آیا آخرالزمان قورباغه‌ها نزدیک است؟
یک نوع قارچ پوست‌خوار بلای جان صد‌ها گونه از دوزیستان در سراسر جهان شده و بسیاری از آنها را در معرض خطر انقراض قرار داده است.
فرادید: بسیاری از دوزیستان دنیا در حال رویارویی با یک تهدید جدی هستند: یک قارچ پوست‌خوار که می‌تواند کل قورباغه‌های جنگل‌ها را در زمانی نه چندان طولانی از بین ببرد. این اهریمن زیست‌محیطی با نام علمی Batrachochytrium dendrobatidis بیش از ۲۰۰ گونه دوزیست روی زمین را به انقراض یا نزدیک به آن رسانده است. مَت فیشِر متخصص قارچ‌شناسی کالج سلطنتی لندن می‌گوید: «این قارچ از نظر تاثیری که بر گوناگونی زیستی می‌گذارد، بدترین پاتوژن در تاریخ جهان است.»
حالا یک گروه در سطح بین‌المللی متشکل از ۵۸ محقق، منشا این موجود را کشف و مشخص کرده‌اند این قارچ کجا و کی ظاهر شده است: یک شبه‌جزیره‌ی کره‌ای، در دهه‌ی ۱۹۵۰! فرضیه‌ی دانشمندان این است که از آن مکان، فعالیت‌های انسانی ناخواسته منجر به گسترش وسیع این قارچ و کشته شدن دوزیستان در آمریکا، آفریقا، اروپا و استرالیا شده است.
انبوه قورباغه‌های مرده
این قارچ که به طور مختصر آن را بی‌دی (Bd) می‌نامند بسیار کشنده است، چون پوست متخلخل دوزیستان را هدف قرار می‌دهد. دوزیستان از این پوست متخلخل برای تنفس و نوشیدن آب استفاده می‌کنند. بی‌دی پروتئین پوست را گرفته و از رشته‌های مغذی بدست‌آمده از آمینواسید‌ها دلی از عزا درمی‌آورد. همزمان با این واقعه، حیوانات عفونی‌شده بی‌حال می‌شوند و پوست‌اندازی می‌کنند و ظرف چند هفته با ایست قلبی جانشان را از دست می‌دهند. برخی دوزیستان می‌توانند بی‌دی را تحمل یا در برابر آن مقاومت کنند، اما این قارچ می‌تواند دست‌کم ۶۹۵ گونه را با درجات مختلف عفونی کند.
هر ماهِ آگوست، وزغ مامای بالغ (midwife toad) در پیرنه‌ی فرانسه از دریاچه‌ی محل زادگاهش برای نخستین بار بیرون می‌پرد. وزغ‌های آلوده به ندرت به ساحل می‌رسند. انگار برای آخرین بار در عمرشان می‌پرند و بعد در دستان شما جان می‌دهند. دریاچه به فرشی از قورباغه‌های مرده تبدیل شده که می‌توانید روی آن راه بروید. در دهه‌ی ۱۹۷۰ هم اتفاقی مشابه این رخ داد، اما محققان تا دهه‌ی ۱۹۹۰ تشخیص ندادند این «مرگ‌های مرموز» یک پدیده‌ی جهانی است. سال ۱۹۹۷ بود که محققان برای نخستین بار بی‌دی را تعریف کردند و ظرف یک دهه، متوجه ارتباط آن با قتل‌عام دوزیستان شدند. در این اثنا، لگام‌گسیختگی کشنده‌ی بی‌دی همچنان ادامه داشت. از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸، یک منطقه در پاناما ۴۱ درصد از گونه‌های دوزیستش را به خاطر همین قارچ از دست داد.
محققان برای پی‌بردن به پیشینه‌ی این قارچ، یک دهه را صرف ساخت کتابخانه‌ی جهانی ژنتیک بی‌دی کردند؛ پژوهشی که دانشمندان را به شش قاره کشاند. پروسه به این صورت آغاز شد که محققان یک دوزیست مریض را یافتند و یکی از انگشتان پای او را قطع کردند. این یک راه غیرکشنده برای برداشت نمونه بافت بود. سپس انگشت پایِ عفونی‌شده با بی‌دی را ایزوله کردند، آن را در ظرف کشت میکرب رشد دادند و سپس دی‌ان‌ای آن را بدست آوردند. محققان با این روش، ژنوم ۱۷۷ بی‌دی از سراسر جهان را بدست آوردند و آنها را با ۵۷ دی‌ان‌ای منتشرشده‌ی پیشین ترکیب کردند. آنها این ۲۳۴ ژنوم را مقایسه کردند تا به شجرنامه‌ی این قارچ برسند که با در دست داشتن آن توانستند چهار تبار مجزای بی‌دی را مشخص کنند.
