تاخت و تاز چرندیات در شبکه های اجتماعی

روزنامه هفت صبح : سویه های تاریک و ترسناک شبکه های اجتماعی، منجر به شکل گرفتن یک پدیده جدید شده و کاربران شبکه های اجتماعی تصمیم گرفته اند تا خود با این سویه های نامتوازن مقابله کنند و به مثابه پلیس این شبکه ها ابتکار عمل را به دست بگیرند. در دوران رقابت نفسگیر شبکه های اجتماعی، هر کدام از سایت ها و نرم افزارهای تلفن همراه بخشی از مخاطبان را به سمت خود جلب کرده اند و نکته جالب تر اینکه هر کدام سلیقه متفاوتی را پوشش داده اند و به همان اندازه مشکلات و دردسرهایشان متفاوت است.

نگاهی به لیست شبکه های اجتماعی و نرم افزارهای تلفن همراه محبوب کاربران ایرانی نشان می دهد که در این میان فیس بوک و وایبر به جولانگاه انواع و اقسام کاربران و مطالب تبدیل شده اند و به همین نسبت در آنها سویه های تاریک و شایعات بیشتر دیده می شود.

عکس ها و نوشته های بی اساس و هزل و رعب آور در این دو شبکه اجتماعی بیشتر از سایر شبکه ها و برنامه های مشابه دیده می شود. (در کنار کارکردهای مثبت و غیرقابل انکاری که در بسیاری از مواقع موجب پاسخگویی مسئولان و حل مشکلات شده است.)

این در حالی است که بیشترین کاربران ایرانی در همین دو شبکه فعالیت دارند و طبق گمانه زنی های مختلف در حدود 10 تا 15 میلیون ایرانی در فیس بوک عضو هستند و همچنین به گفته وزیر ارشاد کاربران وایبر نیز به 5 میلیون نفر رسیده اند.

در کنار این شبکه های اجتماعی، برخی نرم افزارها و شبکه های اجتماعی دیگر روی قشر دیگر از کاربران دست گذاشته اند و گشت و گذار در آنها نشان می دهد با محیطی به مراتب منطقی تر و آرام تری روبرو هستیم.

اینستاگرام و لینکدین جزو این نرم افزارها و شبکه ها هستند که توانسته اند قشر دیگری از کاربران را دور خود جمع کنند و در تلاش هستند تا برنده رقابت در شبکه های اجتماعی شوند. همه این اتفاقات سبب شده تا کاربران، فارغ از هیاهوهای مختلف که در مدح و ذم شبکه های اجتماعی گفته می شود به خوبی از عهده مدیریت شایعات و مضامین نامناسب بربیایند و به این ترتیب نشان دهند که بدون برخوردهای قهری و فیلترینگ نیز می توان به منطقی کردن فضای شبکه های اجتماعی دست پیدا کرد.

این تازه اول راه است و مطمئنا ادامه این روند که به تازگی در میان کاربران پدید آمده، بسیاری از مشکلات این دست از شبکه ها را مرتفع خواهد کرد. در این گزارش فهرستی از شبکه ها و نرم افزارهای مختلف اجتماعی را کنار هم قرار دادیم و سویه های مختلف آنها را بررسی کردیم که هر کدام توانسته اند چه بخشی از کاربران را به سمت خود جلب کنند و تعداد تقریبی کاربران آنها و لایه های حفاظتی حریم شخصی شان چقدر است و همچنین نقش مردم به عنوان پلیس شبکه های اجتماعی چه اندازه مثبت است.

همه به صف شده اند

شبکه اجتماعی فیس بوک با توجه به قدمت و محبوبیت خود اولین جایی بود که حضور کاربران در مقابله با منتشر شدن شایعات و دست به دست شدن مضامین بدون منطق را مشاهده کرد. کاربران ابتدا در صفحات شخصی خود با این موارد مقابله می کردند اما بعدها این ماجرا ابعاد وسیع تری به خود گرفت و صفحه های مختلفی برای آگاهی و اطلاع رسانی مردم پدید آمدند. به عنوان مثال صفحه «مقابله با چرندیات» یکی از آنهاست که توانسته در حدود 250 هزار لایک داشته باشد و تلاش کرده کاربران مختلف را آگاه کند.

