۵ موضوع حل نشده در مذاکرات از نگاه گاردین
گاردین نوشت: مذاکره‌کنندگان ایران و گروه ۱+۵ تلاش می‌کنند تا در آخرین روزهای باقیمانده تا ضرب‌الاجل ۲۰ ژوئیه به یک توافق نهایی برسند، اما چنین توافقی زمانی ممکن خواهد بود که موانع موجود برطرف شود.
خبرگزاری ایسنا: گاردین نوشت: مذاکره‌کنندگان ایران و گروه ۱+۵ تلاش می‌کنند تا در آخرین روزهای باقیمانده تا ضرب‌الاجل ۲۰ ژوئیه به یک توافق نهایی برسند، اما چنین توافقی زمانی ممکن خواهد بود که موانع موجود برطرف شود.
این روزنامه در گزارشی به پنج مانع اصلی دستیابی ایران و قدرت‌های جهانی به توافق بر سر برنامه هسته‌ای تهران پرداخته است:
غنی‌سازی
بزرگترین مانع یک توافق این سوال اساسی است که برنامه غنی‌سازی ایران تا چه اندازه باید گسترده باشد. مسئله کلیدی در اینجا ظرفیت غنی سازی اورانیوم ایران است. شش قدرت جهانی مذاکره‌کننده با ایران در وین از تهران می‌خواهند که با یک ظرفیت تحقیقاتی شامل تنها چندهزار سانتریفیوژ موافقت کند که بسیار کمتر از ظرفیت کنونی این کشور یعنی ۱۹هزار سانتریفیوژ است. ۱۰هزار تای این ماشین‌ها در حال حاضر فعال هستند.
این یک مسئله کلیدی است چون ظرفیت کمتر به این معنی است که زمان گریز هسته‌ای طولانی‌تر است؛ مدت زمانی که ایران لازم دارد تا در صورت تمایل یک بمب هسته‌ای بسازد. بنابراین هرچه این ظرفیت کوچک‌تر باشد دیگر کشورهای جهان آسودگی بیشتری خواهند داشت.
ایرانی‌ها می‌گویند که چنین محدودیتی نقض حق این کشور برای برخورداری از برنامه هسته‌ای صلح آمیز شامل تولید سوخت مورد نیاز رآکتورهایش است. رهبر جمهوری اسلامی ایران اخیرا اعلام کرده است کشورش برای تأمین سوخت موردنیاز نیروگاه هسته‌ای بوشهر، رآکتور تحقیقاتی تهران و رآکتور جدید اراک نیازمند ۲۰۰هزار سانتریفیوژ قدیمی است که هم‌اکنون از آنها استفاده می‌کند. دیپلمات‌های غربی می‌گویند که روسیه طی قراردادی موظف است سوخت ایران را تا سال ۲۰۲۱ تأمین کند. ایران از طرفی دیگر اعلام می‌کند که درس‌های گذشته به این کشور یاد داده که در برنامه هسته‌ای‌اش به کشورهای خارجی وابسته نباشد.
این یک شکاف عمیق است که عبور از آن سخت است. یکی از راه‌های احتمالی برای حل آن موافقت با سطح غنی‌سازی پایین برای مدت چند سال است و سپس توسعه آن به تأیید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وابسته خواهد بود. راه‌حل دیگر این است که روسیه سوخت مورد نیاز بوشهر را به مدت چند سال از قبل تأمین کند تا احتمال هرگونه شک و تردید در خصوص اعتماد به تأمین کننده سوخت از بین برود. همچنین این ذخیره سوخت باید بر اساس پادمان‌های آژانس در ایران نگهداری شود.
اراک
ایران بیش از ۱۲سال است که مشغول ساخت رآکتور آب سنگین اراک است که در آستانه کامل شدن قرار دارد. این رآکتور برای تولید ایزوتوپ‌های مورد نیاز در زمینه‌های علمی، پزشکی، کشاورزی و صنعتی است.
برخی افراد بدبین در غرب می‌گویند که این راکتور قدرتمندتر از آن است که برای چنین استفاده‌هایی مورد نیاز باشد. آنها معتقدند که رآکتور اراک برای تولید پلوتونیوم یکی از مواد مورد نیاز در پروسه تولید بمب استفاده می‌شود.
اما ایران با متوقف کردن این پروژه به این دلیل که تاکنون زمان و هزینه زیادی برای ساختش صرف کرده مخالفت می‌کند. اما راه آسانی برای حل آن وجود دارد. تغییر طراحی این راکتور به این معنی است که کمتر از یک کیلوگرم پلوتونیوم در سال تولید کند راکتور اراک در صورت تکمیل می‌تواند حدود ۹ کیلوگرم پلوتونیوم تولید کند که به گفته کارشناسان برای ساخت دو کلاهک هسته‌ای کافی است.
ایران تأکید دارد که به دنبال استفاده از این پلوتونیوم در تولید ساخت سلاح هسته‌ای نیست و هدف راکتور اراک تنها تولید ایزوتوپ است.
