جزییات جدید از مذاکرات نفس گیر ایران و ۱+۵

خبرآنلاین: معاون وزیر امور خارجه کشورمان جزئیاتی از مذاکرات توافق هسته ای با آمریکایی ها را بیان کرد و اعلام کرد نیازی نیست مجلس توافق نهایی را امضا و تصویب کند چون این توافق یک سند سیاسی است نه یک معاهده بین المللی.

عباس عراقچی در گفتگوی ویژه خبری از شهر نیویورک روی آنتن زنده شبکه ۲ در ساعت ۲۳ سه شنبه ۱۵ اردیبهشت ۹۴ آمد و گفتنی های زیادی را درباره مذاکرات نگارش متن توافق اعلان رسمی کرد.

به گفته عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده کشور، این دور از مذاکرات تمام شده است. عراقچی در ادامه گفت: من مستفیما پس از پایان مذاکرات به استدیوی خبر آمدم. ما ۴ روز مذاکره فشرده را برای نگارش متن نهایی توافق نامه داشتیم و هم اکنون این بخش تمام شده و هفته آینده در وین این مذاکرات را ادامه می دهیم.

معاون وزیر خارجه کشورمان در ادامه توضیح داد: این کار جالا حالاها ادامه دارد چون متن مقصل و پیچیده است. همه ابعاد را در برمی گیرد. مقدمه ای دارد و بخشی مربوط به فعالیتهای هسته ای است. بحث آنچه در اراک، فردو و نظنر اتفاق می افتد را به صورت مفصل می نویسیم. در بخش بعدی، بحث تحریم ها را داریم و آنچه درباره برداشتن تحریمها خواهد بود به صورت مفصل بیان می شود. جدول زمانی برای اینکه اقدامات در چه فاصله زمانی باشد نیز در بحث بعدی است. این متن مفصل، ضمایمی را نیز خواهد داشت.

تحریم ها یک شبه برداشته می شود

او در پاسخ به سئوال کامران نجف زاده درباره اینکه آیا برای رفع تحریم ها نیز به جمع بندی رسیدید؟ گفت: بحث تحریمها مهمترین بحثی است که در مذاکرات داشتیم. طبق آنچه مد نظر ماست، تحریمها در ابتدای شروع توافق باید برداشته شود. توافقات به دست آمده در زمینه رفع تحریمها بر این مینا است که تمام تحریمهای اقتصادی و مالی در روز اجرای توافق باید لغو شوند و این صورت خواهد گرفت. ما باید قوانین مربوطه تحریمها را روشن کنیم و اینها را روی کاغذ بیاوریم و لغو کنیم.

عراقچی درباره زمان لغو تحریمها گفت: روزی که توافق امضا شود یا نهایی شود، دو طرف باید اقداماتی را برای اجرا آماده کنند. به طور مشخص کنگره آمریکا وارد شده و دخالت می کند و در حال تصویب لایحه ای هستند که ممکن است توافق را به تاخیر بیاندازند. ممکن است روزی که توافق به دست می آید تا روز اجرا، فاصله زمانی داشته باشد. در این فاصله، دو طرف اقداماتی را که بر عهده گرفتند، اجرا می کنند. آنها باید به آیین نامه های خود تغییر بدهند و ما نیز در حال تهیه مقدماتی برای اجرا تعهدات خود خواهیم شد تا به روزی برسیم که هر دو اعلام کنیم آماده اجرای توافق نهایی هستیم و در آن روز هر دو، اعلام می کنیم متن توافق را اجرایی می کنیم.

عضو ارشد تیم مذاکره کننده ایران گفت: آنها در ابتدای توافق و روز توافق، تحریمها را لغو می کنند و اجرایی شدن این لغو در روزی است که توافق توسط هر دو طرف اجرایی شود. اقدامات ما نیز طبیعتا در یک روز نمی تواند انجام شود. باید اقداماتی کنیم و زمینه چینی کنیم. ولی آنها در روز توافق اعلام می کنند قوانین تحریم ها را لغو می کنند. در روز اجرایی نیز تصمیمات دو طرف اجرایی می شود و لغو تحریمها نیز از آن روز اجرایی می شود.

