پیش‌بینی غیرمنتظره از تنش و درگیری میان اسرائیل و حماس

اقتصادآنلاین _ پرستو بهرامی راد: دیروز در پی حمله سنگین راکتی و موشکی نیروهای حماس آژیرهای خطر تمام شهرک‌های اسراییل در نزدیکی نوارر غزه به صدا در آمد. حمله گسترده راکتی و زمینی نیروهای جنبش فلسطینی حماس به اسرائیل از جهات متعددی بی‌سابقه و غافلگیر کننده بوده و تل آویو را در شوک بزرگی فرو برده است.

برای بررسی شرایط پیرامون این تنش اقتصادآنلاین با جلال ساداتیان، کارشناس مسائل بین‌الملل و دکتر مدیریت استراتژیک به گفتگو پرداخته است.

ساداتیان در مورد حمله طوفان الاقصی گفت: اگر به برآیند مسائل فلسطینی‌ها در سال‌های گذشته نگاه بکنیم، تاکنون فلسطینی‌ها دفاع می‌کردند و اسرائیل بود که تهاجم و تعرض می‌کرد. به خصوص آقای نتانیاهو بی‌توجهی‌هایی به فرآیند صلح داشت. با اینکه آمریکایی‌ها هم میانجی‌گری کرده بودند که شهرک های یهودی‌نشین توسعه نکند، اما آقای نتانیاهو شهرک‌ها را توسعه داد. بی‌توجهی به فلسطینی‌ها و روند سازشی که از گذشته وجود داشت، اینها به نظر می‌آید صبر تعدادی از فلسطینی‌ها و به خصوص حماس را و دیگرانی که در نوار غزه زندگی می‌کردند که بیشتر در معرض تهاجم اسرائیل بودند، تمام کرد.

وی در ادامه توضیح داد: از این رو عملیات تهاجمی انجام دادند و آنگونه که در اخبار آمده ۵۰ نقطه سرزمین‌های اشغالی هدف قرار دادند و به عنوان نتیجه عملیات طوفان الاقصی آنچه که تا الان آمار داده شده ۳۰۰ کشته اسرائیلی، ۱۵۹۰ زخمی و بیش از ۱۰۰ نفر اسیر شده‌اند. البته حماس اعلام کرده که بیشتر از آنچیزی که نتانیاهو اعلام کرده اسیر داریم. ظاهراً یک همایش یا نشستی در نزدیکی‌های مرز غزه بوده که می‌گویند افراد آن ناپدید شده‌اند و اکثر آنها به نظر می‌آید جز اسیران هستند. به هر صورت آن چیزی که تا الان اتفاق افتاده خبر از پیروزی‌های درخشانی حماس است.

ساداتیان اشاره کرد: این وضعیت مقداری به جاهای دیگری هم تسری پیدا کرده است. چون بعد از نگرانی‌های اولیه اسرائیل، حملات توپخانه‌ای سنگینی به برخی از مناطق لبنان صورت گرفت‌. بعد حزب الله لبنان هم درگیر شده و آنها هم وارد این درگیری شدند. گسترش این عملیات به نظر می‌آید به کرانه باختری و قدس هم کشیده شود. نکته قابل توجه درگیری‌های داخلی خود اسرائیل است که تا الان گزارش شده است. ارتش اسرائیل حملات شبه نظامیان یهودی به فلسطینی‌ها را عملیات تروریستی و خطرناک برای امنیت اسرائیل خوانده و نتانیاهو هم بسیار نگران شده و به پیشنهاد رهبر اپوزوسیون پاسخ مثبت داده است. یک جلسه ظاهراً طولانی هم داشتند که یک کابینه ائتلافی داشته باشند. البته برخی نظرشان این است که نتانیاهو می‌خواهد قصور نیروهای اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل در این جریان را تقسیم کند و از سر خود رد کند.

این کارشناس در ادامه بیان کرد: هرچند در جلسه طولانی هیات دولت نتانیاهو گفته است که ما به سمت یک جنگ طولانی می‌رویم و دنبال این هستیم که توان نظامی جنبش‌های حماس و جهاد اسلامی را به کلی بتوانیم از بین ببریم. آیا واقعا چنین خواهد شد یا خیر؟ جای سوال دارد.

