از حضور فریدون در وین تا دود سفید کوبرگ

خبرگزاری مهر: در سوم آذر ماه ۱۳۹۲ خبر تمدید توافق ژنو در حالی از چادر سفید خبرنگاران مخابره شد که شاید بسیاری انتظار شنیدن این خبر را نداشتند و چه بسا بسیاری از تحلیل هایی که حداقل از روز سه شنبه ۲۷ آبان ماه شکل گرفته بود ، به حقیقت نپیوست.

مذاکرات هسته ای ایران و کشورهای ۱+۵ برای دست یابی به توافق جامع برای دومین بار پس از ۱۰ دور مذاکره تمدید شد.

در سوم آذر ماه ۱۳۹۲ خبر تمدید توافق ژنو در حالی از چادر سفید خبرنگاران مخابره شد که شاید بسیاری به دنبال خروج دود سفید از هتل کوبورگ بودند و بسیاری از تحلیل هایی که از چند روز قبل شکل گرفته بود، به حقیقت نپیوست .

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان و رئیس تیم مذاکره کننده هسته ای به همراه تیم هسته ای که یک سالی است او را همراهی می کنند بامداد روز سه شنبه وارد وین شدند برای آغاز مذاکراتی که روزشمار پایان آن آغاز شده بود.

تیم مذاکره کننده در حالی وارد وین شد که یک هفته قبل در مسقط نهمین دور مذاکرات را برگزار کرده بود ، مذاکراتی که پیشرفتی نداشت و اعلام شد موارد اختلافی بین طرفین همچنان پا برجاست .

هر چند که در اولین روز مذاکرات در وین ناهار کاری به رسم دیرینه مذاکرات بین ظریف و کاترین اشتون در محل نمایندگی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد ، اما این بار تعداد خبرنگاران و عکاسانی که پشت در نمایندگی انتظار پایان ناهار کاری طولانی را می کشیدند حاکی از چیز دیگری بود. همه به دنبال اخبار جدیدی از دور پایانی مذاکرات بودند، عکاسان می خواستند تصویر آخرین ناهار کاری این دو را به نام خود ثبت کنند.

اما خروج اشتون و ظریف از دفتر نمایندگی از همان روز اول خبرهای دیگری به همراه داشت . کاترین اشتون مثل همیشه بدون پاسخگویی به هر سئوالی سریعا نمایندگی ایران را ترک کرد اما این وزیر امور خارجه کشورمان بود که بر خلاف همیشه که با لبخند و روی خوش در بین خبرنگاران حاضر می شد ، کمی بی حوصله از میان سئوالات عبور کرد و تنها گفت که گفتگوهایمان در اين باره بود كه در روزهاي آينده چطور كار را پيش ببريم و پيشرفت مذاكرات بستگي به اراده سياسي طرف مقابل دارد.

البته وزیر امور خارجه ساعتی قبل از این گفتگو در فرودگاه و در بدو ورود به وین گفته بود که رسیدن به توافق در این مذاکرات بسیار بعید است زیرا موضوعاتی که هنوز باقی مانده و باید حل و فصل شوند، موضوعات بسیار زیادی هستند.

این گفته های وزیر امور خارجه در کنار بی حوصلگی غیرمعمول وزیر و نتیجه مذاکرات مسقط، خبرنگاران امیدوار را کمی واقع بین تر کرد، هر چند که تنها دقایقی بعد مشخص شد وزیر امور خارجه سرمای وین را در همان ساعات اولیه تاب نیاورده و گرفتار بیماری شده است .

به هر حال با همین تردید ها مذاکرات در دو روز اول با گفتگوهای کارشناسان و معاونان ادامه پیدا کرد . خبرنگاران ایرانی و خارجی که هر روز به دلیل حساسیت مذاکرات در دور پایانی به تعداد آنها افزوده می شد در چادر سفید رنگشان در مقابل قلعه سفید رنگ کوبورگ خیمه زده بودند و برای فرار از سرمای هوای وین که ظاهرا مذاکرات را نیز در روزهای اول فرا گرفته بود به چای های داغ داخل چادر و تحلیل و گمانه زنی های داغ تر بین شان بسنده کردند.

تحلیل هایی که گاه به شایعه بدل می شد، شایعاتی که حتی تبدیل به خبر می شدند. همین تحلیل ها هم بود که یک روزمانده به آمدن وزیر امور خارجه آمریکا از یک پیشنهاد جدید به ایران خبر داد و خبرها دهان به دهان در میان خبرنگاران چرخید که جان کری پیش از ورود به وین در لندن دو بار با یوسف بن علوی ، وزیر امور خارجه عمان دیدار کرد و اینکه جان کری ساعاتی قبل از سفر به وین در پاریس با سعود الفیصل و لوران فابیوس گفتگو کرده است. تحلیل گران غربی همه رایزنی ها را مربوط به یک پیشنهاد می دانستند، پیشنهادی برای ایران به عنوان آخرین پیشنهاد .

