ماجرای پول جدیدی که جایگزین اسکناس می‌شود

روزنامه ایران: «رمزریال» یک ابزار نوین پرداخت و تحت نظارت بانک مرکزی است و ارتباطی به رمزارزها ندارد.

از شهریور ماه، ریال لباس مدرن خود را برتن می‌کند. براساس اعلام رئیس کل بانک مرکزی «رمزریال» به عنوان یک ابزار جدید پرداخت قرار است ششمین ماه سال‌جاری و البته به صورت آزمایشی کار خود را آغاز کند. از سال‌های پیش به دلیل تغییر شرایط اقتصادی و همچنین توسعه فناوری‌های نوین طرح‌های مختلفی برای به روزرسانی واحد پول ملی یا ریال در دستورکار بانک مرکزی قرار گرفته است. یکی از این طرح‌ها که هنوز به مرحله اجرا نرسیده، رفرم پولی یا حذف چهار صفر از پول ملی است که به منظور واقعی کردن قطعات اسکناس با قدرت خرید آن مطرح شد؛ درسال‌های اخیر نیز طرح دیگری برای استفاده از فناوری‌های نوین دیجیتالی و تولد رمزریال در دستورکار قرارگرفت که در آستانه اجرا قرار گرفته است.

در اوایل پاییز سال گذشته زمزمه‌های راه‌اندازی رمز ارز ملی بر پایه ریال مطرح ‌شد و رئیس کل بانک مرکزی نیز اعلام کرد رمزپول ملی از جمله موارد مهم در دستور کار بانک مرکزی است که زیرساخت و دستورالعمل‌های مربوط به آن تدوین شده و در آینده نزدیک به صورت آزمایشی راه‌اندازی خواهد شد. ۲۷ دی ماه سال گذشته نیز رئیس کل بانک مرکزی از تصویب رمزپول ملی در شورای پول و اعتبار خبر داد و گفت: چهارچوب اصلی رمزپول یا رمزریال بانک مرکزی با نظر مثبت اعضای شورای پول و اعتبار طراحی و مشخص و بزودی راه‌اندازی خواهد شد.

این درحالی است که روزگذشته رئیس کل بانک مرکزی خبرداد که «رمزریال» از شهریور شروع به کار می‌کند. به گفته علی صالح ابادی، رمزریال قرار است جای ریال اسکناسی را بگیرد و با مفهوم جهانی آن متفاوت است. زمان شروع به کار رمزریال شهریور ماه است و احتمالاً به صورت آزمایشی دریکی از مناطق کشور آغاز می‌شود.

وی درباره اقدامات بانک مرکزی درخصوص «رمزریال» اظهار کرد: بررسی‌ها و اقدامات لازم برای رمزریال در حال انجام است و مقرر شده است که از شهریورماه شروع شود. صالح‌آبادی افزود: رمزریال به‌ جای همین اسکناسی که در دست مردم است، خواهد بود. فرد به‌ جای اینکه اسکناس داشته باشد رمزریال دارد. این مفهوم با مفهوم جهانی (رمزارز) متفاوت است. در «رمزریال» ریال‌های اسکناس جای خود را به رمزریال می‌دهند. وی توضیح داد: رمزریال با تکمیل زیرساخت‌های لازم از شهریورماه عملیاتی می‌شود. پیش از اجرای این طرح نیز حتماً به‌میزان کافی آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها انجام می‌شود تا مردم با سازوکار آن آشنا شوند. تصمیم بر این است که رمزارز ابتدا به‌صورت آزمایشی از یکی از مناطق شروع شود و بعد به سراسر کشور تسری یابد. صالح‌آبادی خاطرنشان کرد: اقدامات دولت و بانک مرکزی درباره رمزارز و نظارت بر این حوزه در دولت درحال جمع‌بندی است. این مسأله در اختیار محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور است که دراین‌باره در حال بررسی هستند تا در سطح دولت تصمیم‌گیری شود.

تولد رمز ریال ملی در ۱۴۰۱

بانک مرکزی هدف خود از طراحی رمزریال را تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی اعلام کرده تا با این فرایند پول دارای موجودیت هوشمند شود.براساس اعلام مسئولان با انتشار رمز ریال، افراد اسکناس ریال خود را تحویل بانک مرکزی می‌دهند و رمز ریال تحویل می‌گیرند که این رمز ریال قابل استفاده برای سرمایه‌گذاری نیست و صرفاً جایگزین اسکناس خواهد شد.

پیش از این، مهران محرمیان معاون فناوری‌های بانک مرکزی در تشریح ویژگی‌های رمز ریال ملی این‌گونه توضیح داده بود که در رمزریالی که در داخل گوشی قرار می‌گیرد، بانک به عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به صورت الکترونیک منتقل می‌شود.

