مهمترین آثار تاریخی که به ایران بازگشتند
متاسفانه در طول این سالها آثار تاریخی فراوانی که نشان دهنده میراث کشورمان است از کشور خارج شده اند که هنوز ردی از آنها نیست.
خبرآنلاین: متاسفانه در طول این سالها آثار تاریخی فراوانی که نشان دهنده میراث کشورمان است از کشور خارج شده اند که هنوز ردی از آنها نیست.
آثار تاریخی و باستانی ایران همیشه مورد توجه باستان شناسان و کاوشگران بوده است. در این میان عتیقه فروشان و قاچاقچیان هم بی نصیب نماندند و در طول این سالها اشیا تاریخی فروانی به صورت قاچاق از کشور خارج شده اند.
برای بازگشت محموله های قاچاق معمولا معاونت حقوقی سازمان میراث فرهنگی به دو طریق کار می کند؛ یا پرونده ها به محاکم قضایی کشیده می شوند که در این صورت ممکن است سالها طول بکشد یا از طریق دیپلماسی که آسانتر است اتفاق می افتد و سفارتخانه ها اقدام می کنند.
در این سالها، برخی از آثار تاریخی که قاچاق شدند توسط کارشناسان شناسایی و به کشور بازگردانده شده اند که به شمشیر فولادی یا ۳۰۰ اثر باستانی خوروین که به بلژیک قاچاق شده بود می توان اشاره کرد. اما پرونده هایی هم هستند که هنوز به نتیجه نرسیده اند و حکمی برای آنها داده نشده است.
مهمترین آثار تاریخی که به کشور بازگردانده شده اند آورده شده است:
آذربایجان و دو شمشیر فولادی
دو شمشیر فولادی که سال ۷۸ از کاخ موزه ملت در سعدآباد تهران به سرقت رفته بود ،۷ بهمن ۳۸۳) رسما تحویل مقامات ایران شد. شمشیر های مسروقه از کاخ موزه ملت از جمله اشیای متعلق به کلکسیون مادر پهلوی دوم محسوب می شوند .یکی از این شمشیر ها متعلق به دوره قاجار بوده و دیگری با تزئینات سنگ های برلیان و یاقوت متعلق سیمون بولیوار ــ رهبر انقلاب بولیوی ــ است.این شمشیر ها سال ۸۱ در باکو پیدا شد.این اشیا بر اساس مفاد کنوانسیون ۱۹۷۰ یونسکو به ایران بازگردانده می شوند.
سنگ قبر ۹۰۰ ساله در انگلستان
سنگ قبری ۹۰۰ ساله که سال ۸۰،از کشور ربوده شده بود. پس از آن دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی اقدام برای یافتن این شی تاریخی را آغاز کرد تا اینکه سرانجام در انگلستان پیدا شد. پلیس بین الملل با مشاهده مستنداتی که از ایران دریافت کرده بود، اعلام کرد مالک اصلی این اثر ایران است و خروج آن به شکل غیرقانونی صورت گرفته است .
این سنگ قبر به اندازه ۶۵×۸۱ در محراب تابستانی مجد ابرند آباد نصب شده بود. بر روی این سنگ قبر سه حاشیه با خط کوفی و ثلث با آیاتی از سوره های فصلت، آل عمران و توبه نقش بسته است. همچنین بر پیشانی این سنگ کلمه «لما اله الما الله محمد رسول الله» نوشته شده بود که متن آن تاریخ ۵۳۳ هجری قمری را نشان می دهد.
این سنگ قبر در ۲۵ بهمن ماه ۱۳۸۰ از محراب قسمت تابستانی مسجد ابرند آباد یزد دزدیده شد. مسجد ابرند آباد که در ابتدای شهر یزد قرار دارد سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این مسجد بر اساس مستندات تاریخی در دوره های مختلف دستخوش تغییرات فراوانی شده است. دو طرف محراب صحن تابستانی دارای کاشی های آبی رنگ قرن ۹ هجری است. سقف بالای هر قسمت محراب مقرنس کاری است و داخل مقرنس ها با کاشی های قرن ۹ هجری پوشیده شده است. در ورودی صحن مسجد نیز با کاشیکاری های آبی و سیاه تزیین شده است.سرانجام این شی سال ۸۳ به کشور بازگشت.
۱۱۸ شئ تاریخی سنگی و صابونی
۱۱۸ شئ تاریخی سنگی و صابونی در سال ۸۳ که به صورت غیرقانونی از ایران خارج شده بود، از گالری برکت لندن به ایران برگشت داده شد. این آثار را به عنوان هنر آسیایی می‌شناختند اما این آثار با مطالعاتی که در حوزه میراث جیرفت انجام شده و با استناد از مدارک علمی سازمان میراث فرهنگی توانست ثابت کند که این هنر متعلق به ایران است به همین دلیل بخش دیگری از این مجموعه در سال ۹۰ به ایران آمد.
