پرو، کشوری غیرقابل پیش بینی

هفته نامه صدا - ترجمه منوچهر یزدانی: چندی پیش برای حضور در کنفرانس اقتصادی کشورهای آمریکای لاتین که سیتی بانک برگزارکننده اش بود، به ایالات متحده رفته بودم. حدود سیصد نفر از بانکداران، صاحبان صنایع و شرکت ها و تحلیلگران اقتصادی در طول این دو روز در آنجا رژه رفتند.

اگر بگویم برداشت کلی حاضران از وضع پرو و آینده آن نمی توانست از این خوش بینانه تر باشد، اغراق نکرده ام. بدون استثنا، همه بر این باور بودند که پس از سقوط دیکتاتوری فوجی موری در سال 2000 و حاکمیت دموکراسی در پرو، سازمان ها و نهادهای دولتی پرو بدون هیچ مانعی در دوران حکومت های والنتین پانی آگوا، آلن گارسیا، الخاندرو تولدو و اویانتا اومالای کنونی، به خوبی فعالیت می کردند و رشد اقتصادی کشور بیشتر از میزان متوسط رشد کشورهای آمریکای لاتین بوده است.

کاهش شدید و چشمگیر فقر و به موازات آن رشد طبقه متوسط قابل توجه بوده و با ثبات سیاسی و گشایش های اقتصادی، اکنون پرو یکی از کشورهای پر جاذبه برای سرمایه گذاری خارجی محسوب می شود. البته تنها باری نیست که اینگونه خبرها به گوش می رسد اما تا آنجا که به یاد دارم، هیچ گاه تصویر کشورم در عرصه جهانی تا این حد مثبت و درخشان نبوده است.

با این همه، کسی که در پرو زندگی می کند، (من اخیرا مدتی آنجا بودم) می تواند برداشتی متفاوت داشته باشد: یک کشور پر التهاب و در مرز سقوط! و دلایل آن؛ برادرکشی فراوان در جدال های سیاسی، اعتصاب ها علیه استخراج معادن در کاخامارکا و آرکیپا، و مهمتر از همه فسادی که در هر منطقه توسط مافیای محلی و قاچاقچیان مواد مخدر دامن زده می شود و در جریان بی سروسامانی سیاسی - اجتماعی موجود کشتار می کند و زمینه را برای بازگشت مجدد جامعه به سوی پرتگاه و معضل هزارتوی عقب ماندگی فراهم می آورد. این یک به نوبه خود ورشکستگی حکومت قانون و قانونمندی را سبب می شود.


تناقض و تضاد دو تصویر داخلی و خارجی از کجا ناشی می شود؟ از فقدان چشم انداز. تشتت نیروهای سیاسی و تعصّب همچون ابری تیره مانع از دیدن آینده شده است.

بله، احتمالا اشکال بزرگ رسانه های جمعی نوشتاری، گفتاری و تصویری در پرو باشد که هشتاد درصدشان در خدمت یک گروه اقتصادی است و از آنجا که بیشتر آنها جزو اکثریت مخالف دولت هستند، باعث بسط و رواج بینش آخرالزمانی از یک معضل اجتماعی و سیاسی می شوند.

البته با تدقیق بیشتر درمی یابیم که هنوز هم این نوع بینش در پرو از اغلب کشورهای آمریکای لاتین کمتر جدی گرفته می شود. از سوی دیگر آنها، مهمترین پیروزی که پروی کنونی در طول تاریخ خود کسب کرده؛ یعنی وحدت ملی برای کسب دموکراسی سیاسی و اقتصادی مبتنی بر بازار را نیز فراموش یا به قصد، آن را یک شکست تلقی می کنند.

بدون این اتفاق و همبستگی ملی، که به استثنای گروه های کوچک و کم اهمیت، تمام طیف از راست تا چپ در آن شرکت داشتند، پیشرفتی که طی پانزده سال اخیر در پرو شاهد آن بودیم امکانپذیر نبود.

جامعه پرو پیش از این تاریخ چنین آزمونی را هرگز تجربه نکرده بود ولی در پایان ماه مارس سال جاری وضعیت به حدی بحرانی شده بود که هر فاجعه ای می توانست به وقوع بپیوندد. مجلس نمایندگان خانم آنا خارا نخست وزیر را در جلسه علنی استیضاح و از کار برکنار کرد. من جریان استیضاح را از تلویزیون دنبال می کردم و از قانون گذاران مان که به چنین حدی از جهالت و عوام فریبی برسیده بودند، خشمگین بودم.

اومالا رییس جمهور، در دوم آوریل پدرو کاتریانو را که در کابیه قبلی دو سال و هشت ماه وزیر دفاع بود، مامور تشکیل کابینه جدید کرد. تقریبا همه شاهد اقدام تحریک آمیز رییس جمهور در جریان این بلوای سیاسی بودند؛ اقدامی که هدف آن استفاده از قدرت قانونی ریاست جمهوری برای بر هم زدن مجلس و برگزاری انتخابات جدید پارلمانی بود.


کاتریانو در طول مدت وزارت خود منتقد سرسخت فوجیموریسم و اپریسم (اتحاد انقلاب مردمی آمریکا)، دو جناح مخالف دولت بود که رهبران آن به ترتیب کی کو فوجی موری و آلن گارسیا بوده اند؛ دو نفری که به طور قطع جزو کاندیداهای انتخاباتی ریاست جمهوری سال آینده پرو خواهند بود.

همانطور که انتظار می رفت هیچ اتفاقی نیفتاد. پدرو کاتریانو - شگفتا- از همان ابتدا نشان داد که نه به دنبال روشی ستیزه جو و تحریک آمیز بلکه خواهان گفتگو و همزیستی است. وی در سخنان خود اظهار داشت: «به عنوان رییس هیات وزرا، باید متحول شوم، عقاید سیاسی شخص من در خیلی از موارد باید تغییر کند و در چارچوب اصول دولت قرار گیرد.»

او با تمام رهبران سیاسی دیدار کرد، به ویژه برنامه های خود را برای اپوزیسیون تشریح کرد و انتقادات آنها را شنید و با مهمترین رقبای سیاسی مانند کِ کو فوجی موری و آلن گارسیا در حال دست دادن عکس هایی گرفت.

صرفه آنکه، کابینه جدید بعد از ۱۰ ساعت بحث و بررسی، با هفتاد و سه رأی موافق و سی و نه رأی ممتنع و ۱۰ رأی مخالف، از مجلس رأی اعتماد گرفت و از آن جالب تر، آرامش غیرمترقبه و جو مسالمت آمیزی بود که بلافاصله پس از آن بر فضای سیاسی مملکت حاکم شد؛ مملکتی که تا چندی پیش در مرز یک کودتا یا جنگ داخلی قرار داشت.

مبارک باشد، البته که مبارک باشد! انشاءالله که این آتش بس متمدنانه ادامه یابد و دولت بتواند آخرین سال حکومت خود را در صلح و آرامش به پایان رساند و این باعث تحکیم و تداوم روندی شود که در پانزده سال گذشته پیشرفت کم سابقه ای برای ما به ارمغان آورده است و نیز امیدوارم به دنبال آن مبارزات انتخاباتی و از پی اش انتخاباتی آزاد و اصیل برگزار شود.

باید به پرزیدنت اومالا برای انتصاب جسورانه پدرو کاتریانو به عنوان نخست وزیر، با اینکه به خودکامگی و بی پروایی شهره است، تبریک گفت. اومالا دریافت که او هر چند از ظاهری ستیزه جو و لجوج برخوردار است اما در صحنه سیاسی بینشی متفاوت دارد.


من او را خوب می شناسم، از سال ها پیش ولی اینکه گفته شده در انتخاب او دخیل بوده ام، کذب محض است. هرگز از پرزیدنت اومالا درخواستی نداشته و نخواهم داشت. به رغم پشتیبانی از او، هر زمان که لازم بوده است انتقاد خود را نیز بیان کرده ام. مثلا برای نپذیرفتن رسمی اپوزیسیون دموکرات ونزوئلا و عدم حمایت از آنها، اپوزیسیونی که قهرمانانه در مقابل ضربات غیرانسانی مادورو، دیکتاتور حقیر و غیرقابل توصیف، مقاومت می کند.

روشن است که از نخست وزیر جدید هم درخواستی نخواهم داشت، دقیقا به علت این دوستی قدیمی است. اولین بار که او را دیدم در جریان انتخابات ریاست جمهوری بود که من هم کاندیدا شده بودم. کاتِریانو در میدان تاکانا، جایی که مردم را برای میتینگ دعوت کرده بودیم، با صدای بلند سخنرانی می کرد، ولی چهار گربه هم به دعوت مان لبیک نگفته بودند اما او بی اعتنا به آن صحنه مضحک، با اعتقادی راسخ صحبت می کرد. به جای ناسزا گفتن و توهین کردن، نظرات جدیدی ارائه می داد. آدمی با فرهنگ و اصیل و تا مغز استخوان درستکار بود. نه تنها عاجز از هر نوع سازشکاری با رفاه زدگان بی شرمی بود که غالبا در بین قدرتمندان دیده می شوند بلکه در مقابل اطرافیانش هم انعطاف نداشت.

هیچ شکی ندارم که با حضور او در رأس هیات وزیران، مبارزه با فساد، یکی از آفاتی که آمریکای جنوبی را در آتش خود می سوزاند، نیروی تازه ای خواهد گرفت. تقریبا در تمام طول زندگی نسبت به آینده پرو بدبین بودم. شاید به این علت که دوران کودکی و نوجوانی خود را در کشوری گذراندم که زیر سلطه دیکتاتوری نظامی تحقیر شده بود.

اَدربیا، تمام سازمان ها و نهادهای کشور را به سوی روسپی منشی سوق داده بود. در آن وضعیت در دانشگاهی که تحصیل می کردم، شاهد بودم که چطور هر تلاشی برای کسب آزادی به شکست و سرخوردگی می انجامید و چگونه حقوق دموکراتیک و آزادی های مردم پایمال می شد؛ آن هم توسط چند حزب نالایق که ترجیح می دادند در نبرد بین خود متلاشی یا موجب بازگشت دیکتاتوری شوند تا اینکه به دموکراسی روی آورند.

از سال ۲۰۰۰، پس از سقوط فوجی موری و منتسینوس دزدان و جانیانی که رکورد جنایت تمام دیکتاتورهای پرو را شکسته بودند، ناگهان اقداماتی آغاز شد و بارقه امید در دل ها تابیدن گرفت. امید هایی که از سه دهه پیش با وجود وقفه های و سکته های گهگاهی همچنان پا بر جا مانده بودند؛ این روزها، مجددا زبانه کشیده اند ولی بسان شمعی لرزان و بیم باد که مبادا با وزشی آن را بی فروغ کند.

منبع: ال پاییس، می ۲۰۱۵