ممانعت احمدی نژاد از انتشار آمار اعتیاد!

خبرگزاری ایسنا: سیاست‌های بسیاری از جمله دستگیری معتادان و جرم انگاری مصرف مواد مخدر، بیمار پنداشتن آنها، کاهش عرضه و تقاضا، پیشگیری، اعدام قاچاقچیان و... در حالی طی سه دهه گذشته در کشور اجرا شده که همواره نقدهای مختلفی به این سیاست‌ها و همچنین عملکرد ستاد مبارزه با مواد مخدر به عنوان دستگاه متولی کنترل میزان عرضه و تقاضا از سوی کارشناسان مطرح می‌شود.

در همین راستا با علی‌ هاشمی، رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان مقام بالا دستی و به مناسبت پنجم تیرماه «روز جهانی مبارزه با مواد مخدر» به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه به تفصیل می‌آید.

دکتر علی هاشمی با بیان اینکه "موادمخدر" یک پدیده بسیار پیچیده است، اظهار می‌کند: عوامل مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در بروز اعتیاد در جامعه موثر هستند و برای حل آن باید همه دستگاه‌های مذکور مشارکت داشته باشند.

وی می‌افزاید: چه بسا یک تدبیر غلط اقتصادی و اجتماعی در بروز اعتیاد در جامعه موثر و بازخورد نامناسبی در جامعه داشته باشد و برعکس.

نتایج نظرسنجی «امید به آینده جوانان»

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در دولت هشتم ادامه می‌دهد:‌ به عنوان مثال در سال ۷۵ ، یک نظرسنجی در سطح تهران به منظور سنجش میزان امید به آینده جوانان انجام شد و نتایج نهایی حاکی از امید به زندگی ۳۰ درصدی بود. همین نظرسنجی اواخر سال ۷۷ تکرار شد و نتایج کاملا بر عکس بود و نرخ امید به آینده را تا ۸۰ درصد نشان می‌داد. این بررسی‌ها نشان می‌دهد مشارکت سیاسی تا چه حد می‌تواند در زندگی و حال افراد جامعه موثر باشد.

اعتیاد، بی اعتمادی مردم به حکومت را رقم زده است

وی در ابتدای سخنانش با بیان اینکه سه نگرانی اصلی مردم در نظرسنجی‌های مختلف انجام شده طی این سال‌ها "بیکاری"، "تورم" و "اعتیاد" عنوان شده است، می‌گوید: اعتیاد به یکی از نگرانی‌های دائمی مردم تبدیل شده و نوعی بی‌اعتمادی مردم را رقم زده است، به گونه‌ای که ناخواسته افراد از عملکرد حکومت ناراضی می‌شوند و می‌گویند دولت یا نمی‌خواهد یا نمی‌تواند با این پدیده برخورد کند.

هاشمی ادامه می‌دهد: این در حالیست که پیچیدگی مشکل اعتیاد ناشی از عوامل متعددی است. با توجه به گستردگی ابعاد، شدت و فوریت پیامدهای کلان، تأثیر ژرف بر ساختارهای اجتماعی، هزینه مهار بالا و علت العلل بودن پدیده مواد مخدر و اعتیاد به جرأت می‌توان گفت این پدیده تهدیدی علیه «امنیت جامعه» است. «امنیت جامعه» به عنوان دانه درشت ترین «مرجع امنیتی»، امنیت ملی، امنیت فردی، امنیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را تحت پوشش قرار می‌دهد.

انتقاد از آمارسازی در حوزه اعتیاد

وی با بیان اینکه " آمارسازی در حوزه اعتیاد در پیش‌برد اهداف مدنظر برای مبارزه با مواد مخدر خلل وارد کرده است و متاسفانه مدیران دبیرخانه ستاد، راه غلط دولت قبل را ادامه می‌دهند، انتقادات تندی از روند اعلام آمار اعتیاد در کشور مطرح و اظهار می‌کند: در دولت هشتم که ستاد را به دولت نهم تحویل دادم، آمار مصرف کنندگان سه میلیون و ۷۲۰ هزار نفر بود که از این تعداد ۲.۵ میلیون نفر مصرف دائمی داشتند و مابقی تفننی مواد مصرف می‌کردند.

هاشمی ادامه می‌دهد: در واقع در آن زمان ۲.۵ میلیون معتاد قطعی داشتیم. حالا چه اتفاقی افتاده است که وقتی دولت نهم روی کار می‌آید در اولین اظهارنظرها،‌ آمار معتادان را ۷۵۰ هزار نفر اعلام می‌کند؟ و چگونه می‌شود که طی هشت سال این آمار رفته رفته به یک میلیون و ۳۵۰ هزار نفر می‌رسد؟ هرچند با این آمارسازی می‌پذیرند که طی دو دولت نهم و دهم اعتیاد حدود صددرصد رشد داشته است.