اشیا تاریخی جیرفت و گالری برکت
خرداد ۸۴ اعلام شد گالری انگلیسی برکت از بازپس دادن اشیا تاریخی جیرفت که پیش از این به انگلستان قاچاق شده بود، خودداری کرده است. با قاچاق اشیا تاریخی جیرفت به انگلستان ، سه پرونده در مراجع حقوقی لندن توسط ایران مطرح شد که به دنبال پی‌گیری‌های بخش حقوقی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صدور رای به نفع ایران از سوی مراجع حقوقی لندن، اسفند سال ۸۳، دو محموله که شامل ۳۰ قطعه از آثار تاریخی - فرهنگی ، از گمرک فرودگاه این شهر ترخیص و به سفارت ایرن تحویل داده شد که در موزه ملی به نمایش گذاشته شد.
اما یک محموله دیگر از اشیا جیرفت که قرار بود از طریق سایت اینترنتی برکت (گالری برکت) در معرض حراج و فروش قرار گیرند در دادگاه بدوی لندن مطرح شد تا با ارایه رای نهایی ،این آثار به کشور بازگردانده شود. این محموله یک عدد کاسه مکشوفه از جیرفت است که قرار بود حراجی «ساتبی» لندن به فروش گذاشته شود.اما به دلیل خودداری این گالری از استرداد آثار ایرانی، شکایت سازمان در دادگاه بدوی لندن ثبت شد و سرانجام با تحقیقات و پیگیری ایران این اثر هم به کشور بازگشت.این اشیا در حفاری‌های غیرمجاز توسط شبکه‌های پنهان در جیرفت، جندی‌شاپور و محوطه باستانی لرستان پیدا شده بودند .
بازگشت شمشیر صفوی و سکه های ساسانی
سال ۸۵ سازمان میراث فرهنگی توانست از طریق دیپلماسی شمشیر دوره صفوی و سکه های ساسانی که به صورت غیرقانونی خارج و به کشور امارات منتقل شده بود را به کشور باز گرداند.
آثار تاریخی مفرغ لرستان
آثار تاریخی مفرغ لرستان سال ۸۶ از امارات برگشت داده شد که شامل ۱۵ اثر است . این آثار آنقدر با اهمیت است که باستان شناسان معتقدند می توان با کمک آنها در کنار هم اطلاعات تاریخی این منطقه میراثی را تکمیل تر کرد.
ریتون سفالی
ابتدای سال ۸۶، یک ریتون سفالی متعلق به هزاره اول قبل از میلاد از داخل یك كامیون در مرز رومانی و بلغارستان از سوی پلیس رومانی كشف و ضبط شد و بر طبق گزارشها راننده این كامیون تبعه ایرانی بوده و وسایل یك دیپلمات آلمانی را حمل می کرده است.
این ریتون سفالی كه به وسیله حفاری‌های غیر مجاز در شمال كشور كشف شده بود به صورت غیر قانونی از كشور خارج شد، خوشبختانه با اقدامات سازمان میراث فرهنگی و بر طبق كنوانسیون سنای بین‌المللی سال ۱۹۷۰ و ۱۹۹۵ كه كشور ایران و رومانی به آن پیوستند، این شی تحویل داده شد. در این كنوانسیون آمده كه اگر اموال فرهنگی تاریخی به صورت غیر قانونی از كشور خارج شود طرفین متعهد می‌شود كه اقدامات مربوط به استرداد اموال تاریخی فرهنگی به كشور مقصد را آسان كنند.
بازگشت ۱۰۰ شی تاریخی از ایتالیا یا ۴۱ اثر
بهمن سال ۸۶ حدود ۱۰۰ شی تاریخی در كشور ایتالیا به وسیله پلیس كشف و ضبط شد که منشا ایرانی بودن این اشیا برای پلیس ایتالیا مشخص شد. همان زمان سازمان میراث فرهنگی اقدامات خود را برای استرداد اشیا انجام داد این اشیا به صورت غیر قانونی از كشور خارج شده بود و دارنده این صد شی نتوانسته مدركی مبنی بر مالكیت آنها ارائه دهد.
این اشیای نفیس شامل سرنیزه، سفال، كاسه و بشقاب است و متعلق به دوره هخامنشی، ایلامی و سلجوقی بود.سرانجام این اشیا از كشور ایتالیا به وزارت امور خارجه در ایران فرستاده شد. هرچند که بعدا محمدرضا مهراندیش، مدیر موزه ملی ایران اعلام کرد از این ۱۰۰ شی، ۴۱ اثر دیگر تاریخی شامل کاسه، بشقاب و سکه‌های تاریخی به ایران بازگشته است.
گل نبشته های تخت جمشید
گل نبشته های تخت جمشید باشد، آثاری هستند که در طول سال های ۱۳۱۳ـ۱۳۱۲ در جریان کاوش های باستان شناسی موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو به سرپرستی ارنست هرتسفلد، باستان شناس فقید آلمانی کشف شدند.
