حلقه‌ی مالیات ستاندنِ دولت از کاسب‌ها تنگ‌تر شد

برترین‌ها: سازمان امور مالیاتی و بانک مرکزی گشت ویژه علیه کارتخوان‌ها و حساب‌های اجاره‌ای را آغاز کرده‌اند، هدف از این اقدام جلوگیری از فرار مالیاتی اعلام شده است.

همشهری نوشت: اقدامی که باعث شده برخی کسبه به جای استفاده از کارتخوان‌های فروشگاهی از خریداران و مشتریان خود بخواهند تا به جای کارت کشیدن، پول را کارت به کارت کنند. داوود منظور، رئیس سازمان امور مالیاتی در واکنش به این اقدام اعلام کرد کارت به کارت هم جزو مالیات فروشندگان محسوب می‌شود. همزمان مدیرعامل شرکت شاپرک از غیرفعال شدن 350هزار کارتخوان فروشگاهی به‌دلیل ثبت نشدن در سامانه مالیاتی خبر داده و یک مقام انتظامی هم اعلام کرد: برخی حساب‌های بانکی غیرفعال و مسدود شده است.

رئیس سازمان امور مالیاتی با اشاره به اجرای قانون جدید مالیات بر پایانه‌های فروشگاهی اعلام کرد: از سال گذشته سامان دادن به نظام نقل و انتقال پول و شفاف کردن انتقال پول در وجه ذی‌نفعان در دستور کار قرار گرفت و درگاه‌های پرداخت و پایانه‌های فروشگاهی را به پرونده‌های مالیاتی به‌طور تقریباً کامل اتصال داده‌ایم و 7.2میلیون دستگاه پرداخت به پرونده‌های مالیاتی متصل شد. او افزود: ۳میلیون دستگاه پرداخت انصراف داده‌اند و دستگاه‌های خودشان را غیرفعال کرده‌اند، هم‌اکنون 1.4میلیون دستگاه پرداخت بلاتکلیف است که در یک ماه آینده با دستور بانک مرکزی غیرفعال خواهد شد.

منظور با اشاره به تفکیک حساب‌های شخصی و تجاری اعلام کرد: زمانی که پایانه‌های فروشگاهی را ساماندهی کردیم، متأسفانه برخی فعالان اقتصادی مردم را به زحمت انداختند؛ زیرا مردم را مجبور می‌کردند به جای اینکه از این پایانه‌ها استفاده کنند، مبلغ مورد نظر را به‌صورت کارت به کارت یا حساب به‌حساب منتقل کنند اما با تفکیک حساب‌های شخصی و تجاری، عملاً حساب‌هایی که تجاری باشند همچون پایانه‌های فروشگاهی با آنها برخورد می‌کنیم که نشانگر فعالیت اقتصادی فرد خواهد بود.

این مقام مالیاتی تأکید کرد: ظرف یک ماه آینده بانک مرکزی آیین‌نامه تفکیک حساب‌های تجاری و شخصی را ابلاغ می‌کند. کسانی که از حساب‌های شخصی خود بیش از دفعات و مبالغ معینی در ماه برای کسب‌و‌کار استفاده کنند، به منزله حساب تجاری یا مشکوک به تجاری شناسایی شده و ما این حساب‌ها را هم مشمول مالیات می‌کنیم.

 امروز ۳۵۰هزار دستگاه کارتخوان غیرفعال می‌شوند و در 3 گام دیگر، درنهایت تا یک ماه آینده کل ترمینال‌های الصاق نشده به پرونده‌های مالیاتی، غیرفعال خواهند شد.

امیدوار هستیم قبل از غیرفعال‌سازی‌ در موعد مشخص شده، صاحبان این دستگاه‌ها بلافاصله برای ارائه و تکمیل مدارک پرونده مالیاتی خود اقدام کنند. همچنین تمهیدات لازم برای فعال‌سازی‌ مجدد پایانه‌های مسدود شده‌ای که پذیرنده اقدام می‌کند فراهم شده است. او افزود: ۸میلیون‌و۳۰۰هزار ترمینال (کارتخوان، پایانه اینترنتی و موبایلی) الصاق شده داریم که از این تعداد ۷میلیون‌و۵۰۰هزار ترمینال فعال هستند و کار می‌کنند و ۸۰۰هزار ترمینال الصاق شده غیرفعال داریم که در مسیر فعال شدن مجدد قرار دارند.

