محاکمه جامعه اطلاعاتی توسط ویکی لیکس

هفته نامه عصر ارتباط - عباس پور خصالیان: بازی سیاست باعث شده است که «مجسمه آزادی» دیگری، این بار در برلین (آلمان) رونمایی شود. این مجسمه آزادی جدید، سه شخصیت افشاگر امپریالیسم اطلاعات «آژانس امنیت ملی» یعنی «ادوارد اسنودن»، «جولیان آسانژ»، «بردلی منینگ» و یک سکوی خالی را نشان می دهد، سکویی برای ایستادن هرکسی در کنار این سه شخصیت به نشانه همدلی و همزبانی با ایشان.

هر یک از این سه نفر، به نحوی مورد خشم و غضب دولت آمریکا قرار گرفته است: اسنودن به روسیه و آسانژ به سفارت اکوادور در لندن فرار کرده تا از پیگرد قوه قضاییه آمریکا و همدستانش مصون باشند؛ ولی آزاده ترین ایشان، مَنینگ سرباز جوانی است که تا آخر عمر، در زندان ایالات متحده بسر خواهدبرد. قرار است مشابه این اثر سیاسی/ هنری در چند کشور دیگر جهان ساخته و نمایش داده شود، زیرا بشریت تا رسیدن به جامعه اطلاعات مردم محور جهان گستر و فراگیر هنوز نیازمند بت ها و فرشته هایی از جنس آهن و سنگ و سیمان است.


ویکی لیکس با بهمنی از اسناد محرمانه

در حالی که منینگ زندانی، دیگر قادر به فعالیت و افشاگری بیشتر نیست، اسنودن و آسانژ فعال هستند. تازه ترین خبر از وبگاه ویکی لیکس جولین آسانژ، افشاگری علیه پادشاهی سعودی است.

روز جمع (۲۹ خرداد ۱۳۹۴، برابر با ۱۹ ژوئن ۲۰۱۵) این وبگاه بیش از ۶۰هزار سند محرمانه دیپلماتیک و سیاسی وزارت امور خارجه عربستان سعودی را منتشر کرد و نوشت: این نخستین گام برای انتشار حجم عظیمی از اسناد محرمانه و فوق محرمانه سعودی ها است که به بیش از نیم میلیون سند می رسند و تدریجا در روزها و هفته های آینده منتشر خواهندشد. وزارت خارجه عربستان سعودی در اولین واکنش نسبت به انتشار این اسناد محرمانه در سرتاسر جهان، شهروندانش را از ورود به هر وبگاه خبری به منظور آگاهی از محتوای اسناد افشا شده برحذر داشت و روز شنبه ۳۰ خرداد در صفحه رسمی خود در شبکه اجتماعی «توییتر» نوشت: «هموطن هوشیار، از ورود به هر وبگاهی با هدف دستیابی به اسناد یا اطلاعات فاش شده که احتمالا نادرست است و با هدف ضربه زدن به امنیت ملی منتشر شده، پرهیز کن!»

نمونه هایی از اسناد

برخی از اسنادی که تاکنون توجه رسانه ها را جلب کرده حاکی از آن است که:

• یکی از پسران اسامه بن لادن در نامه ای از سفارت آمریکا در ریاض خواسته بوده تا دولت آمریکا برای پدرش گواهی فوت صادر کند. ژنرال گلن کیزر، سرکنسول آمریکا در ریاض، روز ۹ سپتامبر ۲۰۱۱، یعنی حدود چهارماه بعد از کشته شدن رهبر سابق القاعده در پاسخ به نام عبداله بن لادن، نوشته است که او نمی تواند گواهی فوت صادر کند.

این نامه ژنرال کیزر توضیح می دهد؛ برای افرادی که در جریان عملیات نظامی کشته می شوند، گواهی فوت صادر نمی شود. آقای کیزر به جای صدور گواهی فوت، اسنادی متعلق به یک دادگاه در آمریکا را ارایه می دهد که ثابت می کند اسامه بن لادن کشته شده است. این مقام آمریکایی همچنین در نامه اش به عبداله بن لادن ابراز امیدواری می کند که مدارک ارایه شده از سوی دولت آمریکا بتواند به او و خانواده اش کمک کند.

• تعدادی از اسناد نیز حاکی از آن هستند که پادشاهی سعودی تلاش فراوانی برای توقف پخش برنامه های عربی زبان شبکه تلویزیونی العالم صدا و سیمای ایران از ماهواره «عرب ست» انجام داده است.

• چند سند هم نشان می دهند سفارت عربستان در بحرین پس از آغاز انقلاب مردم این کشور خواستار اعزام نیروهای آموزشی و تربیتی شده است. این درخواست در پی انقلاب ۱۴ فوریه مطرح شد و اعمال محدودیت های گسترده ای را برای شیعیان به ویژه پس از انقلاب ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ به دنبال داشته است. ویکی لیکس همچنین از اسناد و مدارک ۳ سال پیش وزارت اقتصاد و فرهنگ پرده برداشت که به سخنرانی های وزیر دیوان سلطنتی و وزیر آموزش بحرین درباره تمایل وی به معرفی و اعزام ۹۷ هیات با تخصص های مختلف علمی و نظری و ۲۶ مربی تربیتی و معاون آموزشی برای وزارت آموزش و پرورش بحرین اشاره دارد.

براساس این سند، سفارت عربستان بر این باور است که اعزام معلمان به شکل کلی، کمک مالی پیش بینی نشده ای برای بحرین به شمار می رود. این سفارتخانه افزود: «افزایش شمار اعزام معلم های تربیتی سعودی به بحرین در این دوره بحرانی تاریخ بحرین از نظر تربیتی سعودی به بحرین در این دوره بحرانی تاریخ بحرین از نظر تربیتی و منافع عربی و اسلامی بسیار مفید است.»