گل نبشته ها که تعدادشان به حدود ۳۰ هزار قطعه می رسد، با موافقت دولت وقت و به منظور انجام مطالعات بلندمدت، به موسسه شرق شناسی انتقال یافت، این الواح که گل نبشته های عصر هخامنشی با خطوط میخی و عیلامی بود به خوانده شدن توسط خط شناسان و کارشناسان مؤسسه شرق شناسی شیکاگو نیاز داشت.۳۰ هزار گل نبشته که بسیاری از آنها قطعه های ریز خرد شده بودند در آبان سال ۱۳۱۴ یعنی دو سال بعد از کشف آنها به طور موقت به بنگاه شرقی امانت داده شد و در ۵۰ صندوق به آمریکا حمل شد.
چند سال بعد هم با خاکبرداری ساختمان های خشتی خزانه در جنوب شرق تخت جمشید، تعداد ۷۵۰ عدد لوح گلی نوشته کشف شد که از این تعداد ۴۶ عدد به عنوان سهم هیات علمی آمریکایی به شیکاگو انتقال یافت.اما بازگرداندن بخشی از این الواح تاکنون در سه مرحله انجام شده است. نخستین بار سال ۱۳۲۷ (۱۹۴۸میلادی) تعداد ۱۷۹ لوح گلی توسط پروفسور جورج کامرون و دومین آن سال ۱۳۳۰ (۱۹۵۱میلادی) در سه صندوق حاوی حدود ۳۵۵۰۰ قطعه ریز و شکسته شده به ایران باز پس فرستاده شدند.
در سومین مرحله در بهار ۱۳۸۳ (۲۰۰۴میلادی)، تعداد ۳۰۰ گل نبشته دیگر از متن های ترجمه شده با روی تخت جمشید از سوی دانشگاه شیکاگو توسط دکتر گیل استاین، مدیر موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو و همچنین دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ایران بازگردانده شد.
کاشی هایی مقبره سلطان احمد
کاشی هایی متعلق به مقبره سلطان احمد در شهرستان آمل بود. این کاشی ها در زمانی که کسی داخل مقبره تردد نداشته، از بنا جدا و دزدیده شده بود. پلیس اینترپل انگلستان اطلاع داد که تعدادی کاشی در یک حراجی به فروش می رسد که احتمالا ایرانی است. آنها از سازمان میراث فرهنگی مدارک ایرانی بودن این کاشی ها را خواستند. اداره کل موزه ها نیز این مالکیت را اثبات کرد و در نهایت سال ۸۸ به ایران برگشت داده شد.
نمایش منشوری برای ۴ ماه
شهریور ۸۹ پس از مدتها انتظار و با پيگيري‌هاي مستمر سازمان ميراث فرهنگي، سرانجام، منشور حقوق بشر کوروش، با تدابير امنيتي ويژه همراه با هياتي به سرپرستي جان کرتيس، مدير بخش خاور ميانه موزه بريتانيا از فرودگاه امام خميني به موزه ملي ايران منتقل شد. البته این منشور به مدت چهار ماه در ايران باقي ماند.
جام نقره ای شیردال قلابی یا نبود
محمد علی نجفی، معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری سال ۹۲ در سفری که همراه با رییس جمهور به نیویورک داشت جام نقره ای شیردال را به کشور باز گرداند که هنوز هم برخی کارشناسان و باستان شناسان معتقدند تقلبی بوده است.
طبق اعلام رسانه های غربی یک اثر باستانی متعلق به قرن 7 پیش از میلاد از یک قاچاقچی توسط گمرک آمریکا در٢003 مصادره شده بود.این جام که یک شی تشریفاتی در مراسم باستانی قرن 7 پیش ازمیلاد و دوران مادها بوده به شکل شیر بالدار است و در تمام یک دهه گذشته در موزههای آمریکا نگاهداری میشد و مقامات ایالات متحده ازجمله "جیمز مک اندرو" متخصص ارشد و مسوول اموال فرهنگی اداره مهاجرت و گمرگ آمریکا در سال 2010 در روزنامه نیویورک تایمز اعلام کرد تا زمانی که روابط میان ایران و بریتانیا عادی نشود، نمیتوانند این اثر را به ایران بازگردانند.
سرانجام با سفر رئیس جمهور و هیات آمریکایی این جام به باستانی که در محافل هنری به عنوان یک ریتون شناخته می شود، به ایران بازگردانده شد تا نمادی از حسن نیت آمریکا به ایران باشد. پس از مدتی اعلام شد که این جام تقلبی است و هنوز این موضوع مشخص نشده است.
هدیه سپر سرباز شاه عباس به رئیس جمهور
مهرماه امسال اتفاق جالبی افتاد. پوتین"سپر سرباز شاه عباس" را به روحانی هدیه داد . در این دیدار که بعد از نشست موفق سران ساحلی دریای خزر در آستاراخان روسیه برگزار شد ،رئیس جمهور روسیه دستور داد کارکنان کاخ کرملینِ آستاراخان قلعه تاریخی تسیخ هاوس که در جنگ جهانی اول دژ و انبار مهمات بوده است قابی را برای هدیه به رئیس جمهور ایران بیاورند. درون قاب، سپر رزمی یکی از سربازان شاه عباس اول (قرن هفدهم) از جنس برنز و طلا، و مربوط به جنگی بوده که در آن دوره (1603 تا 1618 میلادی) میان ترکیه و ایران رخ داده است.
