عجایب حیات وحش؛ این ۱۱ حیوان حس ششم دارند!

فرادید: توانایی‌های حسی اضافی که در برخی حیوانات وجود دارد به آن‌ها اجازه می‌دهد تا جهان را به گونه‌ای که ما نمی‌توانیم تصور کنیم تجربه کنند. فیلسوف معروف ارسطو اولین کسی بود که پنج حس سنتی را برای انسان برشمرد: بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی. با این حال، اگر او امروز حواس حیوانات را دسته‌بندی می‌کرد، فهرست طولانی‌تری را برای آیندگان به ارث می‌گذاشت.

در این مطلب از ۱۱ حیوانی صحبت خواهیم کرد که علاوه بر حواس پنجگانه دارای حس ششم هم هستند. حسی که وجودش برای آدمی اغلب یک امتیاز به حساب می‌آید. به نظر شما برای حیوانات چطور؟‌ این ویژگی آن‌ها را متمایز خواهد کرد؟ در پایان این گزارش به پاسخ خواهید رسید:

عنکبوت‌ها

همه عنکبوت‌ها اندام‌های منحصر به فردی دارند که به آن شکاف سنسیلا می‌گویند. این گیرنده‌های مکانیکی یا اندام‌های حسی به آن‌ها اجازه می‌دهند تا فشار‌های مکانیکی جزئی را روی اسکلت بیرونی خود حس کنند. این حس ششم قضاوت عنکبوت‌ها را در مورد چیز‌هایی مانند اندازه، وزن و احتمالاً موجودی که در تار آن‌ها گرفتار می‌شود آسان می‌کند. همچنین ممکن است به آن‌ها کمک کند بین حرکت یک حشره و حرکت باد یا تیغه علف تفاوت قائل شوند.

کیسه تنان

کیسه تنان دارای اندام‌های حسی هستند که باحواس انسانی متفاوت است. این موجودات ژلاتینی با شکوه دارای گیرنده‌های تعادلی خاصی به نام استاتوسیست (تراز کیسه) هستند که به آن‌ها اجازه می‌دهد که تعادل خود را حفظ کنند. این عضو که گیرنده‌های ساده‌ای هستند، به حیوانات بی چشم اجازه می‌دهد تا نور و تاریکی را بدون ایجاد یک تصویر پیچیده حس کنند. هر دوی این‌ها بخشی از شبکه عصبی هستند که کیسه تنان را قادر می‌سازد تا از طریق تغییرات در ساختار شیمیایی آب، غذای نزدیک به خود را تشخیص و پیدا کنند.
از آنجایی که کیسه تنان سیستم عصبی متمرکزی ندارند، برای هماهنگی بهتر از حرکات مژک‌هایشان برای خوردن غذا استفاده می‌کنند.

کبوتر

کبوتر‌ها حس ششمی دارند که به آن حس مغناطیسی می‌گویند. بسیاری از حیوانات مهاجر، از ماهی قزل آلا گرفته تا لاک‌پشت‌های دریایی، توانایی منحصربه‌فردی در تشخیص میدان مغناطیسی زمین دارند که مانند قطب‌نما برای پیمایش فواصل دور از آن استفاده می‌کنند. در بین پرندگان، تعداد کمی آن را بهتر از کبوتر انجام می‌دهند، به ویژه کبوتر‌های خانگی. دانشمندان دریافته اند که کبوتر‌ها دارای ساختار‌های حاوی مگنتیت در منقار خود هستند. این ساختار‌ها به پرندگان یک حس دقیق جهت گیری فضایی می‌دهد و به آن‌ها امکان می‌دهد موقعیت جغرافیایی خود را شناسایی کنند.

دلفین‌ها

این پستانداران دریایی کاریزماتیک حس ششم باورنکردنی از طریق پژواک دارند. از آنجایی که صدا در آب بهتر از هوا حرکت می‌کند، دلفین‌ها یک نمایش بصری سه بعدی از محیط اطراف خود را کاملاً بر اساس امواج صوتی، بسیار شبیه به دستگاه سونار (فاصله یاب صوتی) ایجاد می‌کنند. امواج صوتی منعکس شده در جهت گیری، شکار طعمه، اجتناب از موانع و تعامل اجتماعی به دلفین کمک می‌کند. پژواک به دلفین‌ها و دیگرنهنگ‌ها و خوک‌ماهی‌ها اجازه می‌دهد تا در جایی که دید محدود است یا وجود ندارد، به دنبال طعمه برای شکار باشند، خواه رودخانه تاریک باشد یا اعماق اقیانوس که نور به آن نمی‌رسد.