با ورود جان کری و دیدار های فشرده با وزیر امور خارجه کشورمان شایعات داغ تر هم شد و تا جایی قوت گرفت که خبر بازگشت وزیر به تهران برای مشورت را در صدر قرار داد.

حوالی ظهر روز جمعه پس از دو دور مذاکرات کاترین اشتون، محمد جواد ظریف و جان کری و در حالی که وزرای امور خارجه انگلیس و فرانسه نیز به وین آمده بودند و اشتان مایر آلمان هم در راه بود، خبر بازگشت وزیر به تهران تحلیل های مختلفی را به همراه داشت .

اما هنوز شایعات آنطور که باید قوت نگرفته بود که منابع خبری اعلام کردند، سفر منتفی شد. در حالی که کسی از حوادث داخل کوبرگ خبر نداشت معادلات رسانه ای به هم ریخت . هر چند که در روزهای بعد برخی منابع گفتند که مقدمات سفر وزیر به تهران نیز فراهم شده بود و ظریف در فاصله بین دو دیدار در مشورت کوتاهی با همکاران خود به این نتیجه رسیده است که سفرش به تهران به دلیل در دست نداشتن هیچ طرح یا پیشنهاد جدید مفهومی ندارد، اما پالس هایی که از منتفی شدن سفر وزیر به گوش می رسید چندان مثبت نبود.

به هر حال هنوز ساعتی از اعلام منتفی شدن این سفر نگذشته بود که جان کری هم سفر خود را به فرانسه منتفی کرد. او که قبلا اعلام کرده بود همان شب راهی پاریس خواهد شد در وین ماند و این فابیوس بود که اتریش را به تنهایی ترک کرد و کری همان شب بار دیگر با ظریف بر میز مذاکره نشست.

اما در کنار حاشیه های سفر ظریف به تهران که البته عده ای آن را یک برد رسانه ای برای تیم ایرانی می دانستند که در مقابل خبرسازی های غربی ها مبنی بر ارائه یک پیشنهاد رسمی خیالی و درنتیجه انداختن شکست مذاکرات بر دامن ایران، قرار گرفت، از همان جمعه شب اخباری مربوط به حضور فرستاده ای از ایران قوت گرفت.

در این میان نام حسین فریدون بیش از سایر گزینه ها مطرح می شد که البته این شایعات تا روز پایانی مذاکرات نیز باقی ماند و با وجود آنکه منابع مطلعی در تهران از حضور فریدون در وین خبر دادند اما هیچ یک از اعضای تیم مذاکره کننده این مسئله را تأیید نکردند. اما برخی افراد آگاه اعلام کردند حسین فریدون از روز جمعه و به مدت دو روز در وین حضور داشته است.

که البته این خبر را نیز می توان در کنار شایعه حضور یوسف بن علوی در وین قرار داد که جمعه شب از اخبار توییترها، که این روزها خود یک منبع خبری شده است، درز کرد و البته عکس های بعدی این سفر را تأیید کرد.

به هر حال شایعات در دهمین دور مذاکرات همراه با فراز و نشیب مذاکره پیش رفت. در حالی که جمعه شب همه اخبار وین حاکی از یک شکست قطعی برای مذاکرات بود، روز شنبه فضای مذاکرات شکل دیگری به خود گرفت.

دیدار ظریف با همتای اتریشی اش با توجه به حضور بن علوی در وین که حالا دیگر کمی جدی تر تأیید شده بود، نقش میانجیگری ها را پر رنگ تر نشان می داد. جان کری هم با همتایان خود در منطقه تلفنی گفتگو کرد. گفتگوی تلفتی با ترکیه، قطر، کویت، بحرین و امارات که گفته شد در خصوص مذاکرات هسته ای ایران بوده است حاکی از خبرهایی پشت دیوارهای کوبرگ بود که باید هر لحظه انتظار ان را کشید.

همان روز بود که محمد جواد ظریف به همراه سید عباس عراقچی برای هواخوری به بالکن کوبرگ آمدند اما دوربین خبرنگاران شکار لحظه ها را از دست نداد . خبرنگار رویترز بود که از همان سنگفرش های کنار خیابان از ظریف خواست بین خبرنگاران حاضر شود و وزیر گفت که جلسات این امکان را نمی دهد و در پاسخ این سئوال که چه می شود بیان کرد: انشاءالله خوب می شود.

"خوب می شود" ظریف بعد از چند روز بی خبری رسانه ها تبدیل به تنها خبر موثقی شد که هنوز مذاکرات ادامه دارد و همه پیش بینی ها به سمت یک توافق رفت .

توافق سیاسی مهمترین خبر رسانه ها بود وقتی که روز یکشنبه به پناهگاه سفید رنگ خود در مقابل کوبورگ آمدند. در حالی که گفتگوها در هتل روبه رو ادامه داشت، همه در انتظار یک توافق سیاسی بودند با تمدیدی چند هفته ای برای نگارش متن توافق نهایی. حتی شنیده می شد که دولت اتریش نیز در حال تدارک مکانی برای برگزاری جشن پایانی مذاکرات است!