بازگشت اشیای باستانی خوروین به ایران
سرانجام با صدور حکم دادگاه بلژیک به نفع ایران پس از ۳۵سال اشیای عتیقه خوروین به کشور بازگشت. در سال 1344، وولف کاریوس همسر بلژیکی پروفسور ملکی 349 قلم از اشیا خوروین را به صورت غیرقانونی از کشور خارج و به کشور بلژیک برد. بعد از آن سال 1360 ایران در دادگاه بلژیک ایران طرح دعاوی کرد و سرانجام بعد از 33 این آثار به کشور بازگشت. این۳۴۹ اثر تاریخی فرهنگی بازگردانده شده از بلژیک با حضور رییس جمهور در موزه ملی ایران رونمایی شد.
جدا از این آثار ایران دارای کتیبه‌ها، آثار تاریخی و ظروف تاریخی زیادی در موزه‌ها و حراجی‌های کشورهای دیگر است که به صورت غیرقانونی به حراج رفته‌اند و هنوز نتوانسته ثابت کند این آثار متعلق به ایران هستند بنابراین آنچه که اکنون در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شده تنها بخش کوچکی از موفقیت سازمان میراث فرهنگی در برگشت این اشیاست.
پرونده هایی که هنوز به نتیجه نرسیدند
جام سیمین
جام سیمین از آثار تاریخی ایرانی متعلق به تمدن دوره ایلامی در یكی از حراجی‌های آلمان توسط سازمان میراث فرهنگی توقیف شد. این جام متعلق به یک خانواده در لندن بود که اعضای این خانواده مدعی شده‌اند که این جام از مجموعه خانوادگی آنها و بیش از 50 سال در ختیارشان بوده و آن را در محل سکونت خود در فرانسه و سویس نگهداری کرده‌اند . در سال 2005 فروخته شده و قرار بود که در حراجی "گرنی اوند مش" به فروش گذاشته شود که اطلاعات درباره ایرانی بودن این جام مسولان اداره کل حقوقی سازمان میراث را بر آن داشت تا برای به تعویق انداختن زمان این حراجی اقدام کنند. پس از اعلام ایران، دادستان مونيخ در نامه اي در خواست كرد تا مدارك و مستندات مالكيت جام عيلامي به ايران (دلايل كشف آن از طريق حفاري هاي غير مجاز در ايران) ارائه شود. اين جام متعلق به دوره عيلامی بوده و متعلق به هزاره دوم پیش از میلاد است و خطوط میخی در آن به چشم می خورد. همچنین در این جام نام پادشاه ایلام و شوش به خط میخی حکاکی شده است.
گل نبشته های تخت جمشید
قرار بود باقی مانده گل نبشته های تخت جمشید که در سه مرحله به کشور بازگشته بود هم بازگردانده شود که به دلیل اتفاقات سیاسی عملا استرداد باقی الواح هخامنشی از سال 83 به بعد متوقف شد.در سال 1385 وکلای 9 نفر از اتباع ایالات متحده آمریکا با وارد کردن اتهام واهی حمایت ایران از تروریسم و تامین سلاح برای بمب گذاری 1997 اسرائیل، نزد یکی از محاکم ایالت شیکاگو در آمریکا طرح دعوی کردند و در غیاب ایران به عنوان طرف دعوی، موفق به اخذ حکم محکومیت ایران به پرداخت مقادیر کلانی غرامت به شاکیان پرونده شدند که برای اجرای این حکم، وکلای شاکیان پرونده در پی توقیف و صدور حکم حراج اموال فرهنگی تاریخی ایران که در موزه ها و موسسات آمریکایی از جمله موسسه شرق شناسی شیکاگو نگهداری می شدند برآمدند تا مبلغ حاصل از حراج اشیای تاریخی به آنان تحویل داده شود. این تصمیم با واکنش بسیاری از باستان شناسان و استادان دانشگاه های جهان و حتی موسسه شرق شناسی شیکاگو روبه رو شد.چون آنها بر این باورند که الواح هخامنشی جزو مجموعه دارایی های فرهنگی یک کشور است و نباید به عنوان دارایی های عمومی و متداول قلمداد شود .
از سال های گذشته پیگیری های قضایی برای بازگرداندن اشیا ادامه دارد و با آن که رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی در فروردین 1390 در اطلاعیه ای درباره حکم جدید دادگاه آمریکا به نفع ایران خبرداد و آن را موفقیتی بزرگ برای میراث فرهنگی کشور توصیف و بر پیگیری مجدانه اقدامات تا بازگشت کامل این الواح به کشور تاکید کرد، اما هنوز اتفاقی نیفتاده است. این گل نبشته ها اسناد اداری و مالی هستند که در آنها از حمل و نقل کالا، دریافت، جا به جایی ، ذخیره و سرانجام پرداخت کالا در ازای حقوق کارگزاران ، مسافران و کارگران دولتی در ایالت فارس سخن رفته است.
