آینده مبهم سلطنت چارلز سوم

ایرنا نوشت: چارلز سوم پسر ارشد الیزابت دوم درحالی بلافاصله پس از فوت ملکه بر مسند قدرت تکیه زده است که از یک سو اختلافات خانوادگی و از سوی دیگر فشار جنبش‌های ضد سلطنتی و همچنین خطر تجزبه انگلیس آینده تاج‌وتخت او را تهدید می‌کند.

چارلز طبق جدول زمان‌بندی امروز به عنوان حاکم با نخست وزیر و اعضای دولت انگلیس دیدار خواهد کرد. او همچنین قرار است نخستین نطق خود را به عنوان پادشاه جدید ارائه کند.

فرزند ارشد الیزابت که پس از مدتها انتظار در سن ۷۳ سالگی سلطنت را به دست گرفته است در روزهای آینده به سایر ایالت‌های انگلیس یعنی اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی نیز سفر خواهد کرد تا با مقام های رسمی این مناطق به عنوان فرمانروای جدید ملاقات کند.

برگزاری جلسات اضطراری پارلمان برای ادای احترام به مرگ ملکه در مناطق مختلف کشور، آیین شلیک توپ و به صدا درآمدن ناقوس کلیسا از دیگر برنامه‌های جانبی است که هم زمان با تشریفات انتقال جسد الیزابت از اسکاتلند به لندن اجرا خواهد شد.

الیزابت در روزهای اخیر به کاخ بالمورال که در واقع اقامتگاه تابستانی او در اسکاتلند محسوب می‌شود رفته بود و آخرین وظیفه سلطنتی خود را دو روز پیش از مرگش با صدور حکم نخست وزیری لیز تراس به پایان رساند. اما کهولت سن و ناتوانی او در انجام وظایف سلطنتی در ماه‌های اخیر آشکار شده بود و نامبرده از شرکت در بسیاری از مراسم عمومی بازماند.

دربار به ویژه در ماه‌های اخیر سعی بلیغی را صورت داد تا با حضور کوتاه وی در برخی مراسم به گمانه‌زنی‌ها درباره وخامت حال وی پایان دهد اما برخلاف این انتظار، کمر خموده، جثه نحیف‌تر، دستان کبود و چهره بی‌حال الیزابت خبرساز شده بود.

عصر پنجشنبه کاخ باکینگهام با صدور بیانیه‌ای ۲۶ کلمه‌ای، مرگ الیزابت را به صورت رسمی تائید کرد و به این ترتیب طرح اسکناس‌ها و سکه‌ها در چارچوب عملیات «لندن بریج» تغییر خواهد کرد. همین اتفاق برای تغییر تصویر الیزابت روی تمبر و حذف نام او از روی لباس فرم پلیس و گذرنامه‌ انگلیس رخ خواهد داد. سرود ملی هم از خداوند ملکه را حفظ کند به خداوند پادشاه را حفظ کند تغییر می‌کند.

اما این تحول ممکن است با واکنش‌های متفاوتی از سوی کشورهای مشترک‌المنافع روبرو شود که عالی‌ترین مقام سلطنتی انگلیس حاکم آن‌ها نیز محسوب می‌شود.

کشورهای مشترک‌المنافع مجموعه‌ای از ۵۳ کشور مستقل است که اکثراً مستعمره امپراتوری انگلیس بوده‌اند. این کشورها روی‌هم حدود ۳۰٪ جمعیت کره زمین یعنی ۲.۴ میلیارد نفر را تشکیل می‌دهند.

چارچوب همکاری کشورهای این ارگان بر اساس اعلامیه سنگاپور مصوب سال ۱۹۷۱ حول توسعه ارزش‌های مشترک مانند حقوق بشر، حکومت قانون، آزادی‌های فردی، مساوات، دموکراسی، تجارت آزاد، صلح جهانی و همکاری‌های چند جانبه‌است.

