانست جواب خشونت را بدهد ضعیف خوانده می شد. اما اگر مردی جواب خشونت را نمی داد گفته می شد از متانت اوست. این دیدگاه یکی از دلایلی است که جلوی رفتارهای عقلانی را خواهد گرفت؛ چرا که زنان ممکن است فکر کنند که پاسخ خشونت را ندادن، از ضعف آن هاست. این مسئله در آینده می تواند مشکل ساز شود.

مهدی ملک محمد در انتها اظهار کرد: به طور کلی در مبحث خشونت موضوع کنترل خشم مطرح است. کسی اعمال خشونت می کند که نتواند خشمش را کنترل کند. کنترل خشم نیازمند فاکتورهایی همچون واردنشدن استرس به افراد است. اگر فشار استرس زیاد باشد؛ خشونت به سرعت اتفاق خواهد افتاد. بنابراین اگر زن ها احساس کنند تحقیر می شوند، بر آن ها نگاه جنسیتی وجود دارد و برابری مالی و حقوقی در محل کارشان نیست آرام آرام دچار استرس بیشتری خواهند شد که به تبع خشم‎ اشان را راحت تر بروز می دهند. درحالی که زنی که در استرس کمتری است کمتر دچار خشم خواهد شد.