آثار تاریخی و باستانی ایران همیشه مورد توجه باستان شناسان و کاوشگران بوده است. در این میان عتیقه فروشان و قاچاقچیان هم بی نصیب نماندند و در طول این سالها اشیا تاریخی فروانی به صورت قاچاق از کشور خارج شده اند.
برای بازگشت محموله های قاچاق معمولا معاونت حقوقی سازمان میراث فرهنگی به دو طریق کار می کند؛ یا پرونده ها به محاکم قضایی کشیده می شوند که در این صورت ممکن است سالها طول بکشد یا از طریق دیپلماسی که آسانتر است اتفاق می افتد و سفارتخانه ها اقدام می کنند.
در این سالها، برخی از آثار تاریخی که قاچاق شدند توسط کارشناسان شناسایی و به کشور بازگردانده شده اند که به شمشیر فولادی یا ۳۰۰ اثر باستانی خوروین که به بلژیک قاچاق شده بود می توان اشاره کرد. اما پرونده هایی هم هستند که هنوز به نتیجه نرسیده اند و حکمی برای آنها داده نشده است.
مهمترین آثار تاریخی که به کشور بازگردانده شده اند آورده شده است:
آذربایجان و دو شمشیر فولادی
دو شمشیر فولادی که سال ۷۸ از کاخ موزه ملت در سعدآباد تهران به سرقت رفته بود ،۷ بهمن ۳۸۳) رسما تحویل مقامات ایران شد. شمشیر های مسروقه از کاخ موزه ملت از جمله اشیای متعلق به کلکسیون مادر پهلوی دوم محسوب می شوند .یکی از این شمشیر ها متعلق به دوره قاجار بوده و دیگری با تزئینات سنگ های برلیان و یاقوت متعلق سیمون بولیوار ــ رهبر انقلاب بولیوی ــ است.این شمشیر ها سال ۸۱ در باکو پیدا شد.این اشیا بر اساس مفاد کنوانسیون ۱۹۷۰ یونسکو به ایران بازگردانده می شوند.
سنگ قبر ۹۰۰ ساله در انگلستان
سنگ قبری ۹۰۰ ساله که سال ۸۰،از کشور ربوده شده بود. پس از آن دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی اقدام برای یافتن این شی تاریخی را آغاز کرد تا اینکه سرانجام در انگلستان پیدا شد. پلیس بین الملل با مشاهده مستنداتی که از ایران دریافت کرده بود، اعلام کرد مالک اصلی این اثر ایران است و خروج آن به شکل غیرقانونی صورت گرفته است .
این سنگ قبر به اندازه ۶۵×۸۱ در محراب تابستانی مجد ابرند آباد نصب شده بود. بر روی این سنگ قبر سه حاشیه با خط کوفی و ثلث با آیاتی از سوره های فصلت، آل عمران و توبه نقش بسته است. همچنین بر پیشانی این سنگ کلمه «لما اله الما الله محمد رسول الله» نوشته شده بود که متن آن تاریخ ۵۳۳ هجری قمری را نشان می دهد.
این سنگ قبر در ۲۵ بهمن ماه ۱۳۸۰ از محراب قسمت تابستانی مسجد ابرند آباد یزد دزدیده شد. مسجد ابرند آباد که در ابتدای شهر یزد قرار دارد سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این مسجد بر اساس مستندات تاریخی در دوره های مختلف دستخوش تغییرات فراوانی شده است. دو طرف محراب صحن تابستانی دارای کاشی های آبی رنگ قرن ۹ هجری است. سقف بالای هر قسمت محراب مقرنس کاری است و داخل مقرنس ها با کاشی های قرن ۹ هجری پوشیده شده است. در ورودی صحن مسجد نیز با کاشیکاری های آبی و سیاه تزیین شده است.سرانجام این شی سال ۸۳ به کشور بازگشت.
۱۱۸ شئ تاریخی سنگی و صابونی
۱۱۸ شئ تاریخی سنگی و صابونی در سال ۸۳ که به صورت غیرقانونی از ایران خارج شده بود، از گالری برکت لندن به ایران برگشت داده شد. این آثار را به عنوان هنر آسیایی می‌شناختند اما این آثار با مطالعاتی که در حوزه میراث جیرفت انجام شده و با استناد از مدارک علمی سازمان میراث فرهنگی توانست ثابت کند که این هنر متعلق به ایران است به همین دلیل بخش دیگری از این مجموعه در سال ۹۰ به ایران آمد.