کوسه‌ها

توانایی قابل توجه کوسه‌ها در دریافت الکتریکی و پرتو‌ها برای تشخیص میدان‌های الکتریکی در محیط اطرافشان است. لوله‌های ژله‌ای به نام آمپولاری لورنزینی (ناحیه‌ای در دستگاه گوارش) خانه این حس ششم است. ترتیب و تعداد آمپولار بسته به اینکه طعمه اصلی فعال باشد یا کم تحرک تر، متفاوت است. شکل عجیب سر کوسه‌های سر چکشی به آن‌ها امکان می‌دهد تا سطح بیشتری از کف اقیانوس را جارو کنند و این حس دریافت الکتریکی را افزایش می‌دهد. از آنجایی که آب شور رسانای خوبی برای الکتریسیته است، کوسه‌هایی با حس ششم می‌توانند طعمه خود را از بار‌های الکتریکی ساطع شده هنگام انقباض ماهیچه‌های ماهی تشخیص دهند.

ماهی سالمون

ماهی قزل آلا، مانند سایر ماهی ها، دارای حس مغناطیسی یا توانایی درک میدان مغناطیسی زمین به عنوان حس ششم است. ماهی قزل آلا علیرغم پیمودن مسافت‌های طولانی در اقیانوس‌های آزاد در طول زندگی خود، به طور مشخص راه خود را برای تخم ریزی در همان رودخانه‌هایی که در آن متولد شده اند، پیدا می‌کنند. چگونه این کار را انجام می‌دهند؟

هنوز هم این سؤال یک راز برای علم زیست شناسی است. دانشمندان معتقدند ماهی قزل آلا از رسوبات مگنتیت در مغز خود برای جذب میدان مغناطیسی زمین استفاده می‌کند. ماهی سالمون علاوه بر این، حس بویایی بی نظیری دارد و می‌تواند عطر جریان خانه خود را در یک قطره آب تشخیص دهد. آن‌ها با ترک محل تخم‌ریزی خود آن عطر را حفظ می‌کنند و در سفر بازگشت آن را به یاد می‌آورند.

خفاش‌ها

خفاش‌ها دارای سه حس ششم یا شاید حس ششم، هفتم و هشتم هستند: پژواک، ژئومغناطیسی و قطبش یا قطبیدگی (از ویژگی‌های اساسی امواج عرضی است که راستای نوسان موج را در صفحهٔ عمود بر جهت انتشار آن نشان می‌دهد.)

خفاش‌ها از پژواک برای یافتن و گرفتن طعمه استفاده می‌کنند. آن‌ها حنجره‌ای دارند که قادر به ایجاد وزوز اولتراسونیک است که از طریق دهان یا بینی خود منتشر می‌کنند. همانطور که صدا حرکت می‌کند، امواج صوتی به عقب برگشته و اطلاعاتی را در مورد محیط اطراف خود به رادار می‌دهند. این ویژگی فقط برای آن‌ها کار می‌کند که درک کوتاهی از محیط خود داشته باشند - فواصل حدود ۱۶ تا ۱۶۵ فوت. خفاش‌ها از حس ژئومغناطیسی خود به عنوان قطب نما برای پیمایش مسافت‌های طولانی مانند مهاجرت استفاده می‌کنند. گیرنده‌های مبتنی بر مگنت در مغز آنها، احتمالاً در نورون‌های هیپوکامپ و تالاموس، این توانایی را به خفاش‌ها می‌دهد. آن‌ها قادر به تشخیص میدان‌های مغناطیسی بسیار ضعیف هستند.

حسی که اخیراً برای خفاش‌ها کشف شده، بینایی قطبی است. دید قطبی یا احساس الگوی خورشید در آسمان، کاری است که خفاش‌ها می‌توانند حتی در روز‌های ابری یا زمانی که خورشید غروب کرده است انجام دهند. هنوز مشخص نیست که چه ساختار فیزیولوژیکی این توانایی را به آن‌ها می‌دهد، زیرا خفاش‌ها اشکال بصری موجود در حیوانات دیگر را که از موقعیت پرتو‌های خورشید استفاده می‌کنند، ندارند. بنابراین، وقتی صحبت از خفاش‌ها می‌شود، این دید به معنای سنتی دیدن نیست. خفاش‌ها از این حس در ارتباط با حس ژئومغناطیسی خود برای جهت یابی استفاده می‌کنند.

میگو آخوندک

میگوی آخوندک نیز حس ششم مربوط به قطبش را دارد. درست مانند خفاش ها. آن‌ها با استفاده از نور پلاریزه خطی، حتی در طول موج‌های فرابنفش و سبز، دیگر میگو‌های آخوندکی را شناسایی کرده و با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. علاوه بر این، آن‌ها می‌توانند این کار را با نور قطبی دایره‌ای انجام دهند. نوری که از اجسام منعکس می‌شود همیشه دارای یک جزء قطبی است، و این خاصیت نور می‌تواند اجسامی را آشکار کند که در غیر این صورت در پس زمینه ترکیب می‌شوند؛ میگو‌های آخوندکی از آن برای یافتن طعمه در محیط آبی اقیانوسی خود استفاده می‌کنند.

میگوی آخوندکی تنها حیوانی است که دارای قابلیت نور قطبی دایره‌ای است. این توانایی‌ها به آن‌ها مجموعه وسیعی از سیگنال‌هایی را می‌دهد که فقط میگو‌های آخوندکی دیگر می‌توانند ببینند و بفهمند.

سگ ماهی

سگ ماهی که به عنوان ماهی لوچ هواشناس نیز شناخته می‌شود، توانایی باورنکردنی در تشخیص تغییرات فشار دارد. آن‌ها از این حس برای نظارت بر شناوری در زیر آب استفاده می‌کنند. این توانایی از طریق چیزی به نام دستگاه وبرین حاصل می‌شود. دستگاه Weberian که از چهار استخوان واقع در پشت جمجمه تشکیل شده است، در بسیاری از گونه‌های ماهی وجود دارد و شنوایی در زیر آب را با انجام تغییرات فشاری که توسط امواج صوتی که منشأ خارجی دارند، بهبود می‌بخشد.

قابل توجه است که این حس ششم به این ماهی‌ها اجازه می‌دهد تا آب و هوا را "پیش بینی" کنند و ماهیگیران و صاحبان آکواریوم مدت هاست که تغییرات آب و هوایی و بروز طوفان‌های بزرگ را زمان فعالیت خود با این ماهی‌ها تشخصی داده اند.

پیلاتیپوس

این پستانداران تخم‌گذار عجیب و غریب، با منقار اردک، حس دریافت الکتریکی باورنکردنی شبیه حس ششم کوسه‌ها دارند. آن‌ها با استفاده از تکانه‌های الکتریکی می‌توانند طعمه را در آب‌های تاریک و گل آلود رودخانه‌ها و نهر‌ها پیدا کنند. پلاتیپوس دارای حدود ۴۰۰۰۰ سلول گیرنده الکتریکی در منقار خود است که به صورت راه راه در هر دو نیمه یافت می‌شود. این قسمت همچنین حاوی گیرنده‌های مکانیکی میله‌ای است که به حیوان حس لامسه شدید می‌دهد و منقار پلاتیپوس را اندام حسی اصلی خود می‌سازد. پلاتیپوس هنگام شنا سر خود را از این طرف به طرف دیگر می‌چرخاند تا این حس را تقویت کند.

لاکپشت دریایی

همه لاک پشت‌های دریایی حس ژئومغناطیسی دارند که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا راه خود را به ساحلی که از تخم بیرون آمده اند را بیابند. لاک پشت‌های دریایی نوع خاصی از ساعت بیولوژیکی یا حس «چشم سوم» دارند. لاک‌پشت‌های دریایی از این توانایی‌ها استفاده می‌کنند تا بدانند چه زمانی باید مهاجرت کنند، در کجای اقیانوس بیشتر می‌توانند تغذیه و چگونه ساحلی را که در آن از تخم خارج شده‌اند پیدا کنند.

لاک پشت دریایی روی سر خود یک نقطه صورتی روشن دارد، غده صنوبری که به عنوان نورگیر عمل می‌کند و اطلاعاتی در مورد فصول به لاک پشت می‌دهد و بنابراین مهاجرت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

با توجه به مسافت زیادی که طی می‌کنند، توانایی آن‌ها در مکان یابی ساحل خانه و محل تغذیه برای آن‌ها بسیار مهم است. مانند بسیاری از حیوانات مهاجر، لاک‌پشت‌های دریایی این حرکت را با اندازه‌گیری میدان مغناطیسی زمین انجام می‌دهند. اکنون محققان بر این باورند که مکانیسم پشت این توانایی ناشی از باکتری‌های مگنتوتاکتیک است. این باکتری‌ها تحت تأثیر میدان‌های مغناطیسی زمین حرکت و روابط همزیستی با حیوانات میزبان ایجاد می‌کنند.