چرا نباید فرهاد در کن رئیس باشد؟

صبا: اگر در یک بررسی ساده داوران ۴۰ سال گذشته جشنواره «کن» را مورد ارزیابی قرار دهیم کمتر دوره ای از لحاظ چینش اعضای هیات داوران همچون امسال بوده است؛ دوره ای که از لحاظ زمانبندی معرفی داورها نیز به شکلی نامعمول رفتار شد و رییس هیات تنها نزدیک به سه هفته مانده به آغاز جشنواره معرفی شد.

در بررسی که از هیات داوران چهار دهه اخیر داشتیم، فارغ از اینکه فرهادی هم وطن مان است باید بگوییم کمتر دوره ای مانند امسال وجود داشته است که یکی از اعضای هیات داورها از لحاظ کارنامه سینمایی به مراتب از رییس داوران جشنواره موفق تر و مشهورتر باشد.

در ابتدا باید اشاره کنیم که در چهل سال گذشته ۷۵درصد دوره ها (یعنی ۳۰ دوره)، رییس هیات داوران، کارگردان بوده و همیشه هم برای ریاست اولویت با کارگردان بوده است و تنها ۱۰ دوره (یعنی ۲۵ درصد دوره ها) ریاست به بازیگرها رسیده است و البته همین بازیگرها هم که اکثرا برخلاف دوره اخیر ستاره های مهمی بوده اند بعضا مانند رابرت دنیرو و شان پن تجربه فیلمسازی نیز داشته اند و نکته قابل توجه اینکه همین بازیگرهای بزرگ هم در میان اعضای تشکیل دهنده هیات شان، اغلب کارگردان نامداری وجود نداشت.

همیشه یک قاعده نانوشته در فستیوال ها به ویژه جشنواره کن وجود دارد اینکه بزرگترین و مهمترین چهره هیات، رییس گروه است. ساده تر بگوییم نمی شود اسکورسیزی بین داورها باشد و رییس هیات داوران سیگورنی ویور شود (منظور هیات سال ۱۹۹۸ است) یا وقتی در سال ۱۹۹۳ عباس کیارستمی و امیر کوستوریتسا در هیات داورها قرار می گیرند ریاست هیات را یکی از بزرگترین فیلمسازان تاریخ فرانسه یعنی لویی مال برعهده دارد.

یا وقتی آنگ لی در میان داورها قرار دارد رییس آن هیات دنیل اوتوی بازیگر نیست بلکه ریاست را فیلمسازی هم اندازه و یا مهم تر از آنگ لی برعهده دارد و آن شخص کسی نیست جز استیون اسپیلبرگ. (منظور هیات سال ۲۰۱۳ است) و یا مثلا وقتی در سال ۲۰۱۹ چهار فیلمساز مهم یورگوس لانتیموس، پاوو پاولیکوفسکی، کلی رایکارد و آلیس رورواچر در میان هیات قرار می گیرند رییس آن هیات آلخاندرو  گونزالس ایناریتو فیلمساز بلندآوازه مکزیکی است.

حالا مجددا به چینش داورهای امسال جشنواره برگردیم، چه فعل و انفعالی در مغز مسئولان فستیوال صورت گرفته است که ریاست به ونسان لندون می رسد. در سابقه ونسان لندون رییس هیات داوران هیچگونه کارگردانی فیلم بلند سینمایی دیده نمی شود. از فیلم های مهم این بازیگر ۶۲ ساله فرانسوی می توان به «تیتان»، «پاپاراتزی»، «رودن» و «دنیای دیگر» اشاره کرد که می شود گفت به جز «تیتان» هیچکدام در سطح بین الملل شهرتی ندارند. این در حالی است که اصغر فرهادی خالق دو فیلم برنده جایزه اسکار بهترین فیلم بین الملل است؛ رکوردی که کمتر فیلمساز بین المللی در طول تاریخ سینما به آن دست پیدا کرده است.

فرهادی در کنار جوایز مهم سینمایی، این سال ها هر پروژه ای را که کارگردانی کرده است به گونه ای پرسروصدا بوده و قطعا در محافل سینمایی از رییسِ بازیگر جشنواره شهرت بیشتری هم دارد. مهمترین جوایز سینمایی که لندون در کارنامه دارد تنها یک جایزه سزار بازیگری و یک جایزه بازیگری جشنواره کن است که هر دوی آنها را برای فیلم سال ۲۰۱۵ «شاید اندازه یک مرد» ساخته استفان بریزه دریافت کرده است.

به نظر نگارنده این متن، شاید اغراق نیست اگر بگوییم لندون با این کارنامه نحیف هنری اش اگر داور فستیوال های بسیار کم اهمیت تر هم می شد، صدای بسیاری از سینماگرهای آن کشورها بلند می شد که چرا این بازیگر با این سابقه سینمایی ریاست هیات داوران فستیوال شان را برعهده گرفته است و مشخص نیست دلیل انتخاب این بازیگر آن هم در هیاتی که فیلمسازانی چون لج لی، جف نیکولز، یواخیم تریه و صدالبته اصغر فرهادی حضور دارند، با چه معیاری صورت گرفته است.