اشیا تاریخی جیرفت و گالری برکت
خرداد ۸۴ اعلام شد گالری انگلیسی برکت از بازپس دادن اشیا تاریخی جیرفت که پیش از این به انگلستان قاچاق شده بود، خودداری کرده است. با قاچاق اشیا تاریخی جیرفت به انگلستان ، سه پرونده در مراجع حقوقی لندن توسط ایران مطرح شد که به دنبال پی‌گیری‌های بخش حقوقی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صدور رای به نفع ایران از سوی مراجع حقوقی لندن، اسفند سال ۸۳، دو محموله که شامل ۳۰ قطعه از آثار تاریخی - فرهنگی ، از گمرک فرودگاه این شهر ترخیص و به سفارت ایرن تحویل داده شد که در موزه ملی به نمایش گذاشته شد.
اما یک محموله دیگر از اشیا جیرفت که قرار بود از طریق سایت اینترنتی برکت (گالری برکت) در معرض حراج و فروش قرار گیرند در دادگاه بدوی لندن مطرح شد تا با ارایه رای نهایی ،این آثار به کشور بازگردانده شود. این محموله یک عدد کاسه مکشوفه از جیرفت است که قرار بود حراجی «ساتبی» لندن به فروش گذاشته شود.اما به دلیل خودداری این گالری از استرداد آثار ایرانی، شکایت سازمان در دادگاه بدوی لندن ثبت شد و سرانجام با تحقیقات و پیگیری ایران این اثر هم به کشور بازگشت.این اشیا در حفاری‌های غیرمجاز توسط شبکه‌های پنهان در جیرفت، جندی‌شاپور و محوطه باستانی لرستان پیدا شده بودند .
بازگشت شمشیر صفوی و سکه های ساسانی
سال ۸۵ سازمان میراث فرهنگی توانست از طریق دیپلماسی شمشیر دوره صفوی و سکه های ساسانی که به صورت غیرقانونی خارج و به کشور امارات منتقل شده بود را به کشور باز گرداند.
آثار تاریخی مفرغ لرستان
آثار تاریخی مفرغ لرستان سال ۸۶ از امارات برگشت داده شد که شامل ۱۵ اثر است . این آثار آنقدر با اهمیت است که باستان شناسان معتقدند می توان با کمک آنها در کنار هم اطلاعات تاریخی این منطقه میراثی را تکمیل تر کرد.
ریتون سفالی
ابتدای سال ۸۶، یک ریتون سفالی متعلق به هزاره اول قبل از میلاد از داخل یك كامیون در مرز رومانی و بلغارستان از سوی پلیس رومانی كشف و ضبط شد و بر طبق گزارشها راننده این كامیون تبعه ایرانی بوده و وسایل یك دیپلمات آلمانی را حمل می کرده است.
این ریتون سفالی كه به وسیله حفاری‌های غیر مجاز در شمال كشور كشف شده بود به صورت غیر قانونی از كشور خارج شد، خوشبختانه با اقدامات سازمان میراث فرهنگی و بر طبق كنوانسیون سنای بین‌المللی سال ۱۹۷۰ و ۱۹۹۵ كه كشور ایران و رومانی به آن پیوستند، این شی تحویل داده شد. در این كنوانسیون آمده كه اگر اموال فرهنگی تاریخی به صورت غیر قانونی از كشور خارج شود طرفین متعهد می‌شود كه اقدامات مربوط به استرداد اموال تاریخی فرهنگی به كشور مقصد را آسان كنند.
بازگشت ۱۰۰ شی تاریخی از ایتالیا یا ۴۱ اثر
بهمن سال ۸۶ حدود ۱۰۰ شی تاریخی در كشور ایتالیا به وسیله پلیس كشف و ضبط شد که منشا ایرانی بودن این اشیا برای پلیس ایتالیا مشخص شد. همان زمان سازمان میراث فرهنگی اقدامات خود را برای استرداد اشیا انجام داد این اشیا به صورت غیر قانونی از كشور خارج شده بود و دارنده این صد شی نتوانسته مدركی مبنی بر مالكیت آنها ارائه دهد.
این اشیای نفیس شامل سرنیزه، سفال، كاسه و بشقاب است و متعلق به دوره هخامنشی، ایلامی و سلجوقی بود.سرانجام این اشیا از كشور ایتالیا به وزارت امور خارجه در ایران فرستاده شد. هرچند که بعدا محمدرضا مهراندیش، مدیر موزه ملی ایران اعلام کرد از این ۱۰۰ شی، ۴۱ اثر دیگر تاریخی شامل کاسه، بشقاب و سکه‌های تاریخی به ایران بازگشته است.
گل نبشته های تخت جمشید
گل نبشته های تخت جمشید باشد، آثاری هستند که در طول سال های ۱۳۱۳ـ۱۳۱۲ در جریان کاوش های باستان شناسی موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو به سرپرستی ارنست هرتسفلد، باستان شناس فقید آلمانی کشف شدند.
