ردکارپت برای دانشجویان خارجی در ایران!

هفته نامه چلچراغ - مینا عینی فر: گاهی می بینیم مثل بلبل فارسی حرف می زنند و از ما بهتر سر کلاس ها بحث می کنند و امتحان می دهند. اسمشان دانشجوی خارجی است، اما تشخیص ایرانی نبودن بعضی از آن ها ساده نیست. به خصوص آن هایی که از کشورهای دوست و همسایه راهی دانشگاه های ایرانی شده اند و هم فارسی زبان مادری شان است و هم چهره ای شبیه به ایرانی ها دارند. گاهی چشم های بادامی، گاهی لهجه های متفاوت و گاهی هم رنگ پوست می گوید بغل دستی مان مهمان ایران است.

مهمان هایی که تعدادشان هنوز آن قدر زیاد نیست که به دانشگاه های ایرانی چهره ای بین المللی بدهد. اما اخبار حاکی از این است که وزرات علوم تلاش هایی را برای پذیرش بیشتر دانشجویان خارجی و فراهم کردن شرایط بهتر برای آن ها شروع کرده است؛ از تسهیل دریافت ویزا تا فکرهای تازه ای برای اقامت آن ها، پروسه طولانی دریافت ویزا برای تحصیل در ایران یکی از مشکلات سر راه دانشجویان خراجی بود.


اما پنجم مردادماه بود که مدیر کل دانشجویان غیرایرانی خبر داد مدت صدور ویزای دانشجویان خارجی پس از رایزنی با وزارت امور خارجه کاهش پیدا کرده و آن ها می توانند تا یک هفته بعد از ارائه مدارکشان ویزا بگیرند. کاری که تا پیش از این تصمیم تقریبا یک ماه طول می کشید.

ما یکی بودیم

در سوی دیگر کره زمین یا حتی در همین نزدیکی در حوالی سنگاپور، چین و ژاپن دانشگاه هایی وجود دارند که رتبه هایی بهتر از دانشگاه های ایرانی را در رتبه بندی های جهانی کسب کرده اند. اما چرا ایران انتخاب بعضی از دانشجویان خارجی است؟

عبدالکریم ابوبکر که از کشور تاجیکستان برای تحصیل به ایران آمده و در دانشگاه علوم پزشکی ایران خیلی معروف اند. من می خواستم برای تحصیل پزشکی بین روسیه، قزاقستان و ایران یکی را انتخاب کنم. با پدرم مشورت کردم و او گفت ایران بهتر است. گفت ما با ایران یکی بوده ایم و زبان مان یکی است. این طور شد که ایران را انتخاب کردم.»

او می گوید به دلیل تفاوت خط نوشتاری در ایران و تاجیکستان مشکلاتی برای خواندن و نوشت داشت اما خیلی زود با این شکل نوشتار کنار آمده و درسش را شروع کرده.

از عبدالرحیم می پرسم در دانشگاه های ایران و تاجیکستان چه چیز متفاوت است می گوید: «تفاوت اصلی این است که در رشته های پزشکی تاجیکستان سیستم روسی را دنبال می کند و ایران سیستم آمریکایی.»

درباره زندگی و فرهنگ دانشجویی هم می گوید: «دانشجویان تاجیک در زندگی دانشجویی شان بیشتر خانه اجاره می کنند، ولی در ایران بیشتر دانشجویان در خوابگاه هستند. ما بچه های خارجی هم خوابگاه جدا داریم، الان در خوابگاه متاهلی هستم.»

می گوید همه چیز خوب است و امکاناتی که لازم دارد در اختیارش است. فقط به فرهنگ دانشجویی ایران انتقاد نه چندان کوچکی دارد: «این جا نمره خیلی مهم است و بچه ها بیشتر برای نمره درس می خوانند، نه برای خودشان.»

آن طور که او می گوید، تب ادامه تحصیل ایرانی ها در تاجیکستان به این شدت نیست و دانشجویان تاجیک بعد از گرفتن مدرکشان سراغ زندگی و کار می روند و اغلب در صورتی که ادامه تحصیل در خارج از کشور برایشان ممکن باشد درسشان را ادامه می دهند.

شبیه کشور من

معصومه یکی از ده ها افغان است که برای تحصیل دانشگاه های ایران را انتخاب می کنند. آن ها پرتعدادترین خارجی های دانشگاه های ایرانی هستند. او که در دانشگاه تهران کارشناسی ارشد ارتباطات می خواند، می گوید: «ایران از نظر فرهنگی به کشور من خیلی نزدیک است. من این جا مشکل یاد گرفتن یک زبان دیگر را ندارم و هزینه های زندگی هم نسبتا پایین است.»

او اعتبار مدرک دانشگاه های ایران در افغانستان را هم به معیارهای انتخاب دانشگاه تهران اضافه می کند.به علاوه این که دانشگاه تهران را بهترین دانشگاه ایران می داند و معتقد است که سطح علمی خوبی دارد. می گوید وزارت علوم ایران خیلی خوب بورس می کند؛ مخصوصا دانشجویان کشورهای فارسی زبان را. البته او از آن دست افغان هایی است که پیش از شروع تحصیل دانشگاهی هم در ایران زندگی کرده: «من ایران به دنیا آمده ام و کاملا با این کشور آشنا هستم.


