زلزله آمده هموطن، خبر داری؟

خراسان- سعید برند: این اولین بار نیست که به منظور «مدیریت بهینه مصرف انرژی» ساعت کاری ادارات دستخوش تغییر می شود و دولت، کارمندانش را حداقل یکی دو ساعت زودتر از خواب بیدار می کند! برابر مصوبه هیئت وزیران، از نیمه خرداد تا نیمه شهریور ساعت آغاز به کار دستگاه های اجرایی ۶ صبح و ساعت خاتمه کار ۱۴:۴۵ خواهد بود، البته اداراتی که پنج شنبه ها تعطیل نیستند، می توانند راس ساعت ۱۳ کرکره اداره را پایین بکشند و بقیه ساعات موظفی را به صورت دور کاری بگذرانند. هر چند تجربه زیستی در روزهای اوج کرونا یا سرمای کم سابقه در زمستان گذشته در عمل ثابت کرد که «دورکاری» برای بسیاری از کارمندان مساوی است با «تعطیلی». 

اگرچه این طرح در روز نخست اجرا، به گفته سخنگوی صنعت برق موجب صرفه جویی و کاهش مصرف ۴۷۰ مگاواتی برق شده ، اما در مقابل آن چه از قلم افتاده، «فعالیت بهینه کارمندان» است.

 برای درک بیشتر این موضوع، تصور کنید کارمندی را که قرار است ساعت 6 صبح، قبراق و پرانرژی در محل کار خود حاضر شود و گره از کار مردمی باز کند که آن موقع صبح، از خواب تابستانه خود زده اند و برای انجام امور اداری، پشت در اتاق کارمند صف کشیده اند!

بخشی از جامعه کارمندی و کارگری، برای آن که کمی بار سنگین معیشت را از دوش خود سبک کنند، در نقاط پیرامونی شهرهای بزرگ سکونت دارند، برخی دیگر حتی مجبور شده اند ،کمی فراتر بروند و در شهرها و شهرک های اقماری کلان شهرها زندگی کنند. این افراد با اعمال ساعت جدید کاری، باید حداکثر ساعت 5 صبح از خانه بیرون بیایند تا با در نظر گرفتن ترافیک و تاخیر احتمالی ناوگان حمل و نقل عمومی به موقع در سر کار حاضر باشند. حالا اگر بخواهند به توصیه سازمان بهداشت جهانی عمل کنند و حداقل 8 ساعت خواب شبانه مفید هم داشته باشند، باید حداکثر ساعت 9 شب همزمان با گوش دادن به برنامه «شب به خیر کوچولو» و موسیقی نوستالژیک «گنجیشک لالا» بخوابند! که البته با توجه به سبک زندگی مدرن و شب نشینی های تابستانی، شدنی نیست. هنوز برنامه های پر مخاطب صدا و سیما – اگر برنامه پرمخاطبی باقی مانده باشد- در ساعت های پایانی شب پخش می شود، بسیاری از مردم به دلیل گرمای هوا در طول روز، برنامه های تفریحی، خرید و مهمانی های خود را در ساعت های پایانی شب انجام می دهند و ...

پس اگر ساعت 6 صبح به اداره ای مراجعه کردید و به در بسته خوردید یا کارمندی را دیدید که در حال گرفتن تتمه چرت دیشب است یا بساط صبحانه پهن است، خیلی تعجب نکنید، چون اولویت با مصرف بهینه انرژی است.

اما شاید اختلال در زندگی 2، 3 میلیون کارمند دولت و خانواده شان را بتوان با برخی اقدامات و اصلاحات بهبود بخشید، اقداماتی همچون شناور کردن ساعت کاری مادران شاغل، اجبار مهدهای کودک (بخوانید خوابگاه کودکان) به شروع فعالیت از ساعت 5:30، آغاز به کار ناوگان حمل و نقل عمومی حداقل یک ساعت زودتر از ساعت کاری ادارات و ... اما این طرح اشکالات دیگری هم دارد که باید مرتفع شود.

یکی از مهم ترین موضوعات نبود هماهنگی ساعت کار اداری با ساعت کار بازار است. معمولا در شهرهای بزرگ بازار حدود ساعت 10 صبح فعالیت خود را آغاز می کند که اگر قرار باشد بانک ها،  ساعت 13 به کار خود پایان دهند، زمان زیادی برای انجام امور بانکی نخواهد بود، آن هم با وضعیت سیستم های بانکی که یک خط در میان قطع است! 

نکته دیگر این که کارمند را می توان به زورِ مصوبه، ساعت 6 پای میز کار کشاند، اما ساعت مراجعه ارباب رجوع با دستور و آیین نامه، قابل تنظیم نیست، لذا احتمالا با حجم بالایی از مراجعات در ساعت های میانی روز مواجه خواهیم شد و این یعنی ترافیک و مصرف انرژی بیشتر. 

