فاجعه در میانمار

فرادید: فقر، سیاست و ناامیدی متعاقب آن باعث شد تا هزاران نفر از مردم مسلمان روهینگیا میانمار را ترک کنند. مقامات این کشورها اما در اوج بی‌رحمی نسبت به این مسئله بی‌تفاوت هستند.

شاید بتوان گفت که در حق هیچ یک از مردم دنیا به اندازه مردم روهینگیا جفا نشده است. مردم روهینگیا مسلمان بوده و قرن‌ها در ایالت راخین در غرب میانمار زندگی می‌کنند، با این حال دولت میانمار حق شهروندی آن‌ها را نپذیرفته است.

عمق فاجعه به همین‌جا ختم نمی‌شود. اقلیت روهینگیا حتی در فهرست ۱۲۵ قومیت رسمی میانمار هم جایی ندارد. دهه‌ها است که مردم مسلمان و مظلوم روهینگیا از داشتن هرگونه حمايت‌ و امنیتی محروم بوده و همواره قربانی خشونت‌ و تبعیض بودائیان ضد مسلمان راخین و همچنین ماموران دولت مرکزی بوده‌اند. وجه مشترک قوم راخین و قوم برمه این است که هر دو از «بنگلادشی‌ها» متنفر هستند و آن‌ها به راحتی برچسب بنگلادشی بودن را به مردم روهینگیا می‌زنند.

مردم روهینگیا شاید روزی با خود فکر می‌کردند که شرایطشان از آنچه بود بدتر نشود، اما الآن می‌بینیم که شرایطشان روز به روز وخیم‌تر می‌شود. پس از دو تلاش ملی‌گرایان راخین برای پاکسازی قومیِ مردم روهینگیا در سال ۲۰۱۲، حدود ۱۴۰ هزار نفر از جمعیت حدودا ۱.۱ میلیون نفری مردم روهینگیا روانه اردوگاه‌های پناهندگی شدند. به آن‌ها اجازه خروج داده نشد. افراد بسیاری نیز تلاش کردند که از طریق دریا به مالزی، اندونزی و تایلند فرار کنند.

به شکلی کاملا بی‌سابقه، حدود ۲۵ هزار نفر از مردم روهینگیا که مسلمانان روهینگیای بنگلادش نیز بین آن‌ها بودند هم سعی کردند در سه ماه نخست امسال و قبل از شروع باد و باران موسمی آنجا را ترک کنند، زیرا باران موسمی هر نوع سفری را غیرممکن می‌سازد. در طول این جابجایی‌ها نیز حدودا ۳۰۰ نفر بین ماه ژانویه و مارس جان خود را از دست داده و این رقم از ماه مارس با افزایش همراه بوده است.

محمد حیروت نام پسری ۱۵ ساله است که در یکی از این اردوگاه‌ها زندگی می‌کرده است. او حالا می‌خواهد روایت کند که چگونه خودش به همراه هفت عضو دیگر خانواده‌اش تلاش کردند به مالزی بروند. هر کدام از آن‌ها باید ۵۰۰ دلار به قاچاقچیان پرداخت می‌کردند تا سوار یک قایق پارویی شوند. سپس ۲۰۰۰ دلار دیگر نیز پرداخت می‌کردند تا از قایق پارویی به یک کشتی بزرگ منتقل شوند. این مبلغ برای اکثر مردم روهینگیا خیلی سنگین است. حدود ۳۰۰ نفر دیگر سوار همان قایق پارویی شده بودند و آب و غذایی نداشتند.

پس از آنکه یک هفته روی دریا حرکت می‌کردند، یک کشتی متعلق به نیروی دریایی جلوی آن‌ها را گرفت و آن‌ها را وادار کرد تا به «سیتوی» در ایالت راخین میانمار برگردند. محمد از اینکه برگشته خوشحال است و می‌گوید که قطعا در آینده دوباره امتحان خواهد کرد. محمد حرف یکی از بزرگ‌ترهای روهینگیا را نقل می‌کند: «مردم خیلی خوب سختی‌های دریا و کشتی را می‌دانند، اما علاوه بر آن می‌دانند که شرایط روی خشکی از آن شرایط هم سخت‌تر است.»

از سال ۲۰۱۲، ارتباط تمام اردوگاه‌ها و روستاهای روهینگیا با شهرهای مهم ایالت راخین مانند سیتوی قطع شده است. این شرایط سختی زندگی را برای ساکنان این آن روستاها و اردوگاه‌ها دوچندان کرده است. همچنین قرار است حصارهای فلزی بلندی بین آن کشیده شود تا انزوای مردم روهینگیا بیش از پیش شود. یکی از اهالی روهینگیا به خاطر دارد که روزی در سیتوی صاحب یک تاکسی تلفنی بوده و زندگی خوبی هم داشته است، اما حالا باید با موتورش کار کند و برخی از مشتریان را بین روستاهای آنجا جابجا کند. او در حال حاضر درآمدش یک سوم قبل شده است.