ساداتیان اظهار داشت: من دعا می‌کنم روند تنش کم شود، جنگ به هر حال بد است و از هر سمت ضرر دارد. به خصوص تندروی‌هایی که از سوی حماس صورت گرفته مثل اینکه بچه و زن را اسیر گرفتند مناسب نیست و به ضرر خودشان هم می‌تواند باشد. ولی در هر صورت جنگ چنین شرایطی را دارد. امیدواریم هرچه زودتر این داستان تمام شود و باعث این شود که اسرائیل و رهبرانش مقداری کوتاه آیند و حقوق فلسطینی‌ها را تامین کند. ولی شواهدی که نشان می‌دهد، مانند تهدیداتی غربی‌ها و مسائلی که اسرائیلی‌ها مطرح می‌کنند، این نگرانی را ایجاد می‌کند که دامنه این جنگ به اینجا محدود نشود و توسعه پیدا کند. همچنان که ما می‌بینیم پای لبنان و حزب الله هم وسط آمده و احتمال این را می‌دهند که فلسطینی‌های اردن هم به شکل دیگری درگیر این قضیه شوند. تهدیداتی که به سمت ایران صورت می‌گیرد و کارشناس شبکه cnn مطرح کرده که دست ایران در این قضیه بوده و ما به سراغش خواهیم رفت. از سوی دیگر حماسی‌ها اعلام کردند که اسرا را در تونل‌ها نگهداری می‌کنند و اگر اسرائیل به سمت آنها برود انفجاری صورت خواهند داد که تمام اسرا از بین بروند. حماس به هفت تا از شهرک‌های یهودی نشین که توسعه پیدا کردند تسلط پیدا کرده است.
آینده این درگیری خیلی روشن نیست.

در ادامه تصریح کرد: برخی حتی تحلیل کردند که روسیه تحریک کننده بوده که این اتفاقات رخ دهد؛ چون در مسئله اوکراین گیر کرده و  سعی داشته جبهه جدیدی را برای خودش باز کند. یعنی غربی‌ها و ایران را در این مسئله درگیر بکند. همه تحلیل ها دال بر این است که این درگیری‌ها توسعه پیدا می‌کند.

ساداتیان بیان کرد: موضع‌گیری قطر شفاف بوده و موضع قوی به نفع فلسطینی‌ها گرفته‌اند. عربستان هم از گذشته تاکید بر همین داشته است. یک نشریه اسرائیلی مطرح کرده که توافق عربستان و اسرائیل از بین رفت. من اعتقادم این است که عربستان تا امتیازاتی را که می‌خواهد از آمریکا نگیرد، روابط خود را با اسراییل عادی‌ نمی‌کند. آمریکایی‌ها نیز با ملاحظه پیش می‌روند. آقای بن سلمان سعی می‌کند یک نوع رقابتی را ایجاد بکند. به نظر می‌آید این رقابت که برای آینده عربستان برنامه ریزی کرده به عنوان قدرت برتر منطقه از نظر اقتصادی، تکنولوژی، نظامی و همه ی اینها بتواند پیش ببرد. او تا امتیازات خاص خودش را نگیرد به سمت اسرائیل نمی‌رود.

وی اشاره کرد: ماجرایی که پیش آمده حتما بر روند عادی‌سازی تاثیرگذار است و این یک روند تاخیری را ایجاد خواهد کرد. به نظر می‌آید که آقای بایدن و حزب دموکرات در شرایطی نیست که بخواهد بر خلاف لابی اسراِییل که داخل آمریکا است امتیازات درخشانی را به عربستان بدهد. برای اینکه این موضوع می‌تواند دست‌آویزی برای حزب جمهوری‌خواه باشد تا بتوانند در انتخابات از این اتفاق برای پیروزی استفاده کنن‌. برای همین من فکر می‌کنم که خیلی با ملاحظه و احتیاط پیش بروند و این فرایند حداقل تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به طول بانجامید. برای اینکه این شرایط به یک نتیجه سریع برسد، مثل رابطه اسراییل با امارات و بحرین که سریعا سفارت‌ها را باز شود، باید به گونه‌ای دیگر پیش می‌رفت. در حال حاضر با تاخیر روبرو شده است و تا انتخابات ریاست جمهوری امریکا همینگونه خواهد بود. ضمن باید دید که تنش‌های بوجود آمده  دامنش تا کجا وسعت پیدا می‌کند. اگر ادامه پیدا بکند معلوم نیست شاید به طور کلی این رابطه دچار مشکل و نوسان شود.