«پادشاه سابق عربستان در دو دستور شماره ۸۸۳ و ۲۱۶۶ خود از رسانه های وابسته به این کشور می خواهد بدون توجه به اعتراضات دولت ایران به «برملا کردن نقش ایران» ادامه دهند. در این سند از رسانه های وابسته به عربستان خواسته شده است تا در تبلیغات خود به اوضاع داخلی ایران نپردازند و به مقامات بلندپایه این کشور به طور علنی اهانت نکنند.

• یکی از اسناد وزارت امور خارجه عربستان سعودی که در ویکی لیکس منتشر شده نشان دهنده تلاش این کشور برای تاسیس شبکه تلویزیونی و روزنامه در مصر علیه ایران و تشیع است. سعود الفیصل وزیر سابق امور خارجه عربستان در نامه ای به دربار پادشاه این کشور خواستار تامین مالی تاسیس شبکه تلویزیونی و روزنامه در مصر برای تبلیغ علیه ایران و شیعیان دیده شده است. سعود الفیصل این نامه را براساس درخواست مصطفی بکری از سفیر عربستان در قاهره نوشته است. مصطفی بکری که این نامه او را روزنامه نگار نزدیک به شورای عالی نیروهای مسلح مصر و شخص عبدالفتاح السیسی معرفی می کند. در دیدار با سفیر عربستان در قاهره خواستار کمک مالی برای تبدیل هفته نامه اش به روزنامه و نیز تاسیس یک شبکه تلویزیونی به منظور مقابله با «گسترش نفوذ ایران» شده است.

بکری در این دیدار تاکید می کند ایرانی ها تماس با او و بسیاری از روزنامه نگاران مصری را برای جذب آنها آغاز کرده اند. بکری تاکید می کند می داند بیشتر مصری ها به تلاش های ایران پاسخ مثبت نخواهندداد، اما این اقدام ایران در هر صورت مستلزم اقدام فوری با حمایت عربستان است. بکری در دیدار با سفیر عربستان خواستار تبدیل کردن هفته نامه الاسبوع» به روزنامه، تشکیل حزب سیاسی و راه اندازی شبکه ماهواره ای علیه شیعیان و در حمایت از موضع عربستان شده است. سعود الفیصل در نامه خود پیشنهاد می کند بکری با وزیر فرهنگ و رسانه های عربستان برای گفت و گو در این باره دیدار کند.

• یکی دیگر از سندهای منتشر شده نشان می دهد که سفارت عربستان سعودی در لندن هزینه تحصیل پسر یکی از وزرای اسبق وزارت ارشاد ایران را که در تبعید خودخواسته در خارج از کشور بسر می برد، تامین کرده است. این سند که تاریخ آن دهم اکتبر سال ۲۰۱۱ است، اشاره می کند که به درخواست ع.م. این بورس تحصیلی در مقطع دکترا برای پسرش توسط سفارت عربستان تامین شده است.

این سند نشان می دهد که دولت عربستان به تقاضای وی، پاسخ مثبت داده که شهریه دانشگاه و هزینه مسکن فرزندش را برای مدت چهار سال بپردازد که مجموعا ۶۵ هزار پوند (حدود صد هزار دلار) می شود. وی اما گفته است که در زمان مناسب در مورد آنچه ویکی لیکس منتشر کرده پاسخ می دهد. در سند منتشر شده توسط ویکی لیکس آمده که در اوایل سال ۲۰۱۲ چکی به مبلغ بیش از ۱۶ هزار پوند برای تامین بخشی از هزینه های تحصیلی فرزند وی صادر شده است.

دیپلماسی، آری! مردم فریبی، نه!

دو نکته ای که در رابطه با تلاش پادشاهی سعودی برای توقف پخش برنامه های عربی زبان شبکه تلویزیونی العالم صدا و سیمای ایران از ماهواره «عرب ست» و دشمنی علیه ایران قابل ذکر است، این است که اولا سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، یکی از شرکای «عرب ست» است و تعدادی از شبکه های ماهواره ای صداوسیما از طریق سامانه ماهواره ای «عرب ست» پخش می شود و این احساس شراکت، به قدری قوی است که این سازمان، ترانسپوندرهای مورد استفاده خود در «عرب ست» را رسما «ایران ست»(!) نام نهاده است و ثانیا سیاستمداران ایرانی، همزمان، دست در دست همتایان عربستانی خود فیلم و عکس می گیرند تا «برادری متقابل» خود را به رخ رسانه ها بکشند.

فضای سایبری یا گریز از آزادی؟

ویکی لیکس، خواه ناخواه، دادخواستی است که همه ما را به پای محاکمه می کشاند، زیرا شرط اول انسانیت و اعتلای جامعه اطلاعات، آزادی به طور کلی و آزادی بیان بالاخص است. شاید نیت و کوشش اصلی ویکی لیکس، برملا کردن دشمنان آزادی است؛ اما خواننده ویکی لیکس و کاربر فضای سایبری باید عاقل باشد: سیاست کاری سیاست بازان و ساده دلی مردمان در طی تاریخ به قدری بوده است که درک معنای بلند آزادی، اگر محال نباشد، مشکل است و در هر حال به دقت و امانت بسیار نیازمند.

پس نگذاریم فضای سایبری، مصداق همان چیزی شود که از یک فروم، در سال ۱۹۴۱، Escape Drom Freedom (گریز از آزادی اش) خواند.