الیزابت دوم نماد همبستگی میان تمامی ۵۳ عضو ارگان کشورهای مشترک‌المنافع بشمار می‌رفت و اینک چارلز این مسئولیت را به دوش خواهد کشید. البته عضویت در این ارگان به‌عنوان اتحاد سیاسی تلقی نمی‌شود و پذیرش چارلز به‌عنوان نماد ارگان، به معنای پیروی سیاسی کشورهای عضو از انگلیس نیست. با این حال بسیاری از این کشورها دل خوشی از یدک کشیدن نام سلطنت انگلیس ندارند.

به طور مثال جنبش‌های ضد سلطنتی در استرالیا بشدت فعال و خواهان استقرار نظام غیر سلطنتی هستند. مرداد ماه گذشته بود که اظهارات یک سناتور استرالیایی در مجلس خبر ساز شد. نماینده بومیان استرالیا هنگام سوگند یاد کردن در مجلس سنای این کشور، ملکه انگلیس را که رئیس کشور استرالیا نیز محسوب می‌شود، یک «استعمارگر» توصیف کرد.

در این مراسم «لیدیا تورپ» مشت های گره کرده خود را هنگام سوگند یاد کردن در مجلس سنای این کشور به بالا آورد و ملکه الیزابت انگلیس را یک استعمارگر خطاب کرد. او در مجلس سنای استرالیا در هنگام ادای سوگند گفت: صادقانه و با خلوص نیت سوگند یاد می‌کنم که با ملکه استعمارگر، الیزابت دوم عهد ببندم و به وی وفادار باشم.

پس از این اظهارات تورپ، رئیس سنای استرالیا به وی گفت که سوگند وی قابل قبول نیست و وی باید یک مرتبه دیگر و به شکل صحیح سوگند یاد کند.

بر اساس قانون اساسی فعلی استرالیا، تمامی سناتورها و اعضای مجلس نمایندگان این کشور باید برای آغاز به کار در پارلمان، سوگند وفاداری به ملکه انگلیس یاد کنند. اما تورپ، استرالیا را یک «پروژه استعماری» توصیف کرده و معتقد است که پرچم این کشور نماینده او نیست.

با این حال مرگ الیزابت می‌تواند زمینه‌ای برای افزایش تحرکات جنبش‌های جمهوری‌خواه در استرالیا باشد و پس‌لرزه های آن به سایر کشورهای مشترک‌المنافع سرایت کند که موجب تضعیف سلطنت انگلیس می‌شود.

در داخل هم جنبش جمهوری‌خواه انگلیس که هزاران عضو و ده‌ها هزار طرفدار دارد سالهاست که خواهان برگزاری همه پرسی در خصوص آینده نظام سلطنتی انگلیس است و تاکید دارد که این نظام یادآور ستم‌هایی است که پادشاهان انگلیس بر مردم روا داشته‌اند.

نتایج یک نظرسنجی نشان می‌دهد که بیشتر اعضای دومین حزب سیاسی انگلیس (کارگر)، مخالف نظام سلطنتی در این کشور هستند و از خواندن سرود ملی انگلیس در تمجید از ملکه الیزابت خجالت می‌کشند.

تحقیقات موسسه نظرسنجی «یوگوو» (YouGov) حاکیست که فقط ۱۵ درصد اعضای این حزب به تاریخ انگلیس مفتخر و ۴۳ درصد دیگر از تاریخ استعمارگری آن شرمنده و سرافکنده هستند. بر همین اساس ۶۲ درصد خواستار براندازی نظام سلطنتی و استقرار نظام جمهوری هستند.

تحقیقات صورت گرفته همچنین نشان می‌دهد که از هر پنج عضو حزب کارگر، فقط یک نفر از سرود ملی انگلیس در تمجید از ملکه‌ این کشور احساس افتخار می کند و بقیه خجل و حتی عصبانی هستند.

نخواندن سرود ملی انگلیس توسط «جرمی کوربین» رهبر پیشین حزب کارگر، هفت سال پیش هم خبر ساز شد که او در مراسم یادبود شهدای جنگ جهانی دوم با حضور مقام های سلطنتی و مسوولین سیاسی همخوانی نکرد.

از سویی، خیزش گروه‌های جدایی طلب در اسکاتلند، ایرلند شمالی و ولز تهدید جدی درمورد یکپارچگی انگلیس بشمار می‌رود. نیکلا استرجن سروزیر اسکاتلند قصد دارد تا در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۳ (۲۷ مهر ۱۴۰۲) همه‌پرسی استقلال این منطقه را برگزار کند.

هرچند دولت لندن مخالفت خود را با این مساله اعلام کرده است اما دو روز پیش گزارش شد که دیوان عالی با صدور حکمی به نفع دولت محلی اسکاتلند رای داده است. به این ترتیب اگر همه پرسی اسکاتلند برگزار شود و مردم این منطقه به جدایی از انگلیس رای دهند، می‌توان انتظار داشت که چارلز شاهد دومینوی تجزبه کشورش خواهد بود.

از سویی مشکلات عمیق در داخل خانواده سلطنتی دورنمای مبهمی را درباره آینده تاج‌وتخت در این کشور ترسیم می‌کند. با آغاز سلطنت چارلز، ویلیام فرزند ارشد او به عنوان ولیعهد درآمد. اما فرزند دیگر چارلز، هری و همسرش مگان مرکل از سال‌ها پیش تصمیم گرفتند از مدار خانواده سلطنتی خارج شوند و در واقع خود را از ارث محروم کنند. مرکل بعدا در مصاحبه‌ای مشترک با هری فاش کرد که نژادپرستی تا چه حد در خانواده سلطنتی ریشه دوانده است.

مارکل که «دوشس ساسکس» لقب دارد، دراین مصاحبه که از سوی نزدیک به ۱۲.۳ میلیون نفر در انگلیس مشاهده شد، گفت که شرایط در خانواده سلطنتی برای وی به اندازه ای خفقان آور بوده که به فکر خودکشی افتاده بود.

مارکل در بخشی از این مصاحبه خانواده سلطنتی را به نژادپرستی متهم کرده و گفته که آن‌ها تا پیش از به دنیا آمدن فرزندش آرچی «نسبت به رنگ پوست این کودک که تا چه اندازه می تواند «سیاه» باشد – پدر سفید و مادر سیاهپوست دورگه – ابراز نگرانی می کردند.»

الیزابت در واکنش به این مصاحبه گفته بود که موضوعات مطرح شده ، به ویژه در مورد اتهام نژادپرستی، نگران کننده است و جدی تلقی شده و به صورت خصوصی در داخل خانواده رسیدگی می‌شود. اما اختلافات در این خصوص تا دم مرگ الیزابت ادامه داشت و مارکل از عزیمت به اسکاتلند خودداری کرد. هری هم که عصر پنجشنبه به اسکاتلند رفته بود، ۱۲ ساعت دوام نیاورد و با ترک تشریفات خاکسپاری به لندن بازگشت. از این رو پاسخ این سووال که چارلز تا چه اندازه بتواند تشدید اختلافات داخلی و پس‌لرزه‌های آن را مهار کند چندان روشن نیست. این درحالیست که برادر پادشاه، اندرو هم به واسطه فساد اخلاقی با اتهام های جدی روبروست و به همین خاطر امتیازهای سلطنتی و عناوین نظامی خود را واگذار کرده است.

امروزه تمام رسانه‌های انگلیس سرگرم پوشش اخبار مراسم خاکسپاری الیزابت و تحریک احساسات مردم هستند. اما تشریفاتی که قرار است ۱۰ روز ادامه پیدا کند، درحالی میلیاردها پوند خرج روی دست مالیات دهندگانی می‌گذارد که مردم جامعه تحت فشار سنگین هزینه‌های سرسام‌آور زندگی بسر برده و این مساله، ترکش دیگری به پیکر نیمه جان سلطنت انگلیس محسوب می‌شود.