گل نبشته ها که تعدادشان به حدود ۳۰ هزار قطعه می رسد، با موافقت دولت وقت و به منظور انجام مطالعات بلندمدت، به موسسه شرق شناسی انتقال یافت، این الواح که گل نبشته های عصر هخامنشی با خطوط میخی و عیلامی بود به خوانده شدن توسط خط شناسان و کارشناسان مؤسسه شرق شناسی شیکاگو نیاز داشت.۳۰ هزار گل نبشته که بسیاری از آنها قطعه های ریز خرد شده بودند در آبان سال ۱۳۱۴ یعنی دو سال بعد از کشف آنها به طور موقت به بنگاه شرقی امانت داده شد و در ۵۰ صندوق به آمریکا حمل شد.
چند سال بعد هم با خاکبرداری ساختمان های خشتی خزانه در جنوب شرق تخت جمشید، تعداد ۷۵۰ عدد لوح گلی نوشته کشف شد که از این تعداد ۴۶ عدد به عنوان سهم هیات علمی آمریکایی به شیکاگو انتقال یافت.اما بازگرداندن بخشی از این الواح تاکنون در سه مرحله انجام شده است. نخستین بار سال ۱۳۲۷ (۱۹۴۸میلادی) تعداد ۱۷۹ لوح گلی توسط پروفسور جورج کامرون و دومین آن سال ۱۳۳۰ (۱۹۵۱میلادی) در سه صندوق حاوی حدود ۳۵۵۰۰ قطعه ریز و شکسته شده به ایران باز پس فرستاده شدند.
در سومین مرحله در بهار ۱۳۸۳ (۲۰۰۴میلادی)، تعداد ۳۰۰ گل نبشته دیگر از متن های ترجمه شده با روی تخت جمشید از سوی دانشگاه شیکاگو توسط دکتر گیل استاین، مدیر موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو و همچنین دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ایران بازگردانده شد.
کاشی هایی مقبره سلطان احمد
کاشی هایی متعلق به مقبره سلطان احمد در شهرستان آمل بود. این کاشی ها در زمانی که کسی داخل مقبره تردد نداشته، از بنا جدا و دزدیده شده بود. پلیس اینترپل انگلستان اطلاع داد که تعدادی کاشی در یک حراجی به فروش می رسد که احتمالا ایرانی است. آنها از سازمان میراث فرهنگی مدارک ایرانی بودن این کاشی ها را خواستند. اداره کل موزه ها نیز این مالکیت را اثبات کرد و در نهایت سال ۸۸ به ایران برگشت داده شد.
نمایش منشوری برای ۴ ماه
شهریور ۸۹ پس از مدتها انتظار و با پيگيري‌هاي مستمر سازمان ميراث فرهنگي، سرانجام، منشور حقوق بشر کوروش، با تدابير امنيتي ويژه همراه با هياتي به سرپرستي جان کرتيس، مدير بخش خاور ميانه موزه بريتانيا از فرودگاه امام خميني به موزه ملي ايران منتقل شد. البته این منشور به مدت چهار ماه در ايران باقي ماند.
جام نقره ای شیردال قلابی یا نبود
محمد علی نجفی، معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری سال ۹۲ در سفری که همراه با رییس جمهور به نیویورک داشت جام نقره ای شیردال را به کشور باز گرداند که هنوز هم برخی کارشناسان و باستان شناسان معتقدند تقلبی بوده است.
طبق اعلام رسانه های غربی یک اثر باستانی متعلق به قرن 7 پیش از میلاد از یک قاچاقچی توسط گمرک آمریکا در٢003 مصادره شده بود.این جام که یک شی تشریفاتی در مراسم باستانی قرن 7 پیش ازمیلاد و دوران مادها بوده به شکل شیر بالدار است و در تمام یک دهه گذشته در موزههای آمریکا نگاهداری میشد و مقامات ایالات متحده ازجمله "جیمز مک اندرو" متخصص ارشد و مسوول اموال فرهنگی اداره مهاجرت و گمرگ آمریکا در سال 2010 در روزنامه نیویورک تایمز اعلام کرد تا زمانی که روابط میان ایران و بریتانیا عادی نشود، نمیتوانند این اثر را به ایران بازگردانند.
سرانجام با سفر رئیس جمهور و هیات آمریکایی این جام به باستانی که در محافل هنری به عنوان یک ریتون شناخته می شود، به ایران بازگردانده شد تا نمادی از حسن نیت آمریکا به ایران باشد. پس از مدتی اعلام شد که این جام تقلبی است و هنوز این موضوع مشخص نشده است.
هدیه سپر سرباز شاه عباس به رئیس جمهور
مهرماه امسال اتفاق جالبی افتاد. پوتین"سپر سرباز شاه عباس" را به روحانی هدیه داد . در این دیدار که بعد از نشست موفق سران ساحلی دریای خزر در آستاراخان روسیه برگزار شد ،رئیس جمهور روسیه دستور داد کارکنان کاخ کرملینِ آستاراخان قلعه تاریخی تسیخ هاوس که در جنگ جهانی اول دژ و انبار مهمات بوده است قابی را برای هدیه به رئیس جمهور ایران بیاورند. درون قاب، سپر رزمی یکی از سربازان شاه عباس اول (قرن هفدهم) از جنس برنز و طلا، و مربوط به جنگی بوده که در آن دوره (1603 تا 1618 میلادی) میان ترکیه و ایران رخ داده است.