دسترسی های ایران به بازارهای جهانی آزاد می شود

نجف زاده در ادامه از عراقچی پرسید: در توافق نامه ژنو لغو تحریمهای اقتصادی، فناوری، انرژی و مالی را داریم ولی در بیانیه لوزان، بحث بر سر تحریم های اقتصادی و مالی مرتبط است یا لغو این تحریمها شامل موارد تجاری و انرژی هم می شود؟

عراقچی در پاسخ گفت: این سوتفاهمی است که درباره متن توافق ژنو در کشور پیش آمده و در این متن آمده که تمامی تحریمهای مرتبط با هسته ای رفع و لغو می شود و دسترسی های ایران به بازارهای تجاری، مالی، انرژی و فناوری ایجاد می شود. این امتیاز اضافه است که کشورهای ۱+۵ برای ایران قائل شدند. یک بحث لغو هاست و دیگری بحث ایجاد دسترسی ایران به بازارهای فناوری، انرژی مالی و تجاری را داریم.

معاون ظریف در ادامه گفت: ما هم لغو تحریمها را داریم در عین حال دسترسی ایران به بازارهای انرژی هسته ای باز می شود. یعنی کشورها تشویق می شوند به همکاری هسته ای به ایران بپردازند. در حوزه اقتصادی نیز امکاناتی که بازارهای طرف مقابل را به سوی ایران باز کند و بازارهای ایران را به سوی طرف مقابل باز کند به عنوان مکمل رفع تحریمها، هم در توافق ژنو و هم در توافق نهایی وجود خواهد داشت.

چرا متن توافق ژنو با بیانیه لوزان متفاوت است؟

مجری در ادامه پرسید آیا تحریم های ملی کشورها نیز برداشته می شود؟

عراقچی گفت: در توافق ژنو و همچنین توافق فعلی و راه حل هایی که در لوزان رسیدیم، همه تحریم های ملی و کشورها به صورت یکجا برداشته می شود. بیانیه لوزان، بیانه مطبوعاتی بسیار مختصری است و در آنجا نیز اشاره شده تمامی تحریم ها برداشته می شود و این یعنی تحریمهای یکجانبه و چند جانبه، اعم از تحریم های اتحادیه اروپا، کشور آمریکا، رئیس جمهور این کشور و کنگره برداشته می شود.

او درباره اختلاف متن توافق ژنو با بیانیه لوزان گفت: در متن توافق نهایی و چیزی که در حال تدوین هستیم، این جزئیات قید شده. در بیانیه لوزان، کلیتی از موضوعی که اتفاق می افتد، ارائه شده بود. این بیانیه یک و نیم صفحه بود ولی فکر می کنم با شرح جزئیات متن توافق نهایی، متن نهایی بالای ۲۰ صفحه حجم و بالای ۵۰ صفحه ضمیمه دارد.

عراقچی گفت: در لوزان، متن توافق نداریم، بیانیه ای مطبوعاتی داریم که راه حل هایی را که طی چند روز مذاکره فشرده رسیدیم، شرح می دهد. بحث نظارتها، رفع تحریم های شورای امنیت، اتحادیه اروپا و آمریکا چطور برداشته شود. اینها را در لوزان رسیدیم. در پایان این نشست، یک بیانیه دو صفحه ای مطبوعاتی صادر شد. اشاره ای فقط به راه حل ها شده بود. ما یک سری اسناد کاری و کاغذهای کاری برای راه حل ها داریم و اینها در لوزان کار شده بود. الان در مرحله ای هستیم که اینها را به متن یک تفاهم نامه تبدیل می کنیم.

مجری با اشاره به سخنان مقامات آمریکایی در هفته جاری از او پرسید آیا قرار است بازرسی ها فراتر از پروتکل اجرایی شود؟

معاون وزیر امور خارجه در پاسخ گفت: چرا فضاسازی روانی طرف مقابل به خصوص طرف آمریکایی ما اینقدر راحت در ایران منعکس و پذیرفنه می شود. این اثر چیز عجیبی نیست. این از قبل هم وجود داشته. وقتی ما به عنوان یک عضو NPT قبول کردیم تمام تاسیسات هسته ای را در مقابل بازرسی های آژانس قرار دهیم و در مقابل حق استفاده صلح آمیز از این انرژی را داشته باشیم، این مسئله را پذیرفته ایم. این را بقیه کشورها نیز پذیرفته اند تا اطمینان حاصل کنند انرژی هسته ای مقاصد صلح آمیز دارد. این صنعت می تواند خطرناک و همراه با نگرانی هایی باشد. طبق معاهده پادمان که ما امضا کردیم، بازرسی از تاسیسات هسته ای طبق روال به صورت ابدی خواهد بود.