اکثر مردم روهینگیا کشاورز یا ماهیگیر هستند. کشاورزان نمی‌توانند سرزمین‌های خودشان بروند و ماهیگیران نیز تنها چند قایق دارند. علاوه بر آن، اگر ماهیگیران روهینگیایی بتوانند به دریا برسند، بودائیان راخین آن‌ها را از مناطق ماهیگیری دور می‌کنند.

مقامات محلی پافشاری می‌کنند که انزوای به وجود آمده به نفع خود مردم روهینگیا بوده و به نوعی آن‌ها را از حملات احتمالی آینده مصون نگاه خواهد داشت، اما مردم روهینگیا نظر متفاوتی دارند. آن‌ها می‌گویند که خیلی وقت است که آپارتاید در میانمار وجود داشته است و اقدامات اخیر غایت آن آپارتاید دیرینه در میانمار را نشان می‌دهد. آن‌ها حالا از حداقل‌های زندگی محروم هستند. در سه سال گذشته، هیچ دانش‌آموز روهینگیایی نتوانسته وارد دانشگاهی در سیتوی شود. هیچ یک از مردم روهینگیا در بیمارستان‌ها شهری پذیرش نمی‌شوند، مگر اینکه شرایط مرگ و زندگی باشد. یکی از اهالی مسن روهینگیا می‌گوید: «اوضاع کاملا ناجوانمردانه و غیرانسانی است.»

پس از دهه‌ها دیکتاتوری نظامی در میانمار بالاخره در سال ۲۰۱۱ قوانین شبه مدنی در میانمار حاکم شد. سطح زندگی برای اکثر مردم میانمار بهبود یافت، اما اوضاع زندگی مردم روهینگیا بدتر شد. برخی از برمه‌ای به دنبال یک «میانمار نوین» هستند و مردم روهینگیا قربانی بازی سیاسی آن‌ها شده‌اند. تمام مردم میانمار منهای مردم روهینگیا آماده انتخابات ماه نوامبر می‌شوند، اما دست‌هایی پشت پرده است که حتی حق رای را هم از مردم روهینگیا گرفته است. پس از ۲۵ سال این انتخابات اولین نمود دموکراسی در میانمار است. سال گذشته پس از مدت‌ها یک سرشماری ملی در میانمار صورت گرفت و به مردم روهینگیا تنها اجازه داده شد که تحت عنوان «بنگلادشی» سرشماری شوند. اکثر مردم روهینگیا نیز در اعتراض به این حرکت تصمیم گرفتند که در سرشماری حاضر نشوند.

دولت میانمار درصدد است تا به موج ضد اسلامی در این کشور دامن زند. اما این عمل از دید اکثر مقامات و نظامیان میانماری برای بودائیان برمه بسیار خوشایند است. حتی راهبان شوونیست بودائی نیز کاملا از این حرکت استقبال می‌کنند. افراطیان نظامی در انتخابات پیش رو شرکت دارند و آن‌ها فکر می‌کنند که اگر از اهرم فشار ضد مردم روهینگیا استفاده کنند در انتخابات طرفداران بیشتری پیدا خواهند کرد.

در این انتخابات «آونگ سان سو کی» رهبر حزب مخالف آن‌ها یعنی حزب دموکرات است. خانم سو کی برنده جایزه نوبل صلح و فعال حقوق بشر بوده است. بخشی از مردم میانمار برای اینکه او از حقوق مردم روهینگیا حمایت کرده بود از او متنفر هستند. برخی از طرفداران او در انتخابات پیش رو معتقدند که حمایت خانم سو کی از مردم روهینگیا باعث پیشی گرفتن رقیب شده است. هیچ اثری از فاجعه انسانی علیه مردم روهینگیا در روزنامه دولتی و انگلیسی‌زبان «گلوبال نیو اینسایت» دیده نمی‌شود، زیرا دولت معتقد است که مردم روهینگیا شهروند میانمار محسوب نمی‌شوند.

روشن است که هیچ یک از مقامات میانمار به وضعیت وخیم مردم روهینگیا اهمیتی نمی‌دهند. پس جای تعجب ندارد که جمعیتی کثیری از مردم روهینگیا جان خود را به خطر بیندازند و از طریق دریا فرار کنند. اگر در شرایط میانمار تغییری حاصل نشود، باز هم باید شاهد فرار مردم روهینگیا پیش از موعد باران‌های موسمی باشیم.