سراب بازنشستگی در مشاغل سخت

روزنامه جام جم: وجود قانوني که تاکيد مي کند صاحبان مشاغل سخت مي توانند با ۲۰ سال سابقه کاري، بازنشسته شوند، هر چند خوب و راضي کننده به نظر مي رسد،اما براي کساني که ۲۰ سال سختي کار با اين تعريف را کشيده اند،بايد چند سالي دوندگي و دردسر هم اضافه شود با حسرت قانوني که فقط روي کاغذ هوايشان را داشته است.

قانوني فعلي بازنشستگي صاحبان مشاغل سخت مصوبه سال ۸۰ است که نبود تعاريف شفاف و مشخص در آن،سبب شده احتمال بازنشستگي با مصوبات آن،رويايي باشد.

مثلادر يکي از مواد اين قانون هر بيمه شده فقط ۱۰ روز در طول سال حق غيبت غيرموجه دارد و درصورتي که اين ۱۰ روز حتي يک روز بيشتر شود، شرايط بيمه شده (در مشاغل سخت) از حالت متوالي به متناوب تغيير مي​کند يعني به جاي ۲۰ سال سابقه متوالي کار بايد با ۲۵ سال متناوب بازنشسته شود.

هر چند موارد اين چنيني که ۱۱ روز غيبت غير موجه بيمه شده را معادل پنج سال کار بيشتر براي رسيدن به بازنشستگي مي داند،زياد است،اما بالاخره آيين نامه جديد مشاغل سخت و زيان آور با تغييراتي در همين خصوص آماده و به دولت فرستاده شده تا مورد تصويب قرار گيرد.به گفته معاون فني و درآمد سازمان تامين اجتماعي، آيين نامه جديد مشاغل سخت و زيان آور پس از اين که با همکاري کميسيون اجتماعي مجلس تدوين شد براي تصميم گيري نهايي به دولت ارسال شده است که در صورت تصويب، برخي موانع موجود بر سر راه بازنشستگي در مشاغل سخت و زيان آور از سر راه برداشته خواهد شد.

سيدحسن زدا در گفت وگویی، با اشاره به تسهيلات جديدي که در قالب آيين نامه مشاغل سخت و زيان آور به دولت ارائه شده است، توضيح مي گويد: موضوع غيبت هاي غيرموجه در طول سال و مهلت دو ساله به کارفرمايان که با بيمه کردن کارگران خود نسبت به بهبود شرايط فيزيکي کار در کارگاه ها نيز اقدام کنند، از مهم ترين تغييراتي است که در قالب آيين نامه جديد به دولت ارائه شده است.به گفته زدا، به محض اين که آيين نامه جديد به تصويب دولت برسد، سازمان تامين اجتماعي آمادگي لازم براي ابلاغ آن به شعب سراسر کشور به منظور استفاده بيمه شدگان واجد شرايط را خواهد داشت.

البته براي آنها که دنبال بازنشستگي در مشاغل سخت و زيان آور هستند اين قانون حکايت حلوايي است که تا حالابيشتر دهان ها با اسمش شيرين شده تا خودش.

پراکنده بودن سوابق بيمه اي، منظم واريز نشدن ليست حق بيمه ها از سوي کارفرمايان و تعاريف متفاوت از مشاغل سخت و زيان آور از مشکلات بيمه شدگان شاغلي است که وقتي به اميد استفاده از تسهيلات بازنشستگي مشاغل سخت و زيان آور راهي شعب تامين اجتماعي مي شوند تازه متوجه مي شوند براي اين که بتوانند براساس اين قانون بازنشسته شوند بايد هفت خواني از ماده و تبصره هاي ريز و درشت را پشت سر بگذارند.خبرنگاران يکي از اين گروه ها هستند که از هنگام تصويب قانون مشاغل سخت و زيان آور تاکنون براي استفاده از اين تسهيلات با سنگ اندازي هاي فراوان در شعب بيمه مواجه شده اند.

