میوه باورنکردنی جنگ اوکراین برای ایران

مهرداد خدیر در عصر ایران نوشت: این ادعا که هیچ‌گاه و طی دهه‌های گذشته روابط روسیه و اسراییل تا این حد تنش آلود نشده بود، گزاف نیست چرا که اتفاقات دو ماه اخیر و خصوصا حملات لفظی به خاطر اظهارات «سرگی لاوروف» وزیر امور خارجۀ روسیه مهم ترین گواه آن است.

   جنگ اوکراین، البته خسارت‌بار است و ناموجه هر چند در برخی تحلیل‌های رسمی گفته می‌شود اجتناب‌ناپذیر بوده چون اگر روس ها دست به کار نمی‌شدند برای تجزیۀ فدراسیون روسیه نقشه می‌کشیدند.

  نویسندۀ این سطور نیز آرزو می‌کند هر چه زودتر پایان یابد چرا که استمرار آن به تلفات و خسارات بیشتر می‌انجامد و اگر هم پوتین بخواهد قبل از 19 اردیبهشت یا در خود یان روز به مناسبت سالروز پیروزی اتحاد شوروی دوران استالین بر نازی‌ها دست به اقدامات گسترده بزند در واقع تاریخ را به عقب بازگردانده و اگر سراغ گزینه هسته‌ای برود که کابوس است. هر چند این فقرۀ اخیر را بیشتر باید در حد بلوف باید دانست چرا که  ارتکاب آن می‌تواند به منزلۀ از بین بردن پل‌ها باشد و راه برگشت برای او باقی نمی‌گذارد.

  موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران البته حمایت مطلق از هیچ یک از دو طرف نبوده که اگر بود به قطعنامۀ مجمع عمومی رأی ممتنع نمی‌داد اگرچه از تقبیح علنی روسیه و ستایش مقاومت اوکراین هم در اظهارات رسمی و تبلیغات صدا و سیما خبری نیست و روشن است که بر هم خوردن هندسۀ سیاسی کنونی و هژمونی غرب مطلوب دانسته می‌شود.

  با این حال در این واقعیت تردید نباید کرد که مهم‌ترین دستاورد این جنگ را که حالا در آستانۀ 70 روزه شدن است و از حیث منافع جمهوری اسلامی باید اختلاف و شکاف بی سابقه بین اسراییل و روسیه دانست.

   وقتی خبرنگار کانال 4 تلویزیون ایتالیا از وزیر خارجه روسیه پرسید "شما چگونه مدعی نازی‌زدایی در اوکراین هستید در حالی که زلنسکی تبار یهودی دارد و یهود و نازیسم چگونه قابل جمع اند"، لاوروف پاسخی داد که این حد از صراحت را هیچ کس در آن پیش بینی نمی‌کرد و برق از سر مقامات اسراییلی پرید و خشم آنان را برانگیخت.

   او گفت: قابل جمع است و مانع هم نیستند چون خود هیتلر هم ریشۀ یهودی دارد. در پی آن بود که از لاوروف خواستند رسما و علنا عذرخواهی کند اما دیپلمات ارشد و عبوس روس نه تنها چنین نکرد که تشکیلات متبوع او - وزارت امور خارجه روسیه - هم با توضیح بیشتر آن را تکرار کرد. حال آن که اسراییلی‌ها آن را «دروغی نابخشودنی» و «حقیرترین سطح نژاد‌پرستی» توصیف کرده بودند.

  لاوروف می‌خواست بگوید می توان ریشۀ یهودی داشت و نازی بود و برای آن که مستند سازی کند هیتلر را مثال زد. تشبیهی که واکنش وزیر خارجۀ آمریکا را هم در پی داشت و اظهارات همتای روس خود را " لفاظی زشت و خطرناک" خواند. مقامات ایتالیا و کانادا و آلمان نیز محکوم کردند و فضایی شدیدتر از آنچه علیه سخنان محمود احمدی‌نژاد رییس جمهوری پیشین ایران در یک و نیم دهه پیش با انکار هولوکاست - نسل‌کشی یهودیان در جریان جنگ جهانگیر دوم- شکل گرفته بود ایجاد شده است.

   این احتمال را هم البته نمی‌توان نادیده گرفت که سخنان لاوروف واکنشی اعتراضی به رأی موافق اسراییل به قطعنامۀ محکومیت روسیه به خاطر تجاوز به اوکراین و هم‌سویی با کشورهای غربی باشد بر خلاف اکثر کشورهای خاورمیانه که رأی ممتنع دادند.  ایران هم مثل هند و پاکستان وهمسایگان دیگر رأی ممتنع داد اما اسراییل در جبهۀ غرب ایستاد.

   حال اگر جنگ اوکراین اروپایی‌ها را نگران قطع گاز کرده و معدود دوستان روسیه را در رودربایستی پوتین قرار داده تا اینجا برای ایران دست‌کم یک دستاورد بسیار مهم داشته و آن هم اختلاف روسیه با اسراییل است.

  اهمیت این موضوع را هنگامی بیشتر درک می‌کنیم که بدانیم قریب یک میلیون اسراییلی ریشه و تبار روس دارند و روس‌ها اگرچه خود را مسیحی ارتودوکس معرفی می‌کنند اما به یهودیان نزدیک‌اند و یکی از چالش های ایران در سوریه هم نحوۀ مقابله با حملات اسراییل به خاطر ملاحظات یا محظورات روابط با روسیه بود و حالا چرا نباید مشاهدۀ این سطح از اختلاف بین روسیه و اسراییل تهران را شادمان کند؟

   به یاد آوریم روابط روسیه با اسراییل یا نفوذ اسراییل در روسیه به حدی تصور می‌شد که هر بار اتفاقی در یکی از سایت‌های هسته‌ای ما رخ می‌داد برخی به صورت غیر رسمی به کارشناسان روس ظن می‌بردند که نکند با اسراییلی‌ها ارتباط داشته باشند؟ ظنی که البته هیچ گاه به یقین بدل نشد.

  تا اینجا جنگ اوکراین سبب شکاف در شورای امنیت و مانع تصمیم متحد علیه ایران در قبال برنامۀ هسته‌ای مانند دوران قطعنامه های پیاپی شده و تمرکز آمریکا را برای ترسیم دشمن اصلی از ایران به جانب روسیه بازگردانده اما مهم‌ترین دستاورد تهران بی گمان اختلاف اسراییل و روسیه است.

  با این حال افکار عمومی در ایران چندان با روسیه ناسازگار است که جهت گیری رسمی در قبال جنگ تا حد زیادی تعدیل شده و به خاطر این اختلاف و شکاف موضع رسمی تغییر محسوس نخواهد کرد چرا که مردم ایران تحت تأثیر تصاویر تکان دهندۀ آوارگان مظلوم و زنان و دختران بی پناه و زیبای اوکراینی هستند.