محققان این فرضیه را مطرح کردند که فعالیت انسانی منجر به گسترش دوزیستان عفونی‌شده در سراسر جهان شده است، خواه از طریق حمل و نقل دریایی و خواه از طریق رویدادهای عظیمی مانند جنگ کره؛ جنگی که در اواسط قرن بیستم میان دو کرۀ شمالی و جنوبی روی داد. مثلاً در اوج جنگ، این منطقه شاهد ورود و خروج میلیون‌ها سرباز و قطعات و تجهیزات بود و دوزیستان در این برهه همراه این افراد و وسایل جابجا و از منطقه بومی خود به مناطق دیگر جهان گسترش یافتند. امروزه نیز به رغم دستورالعمل‌های بین‌المللی، روشن است که تجارت جهانی حیوانات خانگی همچنان در حال کمک به گسترش بی‌دی است. وقتی اعضای تیم، مغازه‌ها و بازار‌های حیوانات خانگی در بلژیک، بریتانیا، آمریکا و مکزیک را بررسی کردند، قورباغه‌ها و وزغ‌های آلوده‌ای را پیدا کردند که حامل تمام تبار شناخته شده‌ی بی‌دی از جمله بی‌دی‌جی‌پی‌اِل کشنده بودند.
قورباغه آند که توسط یک بیماری قارچی به نام کیتریدیومیکوزیس (chytrid) آلوده شده است
قارچ‌کش موضعی می‌تواند دوزیستان مبتلا به بی‌دی را درمان کند. این روش در حیات‌وحش با موفقیت آزمایش شده است، اما در حال حاضر، جمعیت‌های لگام‌گسیخته را نمی‌توان با این روش در سطح جهانی درمان کرد. به عقیده‌ی محققان، در حال حاضر بهترین گزینه پیشگیری از گسترش بیشتر قارچ است. جلوگیری از قارچ‌های دیگچه‌ای (chytrid) کار دشواری است، به ویژه از زمانی که سروکله‌ی گونه‌های کشنده‌ای غیر از بی‌دی هم پیدا شده است. سال ۲۰۱۳، محققان B. salamandrivorans را شناسایی کردند؛ گونه‌ی خواهر بی‌دی شناخته‌شده با عنوان Bsal. برگزیدن این نام به معنای «سمندر-خوار» بی‌دلیل نیست. از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲، این قارچ جمعیت سمندر‌های آتشین هلندی را تا ۹۹ درصد کاهش داده است.
سمندر آتشین
سال ۲۰۱۶، مقامات مسئول حوزه‌ی حیات‌وحش، واردات ۲۰۱ گونه سمندر را منع کردند تا جلوی ورود Bsal را به کشور بگیرند. با این حال، بر اساس حکم دادگاه تجدیدنظر سال ۲۰۱۷ اگر این سمندر‌ها قبل از منع، در ایالات متحده بوده‌اند، این منع در مورد آنها صدق نمی‌کند و نقل و انتقال میان‌ایالتی آنها قانونی است.
مطالعه‌ی جدید بر خطر سویه‌های دورگه‌ی بی‌دی تاکید می‌کند. پیش از این، محققان می‌دانستند سویه‌ی بومی برزیلیِ بی‌دی می‌تواند با BdGPL کشنده دورگه شود؛ حالا محققان ثابت کرده‌اند که تبار آفریقایی بی‌دی هم می‌تواند همین کار را انجام دهد.
نجات جان دوزیستان در منع تجارت آنهاست
BdGPL هم‌اکنون در ایالات متحده است و خدمات ماهی و حیات‌وحش ایالات متحده به شدت در حال نظارت بر گسترش آن است. با این حال، این آژانس جلوی ورود تبار خواهر آن را نگرفته است. در ماه مارس ۲۰۱۷، این آژانس دادخواست سال ۲۰۰۹ مبنی بر منع تمام واردات دوزیستان مگر در صورت نداشتن بی‌دی را نادیده گرفت و حالا به گفته‌ی دِیو مایکو، رئیس شیلات و حفاظت از آبزیان ایالات متحده: «قارچ بی‌دی هم‌اکنون به صورت گسترده در ایالات متحده گسترش یافته است، بنابراین نظارت بر واردات دوزیستان تاثیر زیادی بر حفاظت از دوزیستان بومی ندارد و اثربخشی کمی در پیشگیری از گسترش بیشتر قارچ در سراسر مرز‌های ایالتی دارد.»
دوزیستان خرید و فروش‌شده‌ی بین‌المللی باید برای بی‌دی آزمایش شوند؛ کاری که امروزه جدی گرفته نمی‌شود. امیدوارکننده‌ترین راه‌حل برای جلوگیری از انتشار بی‌دی و دی‌اِس‌اِی‌اِل، منبع کامل تجارت دوزیستان در سطح جهانی است.
ارسال نظر