بازگشت اشیای باستانی خوروین به ایران
سرانجام با صدور حکم دادگاه بلژیک به نفع ایران پس از ۳۵سال اشیای عتیقه خوروین به کشور بازگشت. در سال 1344، وولف کاریوس همسر بلژیکی پروفسور ملکی 349 قلم از اشیا خوروین را به صورت غیرقانونی از کشور خارج و به کشور بلژیک برد. بعد از آن سال 1360 ایران در دادگاه بلژیک ایران طرح دعاوی کرد و سرانجام بعد از 33 این آثار به کشور بازگشت. این۳۴۹ اثر تاریخی فرهنگی بازگردانده شده از بلژیک با حضور رییس جمهور در موزه ملی ایران رونمایی شد.
جدا از این آثار ایران دارای کتیبه‌ها، آثار تاریخی و ظروف تاریخی زیادی در موزه‌ها و حراجی‌های کشورهای دیگر است که به صورت غیرقانونی به حراج رفته‌اند و هنوز نتوانسته ثابت کند این آثار متعلق به ایران هستند بنابراین آنچه که اکنون در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شده تنها بخش کوچکی از موفقیت سازمان میراث فرهنگی در برگشت این اشیاست.
پرونده هایی که هنوز به نتیجه نرسیدند
جام سیمین
جام سیمین از آثار تاریخی ایرانی متعلق به تمدن دوره ایلامی در یكی از حراجی‌های آلمان توسط سازمان میراث فرهنگی توقیف شد. این جام متعلق به یک خانواده در لندن بود که اعضای این خانواده مدعی شده‌اند که این جام از مجموعه خانوادگی آنها و بیش از 50 سال در ختیارشان بوده و آن را در محل سکونت خود در فرانسه و سویس نگهداری کرده‌اند . در سال 2005 فروخته شده و قرار بود که در حراجی "گرنی اوند مش" به فروش گذاشته شود که اطلاعات درباره ایرانی بودن این جام مسولان اداره کل حقوقی سازمان میراث را بر آن داشت تا برای به تعویق انداختن زمان این حراجی اقدام کنند. پس از اعلام ایران، دادستان مونيخ در نامه اي در خواست كرد تا مدارك و مستندات مالكيت جام عيلامي به ايران (دلايل كشف آن از طريق حفاري هاي غير مجاز در ايران) ارائه شود. اين جام متعلق به دوره عيلامی بوده و متعلق به هزاره دوم پیش از میلاد است و خطوط میخی در آن به چشم می خورد. همچنین در این جام نام پادشاه ایلام و شوش به خط میخی حکاکی شده است.
گل نبشته های تخت جمشید
قرار بود باقی مانده گل نبشته های تخت جمشید که در سه مرحله به کشور بازگشته بود هم بازگردانده شود که به دلیل اتفاقات سیاسی عملا استرداد باقی الواح هخامنشی از سال 83 به بعد متوقف شد.در سال 1385 وکلای 9 نفر از اتباع ایالات متحده آمریکا با وارد کردن اتهام واهی حمایت ایران از تروریسم و تامین سلاح برای بمب گذاری 1997 اسرائیل، نزد یکی از محاکم ایالت شیکاگو در آمریکا طرح دعوی کردند و در غیاب ایران به عنوان طرف دعوی، موفق به اخذ حکم محکومیت ایران به پرداخت مقادیر کلانی غرامت به شاکیان پرونده شدند که برای اجرای این حکم، وکلای شاکیان پرونده در پی توقیف و صدور حکم حراج اموال فرهنگی تاریخی ایران که در موزه ها و موسسات آمریکایی از جمله موسسه شرق شناسی شیکاگو نگهداری می شدند برآمدند تا مبلغ حاصل از حراج اشیای تاریخی به آنان تحویل داده شود. این تصمیم با واکنش بسیاری از باستان شناسان و استادان دانشگاه های جهان و حتی موسسه شرق شناسی شیکاگو روبه رو شد.چون آنها بر این باورند که الواح هخامنشی جزو مجموعه دارایی های فرهنگی یک کشور است و نباید به عنوان دارایی های عمومی و متداول قلمداد شود .
از سال های گذشته پیگیری های قضایی برای بازگرداندن اشیا ادامه دارد و با آن که رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی در فروردین 1390 در اطلاعیه ای درباره حکم جدید دادگاه آمریکا به نفع ایران خبرداد و آن را موفقیتی بزرگ برای میراث فرهنگی کشور توصیف و بر پیگیری مجدانه اقدامات تا بازگشت کامل این الواح به کشور تاکید کرد، اما هنوز اتفاقی نیفتاده است. این گل نبشته ها اسناد اداری و مالی هستند که در آنها از حمل و نقل کالا، دریافت، جا به جایی ، ذخیره و سرانجام پرداخت کالا در ازای حقوق کارگزاران ، مسافران و کارگران دولتی در ایالت فارس سخن رفته است.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر