«صفرِ» دردسر ساز پلاک‌های جدید تهران

خبرگزاری تسنیم: سابقه نصب پلاک بر روی خودروها در کشورمان به ۹۹ سال قبل بازمی‌گردد؛ در آن سالها و همزمان با ورود اولین خودرو به کشور در سال ۱۳۰۵، هیچ کس تصور نمی‌کرد زمانی برسد که تعداد خودروها به تعدادی برسد که نه تنها پلاکهای ۴ رقمی آن روز، بلکه پلاکهای ۷ رقمی با ترکیب حروف الفبا نیز کفاف آنها را ندهد.

در اولین پلاکهای صادر شده توسط شهرداری یا بلدیه، اسامی شهرها به همراه ۴ رقم، به عنوان شناسنامه هویتی خودرو محسوب می‌شدند ولی رفته رفته با تند شدن شیب افزایش تعداد خودروها، حروف الفبا نیز به انتهای نام شهرها افزوده شد و پس از آن، اعداد ۴ رقمی جای خود را به اعداد ۵ رقمی دادند. طی چند دهه، عدم تطابق ظرفیت پلاکهای آن زمان با تعداد خودروها، کار را به ترکیب نام شهرها به همراه دو عدد کشاند و پلاکهای جدید بر روی خودروها نصب شد.

در دهه هفتاد، با پیشرفت تکنولوژیکی و عصر لیزر، پلاکهای لیزری طراحی شد و در سال ۷۸ مسئولین وقت تصمیم به یکپارچه‌سازی تمامی پلاکهای خودروها گرفتند و تمامی خودروها ملزم به تعویض پلاک و نصب پلاکهای لیزری جدید بر چهارچرخه‌های خود شدند.

پلاکهای ملی، جوابگوی ۶۱ میلیون خودرو سواری

چند سال بعد از این تصمیم‌گیری، مسئولان وقت پلیس، دست به طراحی پلاکی زدند که این بار اصالت آن بر مبنای مالک خودرو استوار بود و نه خودرو. در پلاکهای جدید که اولین سری آن در دهه ۸۰ بر روی خودروها و تحت عنوان «پلاک ملی» نصب شد، مسئولان شماره‌گذاری توانستند با تغییر در نوع شماره‌گذاری و چیدمان اعداد و حروف در کنار یکدیگر، ظرفیت شماره‌گذاری در این پلاکها را برای خودروهای شخصی، به عدد ۶۱ میلیون، ارتقا دهند تا سالهای سال، خیالشان از بابت اتمام ظرفیت پلاکها، راحت باشد.

پلاک‌های ملی در یازده نوع کلی (خورورهای شخصی، تاکسی‌ها، خودروهای عمومی، خودروهای دولتی، خوروهای معلولین، خودروهای ترانزیت، خودروهای کشاورزی، خودروهای تشریفات، خودروهای پلیس، خودروهای کلاسیک (تاریخی)، موتور سیکلت‌ها و خودروهای مناطق آزاد تجاری-صنعتی) و چهار رنگ (سفید، زرد، سبز و قرمز) طراحی شدند و نوعی طراحی آنها به صورتی است که می‌توان از شماره پلاک، به اطلاعاتی مانند استان صادر کننده پلاک، شهر، تاریخ صدور پلاک و اطلاعاتی از این دست پی برد.

در این سری از پلاکها، دو عدد سمت راست معرف استان بوده و با توجه به تعدد خودروها در استان تهران و شهر تهران، به شهر تهران ۹ کد و به شهرستانهای این استان سه کد، اختصاص یافت.

ورود صفرِ دردسر ساز به پلاکهای ملی پایتخت

اما این روزها با توجه به رو به اتمام بودن کد ایران ۹۹ برای شهر تهران، بحث اتمام پلاکهای ملی در پایتخت و صدور پلاکهای جدید حسابی بر سر زبانها است. چندی پیش سردار تقی مهری رئیس پلیس راهور ناجا در گفت‌وگو با تسنیم، با اعلام تخصیص کدهای ایران ۱۰، ۲۰، ۳۰ و ...و ایران ۹۰ برای شهر تهران، عنوان کرد که هیچ مشکلی برای شماره‌گذاری خودروهای نوشماره برای شهر تهران وجود ندارد.

این تصمیم پلیس در به کارگیری عدد صفر در میان اعداد به کار رفته در پلاک خودروهای ملی، گرچه مشکل پلاکهای شهر تهران را مرتفع می‌کند ولی از سوی دیگر نگرانیهایی را برای برخی به وجود آورده است.

بعضی از منتقدان این طرح پلیس، بر این باورند که به کار گرفتن عدد صفر در پلاک خودروها باعث می‌شود تا بر میزان تقلب و سوءاستفاده از پلاکهای ملی افزوده شود چراکه از یک سو عدد صفر به راحتی قابل تبدیل به اعداد دیگر است و این مساله راه را برای سوءاستفاده متقلبان هموار می‌کند و هم از بُعد امنیتی و هم از نظر حقوق شهروندی، مخاطراتی را برای شهروندان تهرانی به همراه دارد.

همچنین استفاده از عدد صفر در پلاک خودروها که پیش از این نیز در سالهای اخیر به هیچ عنوان مسبوق به سابقه نبوده، شائبه عدم تشخیص این عدد را از سوی ناظران بیرونی و ماموران پلیس، تقویت می‌کند.

رئیس پلیس راهور تهران بزرگ: صفرها قابل تبدیل نیست

سردار سید تیمور حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در پاسخ به این ایرادات و انتقادات می‌گوید: پلیس راهور در طراحی این عدد (صفر) به نوعی عمل کرده است که استفاده از صفر در پلاک خودروهای شهروندان تهرانی، حداقل احتمال تقلب در تغییر این عدد را داشته باشد و استفاده از این عدد در پلاکهای ملی تهران، مشکلی را برای شهروندان به وجود نخواهد آورد.

رئیس پلیس راهور تهران بزرگ در پاسخ به قابل تشخیص بودن این عدد برای ماموران پلیس در هنگام ثبت تخلفات و احتمال شبهه در خواندن پلاکها نیز معتقد است: در پلاکهای جدید، اندازه صفرهای طراحی شده به حدی است که امکان خوانش اشتباه را از بین می‌برد و از این رو جای نگرانی وجود ندارد.

وی گرچه به کارگیری عدد صفر در کشورهای دیگر را به عنوان نمونه‌ای برای صحت این تصمیم در کشورمان عنوان می‌کند ولی نکته حائز اهمیت آن است که عدد صفر در نگارش لاتین خود، کاملاً با شکل ظاهری آن در نگارش فارسی متفاوت است و به هیچ وجه امکان عدم تشخیص و تغییر آن به اعداد دیگر، همچون عدد صفر فارسی وجود ندارد.

در پایان باید عنوان کرد که در حال حاضر و علی‌رغم عدم استفاده از صفر در پلاکهای ملی، گزارشاتی از تغییر اعداد توسط برخی سوءاستفاده‌گران ارائه می‌شود که این سوءاستفاده‌ها، علاوه بر مشکلات امنیتی، حقوق شهروندان را نیز پایمال می‌کند ولی به نظر می‌رسد با ورود صفر به اعداد ترکیبی پلاکهای ملی، این گزارشات افزایش یابد و مشکلات بعدی گریبانگیر پلیس و مردم شود.