کاهش چشمگیر خرید شیر پرچرب

جام جم آنلاین: شاید تا همین یک هفته قبل هم، کمتر کسی اسم «روغن پالم» را شنیده بود؛ روغنی که گفته می‌شود استفاده از آن در شیر و ماست پرچرب می‌تواند حتی به سکته قلبی فرد مصرف‌کننده نیز منجر شود، اما به لطف برخی تولیدکنندگان متخلف که از این روغن گیاهی غیرمجاز در تولید انبوه لبنیات پرچرب استفاده می‌کنند، حالا نام و نشان این روغن بدنام به گوش خیلی از مردم عادی هم رسیده است.

داستان عوارض استفاده از این روغن ارزان، هم‌اکنون به یکی از چالش‌های مهم وزارت بهداشت تبدیل شده است و البته افکار عمومی هم انتظار دارند که هرچه زودتر با تولیدکنندگان متخلف، برخورد قانونی شود.

البته بدیهی است که مردم قدرت انتخاب دارند و به جای استفاده از لبنیات پرچرب که احتمال وجود روغن‌های مضر نباتی در آنها وجود دارد، از لبنیات کم چرب و مطمئن‌تر استفاده می‌کنند بخصوص که حالا اخبار مضر بودن روغن پالم در لبنیات پرچرب، اقبال عمومی نسبت به مصرف لبنیات کم‌چرب را افزایش داده است، به گونه‌ای که شواهد نشان می‌دهد شیرهای پرچرب روی دست فروشندگان مانده است، ولی حرف حساب اینجاست که جدای از این انتخاب عقلانی، مردم توقع دارند با تولیدکنندگان متخلف لبنیات پرچرب برخورد قانونی شود تا در این میان فرقی بین تولیدکننده باانصاف و بی‌انصاف وجود داشته باشد و در حقیقت، تر و خشک با هم نسوزند.

در تازه‌ترین واکنش‌ها نسبت به رواج تولید لبنیات با روغن پالم، رئیس سازمان غذا و دارو به جام‌جم خبر داد که هم‌اکنون بازرسی‌های جدیدی در حال انجام است و هفته آینده نیز اسامی شرکت‌های متخلف تولیدکننده لبنیات به افکار عمومی اعلام می‌شود.

رسول دیناروند، استفاده از این روغن گیاهی در تولید برخی شیرها و ماست‌های پرچرب را تائید و تاکید می‌کند: هم‌اکنون برخی تولیدکنندگان متخلف، روغن پالم را به جای چربی طبیعی شیر و ماست جایگزین می‌کنند که برای کنترل این وضع، وزارت بهداشت تیم‌های نظارتی خود را فعال کرده و تا هفته آینده نیز درباره نحوه برخورد با این متخلفان، تعیین تکلیف می‌شود.

خبرهای دیگر از این وزارتخانه نیز حاکی از آن است که به دستور وزیر بهداشت، کمیته ویژه‌ای با موضوع بازنگری مصرف روغن پالم در این وزارتخانه تشکیل شده است.

این کمیته با حضور استادان، متخصصان تغذیه و مدیران سازمان غذا و دارو، وظیفه دارند که استفاده بیش از پیش از روغن پالم در فرآورده‌های غذایی ـ بویژه مواد لبنی ـ را محدود کنند.

روز گذشته، وزیر جهاد کشاورزی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، اعلام آمادگی کرد که اگر اثبات شود هر واحد تولیدی به شکل غیرمجاز از روغن پالم در شیر پرچرب استفاده کرده است، طبق قانون و از سوی مراجع ذی‌ربط، پیگیری و با آنها برخورد می‌شود.

موضع وزارت بهداشت و وزارت کشاورزی تا اینجای کار به نفع حقوق مصرف‌کننده بوده است و اگر هفته آینده نیز متخلفان صنعت لبنیات معرفی شوند، باز هم این جای امیدواری باقی می‌ماند که این محصولات مضر سلامت، بزودی از بازار جمع‌آوری شود.

اما این گونه اظهارنظرهای مسئولان، تشکیل کمیته ویژه و حتی برخورد قانونی با متخلفان در هفته آینده نیز کم‌کاری چندساله مسئولان ناظر بر سلامت لبنیات را توجیه نمی‌کند، زیرا استفاده از روغن پالم در لبنیات پرمصرف، فقط به چند هفته اخیر مربوط نمی‌شود و معلوم نیست متخلفان از چه زمانی با عنوان لبنیات پرچرب، روغن گیاهی غیرمجاز را با شیر و ماست مخلوط کرده‌اند و تا جایی هم که توانسته‌اند از خلأ نظارت جدی بر صنعت لبنیات، سوءاستفاده کرده‌اند.

واردات ۱۵ درصدی روغن پالم در سال ۹۴

استفاده از روغن پالم در صنایع غذایی کشور، ید طولایی دارد و به دلیل ارزان بودن این نوع روغن نخل، مصرف آن در بین تولیدکنندگان صنایع غذایی محبوبیت زیادی دارد.

آن گونه که رئیس سازمان غذا و دارو می‌گوید هم‌اکنون ۵۰درصد واردات روغن نباتی در ایران، روغن پالم است. یعنی از یک میلیون تن روغن نباتی که در سال ۹۲ وارد کشور شده است، ۵۰۰ هزار تن از این میزان واردات را روغن پالم تشکیل می‌دهد.

