ششمین انقراض جمعی به زودی رخ خواهد داد!

گجت نیوز: دانشمندان معتقدند که ششمین انقراض جمعی زمین به دست انسان‌ها اتفاق می‌افتد. نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که انقراض دسته جمعی بشریت نزدیک است.

طبق مطالعاتی جدید از سوی دانشمندان، مشخص شده که انسان باعث نابودی و ناپدید شدن ۲۶۰ هزار گونه از حیوانات از سال ۱۵۰۰ میلادی تا الان شده است. از طرفی ایلان ماسک مشهور در این زمینه نیز اظهار نظر کرده و متعقد است احتمال انقراض جمعی انسان‌ها وجود دارد.

بد نیست بدانید که زمین تا به الان ۵ انقراض دسته جمعی را پشت سر گذاشته است که در تمام این پنج انقراض، پدیده‌های طبیعی دخیل بوده‌اند. تحقیقات جدید پژوهشگران نشان می‌دهد که در حال حاضر دوره ششم انقراض دسته جمعی زمین را سپری می‌کنیم و آنها معتقدند که این بار انسان عامل منقرض شدن خود خواهد شد.

انسان مسبب ششمین انقراض جمعی زمین است

جدیدترین پژوهشی که در دانشگاه هاوایی در «مانوآ» صورت گرفته است، حاکی از این است که از سال ۱۵۰۰ میلادی به بعد، انسان‌ها حدود ۷.۵ تا ۱۳ درصد از گونه‌های جانوری که چیزی حدود ۱۵۰ تا ۲۶۰ هزار گونه می‌شود را منقرض کرده‌اند. (حدود دو میلیون گونه جانوری تاکنون شناخته شده است.)

برخی از محققان منکر این قضیه می‌شوند که انقراض گونه‌های حیوانی ممکن است منجر به انقراض انسان‌ها شود اما یکی از کارآفرین‌های میلیاردر زمین یعنی ایلان ماسک معتقد است که روز به روز بر روند انقراض گونه‌های جانوری افزوده می‌شود و این امری اجتناب ناپذیر است. وی پس از انتشار نتایج تحقیق دانشمندان دانشگاه هاوایی در توییتی گفت به علت انبساط خورشید، احتمال ۱۰۰ درصدی نابودی تمام گونه‌های حیوانی وجود دارد. ایلان ماسک از هر راهی استفاده می‌کند تا سفر به سیاره‌های دیگر را مطرح کند و در این خصوص نیز می‌گوید بشر باید زندگی خود را چند سیاره‌ای کند و به زندگی روی سیاره‌های دیگر نیز فکر کند.

در واقع توییتی که ماسک زده است عقاید و افکار این علاقه‌مند به دنیای علم را به تصویر می‌کشد. وی در دسامبر سال ۲۰۲۱ به مجله تایم گفته بود باید «کشتی نوح آینده نگرانه‌ای» بسازیم و آن را به سیاره‌های دیگر بفرستیم تا نسل گونه‌های جانوری را از انقراض نجات دهیم. وی در مصاحبه با تایم گفته بود:

کار واقعا بزرگ بعدی، ساختن یک شهر خودکفا در مریخ و بردن حیوانات و موجودات زمینی به آنجاست.

در این زمان که ماسک ایده کشتی نوح خود را مطرح کرد، دانشمندان بسیاری وی را مورد تمسخر قرار دادند، اما گفته‌های ماسک و تحقیقات جدید می‌تواند نشان دهنده وخامت اوضاع و دقت نظر وی باشد. مطالعه جدید دانشمندان در هاوایی به سرپرستی «رابرت کاوی» خاطر نشان می‌سازد که فهرست گونه‌های در معرض خطر تمام تمرکزش روی پرندگان و پستانداران است، اما بی‌مهره‌گان را که طی سال‌های اخیر تلفات چشمگیری داشته‌اند، در بر نمی‌گیرد.

اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت فهرستی را منتشر کرده که نشان می‌دهد انسان‌ها طی ۵۰۰ سال اخیر باعث تلف شدن و انقراض ۸۶۹ گونه جانوری شده‌اند. در تحقیقی که مجله «بررسی‌های بیولوژیکی» منتشر کرده آمده:

ترکیب تخمین‌ها از تعداد واقعی بی‌مهرگان، ما را به این نتیجه می‌رساند که میزان آن بسیار بیشتر از نرخ تصور شده است و ممکن است در واقع شاهد آغاز ششمین انقراض جمعی باشیم.