ساداتیان در خصوص اظهارات آمریکایی‌ها در مورد نقش ایرات در تنش میان حماس و اسراییل گفت: کارشناسان مستقل می‌گویند هیچ نشانه‌ای بر دخالت مستقیم ایران در این درگیری وجود ندارد. اما از لحاظ سوابقی که ایران در حمایت از جریانات مختلف از جمله حزب الله لبنان، حماس و جهاد اسلامی دارد، باعث بوجود آمدن این شبهه می‌شود. حماس هم با اعلام حمایت ایران بخاطر حرکت بزرگی که انجام داده می‌خواهد که بگوید من حامی دارد و اسراییل را بابت این موضوع نگران بکند. در داخل هم برخی خیلی زیاد احساس شادانی می‌کنند؛ در حالی که نمی‌دانند این ابراز شادمانی‌های داخلی می‌تواند خطراتی را برای ایران داشته باشد و دشمنی‌های بیشتری را علیه ایران بر انگیزد. ولی جریانات تندرو در آمریکا تحت تاثیر لابی اسراییل هستند و سعیشان بر این است که به دلیل حمایت‌های گذشته ایران نسبت به این جریانات و جنبش ها ایران را مقصر جلوه دهند. در این بین آرزوی آقای ناتانیاهو که به تنهایی حریف ایران نبوده می‌تواند آمریکایی‌ها را باخود همراه کند و یک قدرت بزرگ را پشت سر خودش داشته باشد و بعد دست به تحریک ایران بزند. به نظر می‌آید این جریانات تندرو بر این آرزوی آقای ناتانیاهو می‌دمند. همچنین در این روند جنبش‌هایی که ایران حامی آنها است مانند حماس و جهاد اسلامی را به طور کل از بین ببرد. در واقع این جریانات تندرو غربی بدشان نمی‌آید پای ایران را به این جریانات بکشد تا جنبش‌های منطقه را از بین ببرد. با این حال هیچ نشانه‌ای بر دخالت مستقیم ایران در این درگیری وجود ندارد و مقامات آمریکا نیز به این اشاره کردند و گفتند فعلاً هیچ مدرکی در این بابت در دست نداریم.

وی در ادامه در مورد شرایط دولت نتانیاهو بیان کرد: کارکرد نیروهای امنیتی و اطلاعاتی اسراییل به اصطلاح باعث تذکر در داخل اسرایبل شده و همین موضوع اختلافاتی در داخل اسراییل هم بوجود آورده است. دست پاچه شدن آقای ناتانیاهو و اینکه به رهبر پوزیسیون پاسخ مثبت داده و همچنین تذکراتی که روسای بازنشسته ارتش نیرو هوایی و ارتش موساد دادند، نشان از این دارد که دولت ناتانیاهو کاملاً تحت فشار قرار گرفته است. همچنین اصطلاح 70 ساله‌ای که از ضربه ناپذیری اسراییل مطرح می‌شد، از بین رفت. علاوه بر تشکیلات اسراییلی که دائما آدم ربایی می‌کرد و اطلاعات و عملیات تروریستی در جاهای مختلف داشته، یک ضربه جدی خورده است. برای آنها که ادعا می‌کردند از نظر اطلاعاتی قوی هست، چطور اصلاً متوجه چنین عملیاتی نشدند؟! امروز فلسطینی‌ها با موتور از مرز رد شدن و شهرک‌ها را تصاحب کردن، همه اینها باعث شده است که آقای نتانیاهو موقعیت خود را از دست بدهد.
همین شرایط نتانیاهو را به سمتی برده است که از دیگران کمک بگیرد تا شاید این آبروی ریخته را به شکلی جمع و جور کند.

در مورد سرانجام این تنش ساداتیان مطرح کرد: توسعه این تنش و به خصوص با موضع گیری و حمایتی غربی ها از اسرائیل کردند شرایط را پیچیده‌تر کرده است. مگر اینکه غربی‌ها مواضعشان را تعدیل بکنند و تلاشی کنند که میانجی این ماجرا شوند و به یک شکلی غرور فلسطینی‌ها را به رسمیت بشناسند و شهرک‌هایی که نباید در آن خانه‌سازی صورت میگرفت، را به فلسطینی‌ها برگردانند، شاید روند تغییر کند. به هر حال باید حقوق فلسطینی‌ها را به رسمیت بشناسند و امنیت آنها را تامین کنند. اسرائیل دائماً به آنجا حمله می‌کند. همچنین حماس می‌خواهد این داستان را به کرانه‌باختری بکشاند و آقای عباس را مجبور به واکنش بکند و از سوی دیگر یک درگیری دائمی هم در قدس وجود دارد، این شرایط از دامنه گسترده تنش خبر می‌دهد.

وی توضیح داد: اگر حاضر نشوند حقوق فلسطینی‌ها را به رسمیت بشناسند، شرایط پیچیده می‌شود. الان فلسطینی‌هذ درخواست‌های بیشتری دارند، مسئله قدس و کرانه ی باختری را مطرح می‌کنند و دیگر فقط مسئله غزه و امنیت آنجا نیست. امروز آنها بازگرداندن شهرک‌هایی که در روند مذاکرات صلح مطرح شده بوده که توسعه پیدا نکنند را مطرح می‌کنن . اگر اینها این کارها انجام شود، مذاکرات صلح دوباره اتفاق می‌افتد ولی در غیر این صورت درگیری‌ها ادامه پیدا خواهد کرد.