صفحه های مختلف اجتماعی و محیط زیستی نیز حضور فعال در فیس بوک دارند و خود کاربران در تلاش هستند تا اطلاعات واقعی در اختیار کاربران قرار دهند. در اینستاگرام نیز صفحه های مختلفی با عنوان «پلیس اینستاگرام» توسط کاربران معمولی اینستاگرام راه افتاده که در آنجا کاربران مضامین غیرواقعی یا ناپسند را گزارش می کنند و خود اقدام به ریپورت کردن آن می کنند.

«وایبر» نیز نرم افزار محبوب تلفن همراه است که در چند وقت اخیر شایعات و نوشته های عجیب و غریبی در آن دست به دست می شد (چیزی شبیه اوضاع و احوال یاهو مسنجر در دوران محبوبیتش). همین اتفاق سبب شده تا کاربران این نرم افزار با ارسال نکات مختلف فرهنگ استفاده از این نرم افزار را جا بیندازند. به این ترتیب بدون فیلتر و برخوردهای سفت و سخت، بسیاری از کاربران اقدام به فرهنگ سازی و ایجاد فضای منطقی کرده اند.

صاحب نظران معتقد هستند شاید همین دلایل سبب شده تا وزیر ارشاد از آمار 5 میلیونی کاربران وایبر و واتس آپ صحبت به میان آورد و از تأمل در فیلتر شدن آنها و تدوین آیین نامه جدید صحبت کند.

فیس بوک و وایبر در قعر جدول

مرور بر خبرها و عملکرد فیس بوک، وایبر، واتس آپ و تانگو نشان می دهد که این سه در حال حاضر پایین ترین نمره از لحاظ دست به دست شدن شایعات و ایجاد فضای عجیب و غریب را دریافت می کنند و به همین دلیل است که کاربران در این شبکه ها به شدت فعال شده اند تا خودشان جلوی این عملکرد را بگیرند.

* فیس بوک: به دلیل فیلتر بودن فیس بوک نمی توان به آمار دقیقی از کاربران ایرانی این شبکه دست پیدا کرد اما جستجو در میان صحبت های مسئولان مختلف و خبرها به رقمی در حدود 10 تا 15 میلیون کاربر ایرانی می رسد. این تعداد کاربر در حالی به ثبت رسیده که در این شبکه اجتماعی با دست به دست شدن انبوهی از خبرهای غیرواقعی و عجیب روبرو می شویم و در برخی مواقع بسیاری از موضوعات اصلی را به حاشیه می برد.

* وایبر و واتس آپ: وایبر در دسامبر سال 2010 برای اولین بار برای رقابت با نرم افزار مکالمه تصویری اسکایپ عرضه شد اما کم کم با انتشار نسخه قابل نصب روی اندروید توانست بیش از صد میلیون کاربر جذب کند. وایبر با استفاده از دفترچه تلفن موجود در تلفن همراه، سایر افرادی که نرم افزار فوق را نصب کرده را شناسایی کرده و آنها را در لیست دوستان قرار می دهد.

چندی پیش بود که بنیانگذار وایبر از تعداد ایرانی های این نرم افزار ابراز شگفتی کرده و گفته بود قرار است امکانات بیشتری در اختیار فارسی زبانان قرار دهد. وزیر ارشاد هم که آمار 5 میلیونی کاربران این نرم افزار را اعلام کرده است.

کاربران ایرانی بی شمار این نرم افزار سبب شده تا در چند وقت اخیر مشکلات زیادی برای کاربران ایجاد شود، دست به دست شدن شایعات مختلف، ایجاد بی وقفه گروه های مختلف و ... از جمله این موارد است. همین موضوع سبب شده تا کاربران با ارسال متون مختلف خودشان فرهنگ سازی را آغاز کنند و نحوه استفاده از این نرم افزار را به دوستان خود گوشزد کنند. واتس آپ نیز وضعیت مشابهی دارد.