فضاسازی روانی آمریکایی ها در ایران مشتری دارد

عراقچی در ادامه گفت: این که آنها تفسیر کنند و آن چیزی که آقای کری می گوید امری بدیهی است. همه می دانند بازرسیهای دائمی بر اساس موافقات پادمان و NPT وجود دارد. این که ایشان امر بدیهی را تبدیل به فضای روانی می کند واینقدر آسان این مسئله در کشور ما پدذیرفته می شود، جای تعجب دارد. دولت ممکن است در مقطعی داوطلبانه پادمان یا NPT را اجرا کند، ولی تصویب نهایی با نمایندگان مجلس است. پروتکل اجرایی، برای اعتماد سازی است. ما فراتر از پروتکل الحاقی هیچ نظام و رژیم بازرسی را نپذیرفته و نخواهیم پذیرفت. ما در چهارچوب این پروتکل و تفسیری که از آن می شود، بازرسی ها را می پذیریم. بیش از ۱۰۰ کشور دنیا این پروتکل را اجرا می کنند. با توجه به این طبیعی است تمام نگرانی امنیتی کشورها پوشش داده شده.

این پروتکل به نحوی تنظیم شده که بازرسان آژانس نتوانند از بازرسی های خود سواستفاده کنند و ما این موارد و راه های نفوذ را شناسایی کرده و بسته ایم و با همکاری دوستان سازمان انرژی اتمی و سایر نهادها در کشور، نظارتهایی که پذیرفته شده با توجه به دغدغه های امنیتی کشور است. ما به عنوان جمهوری اسلامی ایران اعتقاد داریم سلاحهای کشتار جمعی و هسته ای خلاف اعتقادات اسلامی ما است و بر اساس فتوای مقام معظم رهبری سراغ این سلاحها نمی رویم. ما علی الاصول برای اطمینان دادن در این بار NPT را پذیرفته ایم. نگرانی این است که ما به شدت حساسیم در قالب بازرسی، جاسوسی صورت نگیرد.

دغدغه ای به نام بازرسی از مراکز نظامی ایران

مجری برای چندمین بار پرسید: اگر ما به درخواست بازرسی از مراکز نظامی "نه" بگوییم چه اتفاقی می افتد؟

عراقچی در پاسخ گفت: پروتکل الحاقی در این باره ساکت نیست. بحث فقط درباره مراکز نظامی نیست، بلکه موضوع مراکز عمومی غیرهسته ای مطرح است. برای مراکزی غیر از مراکز هسته ای، اگر آژانس درخواست دسترسی داشته باشد، باید دلایل و مدارک ارائه دهد و بگوید چرا فکر می کند در فلان نقطه کار غیرقانونی صورت می گیرد و کشور مربوطه نیز می تواند وارد مذاکره با آژانس باشد. نگرانی اگر واقعی باشد از طرق دیگر رفع می کند و اگر بازرسی قرار شد انجام شود، تحت یک کنترل شدید، می توانند بیایند و ببینند. به آنجا تحت یک دسترسی خاصی اجازه می دهند. آژانس مسئول کشف فعالیتهای اتمی غیرقانونی است.

واقعیت این است که سازمان آژانس بین المللی انرژی اتمی بدیل ندارد و در سطح بین المللی پذیرفته شده است. خودمان باید مراقب باشیم و روزنه های نفوذ را ببندیم.

نجف زاده از او پرسید یعنی اگر آنها بخواهند از مراکز نظامی بازدید کنند و با پاسخی مثل سرب داغ مواجه شوند، چه اتفاقی می افتد؟ عراقچی در پاسخ گفت: این را توضیح می دهم. این که همه چیز منوط به راستی آزمایی شده، این ربطی به مراکز نظامی ندارد. مثلا تعداد دستگاه های ما باید به تعداد خاصی محدود شود. یا در اراک تغییراتی اجرا کنیم که پلوتونیوم کمتری تولید شود. یا میزان ذخایر ما در سطحی محدود شود. راستی آزمایی اینها اصلا ربطی به مراکز نظامی ندارد. در ارتباط با تعهدات ما در توافق، آژانس می آید نظارت می کند سانتریفیوژهای ما به آن تعداد رسیده یا نه؟

نجف زاده پرسید: اگر آژانس بگوید می خواهم از پارچین بازدید کنم و مسئولان نظامی جواب منفی بدهند چه اتفاقی می افتد؟

عراقچی گفت: این ربطی به توافق نهایی ندارد. ممکن است در آینده در راستای بحث شفافسازی و مانند آن چنین مسایلی مطرح شود. تایید فعالیتهای ما در مراکز هسته ای صورت می گیرد و آنجا راستی آزمایی می شود. کما اینکه در ۱.۵ سال گذشته چنین بوده. ممکن است در آینده آژانس بگوید در یکی از مراکز غیر هسته ای می خواهم بازرسی کنم. پروتکل این حق را به او می دهد که درخواست بازرسی کند و البته باید دلایل خود را هم ارائه بدهد و مشخصات آن نقطه را بدهد و وقتی هم دسترسی داده شد، بازرسان آژانس به ترتیبی که نتوانند جای دیگری را ببیند به آن نقطه وارد می شوند و دستمال دارند و به دیوار می کشند و می برند آزمایش می کنند آیا در آن جا کار اتمی شده یا نه. آژانس فقط مسئول کنترل فعالیتها است.

عراقچی در ادامه به "ادعاهای عنوان شده گذشته" اشاره کرد و گفت: PMD بحث جداگانه ای دارد که مربوط به گذشته است. ادعاهایی هست که ایران در گذشته فعالیتهای هسته ای غیرقانونی نظامی داشته. این ادعا را رد کردیم و همکاریهایی داشتیم که ثابت شود برخی مراجع آن را تهیه کرده اند و ما می دانیم.

او توضیح داد: در برخی جاها همکاری مابا آژانس فراتر از پروتکل بوده. بازرسی از آنجاها را هم اکنون خودداری کردیم و ۲ سال پیش توافقی را با آژانس امضا کردیم تا سئوالاتی که از گذشته بوده را پوشش دهیم. سئوالات گذشته به PMD معروف شده. داریم یک چهارچوبی را فراهم می کنیم تا بر اساس این چهارچوب، فایل بسته شود و به سئوالات پاسخ داده می شود.

عراقچی درباره اینکه مسئولان نظامی می گویند به درخواست بازرسی از مراکز نظامی پاسخ سرب داغ می دهیم گفت: اصلا دسترسی به مراکز نظامی به این شیوه ای که مطرح شده در جامعه، اینطور نیست. هیچ کسی اجازه دسترسی به یک فرد خارجی را در ایران نمی دهد. برای اطمینان سازی بیشتر در پروتکل الحاقی، راه های دسترسی بیشتر برای آژانس در جاهایی که ادعا می شود کار غیرقانونی می شود، ایجاد می شود. فقط ما نگران دسترسی آژانس نیستیم. کشورهای دیگر نیز به فرمولی رسیده اند که تمام تبعات امنیتی در آن پوشش داده شده است.

اگر در گذشته، در بازرسیها اطلاعاتی درز کرده، ناشی از این است که ما نتوانستیم به خوبی دسترسی بدهیم تا این اطلاعات درز نکند. این شیوه هایی دارد که همه کشورها از این بابت، رعایت می کنند. در آینده نیز کاری می کنیم تا نگرانی امنیتی برای کشور پیش نیاید و خطوطی که مقام معظم رهبری درباره حفظ اسرار نظامی کشور و عدم دسترسی به این مراکز داده می شود،؛ همه را در نظر خواهیم داشت و رعایت می کنیم.

معاون وزیر خارجه همچنین گفت: هیچ کمیته و ساختار دیگری که فراتر از آژانس بین المللی یا در غیر از چهارچوبها باشد، از نظر ما پذیرفته نمی شود.

نیاز نیست مجلس متن توافق نهایی را امضا کند

او درباره تصویب پروتکل و توافق نهایی در مجلس گفت: روشن است ما تابع نظر مجلس هستیم. اگر تصمیم بگیرند هر گونه فعالیتی خاتمه بدهیم، طبق آن صلاحدید حرکت می کنیم. ممکن است مجلس تشخیص بدهند توافق اجرایی نشود یا همکاری ما محدود شود. این تشخیص مجلس است و ما به عنوان دولت، مجری این نظرات هستیم.

عراقچی درباره آینده مذاکرات گفت: دور بعد مذاکرات برای تدوین توافق نهایی سه شنبه آینده تا روز جمعه در وین با کشور آمریکا اجرا می شود. روز جمعه بقیه کشورهای ۱+۵ ملحق می شوند. امیدوارم تا آخر هفته آینده بتوانیم به متنی برسیم که میزان اختلافات و پرانتزها به حداقل ممکن رسیده باشد.

معاون وزیر خارجه کشورمان در ادامه توضیح داد: اصولا ما اصراری به توافق نداریم اگر توافق خوب نباشد. حتما دنبال توافق خوب هستیم و گرنه توافق نمی خواهیم. فکر می کنم با چشم انداز ما امکان رسیدن به توافقی که ما خوب می دانیم تا قبل از ۱۰ تیر وجود دارد.

او درباره فضای مذاکرات گفت: اتمسفر مذاکرات خوب است. در لوزان به مجموعه ای از راه حلها رسیدیم. قسمت سخت قضیه را با ساعتها دعوا و جر و بحث طی کرده ایم. نوع رفتار و زیاده خواهی هایی موقع نوشتن از طرف مقابل می بینیم، وجود دارد و برخی مسایل را باید رعایت کرد. اگرچه آهسته ولی به صورت خوبی در حال پیشرفت هستیم.

عراقچی گفت: تصویب نهایی پروتکل الحاقی منوط به تصویب مجلس است. ممکن است دولت تصمیم بگیرد مفاد پروتکل را به صورت داوطلبانه تا زمان تصویب نهایی مجلس اجرا کند.

معاون وزیر امور خارجه درباره امضای پروتکل الحاقی توسط مجلس گفت: پروتکل الحاقی یک معاهده بین المللی است و روال تصویب خود را باید طی کند.و اول دولتها پروتکل را امضا می کنند و برای تصویب نهایی به پارلمان خود ارائه می دهند. زمانی که مجلس آن را تصویب نهایی کند، اجرای آن برای دولت مربوطه لازم الاجرا می شود. پروتکل الحاقی را چند سال پیش دولت امضا کرده ولی هنوز مجلس تصویب نهایی نکرده.

او درباره امضای مجلس زیر توافق نهایی هم گفت: ولی درباره توافق نهایی که به دست خواهد آمد، حقوقدانان نظرات مختلف دارند. چون این توافق سند سیاسی محسوب می شود و مجموعه ای از اقدامات داوطلبانه دو طرف است، نیاز به ارسال به مجلس و پارلمانهای کشورهای ۱+۵ و کنگره آمریکا ندارد. هر چند کنگره اصرار دارد این توافق را نظر بدهد و چیزی که در حال تصویب دارند، این است که متن توافق نهایی نیاز به تصویب کنگره ندارد ولی در صورتی هم که کنگره رای به عدم تصویب متن توافق نهایی بدهد، رئیس جمهور آمریکا می تواند این تصمیم را وتو کند. اگر مجلس نیز نظرات دیگری باشد، ما در مجلس حضور خواهیم یافت و توضیحات لازم را در مجلس، کمیسیون امنیت ملی و سایر کمیسیونها می دهیم. اینقدر که با حقوقدانان مشورت کردیم متن توافق نهایی یک سند سیاسی از مجموعه اقدامات داوطلبانه است نه یک معاهده بین المللی و طبعا نیاز به تصویب مجلس ندارد. از لحاظ ما فعلا نیاز به تصویب مجلس نیست مگر اینکه طور دیگری تشخیص داده شود.

عراقچی در پایان گفت: ما تا چند ساعت دیگر پرواز می کنیم و فردا شب وارد تهران می شویم.