چند نکته مهم درباره اعدام ۶ ایرانی در عربستان

رضا غبیشاوی در عصر ایران نوشت: درباره اتفاق اخیر یعنی اعدام ۶ ایرانی در عربستان سعودی می توان به این چند نکته اشاره داشت:

۱- اقدام عربستان سعودی در اعدام ۶ شهروند ایرانی، اتفاق منفی در روابط تهران - ریاض به شمار می آید. به ویژه که به گفته وزارت خارجه ایران، این اتفاق بدون اطلاع سفارت ایران انجام شده که نشانه ای از عدم رعایت قوانین بین المللی و هنجارهای موجود در روابط کنسولی میان کشورهاست.

رویه موجود درمیان کشورها این است که معمولا از اعدام شهروندان خارجی خودداری می کنند.

اعدام شهروندان ایرانی در عربستان سعودی به جرم قاچاق مواد مخدر البته مسبوق به سابقه است. قبل از این در سال 1393 هم این کشور 3 ایرانی را به همین جرم، اعدام کرد. پیش از این نیز چند باری این اتفاق رخ داده است.

2- حکومت عربستان سعودی با وجود تلاش برای تغییر و بهبود تصویر و محتوای خود در نگاه جهانیان اما همچنان در زمینه اعدام، کارنامه غیرقابل دفاع و منفی دارد. این کشور در رتبه سوم بالاترین تعداد اعدام در جهان قرار دارد. بسیاری از این موارد اعدام نیز ارتباطی به اسلام و شریعت ندارند از جمله همین موضوع قاچاق مواد مخدر.

هر چقدر حکومت سعودی تلاش کند تصویری زیبا از اصلاحات و تغییرات مثبت در این کشور برای مردم جهان ترسیم کند اما چنین اتفاقاتی نشانه هایی از برخی واقعیت های حکمرانی در این کشور دارد.

عربستان سعودی در زمینه اعدام شهروندان خارجی، شیوه نادرستی دارد. از شهروندان بحرین و مصر (دو همسایه و متحد ریاض) تا کشورهای دور و نزدیک را به تیغ اعدام می کشد.  اعدام شهروندان خارجی در عربستان سعودی از نظر تعداد و تنوع ملیت ها، در جهان رکورددار است. البته یک رکورد منفی.

براساس آمار خبرگزاری فرانسه، کشور عربستان سعودی در سال گذشته میلادی ( 2024) تعداد 338 نفر را اعدام کرد که 129 نفر آنها شهروندان خارجی بودند. ملیت اعدامی ها شامل 25 نفر یمنی، 24 پاکستانی، 17 مصری، 16 سوری، 14 نفر از نیجریه، 13 نفر از اردن ، 7 نفر از اتیوپی، 3 نفر از سودان، 3 هندی، 3 افغانستانی ، یک سریلانکایی،  یک نفر از اریتره، یک نفر از فیلیپین و یک نفر بنگلادشی هستند.

در سال گذشته میلادی (2024) از میان 338 نفر اعدامی،  117 نفر به جرم قاچاق مواد مخدر اعدام شده اند که 85 نفر آنها خارجی هستند.

حتما اگر عربستان سعودی به لحاظ مذهبی، اقتصادی و سیاسی جایگاه و موقعیت فعلی را نداشت نمی توانست این چنین دست به اعدام پرشمار شهروندان دیگر کشورها بزند اما این وضعیت را به یک رویه تبدیل کرده و دیگر کشورها هم تقریبا آن را قبول کرده اند. به همین دلیل، چنین اعدام های پرشماری تاکنون منجر به تنش بزرگ در روابط ریاض با دیگر کشورها نشده است.

ضمن اینکه تعداد اعدام ها در عربستان سعودی در سال گذشته میلادی (2024) نسبت به سال های قبل از آن هم شاهد جهش بزرگی است و به رقم بی سابقه ای از زمان ثبت این آماریعنی از سال 1990 میلادی تاکنون رسیده است. این کشور در سال های 2023 و 2020 به ترتیب 170 و 147 اعدام داشته است.

3-  وزارت خارجه ایران بعد از انتشار خبر اعدام در  واکنشی متناسب، بلافاصله سفیر عربستان سعودی در تهران را احضار و به این اتفاق اعتراض کرد. همچنین قرار است هیاتی از وزارت خارجه ایران برای پیگیری این موضوع راهی عربستان سعودی شود.

به گفته مقامات وزارت خارجه ایران، حکم اعدام این افراد از سال ها قبل در عربستان سعودی صادر شده بود. این ناکامی در جلوگیری از اعدام این افراد، تاسف برانگیز است. مقامات وزارت خارجه باید تلاش بیشتری برای جلوگیری از این اعدام به کار می گرفتند. حداقل اینکه با وجود رویه اعدام های پرشمار شهروندان خارجی در عربستان سعودی، مسوولان ایرانی باید فعالیت بیشتری را در پرونده این 6 ایرانی به کار می گرفتند و در دادو ستدهای چند سال اخیر، زمینه نجات آنها را فراهم می کردند. حداقل اینکه درباره آنها اطلاع رسانی انجام می شد تا به لحاظ افکار عمومی، مقامات سعودی برای خودداری از اعدام، تحت فشار قرار می گرفتند.

با این حال جای چنین اعتراض و پیگیری درباره اتفاق اخیر در کویت یعنی اعدام 3 ایرانی در این کشور خالی بود. 3 ایرانی در کویت اعدام شدند اما هیچ اعتراض یا واکنشی از سوی سفارت یا وزارت خارجه ایران رخ نداد یا اعلام نشد.

4- این اتفاق اخیر، محک خوبی برای شدت و ضعف رابطه ایران و عربستان سعودی است. آیا دو کشور می توانند این مسئله را حل و فصل کنند یا نه و  آیا اختلاف میان دو کشور بالا می گیرد و به مرحله تنش می رسد؟

از زمان انتشار خبر اعدام تاکنون، با بررسی واکنش ها در دو کشور مشخص است که آنها قصد ندارند بر سر این موضوع، تنش جدیدی در رابطه دو طرفه ایجاد کنند و دو طرفه قادر به کنترل اختلاف هستند. به ویژه که وزارت خارجه ایران در خبر واکنش خود، تیتر را به احضار سفیر عربستان سعودی اختصاص نداد.

کافی است مقایسه کنیم اگر این اتفاق در قبل از برقراری دوباره روابط رخ داده بود حتما با واکنش های بیشتری در ایران روبه رو می شدیم.

ضمن اینکه رابطه کنونی ایران و عربستان سعودی هم اکنون ناظر و پشتیبانی به نام چین دارد که خود نیز در قله اعدام ها در جهان ایستاده و در این زمینه در جهان رکورددار اول است.