تنها خبر سفر وزیر امور خارجه چین و دیدار صبح روز دوشنبه وی با ظریف بود که خبرنگاران را مطمئن کرد ، یکشنبه شب خبری از توافق نخواهند شنید و باید تا صبح روز دوشنبه صبر کنند. البته از حوالی بعد ازظهر روز یکشنبه و در پی دیدار دو جانبه وزرای امور خارجه ایران و آمریکا برخی منابع نیز از گفتگو بر سر تمدید در این مذاکرات سخن گفتند. اخباری که به صورت رسمی از سوی ایران تأیید نشد. با این وجود همان شب تلاش ها ادامه داشت و هتل کوبرگ در اقدامی جالب کیک های پیروزی در مذاکرات را برای هیأت های مذاکره کننده ارسال کرد.

اما همان طور که این دور از مذاکرات از همان لحظات اولیه فراز و فرود دائمی خود را حفظ کرده بود، در روز آخر نیز یک بار دیگر همه تحلیل ها را نقش بر آب کرد. در همان ساعات اولیه صبح از پشت قاب های بلند پنجره های کوبرگ خبر رسید که توافق ژنو تمدید خواهد شد . هر چند احتمال تمدید از همان روز ابتدایی وجود داشت و به هر حال همه می دانستند که قطعا هیچ توافق جامعی در مدت ۱۰ روز در وین نوشته نخواهد شد ، اما اعلام خبر تمدید توافق ژنو خبرنگاران را به تکاپو انداخت .

در ساعات طولانی روز پایانی خبرنگاران ایرانی و خارجی حاضر در وین که حالا تعدادشان آنقدر زیاد شده بود که دیگر در زیر چادر هیچ صندلی خالی وجود نداشت و سنگفرشهای مقابل در را دوربین ها پر کرده بودند، در هر گوشه ای کنار هم جمع شده بودند و با رد و بدل کردن اطلاعات سعی می کردند به نتیجه ای دست پیدا کنند.

حوالی ظهر بود که خبر تمدید توافق به صورت رسمی اعلام شد و اینکه هر ماه ۷۰۰ میلیون دلار از دارایی های بلوکه شده ایران آزاد خواهد شد. البته هیچ جزییات دیگری درباره نحوه تمدید ارائه نشد و طرفین تنها به ذکر تمدید توافق برای ۷ ماه و۷ روز تا ۱۰ تیر ماه بسنده کردند.

خبرنگاران از حدود ساعت ۳ بعد از ظهر انتظار نشست خبری جان کری را در چادر خود کشیدند اما دیدارها تا آخرین لحظات همچنان ادامه داشت. جان کری پیش از نشست خبری با لاوروف ، وزیر امور خارجه روسیه دیدار کرد و آخرین دیدار دو جانبه خود با ظریف را انجام داد .

کری با همان حالت همیشگی بر روی سن مصاحبه ایستاد و گفت که د ر طول چند روز گذشته در وین، ما پیشرفت قابل توجهی کردیم و طرح های جدیدی دیدیم برای همین همه با هم مذاکرات را به مدت ۷ ماه تمدید کردیم تا در ۴ ماه آینده به توافق سیاسی برسیم.

با پایان نشست خبری کری، برای یک نشست خبری مشترک همه انتظار کاترین اشتون و محمد جواد ظریف را می کشیدند تا بیانیه خود را قرائت کنند. نشستی که تا ساعت ۱۰ شب به وقت وین خبرنگاران را در انتظار گذاشت . انتظاری طولانی که خستگی را بر چهره همه نمایان کرده بود. در ساعاتی که چادر سفید در انتظار کوبرگ نشینان بود البته به گوش می رسید که نگارش بیانیه همچنان با مشکلاتی رو به روست و ظریف و اشتون همچنان در حال رایزنی.

حتی در طول این زمان کار برای چند دقیقه ای به شایعه عدم تمدید هم رسید. به هر حال ورود وزیر امور خارجه کشورمان و کاترین اشتون و قرائت بیانیه فضا را عوض کرد . ظریف در پایان نشست اشتون را بدرقه کرد و خود به جمع خبرنگاران بازگشت . او به سئوالات سه خبرنگار داخلی و سه خبرنگار خارجی پاسخ داد.

به همراه ظریف همه اعضای تیم مذاکره کننده نیز برای اولین بار بعد از ۸ روز وارد چادر خبرنگاران شدند . به محض پایان نشست اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای در هر گوشه ای به سئوالات خبرنگاران پاسخ می دادند ، انگار که خبرنگاران خسته در پایان مذاکرات همچنان به دنبال سئوالات بی پاسخی بودند که انتشار آنها تا نزدیکی های صبح ادامه داشت .

به هر حال دهمین دور مذاکرات هسته ای در حالی که تیم مذاکره کننده روز سه شنبه ۴ آذر ماه وین را ترک کرد ، پایان یافت و هنوز معلوم نیست که تا کمتر از یک ماه دیگر قرار است طرفین بار دیگر در کدام شهر دور هم جمع شوند.