فهرست قرمزی که ذکر شد، تمام گونه‌های جانوری منقرض شده و در حال انقراض را در بر نمی‌گیرد و مشکل اینجاست که بی‌مهره‌گان در این فهرست آمار درستی ندارند چرا که گاها یک نمونه از آنها ثبت شده و ارزیابی آنها به درستی مورد توجه قرار نگرفته است.

تیم دانشمندان دانشگاه هاوایی بر این باور هستند که فهرست قرمز نمی‌تواند مبنای درستی برای ارزیابی انقراض جهانی باشد، زیرا طبقه‌بندی گونه‌ها در آن اصولی نیست و بی‌مهره‌گان به این دلیل که تعدادشان زیاد است و اطلاعات کافی از آنها نداریم، در این لیست جای نگرفته‌اند که همین عامل باعث می‌شود نسبت به آن بدبین شویم. رابرت کاوی می‌گوید:

برای این که ببینیم آیا زمین شاهد ششمین دوره انقراض جمعی است یا نه باید این دسته از گونه‌های حیوانی (بی‌مهره‌گان) اصولی و درست دسته‌بندی شوند و آنها عنصر کلیدی در تخمین هستند.

انقراض جمعی چیست؟

اما انقراض جمعی چیست؟ رویداد انقراض یا بحران زیستی یعنی این که تعداد گونه‌های حیاتی در کره زمین به سرعت کاهش یابد. فرآیند آغاز این رویداد با تغییر شدید تنوع و فراوانی حیات ماکروسکوپی مشخص می‌شود. البته لازم است بدانید که بخش عمده حیات روی زمین در اختیار گونه‌های میکروسکوپی است اما این تحقیق و مشاهده تمرکزش بر جنبه‌های زیست شناختی است که قابل مشاهده‌اند.

رویدادهای انقراض روی زمین تا به الان توسط فسیل‌های جانداران دریایی صورت پذیرفته است. دانشمندان دریافته‌اند که تاکنون طی ۵۴۰ میلیون سال حیات روی زمین، پنج رویداد یا بحران زیستی به وقوع پیوسته که طی هر دوره از آن، نیمی از جانداران از بین رفته‌اند. البته اگر بخواهیم با مسامحه دوران‌های انقراضی را بسنجیم، باید به ۲۰ مورد انقراض اذعان کنیم.

۵ انقراض بزرگ تاریخ زمین

همان‌طور که گفته شده، تاکنون زمین ما شاهد پنج دوره انقراض بزرگ بوده است که به شرح زیر دسته‌بندی می‌شوند:

رویداد انقراض اردویسن-سیلورین که طی آن در حدود ۴۴۰ تا ۴۵۰ میلیون سال پیش، ۲۷ درصد از خانواده‌ها، ۵۷ درصد از سرده‌ها و نهایتا ۸۵ درصد از تمامی گونه‌های جانوری از بین رفتند.

رویداد انقراض دوُنین-پسین که حدود ۳۶۰ میلیون سال پیش رخ داد. در این بحران زیستی ۱۹ درصد از خانواده‌ها، ۵۰ درصد تمامی سرده‌ها و سرانجام ۸۰ درصد از حیات جانوری منقرض شدند.

رویداد انقراض پرمین-تریاسه که در ۲۴۵ میلیون سال پیش رخ داد و از آن به عنوان بزرگترین بحران زیستی یاد می‌شود. در این رویداد ۵۷ درصد از همه خانواده‌ها، ۸۳ درصد از سرده‌ها و ۹۰ تا ۹۶ درصد از گونه‌های جانوری منقرض شدند.

رویداد انقراض تریاسه-ژوراسیک در ۲۱۰ میلیون سال پیش به وقوع پیوست. طی این رویداد شاهد از میان رفتن ۲۳ درصد از خانواده‌ها، ۴۸ درصد از سرده‌ها و ۷۰ الی ۸۰ درصد از تمام گونه‌ها بوده‌ایم.

رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن که حدود ۶۵.۵ میلیون سال پیش اتفاق افتاد و ۱۷ درصد از خانواده‌ها، ۵۰ درصد سرده‌ها و ۷۶ درصد گونه‌های جانداران از بین رفتند.

