مازوت و آفات به جان جنگلهای هیرکانی مازندران افتادهاند
سوختن مازوت در پالایشگاه نکا، آسمان هیرکانی را تاریک کرده و بارانهای اسیدی به خاک و آب این منطقه نفوذ میکنند. درختانی که حالا در برابر آفات برگخوار و سوسکهای پوستخوار بیدفاع ماندهاند، به سرعت در حال خشک شدن هستند. این بحران، تهدیدی جدی برای یکی از میراثهای جهانی ایران است.
رکنا: در دل مازندران، جایی که جنگلهای هیرکانی، میراث طبیعی ایران و دنیا قرار دارند، خبری وحشتناک از آلودگی در حال گسترش است که به دو عامل مازوت سوزی در منطقه و تغییرات اقلیمی بر می گردد.
پالایشگاه نکا، که بهطور روزانه مقادیر زیادی مازوت را میسوزاند، به یک عامل تخریبکننده فاجعهبار تبدیل شده است.
این سوخت سنگین، که بهطور مستقیم در آسمان منطقه اثر میگذارد، بهطور غیرقابل انکاری بر اکوسیستمهای حساس این خطه تاثیر میگذارد و به یکی از بحرانهای اصلی محیطزیست تبدیل شده است.
در حالی که بسیاری از مردم و مسئولان کشوری تنها به خطرات آلودگیهای ناشی از مازوت برای انسانها توجه دارند، واقعیتهای تلخ دیگری در زیر سطح این بحران پنهان است. آلودگی مخربی که نیاز به تحقیقات جدی و فوری دارد تا هیرکانی به قتل نرسد.
مازوت، این سوخت سنگین و آلاینده، نهتنها آسمان را بهدلیل دود سنگین و سمی خود تاریک میکند، بلکه از خود مواد آلودهای بهجای میگذارد که بهراحتی به جنگلهای هیرکانی میچسبند. درختان این جنگلها که در برخی نقاط آنها، مانند پارک نور، از آسیبهای ناشی از آفات و بیماریها در امان بودند، اکنون به یک میدان جنگ طبیعی تبدیل شدهاند.
آلایندههایی که بهوسیله سوختن مازوت به هوا میروند، با ورود به جو، بهشدت فرایند فتوسنتز در درختان را مختل میکنند. این نهتنها موجب کاهش رشد آنها میشود، بلکه آنها را نسبت به بیماریها و آفات آسیبپذیرتر میسازد.
اما داستان به همینجا ختم نمیشود. یکی از خطرات بزرگتری که از سوختن مازوت متوجه این جنگلها میشود، تشکیل بارانهای اسیدی است.
این بارانها از ترکیب آلایندهها با بخار آب جو ایجاد میشوند و به خاک و منابع آبی منطقه نفوذ کرده و وضعیت را بدتر از قبل میکنند.
جنگلهای هیرکانی، میراث جهانی در معرض خطر
آلودگی ناشی از مازوت سوزی و تغییرات اقلیمی که شرایط را برای ظهور آفات مساعدتر کردهاند، همگی دست به دست هم دادهاند تا جنگلهای هیرکانی را به یک نقطه بحرانی برسانند.
جنگلهایی که بخشی از آنها بهعنوان میراث جهانی ثبت شدهاند، اکنون تحت حملات گوناگون از جمله آفات چوبخوار و قارچها قرار دارند.
کارشناسان محیطزیست در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی رکنا هشدار دادند که آفات جدید که بهشدت در حال گسترش هستند، میتوانند موجب نابودی بخشهای بزرگی از این جنگلهای ارزشمند شوند و حتی خود را به بخش ثبت جهانی شده هیرکانی هم برسانند.
بر اساس گزارشهای کارشناسان، آفات برگخوار و سوسکها در این جنگلها بهطور فزایندهای در حال گسترش هستند که نیاز به تحقیق و مهار فوری دارند.