در سال ۹۰، یک شیوع شناسی اعتیاد انجام شد ولی رئیس جمهور وقت اجازه اعلام نتایج آن را نداد. این شیوع شناسی حکایت از وجود "چهارمیلیون مصرف کننده" با احتساب تفننی ها در کشور است.

وی با بیان اینکه این پدیده مقابل چشم مردم است و حداقل ۱۴، ۱۵ میلیون نفر در خانواده‌ها درگیر فرد معتاد هستند و نمی‌شود واقعیت‌ها را پنهان کرد، تصریح می‌کند: البته این انتقاد به دولت یازدهم نیز وارد است که چرا این آمار غلط را تکرار و اعلام می‌کند؟ هر آماری عقبه‌ای در گذشته دارد، وضعیتی در حال حاضر و آینده‌ای هم دارد که باید در قابل آن پاسخگو باشند.

رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه می‌دهد: البته بنده هم معتقد به سیاه‌نمایی نیستم، ولی باید اجازه داد واقعیت‌ها در معرض دید صاحبنظران، اندیشمندان، علما و... قرار بگیرد تا برای آن راه‌حل و پاسخ پیدا شود.

وجود ۴میلیون معتاد رسمی در کشور در سال ۹۰

وی با بیان اینکه در سال ۱۳۲۰، یک و نیم میلیون نفر، در سال ۱۳۴۹ دو میلیون نفر، در سال ۱۳۵۶ ، سه میلیون نفر، در سال ۱۳۶۶ ، دو میلیون نفر مصرف کننده، در سال ۱۳۸۳ سه میلیون و ۷۶۰ هزار نفر مصرف کننده، در سال ۱۳۸۵ نیز ۷۵۰ تا ۸۰۰ هزار مصرف کننده، در سال ۸۶ (آمار رسمی ستاد) یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر مصرف کننده مواد مخدر بوده‌اند، می ‌گوید: در سال ۹۰، یک شیوع شناسی اعتیاد انجام شد ولی رئیس جمهور وقت اجازه اعلام نتایج آن را نداد. این شیوع شناسی حکایت از وجود "چهارمیلیون مصرف کننده" با احتساب تفننی ها در کشور است.

طبق برآورد اجمالی در یک دهه اخیر روزانه هشت نفر بر اثر موادمخدر جان خود را از دست می‌دهند و از سوی دیگر حداقل روزانه ۱۰۰ نفر جدید آلوده موادمخدر می‌شوند.

رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اینکه در اواسط سال ۱۳۸۴ یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ما موادمخدر صنعتی بود، می‌گوید: در آن مقطع آمار مصرف کنندگان قرص‌های صنعتی زیر ۱۰ هزار نفر بود و به نیم درصد هم نمی‌رسید. این در حالی است که اواخر دولت دهم شمار مصرف کنندگان موادمخدر صنعتی طبق آمار رسمی خودشان به ۳۳۰ هزار نفر رسید و بر اساس آن ۲۶ درصد مصرف‌کنندگان موادمخدر، گرایش به موادمخدر صنعتی داشتند که البته متاسفانه آمارهای غیررسمی بالاتر از آن است.

فراز و نشیب قیمت مواد مخدر صنعتی از ۱۷۲ میلیون تا ۵ میلیون تومان به ازای هر کیلو

وی همچنین ادامه می دهد: در آن زمان قیمت مواد مخدر صنعتی براساس گزارش وزارت اطلاعات، ستاد مبارزه با مواد مخدر و نیروی انتظامی ۱۶۸ تا ۱۷۲ میلیون تومان به ازای هر کیلو بود. متاسفانه طی سالهای ۸۶-۸۸ قیمت موادمخدر صنعتی به کیلویی پنج میلیون تومان رسید. در مجمع پس از اصلاح قانون و تشدید مجازات‌ها قیمت موادمخدر صنعتی ۱۰-۱۲ میلیون تومان شده و بنابراین اقدامات انجام شده چندان اثربخش نبوده است.