اما شاه بیت این طرح، «همکاری» دستگاه های اجرایی و البته «نظارت» بر حسن انجام این همکاری است وگرنه طرح، اثرگذاری خود را نخواهد داشت. به عنوان مثال در متن تصویب نامه هیئت وزیران آمده است:  «تمامی دستگاه‌های اجرایی مکلف اند از یک ساعت قبل از خاتمه کار و در مناطق گرمسیری همزمان با خاتمه کار، دستگاه‌های سرمایشی را خاموش کنند.» در سال های گذشته نیز مصوباتی حتی درخصوص حداکثر درجه و دمای سیستم های سرمایشی وجود داشت، اما گزارش های میدانی نشان می داد که این مصوبات از سوی برخی دستگاه ها چندان جدی گرفته نمی شود.

همان طور که در باب گرانی ها همیشه کفه «مصرف کننده» سنگین تر است و دولت به جای این که تلاش کند و هزینه تولید را کاهش دهد، سراغ ساده ترین کار یعنی افزایش قیمت ها می رود، درباره مدیریت انرژی نیز باید گفت ،این جا هم تولید کننده قسر در رفته است. بله تلخ است، ولی باید بپذیریم که سبد تامین انرژی کشور و به خصوص تامین انرژی پایدار، به هیچ عنوان تناسب و تنوع لازم را ندارد و اکنون بیش از 80 درصد برق تولیدی کشور به عهده نیروگاه‌های بخار است! سوال بی پاسخ این که چرا نیروگاه‌های بادی، خورشیدی ، آبی و حتی نیروگاه‌های اتمی ما نمی توانند بار جدی و قابل ملاحظه ای از تولید انرژی را به دوش بکشند؟ آن هم در شرایطی که همسایگان ما از جمله عربستان که ذخایر غنی نفتی دارد، خود را مکلف به ساخت 16 رآکتور هسته ‌ای کرده یا امارات متحده عربی که معروف است به این که روی نفت و گاز خوابیده، می خواهد 4 نیروگاه اتمی 1400 مگاواتی بسازد، اما نیروگاه اتمی ما در بوشهر، با توان هزار مگاواتی وارد مدار می‌شود، ولی باز هم درد چندانی از صنعتِ فراخِ ما دوا نمی کند.صنعتی که امروز باید بتوان از مشعل (فلرینگ) آن نیز برق تولید کرد! 

ایجاد محدودیت ها و ترغیب مردم به استفاده کمتر از انرژی اگرچه در کوتاه مدت و به ویژه در «بحران» به کمک دولت‌ها می‌آید، اما در دراز مدت راه حل پایداری نیست و باید چاره ای اساسی اندیشید. نمی شود از مردم انتظار داشت کمتر مصرف کنند، اما لوازم خانگی که تولید یا وارد می کنیم، در رده پر مصرف ها قرار داشته باشد و در خانه هایی به کار گرفته شود که طبق اصول بهینه‌سازی انرژی بنا نشده است! 

اما چاره چیست؟ آن هم در شرایط کنونی که چالش اصلی این است که انرژی کشور در شرایط بحرانی قرار دارد. کاهش نیافتن مصرف برق در بخش اداری و خانگی برابر است با قطع برق صنایع  و قطع برق صنایع برابر است با آسیب دستگاه های صنعتی، کاهش عرضه و سرانجام افزایش قیمت محصول و دودی که در نهایت به چشم مصرف کننده می رود! در تابستان های گذشته، قطع برق به خصوص در صنایع پر مصرفی همچون سیمان و البته عوارض جانبی آن تجربه شده است  یا بسیاری از ما، طعم داغ خاموشی برق خانگی را چشیده ایم؛از گرفتار شدن در تقاطع شلوغ شهر به دلیل خاموش شدن چراغ راهنمایی تا محبوس شدن در آسانسور و تحمل گرمای 45 درجه  در یک آپارتمان 50 متری! 

پس چاره ای نیست جز این که باید کمک کرد، متاسفانه متولیان نتوانسته اند آن چنان که باید و شاید، شرایط بحرانی را برای مردم نمایان کنند که اگر بتوانند افکار عمومی را همراه خود سازند، بسیاری از این مشکلات جانبی مربوط به تغییر ساعت کاری و ... حل می شود و این 3 ماه داغ به خوبی توسط خود مردم مدیریت خواهد شد. دقیقا همانند زمانی که زلزله ای مهیب در یک شهر کشور رخ می دهد، سایر هموطنان چگونه داوطلبانه به مردم آن شهر کمک می کنند؟ این مردم همان مردم هستند و اگر امروز درک کنند که صرفه جویی اندک آن ها در یک حوزه، چه کمک شایانی به حوزه های دیگر به ویژه در مناطق گرمسیر کشور می کند، حتما از آن دریغ نخواهند کرد. واقعیت این است که ما باید سبک جدیدی از زندگی تابستانه را تجربه کنیم و برای پیشبرد بهتر، تجربه های خود را به اشتراک بگذاریم.