برای مثال، آفات شبپرۀ شمشاد که پیشتر آسیب زیادی به درختان شمشاد وارد کرده بود، اکنون به سایر گونهها نیز سرایت کرده است.
درختان نارون که در گذشته از این نوع تهدیدات در امان بودند، اکنون بهدلیل حملات سوسکهای پوستخوار در حال مرگ هستند.
درختان بلوط و راش نیز از آفات برگخوار رنج میبرند که تهدیدی جدی برای بقای این گونههای درختی است.
سیاستهای ناکارآمد، مشکل جدیدی برای حفاظت از جنگلها
فعالان منابع طبیعی منطقه تاکید دارند : چالشها به همین جا محدود نمیشود. تغییرات اقلیمی و سیاستهای ناکارآمد در خصوص حفاظت از جنگلها و منابع طبیعی به بحرانیتر شدن شرایط کمک کردهاند.برای مثال، طرح تنفس جنگلها که بهمنظور جلوگیری از برداشت چوب و حفظ این منابع طبیعی به اجرا درآمد، بهجای اینکه موجب حمایت واقعی از جنگلها شود، در عمل منابع مالی لازم برای حفاظت و ترمیم جنگلها را تأمین نکرده است. در نتیجه، جنگلها در شرایط بحرانی رها شدهاند و قاچاق چوب و تصرفات غیرقانونی اراضی جنگلی در حال افزایش است.
فعالان حوزه منابع طبیعی معتقدند که طرحهای نظارتی و حفاظتی در مناطق هیرکانی تنها در مناطقی محدود اجرا میشود که ثبت جهانی شدهاند، در حالی که دیگر مناطق، بهویژه در نواحی پاییندست و نزدیک به مناطق شهری، هنوز تحت تهدیدهایی همچون جنگلخواری و آلودگیهای صنعتی قرار دارند. البته تاکید دارند که نیروهای منابع طبیعی کشور آنقدر کم و دچار کمبود نیروی انسانی هستند که توان مقابله با خاطیان و قاچاقچیان را ندارند.
آلودگی مازوت؛ درختان جنگلی در مسیر نابودی
باید دقت داشت ؛آلودگیهای ناشی از سوختن مازوت در نیروگاه نکا، نه تنها تأثیرات منفی بر اکوسیستم آبی و خاکی منطقه دارند، بلکه تهدیدی مستقیم برای درختان جنگلی نیز بهشمار میروند. آلودگیهایی که از طریق بارانهای اسیدی به درختان میرسند، باعث ضعف آنها میشوند و در نتیجه، درختان دیگر توان مقابله با آفات و بیماریها را نخواهند داشت. این درختان، که بهشدت تحت تأثیر این آلودگیها قرار میگیرند، بهراحتی در برابر آفات و بیماریها آسیبپذیر میشوند.
نتیجه این روند، شیوع گسترده آفات و بیماریها در جنگلهای هیرکانی است که بهتدریج میتواند به نابودی این جنگلها منجر شود. این آلودگیها که بهویژه در مناطق پاییندست جنگلها تأثیرات بیشتری دارند، در نهایت موجب تضعیف اکوسیستم جنگلهای هیرکانی و تهدید حیاتوحش و منابع طبیعی این منطقه خواهند شد.
سوالی که اکنون مطرح است، این است که چرا مسئولان و نهادهای مربوطه با وجود آگاهی از این بحرانها، هنوز اقدامی مؤثر برای جلوگیری از تخریب جنگلهای هیرکانی و آسیبهای ناشی از آلودگیها انجام نمیدهند؟
تا زمانی که سیاستهای غلط و تصمیمات ناکارآمد ادامه داشته باشد، این منابع طبیعی ارزشمند همچنان در معرض تهدیدات جدی قرار خواهند داشت. حفاظت از جنگلهای هیرکانی نیازمند اقدامات علمی و برنامهریزی دقیقتری است که باید فوراً به آن پرداخته شود. بدون این اقدام فوری، خطر نابودی این جنگلها بهطور حتمی تحقق خواهد یافت.
ارسال نظر