برای چند سال به افغانستان برگشته بودم، اما فعلا برای تحصیل در ایران هستم. دوره کارشناسی را هم به شکل بورسیه در ایران گذراندم. ان شاءالله برای دکترا هم به کشور دیگری خواهم رفت. این که به وطنم برگردم یا نه، کاملا بستگی به شرایط ثبات و امنیت در افغانستان دارد. اگر شرایط اجازه داد، ترجیحم این است که برگردم اما اگر شرایط مناسب نبود، حتما به کشور دیگر مهاجرت خواهم کرد.»

دو ماهه فارسی یاد گرفتم

یک سال نشده که از عراق آمده تا کارشناسی ارشد را در ایران ادامه بدهد. اما خیلی زود به فارسی مسلط شده و راحت صحبت می کند. تپق نمی زند فقط گاهی مجبور می شود بعضی کلمه ها را از هم کلاسی عراقی اش بپرسد یا انگلیسی اش را بگوید. برای نوشتن جزوه سر کلاس ها مجبور است به عربی بنویسد تا عقب نماند.

عادت کرده که خیلی زود چیزی را که می شوند به عربی ترجمه کند و تند تند بنویسد تا بعدا سر فرصت آن ها را در ذهنش فارسی کند و سر امتحان بتواند به فارسی جواب بدهد. او هم می گوید فاصله کوتاه و نزدیکی فرهنگی باعث شد در ایران درس بخواند. به علاوه این که می توانست از امکان بورسیه شدن استفاده کند و شرایطش را داشت.

دانشجویان خارجی هر کدام دلیلی برای تحصیل در ایران دارند. اغلب آن ها همسایه های ایران و کشورهای منطقه هستند، اما بعضی از آن ها هم از راه های دورتری مثل آفریقا می آیند. حالا قرار است شرایط برای آن ها ساده تر شود تا راحت تر از قبل ایران را بین گزینه هایشان بگذارند.

ماجراهای تدریس به زبان انگلیسی

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در هفتم مردادماه از هدف گذاری جدیدی برای جذب دانشجویان خارجی خبر دارد و گفت: سال گذشته حدود چهار هزار و پانصد دانشجوی خارجی در دانشگاه های مختلف کشور مشغول به تحصیل شدند و این در حالی است که وزارت علوم برای سال جاری جذبی معادل ۱۰ هزار دانشجو را هدف گذاری کرده است.

این هدف در شرایطی تعیین شده که برای تدریس به زبان انگلیسی در دانشگاه ها محدودیت وجود دارد. در تیرماه سال ۸۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی در مصوبه ای تمامی دانشگاه های کشور را که در داخل مرزها شعبه تاسیس کرده اند موظف به تدریس به زبان فارسی کرد. این موضوع شامل حال دانشگاه هایی که عنوان «بین المللی» را هم در پیشوند اسم شان داشتند هم می شد.

شورای عالی انقلاب فرهنگی در دی ماه سال ۸۹ ماده واحده ای را تصویب کرد تا مجوزی باشد برای ارائه بعضی از دروس به زبان غیرفارسی فقط در سه دانشگاه علوم پزشکی تهران، صنعتی شریف و تهران و آن هم تنها در واحدهای بین الملل. براساس این مصوبه زبان تدریس در دانشگاه های ایران باید فارسی باشد و استثنای تدریس به زبان های دیگر هم تنها برای دانشجویان غیرایرانی برقرار است. به اضافه این که برای همه دانشجویان خارجی باید دوره های ویژه آموزش زبان فارسی برگزار شود و مدرک این دوره شرط فراغت از تحصیل آن هاست.


در نهایت چنین محدودیت هایی با استقبال بیشتر دانشجویان ایرانی از پردیس های بین الملل نسبت به دانشجویان خارجی همراه شد تا نام این پردیس ها را به پولی یا خودگردان تغییر دهد و از هدف اولیه برای جذب دانشجوی خارجی دور کند. اما حالا شواهد می گوید وزارت علوم قصد کرده شرایط را تغییر دهد و امکان های تازه ای برای تحصیل خارجی ها فراهم کند. به نظر می رسد عدم سخت گیری درباره تدریس به زبان فارسی هم بخشی از این سیاست باشد. از جمله در دانشگاه علوم پزشکی تهران که مسئولان به تازگی گفته اند تدریس به زبان انگلیسی را در دروس پایه شروع کرده اند.

اقامت در خانه های ایرانی

اقامت دانشجویان خارجی هم یکی دیگر از موضوعاتی است که وزارت علوم درباره آن تصمیمات تازه ای دارد. زندگی با خانواده های ایرانی یکی از پیشنهاداتی است که برای دختران خارجی در ایران مطرح شده است.

قائم مقام وزیر علوم در امور بین الملل در این باره از آشنایی دانشجویان خارجی با فرهنگ ایرانی گفته و توضیح داده که می شود خانواده های امین را شناسایی کرد تا دانشجویان و به خصوص دختران دانشجو وارد خانواده های ایرانی شوند. او در مورد طول اقامت دانشجویان غیرایرانی هم صحبت کرده، اما آن طور که گفته؛ این موضوع در حوزه اختیارات پلیس است و از راه دیگری باید حل شود.