البته دیناروند خبر می‌دهد که با تصویب دولت، واردات روغن پالم در سال ۹۳ از ۵۰ درصد به ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده است و همچنین دولت در نظر دارد که در سال ۹۴ نیز واردات روغن پالم، حداکثر به ۱۵ درصد برسد. با این حساب باید انتظار داشت که در سال آینده، استفاده از این روغن ارزان در لبنیات کمتر شود؛ روغنی که به گفته این مقام مسئول، استفاده از آن در تولید شیر و ماست، در بروز سکته‌های قلبی موثر است و حتی ممکن است مصرف‌کننده را به برخی سرطان‌ها هم مبتلا کند.

کشورهای توسعه‌یافته، پالم نمی‌خورند

پالم، روغنی است که از نوعی درخت نخل و اغلب نیز در کشورهای آسیای جنوب شرقی تولید می‌شود. این نوع روغن، پایه تولید بسیاری از روغن‌های نباتی‌ است که در منازل استفاده می‌کنیم؛ روغن‌هایی که اسیدهای چرب اشباع شده دارد و با روغن‌های گیاهی دیگر مخلوط می‌شود.

مشکل این روغن‌ها این است که در دیواره‌های عروقی بدن انسان رسوب می‌کند و در بلندمدت هم می‌تواند موجب سکته قلبی یا بالا رفتن کلسترول خون شود.

مشکل عمده‌تر زمانی ایجاد می‌شود که چربی طبیعی شیر یا ماست گرفته می‌شود و به جای آن از روغن پالم استفاده می‌کنند، آن هم در حالی که بر اساس قوانین وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد، استفاده از این روغن در شیر و ماست ممنوع است.

دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و استاد دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد: شیر طبیعی حدود ۲.۵ تا ۳ درصد چربی دارد، اما حتی گاهی در بازار با ماست‌های پرچربی روبه‌رو می‌شویم که تا ۱۲ درصد چربی دارد. به همین دلیل معلوم است که در این گونه لبنیات پرچرب، آن ۹ درصد چربی مازاد را از طریق روغن‌های گیاهی مثل پالم اضافه می‌کنند.

به اعتقاد عزیزی، میزان استفاده از روغن پالم در لبنیات به انصاف تولیدکننده بستگی دارد. یعنی تولیدکننده می‌تواند همه آن ۹ درصد چربی اضافه را با روغن پالم به دست بیاورد یا می‌تواند انصاف به خرج بدهد و مثلا ۵ درصد روغن پالم و ۴ درصد خامه اضافه کند. اما به طور میانگین، این متخصص بر این باور است که استفاده ۶۰ درصدی از روغن پالم در لبنیات توزیع شده در کشور، فراگیرتر است.

در مورد شیرهای پرچربی که گاه تا ۴ درصد هم چرب می‌شوند، همین قاعده حکمفرماست؛ طوری که عزیزی خاطرنشان می‌کند: گاهی برخی تولیدکنندگان، بیشتر چربی طبیعی شیر را می‌گیرند و به صورت خامه به فروش می‌رسانند، ولی برای جایگزین کردن چربی طبیعی از دست رفته همان شیر، از روغن پالم استفاده می‌کنند.

این مدرس دانشگاه تاکید دارد که گرچه استفاده از روغن پالم در برخی محصولات مثل خامه قنادی یا پنیر پیتزای پروسس شده (فرآوری‌شده) مجاز است و وزارت بهداشت، دلیل این کار را مصرف نکردن عمومی این مواد غذایی عنوان کرده، اما بهتر است که در هیچ ماده غذایی از روغن ارزان و اشباع شده پالم استفاده نکنیم.

نقطه آرمانی که این متخصص به آن اشاره می‌کند این است که ما هم مثل کشورهای توسعه‌یافته در مسیری حرکت کنیم که حتی در محصولات غذایی که به صورت مداوم و همیشگی هم مصرف نمی‌شود، از این روغن مضر استفاده نکنیم.

سازمان استاندارد، روزه سکوت را شکست

در حالی که سازمان استاندارد به عنوان یکی از مراکز اصلی نظارت بر محصولات غذایی شناخته می‌شود و انتظار می‌رفت مسئولان این سازمان درباره استفاده از روغن پالم در لبنیات زودتر از اینها اظهارنظر کنند، اما به هر حال مسئولان این سازمان با تاخیری چند روزه، در نهایت روز گذشته سکوت خود را شکستند.

رئیس سازمان استاندارد تهران با اعلام فهرستی از محصولات لبنی که استفاده از روغن پالم در آنها غیرمجاز است، گفت: استفاده از این روغن در شیر، ماست، خامه، دوغ، کشک و پنیر غیرمجاز است.

مسلم بیات در گفت‌‌و‌‌گو با فارس افزود: استفاده از روغن پالم در شیر طعم‌دار، شیر فرادما، شیرخشک، پنیر رسیده در آب نمک، پنیر تازه، دوغ،‌ کشک مایع صنعتی، ماست پروبیوتیک و امثال آن غیرمجاز و ممنوع است.

وی عنوان کرد: استفاده از روغن پالم در شیر پاستوریزه، کره پاستوریزه، خامه پاستوریزه و فرا دما هم ممنوع است.

رئیس سازمان استاندارد تهران با بیان این‌که فروردین امسال سازمان استاندارد تهران در اخباری بر ممنوع بودن استفاده از چربی نباتی (پالم) در فرآورده‌های لبنی تاکید کرده است، تصریح کرد: سال گذشته نیز به دنبال کنترل‌های انجام شده از سوی این سازمان، یک واحد لبنی که در ماست ۳۰ و ۵ درصد خود از روغن پالم استفاده می‌کرد، به دادگاه معرفی و مدیر کنترل کیفی آن عزل شد.