کم نيستند خبرنگاراني که گرچه روي کاغذ شامل قانون بازنشستگي با ۲۰ سال سابقه مي شوند، اما وقتي تصميم مي گيرند براي بازنشسته شدن اقدام کنند و کارشان به اداره بيمه تامين اجتماعي مي افتد آن قدر به بهانه تبصره و آيين نامه هاي مختلف پيش پايشان سنگ انداخته مي شود که سرخورده مي شوند و چاره اي برايشان نمي ماند جز اين که قيد بازنشستگي با ۲۰ سال سابقه را بزنند.

نمونه آن اين است که مشاغلي چون دبيرگروه، معاون سردبير و سردبير با وجود سختي و استرس افزون تر، جزو مشاغل سخت به شمار نمي آيد.

اين در حالي است که کمتر خبرنگاري تا آخر ۲۰ سال خدمت خود به لحاظ عنوان شغلي خبرنگار مي ماند. قشر پرستاران نيز از ناکارآمدي و نداشتن ضمانت اجرايي قانون مشاغل سخت و زيان آور هنگام بازنشستگي گلايه هاي فراوان دارند.همچنين کمتر پرستاري در بخش دولتي است که براي بازنشسته شدن با ۲۵ سال سابقه کار با مشکل مواجه نشود؛ در واقع مشکل اصلي اينجاست که قانون، استفاده پرستاران از بازنشستگي با ۲۵ سال سابقه را مشروط به موافقت کارفرما کرده است و اين موضوع موجب شده که چون هنگام بازنشستگي بايد علاوه بر حقوق بازنشستگي که ماهانه اداره بيمه به پرستار مي پردازد، کارفرما نيز سنوات بپردازد و اين کار هزينه بر است، معمولابخش دولتي حاضر نيست با بازنشستگي با ۲۵ سال سابقه موافقت کند.

بي عدالتي در غيبت هاي غيرموجه

براساس قانون مشاغل سخت و زيان آور هر يک سال فعاليت در کارهاي سخت و زيان آور بايد ۱/۵سال محاسبه شود، اما براساس همين قانون و با تفسير تامين اجتماعي افزايش۱/۵برابري سابقه کاري افراد فقط در صورتي اجرا مي شود که آنها ۲۰ سال متوالي در يک کار سخت و زيان آور فعال بوده باشند، اما چه وقت شرايط بيمه شده براي بازنشستگي از توالي به تناوب تغيير مي کند؟

بر اساس قانون مشاغل سخت و زيان آور هر بيمه شده فقط ده روز در طول سال حق غيبت غيرموجه دارد و در صورتي که اين ده روز حتي يک روز بيشتر شود، شرايط وي از متوالي به متناوب تغيير مي کند يعني به جاي ۲۰ سال متوالي بايد با ۲۵ سال متناوب بازنشسته شود.اين مشکل نهايت بي عدالتي در حق بيمه شدگاني است که در مشاغل سخت و زيان آور مشغول کارند و عامل مهمي براي اين که بسياري از شاغلان در مشاغل سخت و زيان آور حتي پس از رسيدن به سن بازنشستگي هم نتوانند از تسهيلات اين قانون استفاده کنند. معاون فني درآمد سازمان تامين اجتماعي نيز با تائيد بي عدالتي اي که در اين بخش از قانون مشاغل سخت و زيان آور نسبت به بيمه شدگان روا مي شد، از تغييراتي براساس آيين نامه جديد خبر داد که به واسطه آن وضع طوري به نفع بيمه شدگان تغيير پيدا کند تا شرايط بيمه شدگان به اين سادگي ها از ۲۰ سال متوالي به ۲۵ سال متناوب تغيير نکند.

زدا، ارائه توضيحات تکميلي درباره نحوه تغييرات در لحاظ کردن غيبت هاي غيرموجه را به تصويب نهايي اين آيين نامه در دولت موکول و تصريح کرد: قطعا در آيين نامه جديد، ديگر موضوع ده روز حق غيبت غيرموجه در طول يک سال مطرح نخواهد بود و تغييرات جدي در آن لحاظ خواهد شد.