هاشمی ادامه می‌دهد:‌ به عنوان دبیر کل ستاد طی سال‌های ۸۱ تا ۸۴ با توجه به مجموعه گزارشات و اطلاعات واصله از دستگاه‌ها، چندبار در مصاحبه‌ها هشدار داده بودم و برای پیشگیری، طرح «مدیریت مصرف از طریق تولید و توزیع کنترل شده داروهای ارزان قیمت برای معتادین» را با تلاش ویژه مجمع تشخیص به تصویب رساندیم (کشت شقایق الی‌فرا) و در شروع کار دولت نهم به رئیس جمهور وقت ابلاغ شده بود. متأسفانه بدلیل بی توجهی فاجعه بزرگ تغییر الگوی مصرف از مواد طبیعی به صنعتی اتفاق افتاد و اکنون شاهد حداقل ۳۰۰ هزار مصرف کننده مواد صنعتی هستیم.

روزانه ۱۰۰ نفر به مواد مخدر آلوده می‌شوند

رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه یک نگرانی دیگر ما مصرف مواد مخدر در جمعیت زنان است، می‌گوید: در دهه ۷۰، آمار اعتیاد در زنان ۴.۵ درصد از کل مصرف کننده ها بود که اکنون با توجه به آمار رسمی به ۱۰ درصد رسیده است.

هاشمی می‌افزاید: طبق برآورد اجمالی در یک دهه اخیر روزانه هشت نفر بر اثر موادمخدر جان خود را از دست می‌دهند و از سوی دیگر حداقل روزانه ۱۰۰ نفر جدید آلوده موادمخدر می‌شوند.

۶۵ درصد زندانی‌ها مربوط به موادمخدر است

وی در ادامه به آمار دستگیرشدگان مرتبط با موادمخدر اشاره و عنوان می‌کند: از ابتدای انقلاب اسلامی تا سال گذشته ۱۸ میلیون دستگیری داشتیم (البته با تکراری‌ها) که از این تعداد ۴۵ درصد ارتباط مستقیم با موادمخدر (قاچاقچیان، خرده فروش‌ها و..) و ۱۹-۱۸ درصد نیز جرائمی هستند که به صورت غیرمستقیم مرتبط با اعتیاد هستند یعنی فرد معتاد به بزه هایی چون قتل، سرقت و ... اقدام می‌کند. در واقع حدود ۶۵ درصد دستگیری‌ها و زندانی‌های ما مربوط به موادمخدر است.

کاهش زمان دسترسی به مواد مخدر به ۲ دقیقه

وی درباره میزان دسترسی به موادمخدر گفت: در زمان مدیریت بنده زمان دسترسی به مواد مخدر ۲۵ دقیقه بود. مدتی پیش برای انجام تحقیقاتی به یکی از شهرهای شمالی رفته بودم و با معتادی صحبت ‌کردم. او می‌گفت کافی است تماس بگیرم تا دو دقیقه بعد مواد را به من برسانند. در تهران هم حدود هفت سال پیش طی بازدیدی از یک کمپ معتادی می‌گفت که ۱۰ دقیقه‌ای با پیک برایم مواد می‌آورند. چرا دسترسی به مواد مخدری که پیامدهایی چون اعدام، زندان و آسیب‌های متعدد بر خانواده و دهها ناهنجاری اجتماعی در پی دارد به این راحتی و سهولت در دسترس است. متاسفانه این موضوع نشان دهنده وضع نابسامان توزیع موادمخدر در کشور است.

رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه بر اساس آمار اعلامی سال گذشته ستاد،‌۶۳ درصد معتادان ما متاهل هستند می‌گوید: اگر هرکدام متوسط دو فرزند هم داشته باشند یک میلیون و چهارصد هزار فرزند با پدرانی معتاد داریم که در معرض خطر جدی قرار دارند.

۲۱ درصد کارگران در بعضی محیط‌های صنعتی بزرگ معتادند

هاشمی همچنین به آمار اعتیاد در کارگران اشاره و عنوان می‌کند: کارگران رکن اقتصاد مقاومتی هستند. براساس آخرین تحقیقات انجام شده ۲۱ درصد کارگران در بعضی محیط‌های صنعتی بزرگ معتاد هستند.

بالاترین نرخ مصرف مواد در جمعیت ۳۵ تا ۳۹ سال

وی در ادامه به اعلام نتایج پژوهش گسترده‌ای که در سال ۹۰ توسط دکتر تقی آزاد ارمکی طی مقاله ای منتشر شد می‌پردازد و می‌گوید: در سال ۹۰ تعداد تقریبی جمعیت مصرف کننده ۳ میلیون و ۱۵۰ هزار نفر برآورد شد. بر این اساس ۵۲.۱۹ درصد از معتادان تریاک، ۲.۸۳ درصد شیره ، ۹.۷۷ درصد هروئین ، ۳.۰۸ درصد اکستازی ، ۲۶.۲۲ درصد شیشه ، ۱۵.۹۴ درصد کراک و ۶.۴۳ درصد حشیش مصرف می کردند.

رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره توزیع سنی مصرف‌کنندگان هم توضیح می‌دهد و می‌گوید: در جمعیت ۶۰ سال به بالا پایین‌ترین نرخ مصرف و در جمعیت ۳۹ تا ۳۵ ساله بالاترین نرخ مصرف را شاهدیم.

۵.۶ درصد معتادان قبل از ۱۵ سالگی اولین بار مصرف مواد را تجربه کرده‌اند

هاشمی می‌افزاید: بر این اساس سن اولین مصرف مواد تا قبل از ۱۵ سالگی را در ۵.۶ درصد معتادان داریم و میانگین اولین مصرف ۱۹ تا ۲۱ سال است.

وی درباره محل اولین مصرف هم می‌گوید: ۳۸.۷۷ درصد در منزل یکی از دوستان ، ۲۲.۴۶ درصد در منزل خود ، ۸.۲۹ درصد در پارک‌ها، ۷.۲۲ درصد در اماکن مخروبه ، ۵.۸۸ درصد در خوابگاه دانشجویی ، ۴.۸۱ درصد در محل کار ، ۳.۷۴ درصد در مدرسه و ۲.۴۱ درصد از معتادان در سربازخانه برای اولین بار مواد را تجربه کرده‌اند.

هاشمی ادامه می‌دهد: بر اساس این پژوهش ۳۳.۷ درصد از معتادان روزانه چند بار مواد مخدر مصرف می‌کنند.

۲۸ درصد مردم نسبت به مصرف مواد نگرش مثبت دارند

وی همچنین به نظرسنجی انجام شده از سوی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران اشاره و عنوان می‌کند: بر اساس این نظرسنجی میانگین تمایل به مصرف مواد درجامعه آماری ۱۲۳۰ نفره در کل کشور، ۱۶.۸۱ درصد بوده است و این خود یک زنگ خطر است. همچنین به طور میانگین ۲۸ درصد مردم نسبت به مصرف مواد نگرش مثبت دارند.

در سال ۹۰ تعداد تقریبی جمعیت مصرف کننده ۳ میلیون و ۱۵۰ هزار نفر برآورد شد. بر این اساس ۵۲.۱۹ درصد از معتادان تریاک، ۲.۸۳ درصد شیره ، ۹.۷۷ درصد هروئین ، ۳.۰۸ درصد اکستازی ، ۲۶.۲۲ درصد شیشه ، ۱۵.۹۴ درصد کراک و ۶.۴۳ درصد حشیش مصرف می کردند.

رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌افزاید: ۶۵.۵ درصد از افراد مصاحبه شونده اعلام کرده‌اند در آینده وضعیت مواد مخدر بدتر می‌شود و به این معناست که به اقدامات انجام شده امیدی ندارند.

وی با بیان اینکه از دیدگاه بیش از ۷۷ درصد مردم، اصلی‌ترین عامل موثر در جلوگیری و کنترل مصرف مواد خود فرد است و در ردیف دوم خانواده، سوم دوستان و چهارم دولت قرار دارد، می‌گوید: این موضوع هم بار مثبت دارد و هم بار منفی. اگر خانواده آگاه باشد می تواند بازوی کنترلی خوبی باشد.

هنوز پس از ۳۵ سال ، یک مرکز سنجش قوی اعتیاد نداریم

هاشمی با اشاره به اینکه اکنون و در نیمه اول سال ۹۴، از نبود آمار و اطلاعات صحیح در خصوص اعتیاد رنج می‌بریم ، اظهار می‌کند: ستاد مبارزه با مواد مخدر باید به جای آنکه بودجه خود را مانند گوشت قربانی در دستگاه‌ها پخش کند، منظم و هر سال وضعیت را رصد کند تا مشخص شود اثر بخشی اقدامات چه میزان است؟

رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌افزاید: چرا پس از ۳۵ سال نباید یک مرکز سنجش آمار و مانیتورینگ قوی در ستاد داشته باشیم که دائم تحولات منطقه‌ای، ملی و استانی را رصد کند و پاسخگو باشد تا روزی چشم باز نکنیم و ببینیم آمار ۱۰ هزار مصرف کننده مخدر صنعتی به ۴۰۰ هزار رسیده است؟

هاشمی تاکید می‌کند: در واقع ستاد باید با سرمایه انسانی متخصص و حرفه‌ای اوضاع را رصد و پژوهش‌های اساسی انجام دهد و به ارزیابی دقیق عملکرد دستگاه‌ها بپردازد.