مالیات حداقلی برای مشاغل پردرآمد!

سال هاست که موضوع عادلانه کردن نظام مالیاتی و اخذ مالیات به تناسب درآمد هر گروه از شاغلان، مطرح است و همواره آمارهای عجیبی از مالیات های اندک اقشار ثروتمند و مشاغل پردرآمد منتشر می شود.

امسال آمارهای جدیدی از مالیات مشاغل پردرآمد منتشر و مشخص شده است با وجود تلاش ها برای دریافت مالیات بیشتر از مشاغل پردرآمدتر، هنوز مالیات چندانی با توجه به درآمدهای بالا از این مشاغل دریافت نمی شود. چنان که در اظهارنامه های مالیاتی امسال بابت عملکرد سال قبل، مالیات هر پزشک به طور متوسط 21 میلیون تومان، مالیات هر دندان پزشک 16 میلیون تومان، هر وکیل 20 میلیون تومان و هر طلا فروش فقط شش میلیون تومان اظهار شده است!

مقایسه مالیات حقوق بگیران و اصناف

شاید بد نباشد که ابتدا به مقایسه وضعیت پرداخت مالیات در بخش های مختلف بپردازیم. در لایحه بودجه 1401 از مجموع 532 هزار میلیارد تومان مالیات پیش بینی شده برای امسال، 85 هزار میلیارد تومان، سهم مالیات بر درآمدهاست که بخش اعظم آن بین دو گروه حقوق بگیران و مشاغل تقسیم شده است.

حقوق بگیران بخش عمومی (کارکنان دولت، نهادها و شهرداری ها) 24.5 هزار میلیارد تومان و حقوق بگیران بخش خصوصی (کارگران و کلیه کارکنان تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی) 23.6 هزار میلیارد تومان و در مجموع، کل حقوق بگیران در بخش های دولتی و خصوصی 48.1 هزار میلیارد تومان مالیات پرداخت می کنند. در حالی که مالیات مشاغل (شامل اصناف، مغازه داران، فروشگاه ها و مشاغل تخصصی) 33.8 هزار میلیارد تومان پیش بینی شده است.

به این ترتیب حقوق بگیران بیش از اصناف مالیات می دهند. آمارها نشان می دهد تعداد کارکنان بخش عمومی 3.7 میلیون و تعداد کارکنان بخش خصوصی 8.7 میلیون نفر است که در مجموع 48.1 هزار میلیارد تومان مالیات در سال جاری باید پرداخت کنند که به طور میانگین، نزدیک به 3.6 میلیون تومان مالیات در سال می شود. این در حالی است که با توجه به آمار حدود چهار میلیون واحد صنفی و مشاغل در کشور، میانگین مالیات هر فعال صنفی در سال جاری8.4 میلیون تومان خواهد بود. هرچند مروری بر وضعیت مالیات پرداختی پردرآمدترین مشاغل نشان می دهد که تا چه اندازه، میزان مالیات پرداختی در این بخش اندک است.

قانون به سراغ اصناف آمد!

در زمینه مالیات حقوق بگیران با توجه به شفافیت و رصدی که وجود دارد، امکان فرار مالیاتی خیلی کم است اما در زمینه مالیات اصناف و مشاغل با توجه به رویه ای که در سال های گذشته بوده و مبتنی بر خوداظهاری است و امکان رصد وضعیت مالی و تراکنش های آن ها سخت بوده، قطعا با فرار مالیاتی بسیار بالایی مواجه هستیم. قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان که در 21 مهر 98 به تصویب رسید و در 11 آبان همان سال برای اجرا ابلاغ شد، اساسا با همین رویکرد شکل گرفت که بتواند در زمینه مالیات ستانی و مبارزه با پولشویی در حوزه مشاغل و فعالیت های صنفی موثر واقع شود.