* تانگو: یکی از اولین نرم افزارهایی بود که امکان مکالمه ویدئویی رایگان را هم علاوه بر مکالمه متنی و صوتی فراهم کرد. این نرم افزار که در سال 2009 نسخه اولیه آن عرضه شد قابلیت نصب روی سیستم عامل های اندروید، ویندوزفون و IOS را دارد.

طبق آنچه روی سایت این شرکت آمده تا مارس 2013 بیش از 130 میلیون کاربر در جهان آن را نصب کرده اند و دوازدهمین نرم افزار پرطرفدار اندرویدی ها محسوب می شود. در چند وقت گذشته خبرهای مختلفی درباره برخی سوءاستفاده ها از این نرم افزار شنیده شده که تلاش کاربران برای رعایت حریم شخصی را بیشتر کرده است.

اینستاگرام و لینکدین در صدر جدول

برخی شبکه های اجتماعی و نرم افزارها نیز با ایجاد فضای مناسب بخش دیگری از کاربران را به سمت خود جلب کرده اند و توانسته اند فضای منطقی تر در اختیار کاربران قرار دهند.

* اینستاگرام: طبق آمارها در حدود 900 هزار نام کاربری از کشور ایران در اینستاگرام به ثبت رسیده و این برنامه در حال حاضر به یکی از پرطرفدارترین برنامه ها تبدیل شده است. بسیاری معتقد هستند اگر همین روند ادامه پیدا کند، اینستاگرام حتی از فیس بوک نیز جلو می افتد.

مهمترین تفاوت اینستاگرام با فیس بوک در اشتراک گذاری عکس است. اینستاگرام برخلاف فیس بوک تنها مختص به گذاشتن عکس است و قابلیت دیگری در آن وجود ندارد. فلسفه تاسیس این شبکه اجتماعی در واقع آن بود که هر فرد در هر نقطه ای از دنیا از تصاویر مورد علاقه اش در همان لحظه با گوشی خود عکاسی کند و آنرا فورا به اشتراک بگذارد.

همین ماجرا سبب شد تا اینستاگرام به محبوبیت فوق العاده ای دست پیدا کند و فیس بوک در آوریل 2012، اینستاگرام را به مبلغ یک میلیارد دلار خریداری کرد. کاربران ایرانی اینستاگرام نیز تا به حال عملکرد قابل قبولی از خود نشان داده اند و در آن از شایعات و خبرهای غیرواقعی کمتر یافت می شود. با این وجود کاربران این نرم افزار صفحاتی را ایجاد کرده اند تا محتویات نامناسب را گزارش دهند.

* لینکدین: این شبکه اجتماعی تنها در حدود 550 هزار کاربر دارد و محتوای خاص آن باعث شده تا فضای خوبی در آن حاکم باشد. از این شبکه اجتماعی بیشتر برای در اختیار قرار دادن رزومه کاری و تبادل علمی استفاده می شود و شاید به همین دلیل است که ایرانی ها از آن استقبال چندانی نکرده اند!

* لاین و گوگل پلاس: نرم افزار لاین اولین نسخه خود را در سال 2013 عرضه کرد. دو شرکت ژاپنی با یکدیگر ادغام شدند و با تاسیس یک کمپانی تحت عنوان NHN نرم افزار لاین را عرضه کردند. این برنامه تاکنون 7 نسخه خود را منتشر کرده و در همان سال 2013 تلاش های زیادی برای ارتقای برنامه خود انجام داد و در این راه هم بسیار موفق بود. کیفیت بالای تماس های تلفنی جزو نقاط قوت این برنامه محسوب می شود که از سایر برنامه های مشابه بالاتر است. این برنامه از همان ابتدا سرمایه گذاری زیادی روی کاربران ایرانی انجام داد و امکانات زیادی برای آنها ایجاد کرد.

با این وجود و استقبال خوب ایرانی ها از آن، اما فضای این نرم افزار مناسب باقی مانده است. شبکه های اجتماعی گوگل پلاس نیز در وضعیت مشابه ای به سر می برد و توانسته در فضای بینابین خوب ها و بدها حرکت کند!