گلايه مجلس از تاخير دولت

هرچند تدوين آيين نامه جديد مشاغل سخت و زيان آور و ارسال آن به دولت براي تصميم گيري، خبر اميدوارکننده اي براي آن دسته از فعالان در مشاغل سخت و زيان آوري است که با وجود رسيدن به شرايط سني هنوز نتوانسته اند از تسهيلات اين قانون به نفع خود استفاده کنند و از اين بابت قدردان دولت هستند، اما نمايندگان مردم در کميسيون اجتماعي مجلس معتقدند که دولت براي بازنگري در قانون مشاغل سخت و زيان آور يک سال تعلل داشته است.سخنگوي کميسيون اجتماعي مجلس در گفت وگو با جام جم توضيح مي دهد: سال گذشته اين کميسيون روي نقاط مبهم اين قانون چند جلسه کارشناسي برگزار کرد و با تغييراتي که در قالب استفساريه در بخشي از آيين نامه جديد قانون مشاغل سخت و زيان آور داده شد، آن را از سوي سازمان تامين اجتماعي براي تصميم گيري به دولت ارسال کرد که متاسفانه تاکنون دولت براي تصويب آن تعلل داشته است.

به گفته سيداميرحسين قاضي زاده هاشمي، موضوع تغيير شرايط بيمه شدگان شاغل در مشاغل سخت و زيان آور از ۲۰ سال متوالي به ۲۵ سال متناوب مهم ترين اشکال در قانون فعلي است که نمايندگان مردم در کميسيون اجتماعي مجلس با همکاري سازمان تامين اجتماعي براي بازنگري در اين موضوع اقدام کردند.

وي توضيح داد: در نهايت قرار شد با تغييرات جديدي که در اين باره لحاظ مي شود تسهيلاتي براي مشمولان در نظر گرفته شود تا آنها صرفا با ده روز غيبت غيرموجه در طول سال از شرايط ۲۰ سال متوالي خارج نشوند و در حقشان بي عدالتي نشود.
قاضي زاده تاکيد کرد: در صورت تصويب اين آيين نامه در دولت سازمان تامين اجتماعي موظف است هرچه سريع تر دستورالعمل اجرايي آن را نيز تدوين و براي اجرا به شعب تامين اجتماعي ابلاغ کند.

قانوني براي حمايت از مشاغل زيان آور

13 سال پيش يعني در مهرماه سال 80 قانوني به تصويب رسيد که به موضوع ماده 76 قانون بيمه تامين اجتماعي، يعني مشاغل سخت و زيان آور اختصاص داشت.
بر اين اساس، مشاغلي که با اشتغال به آنها فرد دچار آسيب جسمي و روحي مي شود به عنوان مشاغل سخت و زيان آور شناخته شد. البته اين قانون در سال ۷۰ نيز به نوع ديگري اجرا مي شود و حدود ۴۰ شغل به عنوان مشاغل سخت و زيان آور در جدول اين مشاغل تعيين شده بود، اما در آيين نامه سال ۸۰ تشخيص اين نوع مشاغل و يک سري تکاليف ديگر با شروط خاصي همراه شد. به اين معني که هرکس مدعي است کارش جزو مشاغل سخت و زيان آور است، مي تواند ادعايش را به کميته استاني که در ادارات کار و رفاه هر استان مستقر است، بدهد تا در آنجا بررسي شود.

البته ماده ۱۵ اين آيين نامه تاکيد مي کند اين کميته لزوما اين که شغلي در يک کارگاه ممکن است جزو مشاغل سخت و زيان آور شناخته شود، همان شغل را در يک کارگاه ديگر به دليل برخورداري از شرايط بهتر محيطي و امکانات کاري، ممکن است جزو مشاغل سخت محسوب نکند.

اين قانون به مرور با پيشنهادهايي که داده شد، تغييراتي پيدا کرد، به طوري که هم اکنون علاوه بر مواردي که در کميته استاني بررسي مي شود، سه دسته شغل جزو مشاغل سخت و زيان آور است که براي تائيد آنها نيازي به بررسي و راي کميته استاني نيست.اين سه گروه شامل: ۱ مشاغلي که در زندان ها و در ارتباط مستقيم با زنداني هاست. ۲ مشاغلي که در مراکز روان درماني و ارتباط با بيماران رواني است و گروه آخر خبرنگاران يعني کساني که صرفا کارشان تهيه خبر است.