اجرای این قانون هم اکنون با الزام فروشندگان و مشاغل به استفاده از کارت خوان و ثبت کارت خوان ها براساس حساب های بانکی آغاز شده است. هرچند در مقابل گزارش های متعددی از تمکین نکردن برخی اصناف به این قانون مطرح شده است چنان که رئیس سازمان مالیاتی با اشاره به گزارش 4100 تخلف مالیاتی به این سازمان، 781 مورد را مربوط به استفاده نکردن پزشکان از کارت خوان دانسته است.

۵ صنف پردرآمد در تیررس

تمرکز بر مالیات اصناف در شرایطی است که رئیس سازمان مالیاتی از تمرکز خاص تر بر پنج صنف پردرآمد خبر داده که نیمی از مالیات اصناف را پرداخت می کنند. این پنج صنف به گفته داوود منظور عبارتند از: پزشکان، دندان پزشکان، طلافروشان، وکلا و نمایشگاه داران خودرو. به این ترتیب با توجه به رقم 33.8 هزار میلیارد تومانی مالیات اصناف در سال جاری باید حدود17 هزار میلیارد تومان مالیات از این پنج صنف دریافت شود، با این حال نگاهی به اطلاعات مربوط به اظهارنامه های مالیاتی 4 صنف از این 5 صنف نشان می دهد مالیات اظهار شده از سوی 4 صنف به هزار میلیارد تومان نیز نمی رسد! شاید از همین روست که سازمان مالیاتی در روزهای اخیر اقدام به انتشار اطلاعات مربوط به اظهارنامه های مالیاتی این اصناف کرده است تا مشخص شود این فعالان صنفی پردرآمد مدعی چه میزان مالیات برای خود هستند. در جدول زیر اطلاعات مربوط به مالیات عملکرد سال گذشته چهار  صنف براساس اظهارنامه های مالیاتی ارائه شده در سال جاری آمده است.

فاصله ۴.۵ برابری اظهارنامه و مالیات واقعی!

آمار افرادی که اظهارنامه مالیاتی پر کرده اند و میزان مالیاتی که این مشاغل در اظهارنامه ها ابراز کرده اند، موضوع جالبی است. براساس آخرین آمار، فقط حدود 27 هزار پزشک، اظهارنامه مالیاتی پر کرده اند، در حالی که بر اساس آخرین آمار به نقل از محمد حسین آیتی، دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، به ازای هر ۱۰ هزار نفر، ۱۶ پزشک در کشور وجود دارد که با توجه به جمعیت حدود 85 میلیونی کشور به معنای آمار 136 هزار نفری پزشکان در کشور است. به این ترتیب  فقط 20 درصد پزشکان اظهارنامه داده اند و خبری از مالیات ستانی از دیگر پزشکان نیست. همچنین اظهارات  سال قبل یک مقام سازمان مالیاتی درباره میزان مالیات واقعی پزشکان و تفاوت آن با ارقام ارائه شده در اظهارنامه ها نیز جالب است.

محمدرضا نوری، مدیر کل مالیاتی استان تهران در خصوص میزان مالیات پزشکان در تهران با بیان این که ۵۰۰ پرونده پزشکان با درآمد بالا مورد حسابرسی خاص و مبتنی بر اطلاعات سامانه‌های طرح جامع مالیاتی سازمان امور مالیاتی واقع شد، افزود: میانگین مالیات اعلام شده توسط پزشکان با درآمد بالا حدود ۱۷ میلیون تومان برای هر نفر بود در حالی که مالیات واقعی آن ها بیش از  ۷۶ میلیون تومان تعیین و تشخیص داده شده است.

در هر حال ضرورت کاهش وابستگی به نفت و اصلاحات ساختاری بودجه به‌منظور کاهش کسری بودجه که موجب رشد نقدینگی و تورم می شود و عدالت در پرداخت مالیات از سوی همه اقشار جامعه، ایجاب می کند بخش های فراری از پرداخت مالیات و مشاغل پردرآمد، سهم بیشتری در پرداخت مالیات داشته باشند. این هم علاوه بر اجرای کامل قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان به پایه مالیات بر مجموع درآمد بر می گردد که در صورت اضافه شدن این پایه مالیاتی مهم، می توان به ارتقای عدالت مالیاتی بیشتر امیدوار بود.