فعالیت‌های سابق ایران در ساخت سلاح
این سوال که ایران در گذشته و دست کم تا سال ۲۰۰۳ آن طور که سرویس‌های اطلاعاتی غربی مدعی‌اند دارای برنامه‌های گسترده‌ای برای دستیابی به تکنولوژی ساخت کلاهک هسته‌ای بوده هنوز حل نشده باقی مانده است. این مسئله خارج از مذاکرات هسته‌ای ایران و در جریان نشست‌های دوجانبه میان مقامات ایرانی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد بررسی قرار گرفته است. سخت است بتوان تصورکرد که یک توافق نهایی بدون این که سالها در مورد فعالیت‌های گذشته ایران بدون پاسخ باقی بماند به دست آید.
چگونگی نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته‌ای ایران
نظارت بلندمدت و بیشتر بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بخشی از هرگونه توافق هسته‌ای خواهد بود. دست کم یک رژیم بازرسی‌های بیشتر که آژانس آن را پروتکل الحاقی می‌خواند شامل آن خواهد بود. این بدین معنی است که تیم‌های نظارتی آژانس به تمام بخش‌های چرخه هسته‌ای از استخراج اورانیوم تا به آخر دسترسی داشته باشند و به آنها اجازه می‌دهد تا نمونه‌های محیطی را از هرجایی که مناسب دانستند بردارند.
اغلب دیپلمات‌های غربی حتی خواستار بازرسی‌های سرزده یعنی پروتکل الحاقی اضافی هستند اما ایران ممکن است این را نپذیرد چون می‌گوید که سنگ محک آنها باید همانند هر کشور دیگری باشد.
تحریم
کاهش تحریم‌ها تنها برگه قدرت‌های جهانی برای چانه زدن بر سر میز مذاکره است و یکی از حساس‌ترین موضوعات محسوب می‌شود چون کشورهایی که این تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرده‌اند برایشان سخت است که بخواهند آنها را لغو کنند.
آمریکا و اتحادیه اروپا در سال‌های گذشته طی اقداماتی که به تصویب سازمان ملل رسیده است محدودیت‌های متعددی را در زمینه‌های تجاری با ایران ایجاد کرده‌اند.
یکی از نکات حائز اهمیت در اینجا این است که دولت اوباما نمی‌تواند کاهش تحریم‌ها را به عنوان یک هدیه ارایه کند و تنها کنگره است که قادر به این کار خواهد بود. متأسفانه قانون‌گذاران جمهوری‌خواه نیز حاضر به همکاری در این زمینه نیستند. همچنین اتحادیه اروپا باید تحریم‌های صادرات نفت و محدودیت‌های معاملاتی را تنها در صورتی که توافق حاصل شود لغو کند.
خرید نفت و گاز ایران می‌تواند به اقتصاد این کشور کمک زیادی کند و همچنین اجازه آزاد شدن حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از پول نفت بلوکه شده ایران در خارج از مرزهای کشور را می‌دهد.
این روزنامه در گزارشی به پنج مانع اصلی دستیابی ایران و قدرت‌های جهانی به توافق بر سر برنامه هسته‌ای تهران پرداخته است:
غنی‌سازی
بزرگترین مانع یک توافق این سوال اساسی است که برنامه غنی‌سازی ایران تا چه اندازه باید گسترده باشد. مسئله کلیدی در اینجا ظرفیت غنی سازی اورانیوم ایران است. شش قدرت جهانی مذاکره‌کننده با ایران در وین از تهران می‌خواهند که با یک ظرفیت تحقیقاتی شامل تنها چندهزار سانتریفیوژ موافقت کند که بسیار کمتر از ظرفیت کنونی این کشور یعنی ۱۹هزار سانتریفیوژ است. ۱۰هزار تای این ماشین‌ها در حال حاضر فعال هستند.
این یک مسئله کلیدی است چون ظرفیت کمتر به این معنی است که زمان گریز هسته‌ای طولانی‌تر است؛ مدت زمانی که ایران لازم دارد تا در صورت تمایل یک بمب هسته‌ای بسازد. بنابراین هرچه این ظرفیت کوچک‌تر باشد دیگر کشورهای جهان آسودگی بیشتری خواهند داشت.
ایرانی‌ها می‌گویند که چنین محدودیتی نقض حق این کشور برای برخورداری از برنامه هسته‌ای صلح آمیز شامل تولید سوخت مورد نیاز رآکتورهایش است. رهبر جمهوری اسلامی ایران اخیرا اعلام کرده است کشورش برای تأمین سوخت موردنیاز نیروگاه هسته‌ای بوشهر، رآکتور تحقیقاتی تهران و رآکتور جدید اراک نیازمند ۲۰۰هزار سانتریفیوژ قدیمی است که هم‌اکنون از آنها استفاده می‌کند. دیپلمات‌های غربی می‌گویند که روسیه طی قراردادی موظف است سوخت ایران را تا سال ۲۰۲۱ تأمین کند. ایران از طرفی دیگر اعلام می‌کند که درس‌های گذشته به این کشور یاد داده که در برنامه هسته‌ای‌اش به کشورهای خارجی وابسته نباشد.
این یک شکاف عمیق است که عبور از آن سخت است. یکی از راه‌های احتمالی برای حل آن موافقت با سطح غنی‌سازی پایین برای مدت چند سال است و سپس توسعه آن به تأیید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وابسته خواهد بود. راه‌حل دیگر این است که روسیه سوخت مورد نیاز بوشهر را به مدت چند سال از قبل تأمین کند تا احتمال هرگونه شک و تردید در خصوص اعتماد به تأمین کننده سوخت از بین برود. همچنین این ذخیره سوخت باید بر اساس پادمان‌های آژانس در ایران نگهداری شود.
اراک
ایران بیش از ۱۲سال است که مشغول ساخت رآکتور آب سنگین اراک است که در آستانه کامل شدن قرار دارد. این رآکتور برای تولید ایزوتوپ‌های مورد نیاز در زمینه‌های علمی، پزشکی، کشاورزی و صنعتی است.
برخی افراد بدبین در غرب می‌گویند که این راکتور قدرتمندتر از آن است که برای چنین استفاده‌هایی مورد نیاز باشد. آنها معتقدند که رآکتور اراک برای تولید پلوتونیوم یکی از مواد مورد نیاز در پروسه تولید بمب استفاده می‌شود.
اما ایران با متوقف کردن این پروژه به این دلیل که تاکنون زمان و هزینه زیادی برای ساختش صرف کرده مخالفت می‌کند. اما راه آسانی برای حل آن وجود دارد. تغییر طراحی این راکتور به این معنی است که کمتر از یک کیلوگرم پلوتونیوم در سال تولید کند راکتور اراک در صورت تکمیل می‌تواند حدود ۹ کیلوگرم پلوتونیوم تولید کند که به گفته کارشناسان برای ساخت دو کلاهک هسته‌ای کافی است.
ایران تأکید دارد که به دنبال استفاده از این پلوتونیوم در تولید ساخت سلاح هسته‌ای نیست و هدف راکتور اراک تنها تولید ایزوتوپ است.
فعالیت‌های سابق ایران در ساخت سلاح
این سوال که ایران در گذشته و دست کم تا سال ۲۰۰۳ آن طور که سرویس‌های اطلاعاتی غربی مدعی‌اند دارای برنامه‌های گسترده‌ای برای دستیابی به تکنولوژی ساخت کلاهک هسته‌ای بوده هنوز حل نشده باقی مانده است. این مسئله خارج از مذاکرات هسته‌ای ایران و در جریان نشست‌های دوجانبه میان مقامات ایرانی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد بررسی قرار گرفته است. سخت است بتوان تصورکرد که یک توافق نهایی بدون این که سالها در مورد فعالیت‌های گذشته ایران بدون پاسخ باقی بماند به دست آید.
چگونگی نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته‌ای ایران
نظارت بلندمدت و بیشتر بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بخشی از هرگونه توافق هسته‌ای خواهد بود. دست کم یک رژیم بازرسی‌های بیشتر که آژانس آن را پروتکل الحاقی می‌خواند شامل آن خواهد بود. این بدین معنی است که تیم‌های نظارتی آژانس به تمام بخش‌های چرخه هسته‌ای از استخراج اورانیوم تا به آخر دسترسی داشته باشند و به آنها اجازه می‌دهد تا نمونه‌های محیطی را از هرجایی که مناسب دانستند بردارند.
اغلب دیپلمات‌های غربی حتی خواستار بازرسی‌های سرزده یعنی پروتکل الحاقی اضافی هستند اما ایران ممکن است این را نپذیرد چون می‌گوید که سنگ محک آنها باید همانند هر کشور دیگری باشد.
تحریم
کاهش تحریم‌ها تنها برگه قدرت‌های جهانی برای چانه زدن بر سر میز مذاکره است و یکی از حساس‌ترین موضوعات محسوب می‌شود چون کشورهایی که این تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرده‌اند برایشان سخت است که بخواهند آنها را لغو کنند.
آمریکا و اتحادیه اروپا در سال‌های گذشته طی اقداماتی که به تصویب سازمان ملل رسیده است محدودیت‌های متعددی را در زمینه‌های تجاری با ایران ایجاد کرده‌اند.
یکی از نکات حائز اهمیت در اینجا این است که دولت اوباما نمی‌تواند کاهش تحریم‌ها را به عنوان یک هدیه ارایه کند و تنها کنگره است که قادر به این کار خواهد بود. متأسفانه قانون‌گذاران جمهوری‌خواه نیز حاضر به همکاری در این زمینه نیستند. همچنین اتحادیه اروپا باید تحریم‌های صادرات نفت و محدودیت‌های معاملاتی را تنها در صورتی که توافق حاصل شود لغو کند.
خرید نفت و گاز ایران می‌تواند به اقتصاد این کشور کمک زیادی کند و همچنین اجازه آزاد شدن حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از پول نفت بلوکه شده ایران در خارج از مرزهای کشور را می‌دهد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر