چیزهایی که فقط در ایران قابل مشاهده است

اتفاقات بدیع و بی‌تکراری در صنعت خودروسازی ایران رخ داده که در تجربه‌های جهانی نمونه ندارد و از این جهت می‌توان کاپ «اولین» را تقدیم خودروسازی ایران کرد.

در این اینفوگرافی تلاش کرده تا همه رخدادها و تصمیم‌هایی که برای اولین بار در صنعت خودروسازی جهان گرفته شده را به تصویر بکشد. قیمت‌گذاری دستوری، قرعه کشی فروش، فروش خودرو در بورس، نداشتن پلتفرم اختصاصی تولید خودرو و... از جمله مواردی است که برای اولین بار فقط در صنعت خودروسازی ایران مشاهده می‌شود.

فروش خودروی کامل در بورس

در هیچ کجای دنیا محصول نهایی در بورس فروخته نمی‌شود اما در ایران برای اولین بار در جهان علاوه بر عرضه سهام خودروسازی‌ها در بورس، خودرو نیز با هدف کوتاهی دست دلالان در بورس کالا به فروش گذاشته شد. گرچه این اتفاق موجب سودآوری خودروسازان شد اما به صورت علنی قیمت کارخانه‌ای خودرو را بالا برد.

قیمت‌گذاری دستوری

شورای رقابت به عنوان نهادی که موظف به ایجاد فضای رقابتی بود از سال ۱۲ سال پیش مسئول قیمت‌گذاری خودرو شد و فرمول محاسبات این شورا آنقدر عجیب بود که زیان چند ۱۰ هزار میلیاردی را عاید خودروسازان کرد.

قرعه کشی برای فروش خودرو

این شیوه از آن ابداعاتی بود که از چین الگوبرداری شده اما ایرانی‌ها آن را به شدت توسعه دادند. قرعه‌کشی خودرویی در چین تنها برای دادن پلاک پکن به افراد برگزار می‌شد. در ایران اما اصل فروش خودرو با قرعه کشی صورت می‌گیرد. از طرح قرعه کشی خودرو با نام لاتاری نیز یاد می‌شود.

استمرار تولید خودروها قدیمی بدون تغییر فنی

پراید ۲۷ سال و پژو ۴۰۵ به مدت ۳۱ در ایران تولید شدند. این در حالیست که در جهان عمر تولید یک مدل خودرو بدون تغییر بیش از دو سال نیست.

نداشتن پلتفرم اختصاصی

پس از ۶۰ سال سابقه همچنان هیچ پلتفرم اختصاصی طراحی نشده است. گرچه از سمند به عوان خودروی ملی یاد می‌شود اما پلتفرم این خودرو همان پلتفرم پژو ۴۰۵ است. دنا نیز ادامه خودرو سمند بوده و شاهین بر روی پلتفرم برلیانس چینی طراحی شده است. تارا نیز بر روی پلتفرم پژو ۳۰۱ طراحی شده است.

مدیریت دولتی

مدیران شرکت خودروسازی از سوی دولت تعیین می‌شوند و ساختار این شرکت‌ها برخلاف ادعاها همچنان دولتی است. دولت علاوه بر مدیریت، شیوه فروش، قیمت خودرو و سیاست‌های جزیی‌تر حتی در حوزه خودروهای وارداتی را نیز تعیین می‌کند. در حالیکه در هیچ کشور پیشرفته‌ای دخالت دولت تا این حد پررنگ نیست.

تولید خودروی ناقص

خودروهای ناقص در آمار تولید خودرو محاسبه شده‌اند. آنچه که به عنوان آمار تولید خودرو در جهان مدنظر است آمار تولید خودروهای کامل است اما در ایران خودروهای ناقص نیز تا همین یکسال پیش در آمار تولید محاسبه می‌شدند و امروز نیز تولید نکردن خودرو ناقص از افتخارات مدیران دو شرکت ایران خودرو و سایپاست.

تفاوت قیمت کارخانه و بازار

قیمت خودرو در بازار آزاد گاه تا دو برابر بیشتر از قیمت کارخانه است. این در حالیست که شرکت‌های بزرگ خودروسازی جهان برای فروش محصولات خود وام و هزاران طرح تشویقی دیگر اختصاص می‌دهند و در نهایت نیز قیمت کارخانه با بازار تفاوتی ندارد اما در ایران این فاصله بسیار زیاد باعث شکل گیری یک بازار سیاه شده است.

تولیدکنندگان ملی، تاجر برندهای دیگر

دو شرکت خودروسازی ملی، برندهای سایر کشورها را وارد می‌کنند. شرکت ایران خودرو واردکننده محصولات هایما اتومبیل چین و دانگ فنگ را وارد می‌کند و سایپا نیز وارد کننده محصولات چانگان است.

ایجاد بازار سیاه برای خرید و فروش کدملی

طرح‌هایی نظیر تخصیص خودرو به مادران دارای دو فرزند موجب خرید و فروش کدملی شده است. شکل‌گیری رانت‌هایی نظیر این به دلیل ساختار مدیریتی دولتی و فاصله قیمت خودرو از کارخانه تا بازار است و فقط در ایران اتفاق می‌افتد.