حال پس از آخرین دوران که به کرتاسه-پالئوژن معروف شده و در آن دایناسورها منقرض شدند، دانشمندان معتقدند که دوران ششم در حال وقوع است. محققان این دوره را «انقراض هولوسین» نامگذاری کرده‌اند و می‌گویند که از ۱۰هزار سال پیش آغاز شده است. البته هیچگونه اتفاق نظری وجود ندارد که آیا این انقراض بخشی از رویداد انقراض کوارتنری است یا خیر!

برخی از پژوهشگران بر این باور هستند که تا سال ۲۱۰۰ نیمی از گونه‌های جانداری از بین خواهند رفت. در همین راستا اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست در گزارش سال ۲۰۱۱ خود اعلام کرده بود ۲۵ درصد از پستانداران زمین در معرض نابودی و انقراض هستند.

محققان می‌گویند که از سال ۱۵۰۰ میلادی تا سال ۲۰۱۴، بیش از ۳۲۰ مهره‌دار ساکن خشکی نابود شده‌اند. از طرفی جمعیت گونه‌های باقی مانده کنونی نشان دهنده افت ۲۵ درصدی در شمار آنها بوده است. همچنین ۲۵ درصد گونه‌های رایج مهره داران و ۴۵ درصد بی‌مهره‌گان کاهش داشته‌اند.

سالانه ۱۱ هزار تا ۵۸ هزار گونه در حال منقرض شدن هستند و جمعیت گونه‌های رایج نیز به همان میزان در حال افت و کاهش‌اند. تفاوتی که رویداد انقراض هولوسین با پنج رویداد انقراض پیشین دارد در این است که بحران‌های زیستی قبل ناشی از پدیده‌های طبیعی مثل برخورد سیارک‌ها یا فعالیت‌های آتشفشانی بوده، اما رویداد ششم ناشی از عملکرد بد انسان است.

این اولین بار در تاریخ است که یک گونه موجب انقراض میلیون‌ها نوع گونه دیگر می‌شود و الگوهای مصرفی بشر باعث چنین امری است. در مطالعه جدید محققان آمده است که برخی از دیگر پژوهشگران شروع ششمین رویداد انقراض را انکار می‌کنند. برخی از آنها نیز بر این عقیده استوار هستند که تنوع زیستی باید به سود بشریت تمام شود. رابرت کاوی می‌گوید:

انسان‌ها تنها گونه‌ای هستند که می‌توانند زیست کره (بیوسفر) را در مقیاس وسیع دستکاری کنند.

زیست کره یا همان بیوسفر لایه‌ای از کره زمین است که زندگی و حیات در آن وجود دارد. لایه زیست کره مامن و پناهگاهی برای زیست انسان‌ها و سایر موجودات همچون پرندگان، ماهیان و موجودات خاکزی است. این لایه تا اعماق زمین که در آن ریشه‌های درختان و دیگر جانداران زنده هستند، نفوذ می‌یابد.

در زمین‌هایی که سطح سختی دارند، زیست کره تنها چند متر است (البته باکتری‌ها در نقاط عمیق‌تری نیز زنده‌اند) اما در هوا، زیست کره تا جایی که اکسیژن وجود داشته باشد، حضور دارد و در دریاها و درازگودال‌های اقیانوسی، تا عمق ۱۱ کیلومتری شاهد ادامه بیوسفر هستیم.

محققان معتقدند که زیست کره حدود ۳.۵ میلیارد سال پیش شکل گرفته است. زمین ما حدود ۷۰ درصد نور خورشید را می‌گیرد که از آن یک درصد سهم جلبک‌ها و گیاهان است و ۳۰ درصد نور به فضا باز می‌گردد. طبیعتا زیست کره بدون وجود نور متلاشی خواهد شد. رابرت کاوی در پایان صحبت‌هایش می‌گوید:

ما تنها گونه‌ای هستیم که می‌تواند به صورت آگاهانه در مورد آینده خود و سایر تنوع‌های زیستی تصمیم بگیرد. بنابراین انکار بحران زیستی، پذیرش آن بدون واکنش یا حتی تشویق آن در جهت نفع بشریت، نوعی از زیر بار مسئولیت مشترک شانه خالی کردن است و فقط راه ناهموار ششمین دوره انقراض جمعی زمین و سرنوشت غم انگیز زمین را جلو می‌اندازد.