محرمیان تصریح کرد: شهروندان مختارند پول و درآمد خود را در شکل‌های مختلف نگهداری کنند و عموماً افراد ترجیح می‌دهند که ترکیبی از اشکال مختلف دارایی (اسکناس، طلا، حساب بانکی و...) را برای این منظور به کار برند. رمزریال در واقع یک انتخاب جدید به امکان‌های شهروندان برای نگهداری دارایی اضافه می‌کند و مردم می‌توانند بخشی از پول خود را به صورت رمزریال نگهداری کنند و هر فرد می‌تواند با مراجعه به بانک، رمزریال در کیف پول الکترونیکی خود را دریافت کند. همچنین میزان رمزریال نگهداری شده در کیف پول بسته به نوع کیف پول (کیف پول تجاری یا شخصی) متفاوت خواهد بود.

معاون فناوری‌های نوین در خصوص مباحث نظارتی مرتبط با رمزریال‌ها عنوان کرد: بحث نظارتی و ردیابی وجوه درخصوص رمزارزها و بویژه رمزریال بانک مرکزی به دقت مورد توجه قرار گرفته است. در واقع طراحی به صورتی است که ردیابی وجوه به طور دقیق قابل انجام است و حتی در صورت سرقت اطلاعات رمزریال و هک گوشی تلفن هوشمند توسط سارقین و هکرها امکان ردیابی وجود دارد و در نتیجه بالاترین سطح امنیت را می‌توان برای رمزریال در مقایسه با اسکناس و حتی انتقال وجوه الکترونیک متصور بود.

زمانی که اسکناسی میان مردم مبادله می‌شود، شخص سومی وجود ندارد. برای مثال شما در شهر دیگری هستید و در قبال خرید یک کالا نیاز به انتقال پول به واسطه یک روش از یک حساب به حساب دیگر دارید و برای این کار واسطه‌هایی نیاز است. زمانی که از رمزریال سخن می‌گوییم، واسطه‌ای در کار نیست، به عبارت دیگر همان اسکناس که بین مردم بدون حضور شخص سوم مبادله می‌شود، اینجا نیز همان اتفاق رخ می‌دهد با این تفاوت که روی بستر دیجیتال و در لحظه رخ می‌دهد. کارت بانکی که در دسترس ماست خودش به مثابه پول نیست و در واقع ابزار دسترسی ما به پول در حساب به صورت الکترونیکی است. هر اتفاقی برای بانک رخ دهد، پول فرد به صورت سپرده در بانک است. ولی در رمزریالی که در داخل گوشی ماست، بانک به عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف می‌شود و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به صورت الکترونیک منتقل می‌شود. رمزپول‌های بانک مرکزی مانند رمزارزها بی‌پشتوانه نیستند. در حال حاضر ۹۰ بانک مرکزی دنیا پروژه‌ای را روی رمزپول بانک مرکزی تعریف کردند که برخی از آنها در مراحل تحقیقاتی قرار دارند، برخی دیگر مقررات را تصویب کرده‌اند و آماده ارائه رمزپول هستند، برخی ارائه اولیه و آزمایشی را آغاز کردند و در کشورهای معدودی نیز رمزپول عملیاتی شده و مردم آن کشورها می‌توانند در سطح کل کشور از رمزپول‌ها استفاده کنند.

کاهش سرعت گردش پول

در این خصوص نیما امیرشکاری کارشناس بانکداری الکترونیک با اشاره به اینکه طرح بانک مرکزی برای راه‌اندازی رمز ریال از یک منظر شناخت بیشتررمزارزها و ارزهای دیجیتال است تا پس از مدتی با تکیه بر تجارب این طرح برای قانونگذاری و سیاستگذاری نیز اقدام شود.

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون برخی از کشورها پروژه رمزپول از طریق بانک‌های مرکزی خود را کلید زده‌اند، افزود: چین، ونزوئلا و تا حدی اسلوونی از جمله کشورهایی هستند که چنین پروژه‌ای را اجرا کرده‌اند.

این کارشناس بانکی درخصوص مزایای رمزریال توضیح داد: علاوه براینکه بانک مرکزی با این پروژه در زمینه قانونگذاری و سیاستگذاری تجارب ارزنده‌ای را به دست می‌آورد، رمزریال از جنبه‌های دیگری مانند کاهش هزینه‌های انتشار و چاپ اسکناس نیز کاربرد دارد.

وی ادامه داد: مهمتر اینکه رمزریال می‌تواند سرعت گردش پول را کاهش دهد. چرا که رمزریال مربوط به مصرف کننده نهایی بوده و پول پرقدرت شبکه بانکی محسوب نمی‌شود. بدین ترتیب درصورتی که استفاده از رمزریال گسترده شود، با کاهش ضریب فزاینده درنهایت می‌تواند در زمینه مهار تورم نیز نقش داشته باشد. امیر شکاری همچنین درپاسخ به این پرسش که رمزریال چه نسبتی با رفرم پولی دارد، اظهارکرد: این پروژه هیچ ارتباطی با طرح رفرم پولی و حذف چهارصفر از پول ملی ندارد و در اساس اندازه آن در سطحی نیست که بتواند در اقتصاد ملی تأثیرگذار باشد.